Nulbeleid coffeeshops gemeente Zeewolde
2 Aanleiding In de gemeenteraad is de discussie geweest, mede naar aanleiding van het VNG rapport Modernisering Cannabisbeleid waarin het failliet van het gedoogbeleid is aangegeven, over het al dan niet reguleren van wietteelt, voor zowel medicinaal als recreatief gebruik, in de gemeente Zeewolde. Deze discussie wordt verder gevoerd naar aanleiding van landelijke richtlijnen vanuit de VNG die vertaald worden in lokaal beleid Met het al dan niet toestaan van gereguleerde wietteelt in de gemeente komt tevens de vraag naar boven of er dan ook een coffeeshop moet worden toegestaan in Zeewolde. In de gemeente Zeewolde zijn tot op heden op basis van het vastgestelde beleid geen coffeeshops gevestigd en dat moet naar de mening van het bestuur zo blijven. 1. Inleiding Het verkopen van softdrugs, of dit nu wel of niet vanuit een coffeeshop gebeurt, is een illegale activiteit. De artikelen 2 en 3 van de Opiumwet stellen het in- en uitvoeren, telen, bereiden, bewerken, verwerken, verkopen, afleveren, verstrekken, vervoeren, aanwezig hebben en vervaardigen, van de onder de wet vallende, verdovende middelen strafbaar. Onder deze middelen vallen: harddrugs (Lijst I: o.a. cocaïne, heroïne, LSD en amfetaminen) en softdrugs (Lijst II: o.a. de cannabisproducten als hasjiesj en marihuana). Daarnaast dient beseft te worden dat het gedogen van illegale activiteiten, ofschoon daarvoor onder omstandigheden goede argumenten zouden kunnen worden aangevoerd, een uit bestuursrechtelijk oogpunt weinig gelukkige figuur is. Voor de overheid geldt namelijk een beginselplicht tot handhaving. De overheid dient er immers zorg voor te dragen dat de rechtsorde gehandhaafd wordt en dat wordt opgetreden tegen door de wetgever in strijd met de rechtsorde geachte activiteiten. Softdrugs zullen, totdat er een Cannabiswet is aangenomen door de Tweede en Eerste Kamer waaruit naar voren komt dat softdrugs, dan wel onder voorwaarden, worden gelegaliseerd, strafbaar zijn en tot dan is de handhavingsplicht van toepassing. De kern van het huidige Nederlandse drugsbeleid is een strikte scheiding tussen de markt voor softdrugs en die voor harddrugs en dit zal voorlopig niet veranderen. De verkoop van kleine hoeveelheden softdrugs worden onder bepaalde voorwaarden gedoogd in alcoholvrije inrichtingen, de zogenaamde coffeeshops. 2. Regionaal kaderbeleid politie Midden-Nederland In de politieregio Midden-Nederland is er geen regionaal kaderbeleid ten aanzien van coffeeshops afgesproken. Over de spreiding van coffeeshops in de regio zijn dus geen afspraken gemaakt. Het is aan iedere gemeente zelf om te bepalen of zij een coffeeshop binnen hun gemeentegrenzen willen hebben. 3. Justitieel beleidskader Het Openbaar Ministerie is belast met de handhaving van de verbodsbepalingen in de Opiumwet.
3 Op basis van het opportuniteitsbeginsel -dat er op neerkomt dat het OM kan bepalen of wordt vervolgd, of dat in het kader van het algemeen belang van vervolging wordt afgezien- is een gedoogbeleid ontwikkeld ten aanzien van de verkoop van softdrugs in coffeeshops. Naar aanleiding van de beleidsvoornemens in de landelijke Drugsnota zijn De Richtlijnen voor het opsporings- en strafvorderingsbeleid inzake strafbare feiten van de Opiumwet op 1 oktober 1996 in werking getreden. In 2000 (Staatscourant 2000, 250) zijn de AHOJG-criteria aangescherpt en per 1-1-2012 zijn deze criteria aangevuld met de BI-criteria, het besloten clubcriterium en het ingezetenencriterium. Per 1-1-2014 geldt ook een landelijk afstandscriterium van 350 meter ten opzichte van scholen in het voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs. In de richtlijnen wordt onder meer expliciet aangegeven dat het beleid voor coffeeshops binnen de kaders van de richtlijnen wordt bepaald in het lokale driehoeksoverleg. Het begrip coffeeshops wordt in de richtlijnen gedefinieerd als alcoholvrije gelegenheden waar handel in en gebruik van softdrugs plaatsvindt. Coffeeshops zijn voor het publiek openstaande gebouwen, als bedoeld in artikel 174 Gemeentewet. Het OM kan tegen een coffeeshop optreden indien niet voldaan wordt aan de AHOJG-plus-criteria. De AHOJG-plus-criteria houden in: geen Affichering: dit betekent geen reclame anders dan een summiere aanduiding op de betreffende lokaliteit. Het afficheringsverbod is aangescherpt in de zin dan ook internetaffichering verboden is; geen Harddrugs: dit betekent dat geen harddrugs voorhanden mogen zijn en/of verkocht mogen worden; geen Overlast: onder overlast kan worden verstaan parkeeroverlast rond de coffeeshop, geluidshinder, doorverkoop in de nabije omgeving, vervuiling en/of voor of nabij de coffeeshop rondhangende klanten; geen verkoop aan Jeugdigen en geen toegang aan jeugdigen tot een coffeeshop, waarbij is gekozen voor een strikte handhaving van de leeftijdsgrens van 18 jaar; geen verkoop van Grote hoeveelheden per transactie: dat wil zeggen hoeveelheden groter dan geschikt voor eigen gebruik (= 5 gram). Onder transactie wordt begrepen alle koop en verkoop in één coffeeshop op eenzelfde dag met betrekking tot eenzelfde koper. Ook geen aanwezigheid van grote hoeveelheden in voorraad (G). De voorraad mag niet meer zijn dan 500 gram. geen aanwezigheid van alcohol in een coffeeshop (plus). Kleinschalige cannabisverkoop wordt uitsluitend gedoogd in een alcoholvrije coffeeshop. Situaties waar sprake is van een samengaan van alcohol- en cannabisverkoop in één horeca-inrichting dienen te worden tegengegaan. Aanvullingen in de nieuwe richtlijnen: De BI-criteria houden in: Dat uitsluitend toegang kan worden verleend en verkocht mag worden aan leden van de coffeeshop (het Beslotenheidscriterium), waarbij bepaald is dat: o De coffeeshop in één kalenderjaar maximaal tweeduizend lidmaatschappen mag hebben en dit documenteert in de vorm van een controleerbare ledenlijst. o Legitimatie geschiedt met een geldig paspoort, een geldige identiteitskaart en/of verblijfsdocument.
4 o o De ledenlijst is controleerbaar en bevat de naam, postcode of woonplaats en geboortedatum van een lid. De ledenlijst bevat tevens een aanvangsdatum en eventueel een vervaldatum van het lidmaatschap De ledenlijst moet een verschijningsvorm hebben zodat deze kan worden ingezien of fysiek kan worden overhandigd ter controle. De coffeeshophouder is zelf verantwoordelijk voor de juistheid van de ledenlijst. Dat lidmaatschap voor de coffeeshop uitsluitend toegankelijk is voor Ingezetenen van Nederland van achttien jaar of ouder. Onder ingezetene wordt verstaan: o Een persoon die zijn adres heeft in een gemeente van Nederland. o Het ingezetenschap wordt aangetoond middels een uittreksel van de Basisregistratie Personen van de woonplaats dat bij het aangaan van het lidmaatschap niet ouder is dan vier weken. Het Afstandscriterium houdt in dat de minimale afstand tussen de coffeeshop en een school voor voortgezet of beroepsonderwijs voor scholieren jonger dan 18 jaar 350 meter moet zijn. 4. Bevoegdheden burgemeester De burgemeester is het bevoegde gezag betreffende de uitvoering van het lokale coffeeshopbeleid. In algemene zin geldt dat de burgemeester verantwoordelijk is voor de handhaving van de openbare orde en veiligheid. Op basis van artikel 174 Gemeentewet is de burgemeester belast met het toezicht op openbare inrichtingen en met de uitvoering van verordeningen die betrekking hebben op dat toezicht. De burgemeester kan op basis van het nulbeleid de toestemming tot vestiging van een coffeeshop weigeren of een bestaand verkooppunt sluiten. De burgemeester beschikt sinds 2007 op grond van artikel 13b van de Opiumwet over een bestuursrechtelijk handhavingsinstrument. Namelijk het opleggen van een last onder bestuursdwang ten aanzien van een woning of lokaal dan wel in of bij woningen of zodanige lokalen behorende erven, indien daar een middel als bedoeld in lijst I of II wordt verkocht, afgeleverd of verstrekt dan wel daartoe aanwezig is. Hij is bevoegd deze woningen, lokalen en erven voor een bepaalde periode te sluiten. De systematische handel in cannabis en harddrugs buiten coffeeshops om (bijvoorbeeld vanuit woningen of andere lokalen) kan nu beter worden aangepakt, ook als er geen sprake is van overlast. Voor de wijziging van 2007 kon alleen tegen voor publiek toegankelijke lokalen worden opgetreden op grond van artikel 13b Opiumwet. Voor niet publiek toegankelijke lokalen (zoals woningen) kon worden opgetreden op grond van artikel 174a van de Gemeentewet. In de praktijk bleek het vaak moeilijk om verstoring van de openbare orde, met name overlast, aan te tonen waardoor artikel 174a van de Gemeentewet veelal te kort schoot. Bestuursdwang kan nu worden ingezet tegen alle illegale verkooppunten wegens overtreding van de Opiumwet. Verstoring van de openbare orde hoeft niet meer aangetoond te worden.
5 5. Bevoegdheden van het college van burgemeester en wethouders Omdat coffeeshops alcoholvrije inrichtingen zijn en dus geen Drank- en Horecavergunning nodig hebben is het college geen bevoegd bestuursorgaan ten aanzien van coffeeshops. Het college komt niet in beeld bij het verstrekken van een Drank- en Horecavergunning. In de sfeer van de handhaving van het coffeeshopbeleid kan ook alleen de burgemeester, op basis van de Drank- en Horecawet, optreden tegen alcohol schenkende horeca-inrichtingen die cannabisproducten verkopen, bijvoorbeeld door de vergunning ingevolge de Drank- en Horecawet in te trekken. 6. Bevoegdheden van de gemeenteraad De gemeenteraad heeft een wetgevende rol. In dit verband is dat de Algemene Plaatselijke Verordening. Voor een goede invulling van de controlerende taak hebben de burgemeester en het college een actieve informatieplicht en leggen zij verantwoording af over het gevoerde beleid. 7. Lokale situatie De gemeente Zeewolde heeft in de afgelopen periode geen aanvragen voor de vestiging van een coffeeshop ontvangen. Er is wel informatie gevraagd over de mogelijkheden tot het vestigen van een coffeeshop. Hierbij is verwezen naar het vastgestelde nulbeleid. Daarna is niets meer van de verzoeker vernomen. 8. Argumenten nulbeleid De volgende argumenten rechtvaardigen het (vasthouden aan het) nulbeleid voor de gemeente Zeewolde, zodat de exploitatie van een coffeeshop in de gemeente Zeewolde niet is toegestaan. 1. De nuloptie voorkomt dat jongeren direct de gelegenheid wordt geboden om met softdrugs in aanraking te komen. 2. De gemeente Zeewolde is een landelijke gemeente. In dergelijke gemeenten (dus ook hier) is weinig maatschappelijk draagvlak voor het vestigen van een coffeeshop. 3. In de gemeenten Harderwijk, Lelystad, Almere en Amersfoort zijn coffeeshops aanwezig om aan de behoeften van gebruikers uit Zeewolde te voldoen. 4. De aanwezigheid en de spreiding van de coffeeshops in de omliggende gemeenten houdt in dat in de kleine kernen weinig of geen behoefte is aan de vestiging van een coffeeshop. 5. De verwachting bestaat dat door het gedogen van een coffeeshop een aanzuigende werking ontstaat vanuit de regio. 6. Gebleken is dat de aanwezigheid van een coffeeshop een zware wissel kan trekken op het sociale leven in de gemeente. Daarnaast kunnen er onveilige situaties door extra verkeer en overlast ontstaan als gevolg van bezoek aan de coffeeshop.
6 7. Een gedoogde coffeeshop, die zich aan de regels houdt, verkoopt niet aan jongeren onder de 18 jaar. Schooljeugd, een groot deel van de gebruikers, blijft dus aangewezen op de illegale straathandel. Een coffeeshop lost het probleem daarom niet op. 8. Onderzoek door GGD en het Trimbos Instituut heeft uitgewezen dat blowen aanzienlijk ongezonder is dan werd aangenomen. Vooral depressies en angstbeelden kunnen het gevolg zijn van regelmatig drugsgebruik. Vanuit het oogpunt van volksgezondheid is het daarom wenselijk om de verkoop en het gebruik van cannabis te beperken. 9. In de gemeente Zeewolde is preventie van alcohol- en drugsgebruik een belangrijk onderwerp. De aandacht richt zich daarbij met name op jongeren. Door de vestiging van coffeeshops te verbieden wordt voorkomen dat jongeren direct de gelegenheid wordt geboden om met softdrugs in aanraking te komen. Jongeren zijn in het algemeen een kwetsbare groep voor negatieve gevolgen van drank- en drugsgebruik. De praktijk wijst uit dat continu aandacht besteden hieraan noodzakelijk is. 10. De gemeente Zeewolde wil de productie en handel in verdovende middelen bestrijden. De burgemeester heeft een sanctiebeleid op basis van artikel 13b van de Opiumwet vastgesteld (Damoclesbeleid) om effectief op te kunnen treden tegen de handel en productie van verdovende middelen. 9. Handhaving Voor de handhaving van het nulbeleid zijn twee handhavingsmethoden toepasbaar. Strafrechtelijke handhaving Uit de richtlijnen van het OM blijkt dat als in de lokale driehoek is afgesproken tot het voeren van een nulbeleid het OM kan overgaan tot vervolging van elke vorm van handel is cannabis, ook als een verkooppunt voldoet aan de AHOJG-BIA criteria. Deze bevoegdheid is nog eens nadrukkelijk bevestigd door de Hoge Raad naar aanleiding van een zaak in de gemeente Kampen (uitspraak 15 oktober 1996). Het optreden van het OM tegen de exploitant van een niet gedoogd verkooppunt was naar het oordeel van de Hoge Raad niet in strijd met het gelijkheidsbeginsel. Bestuursrechtelijke handhaving Bestuursrechtelijk kan op basis van het vastgestelde nulbeleid worden opgetreden. Hier zijn een aantal verschillende situaties van optreden mogelijk: Weigeren van een verzoek tot het openen van een coffeeshop. De burgemeester kan op basis van het nulbeleid de toestemming tot vestigen van een coffeeshop weigeren of een bestaand verkooppunt sluiten. De burgemeester beroept zich bij zijn besluit op de weigeringsgronden die in het nulbeleid staan gemotiveerd. Optreden tegen drugsverkoop vanuit een woning of lokaal. Wanneer dit verkooppunt zich bevindt in een lokaal of woning, gebruikt de burgemeester hiervoor artikel 13b van de Opiumwet en kan overgaan tot sluiting van dit lokaal of de woning.
7 Dat het voeren van een nulbeleid is toegestaan blijkt onder meer uit de uitspraak van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State naar aanleiding van de sluiting van een coffeeshop door de burgemeester van Naaldwijk, wegens strijd met het nulbeleid (RvS, AB 22 mei 1997, H01.96.0825). In deze uitspraak overweegt de Afdeling dat aan de burgemeester in beginsel de vrijheid toekomt om ter bescherming van het woon- en leefklimaat, dan wel de openbare orde, geen enkele coffeeshop toe te staan. Dit kan alleen wanneer deugdelijk wordt gemotiveerd waarom een dergelijk beleid gegeven de plaatselijke omstandigheden redelijk en wenselijk is. Deze beleidslijn kan worden aangehaald als Coffeeshopbeleid gemeente Zeewolde 2016 en verder.
8 Vaststelling De burgemeester van de gemeente Zeewolde; Gelet op: artikel 174 van de Gemeentewet; artikel 13b van de Opiumwet; artikel 1:3 lid 4 en titel 4.3 van de Algemene wet bestuursrecht. B e s l u i t: Vast te stellen de volgende Beleidsregel voor coffeeshops in de gemeente Zeewolde, zoals overwogen in de beleidslijn Coffeeshopbeleid gemeente Zeewolde 2016 en verder : In de gemeente Zeewolde mogen geen coffeeshops gevestigd worden. Ingevolge artikel 4:81 van de Algemene wet bestuursrecht wordt aan dit document de status van beleidsregel, vastgesteld door de burgemeester, toegekend. Aldus vastgesteld op.. De burgemeester van de gemeente Zeewolde, G.J. Gorter Deze beleidsregel is op. gepubliceerd op de gemeentepagina in Zeewolde Actueel en in werking getreden op.