Minutes GLOSSY/179 d.d

Minutes GLOSSY/179 d.d. 22.10.2015 1. OPENING Present: Clevers (WU), Grim (NSO), Hazeu (Alterra), Hoefsloot (Hoefsloot Spat. Solutions) Mücher (Alterra), Noorbergen (NLR), Pelgrum (eleaf), Skidmore (ITC), Verbesselt (WU), Walsmit (NSO), Zurita-Milla (ITC) 2. VERSLAG VORIGE VERGADERING Geen opmerkingen. 3. Presentatie Jan Verbesselt (WU): Forest change tracking in the tropics using satellite images De presentatie is beschikbaar op de Glossy site: http://www.geo-informatie.nl/projects/glossy/2015/glossy_janverbesselt_22oct2015.pdf Aanvullende opmerkingen. De BFAST code voor tijdserie-analyse is open source en tutorials zijn beschikbaar. Het rekenen met de grote hoeveelheid data gaat meer en meer in de richting van cloud computing met de data ook in de cloud (bijv. Google Earth Engine, Amazon Cloud). Dit werk is geen onderdeel van het Global Forest Watch (GFW) system. Discussie gaat verder over welke variabelen het beste gebruikt kunnen worden om ontbossing en degradatie te kwantificeren (en classificeren). 4. Presentatie Sander Mücher (Alterra): Groenmonitor.nl Processing, ontsluiting en toepassingen De presentatie is beschikbaar op de Glossy site: http://www.geo-informatie.nl/projects/glossy/2015/glossy_mucher-roerink-groenmonitor_22oct2015.pdf Vraag is o.a. waarom bewerkte data niet teruggezet worden in het dataportaal. Probleem is financiering voor commerciële toepassingen. Hetzelfde geldt voor de algoritmen. De Groenmonitor gaat nu eerst over naar de Sentinels. Er wordt verder verwezen naar de ontwikkelingen rond Planet Labs : microsatellieten zullen een revolutie teweeg brengen, ook voor toepassingen in Nederland. 5. MEDEDELINGEN Hazeu: betrokken bij land monitoring and Copernicus services (EEA) d.m.v. het opstellen van specificaties voor diverse producten. Er is weinig belangstelling vanuit Nederland om Europese datasets te creëren. Met name partijen uit Duitsland en Frankrijk hebben al een krachtige positie verworven. Alle producten die beschikbaar zijn of komen worden op de site van land.copernicus.eu geplaatst. Grim: Het G4AW concept als business concept gaat in de toekomst mogelijk werken: grote aggregators (verzekeraars, banken, etc.) als trekkers. 1

Hoefsloot: zou graag zien dat een volgende keer meer bedrijven aanwezig zijn bij een Glossy-vergadering. Nevasco zou hiervoor een ingang kunnen zijn: Han Wensink voor een volgende keer als spreker uitnodigen. 6. MEDEDELINGEN NSO In de bijlage wordt een overzicht van NSO mededelingen gegeven. Specifieke aandachtspunten: - NSO werkt aan intensivering van contacten en beleidsafstemming met gebruikersdepartementen en daaraan gekoppeld de downstream roadmaps. - CWK (Convenant informatieketen Water en Klimaat) heeft als doel sector, bedrijven en kennisinstituten bijeen te brengen (agro hoort hier ook bij). Het is dus nuttig om voor een volgende vergadering Selma Hilgersom en/of Hans van Leeuwen uit te nodigen. - EE8 User Consultation in Krakau en ESAC heeft voor FLEX gekozen. Definitief besluit valt eind november 2015 door ESA en PB-EO. - ESA is niet van plan een langjarig archief van Sentinel data op te bouwen. Momenteel wordt gedacht aan een rolling archive van 12 maanden. Contactpersoon voor data ontsluiting bij NSO is Jasper van Loon. Afgesproken is dat Clevers namens Glossy vraagt of dit verontrustende signaal over het beperkte duur van het Sentinel archief klopt (ACTIE). 7. VOLGENDE VERGADERING Peter Hoefsloot neemt initiatief voor een volgende vergadering met meer betrokkenheid van bedrijven (ACTIE). Eventueel zou dit gekoppeld kunnen worden aan een door NSO te organiseren dag rond de roadmaps (datum nog niet bekend) of aan de CWK netwerkdag op 18 november a.s. 8. RONDVRAAG Skidmore meldt zijn deelname aan de Eye on Earth summit in Abu Dhabi. 9. SLUITING 2

GLOSSY 22 oktober 2015 Bericht van Netherlands Space Office (NSO) Netherlands Space Office: beleid NSO Stuurgroep heeft de Internationale Commissie Ruimtevaart (ICR) gereactiveerd. Inmiddels zijn meeste departementen in de ICR vertegenwoordigd. De ICR is bezig met het opstellen van nota Benutten mogelijkheden satellietdiensten en -data welke moet leiden tot een downstream component in de nota Flankerend Ruimtevaartbeleid. De ICR heeft een werkgroep ingesteld die vanuit de departementen een inventarisatie maakt van mogelijke benutting t.b.v. beleid en/of uitvoeringstaken binnen overheidsorganisaties. Deze exercitie leidt tot use cases die opgenomen worden in de downstream roadmaps. Het (internationale) handelsperspectief is een belangrijke randvoorwaarde voor het beleid. Scope van nota Benutten mogelijkheden satellietdiensten en -data - Toekomstvisie voor 2025: Beknopte schets van de gewenste toekomstsituatie - Missie: Wat is hierbij de rol/verantwoordelijkheid van de overheid? - Doelstellingen: Wat wil de overheid specifiek bereiken? - Randvoorwaarden: Welke randvoorwaarden gelden daarbij? NSO zet, mede ondersteund door contacten vanuit overheid, ambassades en G4AW, in op bilaterale samenwerking waarmee G2G, B2B en K2K activiteiten gefaciliteerd kunnen worden. Per activiteit zal onderzocht worden of er een beroep gedaan kan worden op een RVO instrument. Om tot een slagvaardigere sector te komen hebben een graat aantal sectorpartijen een coöperatie opgericht: NEVASCO. Innovatie: Downstream Roadmaps Coördinatie roadmap proces: Thomas Bleeker, Joost van Uum & Ruud Grim De 11 roadmaps zijn onderverdeeld in 3 clusters : - Landmonitoring (Adri Bakker, Ruud Grim) - Precisielandbouw (Marlène van Benthem, Ruud Grim) - Voedselzekerheid (Adri Bakker, Ruud Grim) - Waterbeheer (Ivo Walsmit, Ruud Grim) - Waterkwaliteit (Mark Loos, Joost van Uum) - Luchtkwaliteit en Klimaat (Mark Loos, Joost van Uum) - Ruimtelijke Planning (Mark Loos, Joost van Uum) - Openbare orde en Veiligheid (Mark Loos, Joost van Uum) - Energie (Jasper van Loon, Thomas Bleeker) - MetOcean en Offshore (Jasper van Loon, Thomas Bleeker) - Bodembeweging (Jasper van Loon, Thomas Bleeker) De roadmaps zijn openbaar en kunnen gedeeld worden met de sector. Naast het organiseren van kennisbijeenkomsten en de vraagarticulatie (met eindgebruikers) is er ook gewerkt aan clustervorming binnen de roadmaps om vraag en aanbod bij elkaar te brengen. Daarnaast is 1

er dit jaar een begin gemaakt met het uitwerken van kansen en mogelijkheden van satelliettoepassingen gerelateerd aan de roadmaps. Een eerste inventarisatie heeft een groslijst opgeleverd van meer dan 50 mogelijkheden. Deze vooralsnog interne lijst is verder verfijnd tot kansen voor het ontwikkelen van operationele diensten. Om een versnelling tot stand te brengen in het gebruik van satellietdata bij overheden en in de samenleving heeft het NSO innovatiegericht inkopen ruimtevaart (SBIR = Small Business Innovation & Research 1 ) geïntroduceerd. De financiële middelen hiervoor komen uit het nationaal flankerend ruimtevaartbeleid van het ministerie van EZ en/of de eindgebruiker zijnde een andere overheidsorganisatie (uitvoerend, beleid). Innovatiegericht inkopen ruimtevaart is er mede op gericht om het gebruik van satellietdata uit het satellietdataportaal te bevorderen. Het satellietdataportaal 2 is een faciliteit waarvan Nederlandse overheden, onderzoeksinstellingen en bedrijven gebruik kunnen maken voor operationalisering van satellietdata toepassingen. De eerste SBIR satellietdatagebruik bij inspecties is dit jaar gelanceerd. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) samen met het Netherlands Space Office (NSO) heeft ondernemers uitgedaagd om nieuwe producten te ontwikkelen met satellietdata die bijdragen aan de efficiëntie en effectiviteit van inspecties bij de NVWA. Andere mogelijke SBIR s die dit najaar/begin volgend jaar gepubliceerd gaan worden hebben betrekking op natuurbrandbeheersing, inundatie, Wadden monitoring primaire productie en gebruik satellietdata bij milieu effect rapportages (voor grote internationale infrastructurele projecten). Om meer bekendheid te geven aan satellietdata en een grote groep mensen kennis te laten maken met satellietbeelden is dit jaar naast het ruwe dataportaal een GIS ready -dataportaal 3 ontwikkeld. NSO is voornemens in januari of februari een bijeenkomst downstream roadmaps te organiseren. Als mogelijke datum wordt gemikt op 28 januari. Deze bijeenkomst heeft een aantal doelen: - Eindgebruikers en sector te informeren over voortgang stimuleren gebruik satellietdata en toepassingen (ref. adviesnota Flankerend Ruimtevaartbeleid) - Dialoog met eindgebruiker & de sector (side events) - Informatie inwinning t.b.v. adviesnota Flankerend Ruimtevaartbeleid Innovatie: Topsectoren TKI Precisielandbouw 2.0 loopt, op 12 december a.s. is de eerst volgende kennisdag voor de PPS in Wageningen. Convenant Water & Klimaat - Rol bij G4AW - Samenwerking met NSO en NL Space m.b.t. communicatie - IWW Amsterdam - Toelichting op 22 oktober door Ivo Walsmit 1 http://www.rvo.nl/subsidies-regelingen/aanbesteden-van-innovaties-sbir 2 http://www.spaceoffice.nl/nl/satellietdataportaal/ 3 http://www.spaceoffice.nl/nl/satellietdataportaal/voorbewerkte-data/ 2

G2G Vietnam Water & Climate Services In 2014 heeft een NL consortium een demonstratieproject uitgevoerd richt zich op het modelleren en monitoren van een sub-basin van de Rode Rivier. In vervolg hierop heeft Partners voor Water een tender uitgeschreven voor de implementatie van een infrastructuur voor monitoren van de Rode Rivier. Deze tender is door een consortium o.l.v. Technical University Delft gewonnen. Eind 2015 zal het project worden afgerond. NSO heeft afgelopen 3 jaar met diverse Vietnamese overheidsorganisaties relaties opgebouwd en toepassingsmogelijkheden van NL kennis en diensten verkend. Diverse workshops zijn geweest, met als meest recente de workshop G2G cooperation for Space Technology and Applications bij Vietnam National Satellite Center. Deze workshop was succesvol met ook deelname van diverse NL organisaties. VNSC en Vietnamese stakeholders tonen belangstelling voor o.a. kleine satellieten, en toepassingen voor landbouw, water en disaster risk reduction. NSO en VNSC gaan een MoU aan waaronder op projectbasis G2G, B2B en K2K activiteiten kunnen plaatsvinden. Tot slot wordt samenwerking met andere ministeries verkend, mede in relatie tot een toegekend G4AW project in Vietnam. Geodata for Agriculture and Water On Friday February 27, 2015 the second call for the Geodata for Agriculture and Water Facility (G4AW) closed. Netherlands Space Office received 33 applications with a total project budget of 145 million. The own investment by public and private partners amounts to 49 million. This month the Netherlands Space Office granted ten project proposals for the second call of the G4AW Facility (zie bijlage). Geodata for Agriculture and Water is a Facility funded by the Dutch Ministry of Foreign Affairs, which is aimed at improving food security and economic development in 26 partner countries by using satellite data and geo-information. A total of 33 project proposals were submitted for the second call. The ten awarded projects will implement a variety of information services ranging from weather forecasts and early warning to crop management advisory services combined with crop index insurances. With these services the projects will reach over 3 million smallholder food producers in the countries Bangladesh, Burkina Faso, Kenya, Mali, South Africa, Tanzania, Uganda, and Vietnam. In the first call of G4AW Facility four projects were granted reaching over 1.5 million smallholder food producers in Ethiopia, Indonesia, Mali, and Uganda. Voor meer informatie over de toegekende projecten: http://g4aw.spaceoffice.nl/en/news/agenda/8/g4aw-information-meeting-secondcall.html (Sep. 2014) http://g4aw.spaceoffice.nl/en/news/agenda/51/g4aweek-2015.html (Sep. 2015) Als resultante van ingediende voorstellen en contacten met ambassades verkent NSO, samen met ambassades, RVO, NWP en andere stakeholders, de kansen voor NL sector in de volgende landen: Angola, Rwanda, Senegal, Myanmar. Missies naar Angola en Rwanda hebben inmiddels plaatsgevonden en de resultaten zijn in september via een NWP landenbijeenkomst gecommuniceerd. 3

Satelliet Dataportaal Er is in maart 2015 voor één jaar verlengd. In december valt besluit over verdere voortzetting van het portaal. Het portaal moet zich dit jaar dus bewijzen met voldoende business cases binnen met name de overheid. In dit kader is er met de NVWA een SBIR-traject gestart om landbouwsubsidies te controleren (uitgestelde maaidatum, vanggewas en plas-drassubsidies). Dergelijke SBIR-samenwerkingen worden ook met andere overheidsdiensten opgestart. Daarnaast is het NSO actief binnen het mogelijke programma Nationale Informatievoorziening Bodembeweging (NIB), hetgeen ook een centrale aanschaf van satellietdata rechtvaardigt. Tot slot heeft het NSO een extra portaal laten ontwikkelen, die de SPOT-data al GIS-ready aanbiedt. Dit moet zorgen voor een breder gebruik van het Satellietdataportaal, met name binnen de geo-wereld. GO Ruimteonderzoek Er zijn in de 2015-call maar liefst 11 voorstellen gehonoreerd. Eind oktober sluit de voorlopig laatste ronde (2016). Hiervoor moest echter al een Letter of Intent worden ingediend. Het programma gaat geëvalueerd worden, waarbij niet alleen gekeken wordt of het programma ook de komende jaren moet worden voortgezet, maar ook of er een aanpassing van het programma nodig is. De gehonoreerde voorstellen in de 2015-ronde staan in de bijlage. De toegekende GO voorstellen voor planeetonderzoek zijn niet vermeld. ESA Recentelijk vond in Krakau de ESA User Consultation plaats voor de selectie van de nieuwe Earth Explorer missie van ESA. Deze User Consultation is input voor het advies van de Earth Science Advisory Committee aan de directeur Aardobservatie van ESA. Op basis van dit advies stelt de Directeur Aardobservatie in november aan de Programmaraad Aardobservatie (PB EO) een voorstel op voor de nieuwe Earth Explorer (EE8). Een voorlopige versie van het advies van de ESAC wordt morgen verwacht. De twee kandidaten zijn FLEX en Carbonsat. De rapporten van de fase A/B1 studie, inclusief missiebeschrijving, kunt u hier 4 downloaden. Nederlandse leden van de Mission Advisory Groups (MAGs), Sander Houweling (SRON, Carbonsat) en Wouter Verhoef (ITC, FLEX) zijn bereid gevonden om doelstelling en missieconcepten van beide missies toe te lichten. Andere belanghebbenden worden van harte uitgenodigd om een korte presentatie te geven. De bijeenkomst zal plaatsvinden op 17 november 2015 op 09.30-12.00 uur bij het NSO. Voor een afsluitende lunch zal worden gezorgd. Relevante informatie vanuit Value Adding Element betreft toegekende projecten met NL betrokkenheid voor ADB, en de grote tender (recent gesloten) gericht op activiteiten voor Internationale Financiële Instellingen. 4 http://www.esa.int/our_activities/observing_the_earth/the_living_planet_programme/reports_on_earth_expl orer_candidates_carbonsat_and_flex_now_available 4

ESA Copernicus / Sentinels Er zijn inmiddels 2 Sentinel-satellieten gelanceerd: Sentinel-1A (radar) in april 2014 en Sentinel-2A (optisch, multispectraal) in juni 2015. De Sentinel-2A zal vanaf oktober 2015 in de ramp-up-fase belanden. Dit houdt in dat in de maanden erna steeds meer data opgenomen en verwerkt wordt. Het groeiseizoen 2016 zal dus met Sentinel-2A opgenomen kunnen worden. In december 2015 zal ook de Sentinel-3A (o.a. hyperspectraal) gelanceerd worden. In het voorjaar van 2016 volgen dan de Sentinel-1B-satelliet en de Sentinel-5P (atmosfeer)- missie, met het Nederlandse Tropomi-instrument aan boord. De ontsluiting van de Sentineldata zal de komende tijd verder verbeterd worden. Hiervoor is een Taskforce vanuit de EC opgericht (NSO lid). Mochten deze verbeteringen niet voldoende blijken voor de NL gebruikswensen zal gekeken worden in hoeverre NL nationale initiatieven moet ontplooien (en wie dit moet betalen). Dit laatste zal natuurlijk sterk samenhangen met het Satellietdataportaal. EC Space Geen info ontvangen EC Copernicus Geen info ontvangen EC (H2020) (Aardobservatie calls in Space, Societal challenge 5 en SME instrument) Space programma heeft 3 interessante calls die op 10 november a.s. open gaan met als deadline: 3 maart 2016. EO 1: Downstream applications, (moet gebruik maken van copernicus data!) (budget 9,85 mln) projecten tussen 1 en 2 mln. Gaat om Innovation action, is innovatie project met minimaal 3 partners, 70% subsidie, non profit 100% EO 2: Downstream services for public authorities (moet gebruik maken van Copernicus) Scope is demand-driven innovation actions by public authorities. Budget 3,00 mln, projecten Is een Pre-Commercial Procurement project, minimaal 3 partners, 20% cofinanciering. EO 3: Evolution of Copernicus Services. Output should aim on proof of concept or a prototype, participation of SME wordt aangemoedigd. Budget is 9 mln, projecten tussen 1 en 2 mln. Gaat om een Research and Innovation Action (onderzoeksproject met innovatie elementen), minimaal 3 partners, subsidie = 100%. Climate Action, Environment, Resource Efficiency and Raw Materials. (societal challenge 5) SC5-20 2016: European data hub of the GEOSS information system. SME Instrument: SME Inst 04 2016-2017: Engaging SMEs in space research and development SME Inst 12 2016-2017: Boosting the potential of small businesses in the area and priorities of Societal Challenge 5. 5

GEO Group on Earth Observations gaat een nieuwe fase in. Er is een nieuwe visie en een nieuw mandaat (governance). Een Transitie Plan beschrijft hoe de overgang van de vorige naar de nieuwe fase plaats moet gaan vinden. Vrijdag 23 oktober wordt in Brussel de Europese standpunten afgestemd. De Minsterial en jaarvergadering vindt 9-13 november plaats in Mexico. ITC organiseert een side event rond capacity building, inclusief aandacht voor business development. Agenda Datum Events/dienstreizen/werkbezoeken Plaats 19-20 okt Vietnam VACI Water Security Symposium (G2G) Hanoi 19-20 okt World Bank ARMD Annual Meeting - Resilient Supply Chains - A Strategic London Dialogue (G4AW) 19-20 okt New horizons for European and Global land monitoring (Copernicus Land Kopenhagen Monitoring Service) 20-23 okt Earth Observation for Water Cycle Science 2015 Frascati 21-22 okt Satellite Masters Conference Berlijn 22 okt GLOSSY Wageningen 23 okt GEO EC HLWG 24-28 okt Uitgaande missie China (MoU) China 27 okt Incubating agri-business in Africa Den Haag 28-29 okt DOSTAG Frascati 2-6 nov International Water Week 2015 Amsterdam 5 nov Nationaal Deltacongres Den Bosch 9-13 nov GEO-XII Plenary Mexico 10-11 nov GODAN Workshop Den Haag 12-17 nov Satelliettoepassingen prijsvraag Crossing Border festival Den Haag 17 nov NL User consultation meeting voor ESA EarthExplorer 8 NSO? 17-20 nov Understanding Risk and Finance (G4AW) Addis Ababa 18 nov Netwerkbijeenkomst Dutch Water & Climate Services 5 Amersfoort 24-25 nov GeoBuzz, http://geobuzz.nl/ Den Bosch 2016 10-12 feb GIM International Summit 2016, http://www.gimsummit.com/ Amsterdam 2-4 mrt GCOS conference: Global Climate Observation: the Road to the Future Amsterdam 9-13 mei Living Planet Symposium 2016 Praag 10-13 mei UNEP PROVIA Climate Adaptation Conference (I&M in Steering Group) Rotterdam 30 mei 2 juni European Space Solutions Conference 2016 Den Haag 12-19 juli ISPRS 2016 Prague 5 http://us8.campaign-archive2.com/?u=05dd331d437f29412d07ffe86&id=e4d27bae1d&e=1c91820c88 6

BIJLAGE: Gehonoreerde (aardobservatie) voorstellen GO 2015 1. AirCore for enhancing space-based greenhouse gas studies (RUG) 2. 3DAER: Simultaneous aerosol cloud retrievals using 3D radiative transfer modeling (SRON) 3. Effect of rainfall variability at sub-kilometer-scale on precipitation estimates from space observation (TUD) 4. Earth structure beneath orogenic belts from satellite gravity data (TUD) 5. Study for Improving the Retrieval of Carbon dioxide LEveraging on the OCO-2 Satellite (SIRCLES) (SRON) Meer informatie over deze projecten is te vinden op http://www.nwo.nl/actueel/nieuws/2015/alw/nieuwe-projecten-aardobservatieen-planeetonderzoek.html 7