RLLL-RLLL-EXT-ADV-007bijl3 Basiseducatie LEERGEBIED Maatschappijoriëntatie (MO) Opleiding AO BE 20 (Ontwerp) Versie {1.0} (Ontwerp) Pagina 1 van 11
Inhoud Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming 15 januari 2011 1 Opleiding... 3 1.1 Relatie opleiding referentiekader... 3 1.2 Inhoud... 3 1.3 Certificering... 4 1.4 Niveau... 4 1.5 Duur... 4 1.6 Plaats van de opleiding in het leergebied Maatschappijoriëntatie... 4 1.7 Modules... 4 1.8 Leertraject... 5 2 Eindtermen van de opleiding... 6 2.1 Cluster 1 Socio relationele samenleving... 6 2.2 Cluster 3 Socio culturele samenleving... 6 2.3 Cluster 4 Lerende samenleving... 6 2.4 Cluster 6 Gezondheid... 6 3 Modules... 8 3.1 Module Relaties ( M BE 085 )... 8 3.1.1 Situering van de module in de opleiding... 8 3.1.2 Instapvereisten voor de module... 8 3.1.3 Studieduur... 8 3.1.4 Eindtermen... 8 3.2 Module Zeker van jezelf ( M BE 086 )... 8 3.2.1 Situering van de module in de opleiding... 8 3.2.2 Instapvereisten voor de module... 9 3.2.3 Studieduur... 9 3.2.4 Eindtermen... 9 3.3 Module Omgaan met conflicten ( M BE 087 )... 9 3.3.1 Situering van de module in de opleiding... 9 3.3.2 Instapvereisten voor de module... 9 3.3.3 Studieduur... 9 3.3.4 Eindtermen... 9 3.4 Module Communiceren in team ( M BE 088 )... 10 3.4.1 Situering van de module in de opleiding... 10 3.4.2 Instapvereisten voor de module... 10 3.4.3 Studieduur... 10 3.4.4 Eindtermen... 10 3.5 Module Samenwerken ( M BE 089 )... 11 3.5.1 Situering van de module in de opleiding... 11 3.5.2 Instapvereisten voor de module... 11 3.5.3 Studieduur... 11 3.5.4 Eindtermen... 11 Versie {1.0} (Ontwerp) Pagina 2 van 11
1 Opleiding 1.1 Relatie opleiding referentiekader De opleiding Maatschappijoriëntatie Communicatie (MO1) is opgebouwd aan de hand van een relevante selectie van eindtermen die werden ontwikkeld voor het leergebied Maatschappijoriëntatie in de basiseducatie. De eindtermen voor het leergebied MO van de basiseducatie zijn gebaseerd op volgende referentiekaders: Lager onderwijs ET wereldoriëntatie 1 ste graad so A-stroom Vakoverschrijdende ET 1 ET geschiedenis ET aardrijkskunde ET natuurwetenschappen ET techniek 1 e graad so B-stroom OD MAVO OD natuurwetenschappen OD techniek Voor de afbakening van de reikwijdte van de eindtermen voor de basiseducatie werden de descriptor elementen van de Vlaamse kwalificatiestructuur gehanteerd, meer bepaald VKS1 en VKS2. Voor het geheel van de basiseducatie geldt niveau 2. 1.2 Inhoud De opleiding Communicatie benadert communicatie vanuit verschillende invalshoeken. Er is ruimte voor doelen die te maken hebben met weerbaarheid, emoties, relaties, omgaan met conflicten maar evengoed machtsverhoudingen, gelijkwaardigheid, culturele verschillen en vooroordelen. Eerst en vooral behelst de opleiding een algemene benadering van het onderwerp in de module Relaties. Deze generieke invulling wordt aangevuld met de modules Zeker van jezelf en Omgaan met conflicten. Vanuit deze twee specifieke uitgangspunten worden de competenties van de cursisten verdiept. krijgt in deze opleiding de mogelijkheid te kiezen tussen enerzijds de module Communiceren in team en anderzijds de module Samenwerken. Waar de eerste module zich eerder richt op cursisten met een educatief perspectief en cursisten die in hun werkomgeving vaak in team een gezamenlijk doel moeten bereiken, richt de tweede module zich veeleer op cursisten die in hun werkomgeving vooral veel diverse contacten hebben en cursisten met een eerder maatschappelijk perspectief. Beide keuzemogelijkheden zijn evenwaardig en leiden samen met de drie basismodules naar het certificaat van de opleiding. De opleiding Communicatie voorziet een aantal dwarsverbindingen met andere opleidingen in het leergebied Maatschappij oriëntatie in de vorm van gemeenschappelijke modules. Zo komt de module Relaties als keuzemodule terug in de opleidingen Gezondheid (MO2) en Samen leven (MO7). De modules Samenwerken en Communiceren in team zijn gemeenschappelijk met de opleiding Werk (MO13), waar ook vanuit de eigen werksituatie of het eigen jobdoelwit voor één van beide gekozen kan worden. Daarenboven is de module Communiceren in team een keuzemodule in de opleiding Levenslang en levensbreed leren (MO12). Deze bruggetjes zijn er om cursisten te stimuleren andere opleidingen in het leergebied Maatschappij oriëntatie aan te vatten en het verband tussen de verschillende opleidingen duidelijk te maken. 1 Voor de VOET, de ET wereldoriëntatie, natuurwetenschappen en techniek, de OD natuurwetenschappen en techniek, betreft het de versie die is ingegaan op 1-09-2010. Versie {1.0} (Ontwerp) Pagina 3 van 11
1.3 Certificering De opleiding Maatschappijoriëntatie: Communicatie leidt tot het certificaat MO1 Communicatie in de basiseducatie. 1.4 Niveau Basiseducatie. 1.5 Duur 120 lestijden. 1.6 Plaats van de opleiding in het leergebied Maatschappijoriëntatie Niveau 1 MO1 - Communicatie AO BE 020 120 SO1 Matrix 2 MO2 - Gezondheid AO BE 021 90 SO1 Matrix 3 MO3 - Mobiliteit AO BE 022 90 / 105 SO1 Matrix 4 MO4 - Huishouding AO BE 023 90 SO1 Matrix 5 MO5 Techniek AO BE 024 90 SO1 Matrix 6 MO6 Voortraject Ervaringsdeskundige in de Armoede en Sociale Uitsluiting (EDAS) AO BE 016 420 SO1 7 MO7 Samen leven AO BE 025 90 SO1 Matrix 8 MO8 Actualiteit en geschiedenis AO BE 026 105 SO1 Matrix 9 MO9 Cultuur AO BE 027 120 SO1 Matrix 10 MO10 Rechten en plichten AO BE 028 90 SO1 Matrix 11 MO11 Omgaan met veranderingen AO BE 029 90 SO1 Matrix 12 MO12 Levenslang en levensbreed leren AO BE 030 90 SO1 Matrix 13 MO13 Werk AO BE 032 120 SO1 Matrix Nr. Opleidingen Code Lestijden Referentiekader Reglementering 1.7 Modules Naam Code Lestijden Relaties M BE 085 30 Zeker van jezelf M BE 086 30 Omgaan met conflicten M BE 087 30 Communiceren in team M BE 088 30 Versie {1.0} (Ontwerp) Pagina 4 van 11
Samenwerken M BE 089 30 1.8 Leertraject Versie {1.0} (Ontwerp) Pagina 5 van 11
2 Eindtermen van de opleiding 2.1 Cluster 1 Socio relationele samenleving Code Eindtermen 01 illustreert verbale en non-verbale communicatie 02 illustreert het objectief en subjectief waarnemen 03 toetst eigen interpretaties aan die van anderen 04 drukt zich uit in de ik-vorm 05 luistert actief 06 uit feedback 07 gaat om met feedback 08 gebruikt een geschikte communicatievorm 09 gebruikt een geschikte communicatievorm 10 stelt open vragen 11 gebruikt technieken om communicatiemoeilijkheden te voorkomen 12 maakt afspraken 13 bouwt relaties op, onderhoudt ze en beëindigt ze indien nodig 14 uit onbevangen en constructief zijn wensen en gevoelens binnen relaties en stelt en aanvaardt hierin grenzen 15 erkent het bestaan van gezagsverhoudingen en het belang van gelijkwaardigheid, afspraken en regels in relaties 16 accepteert verschillen en hecht belang aan respect en zorgzaamheid binnen een relatie 17 geeft ongelijk toe en verontschuldigt zich 18 leeft de onuitgesproken regels na die de interacties in de samenleving typeren 19 herkent vooroordelen, stereotypering, ongepaste beïnvloeding en machtsmisbruik 21 bedenkt constructieve oplossingen voor conflicten 2.2 Cluster 3 Socio culturele samenleving Code Eindtermen 48 gaat respectvol om met verschillen tussen mensen en levensopvattingen 2.3 Cluster 4 Lerende samenleving Code Eindtermen 84 past bij groepstaken bekende overleg- en oplossingsmethoden toe met ondersteuning 85 evalueert de samenwerking bij groepstaken aan de hand van een bekende methodiek 86 maakt van ontvangen feedback bij groepstaken gebruik om het eigen handelen bij te sturen 2.4 Cluster 6 Gezondheid Versie {1.0} (Ontwerp) Pagina 6 van 11
Code Eindtermen 143 stelt zich weerbaar op 144 gaat om met emoties Versie {1.0} (Ontwerp) Pagina 7 van 11
3 Modules 3.1 Module Relaties ( M BE 085 ) 3.1.1 Situering van de module in de opleiding De module Relaties gaat over de basisprincipes van communicatie. Het gaat over verbale en nonverbale communicatie en over objectief en subjectief waarnemen. De module vertrekt vanuit de ervaring van de cursist, maar hij of zij leert zijn eigen interpretaties aftoetsen aan anderen en zich uitdrukken in de ik-vorm. leert daarnaast in verschillende situaties de basisprincipes van communicatief handelen in de praktijk brengen: open vragen stellen, actief luisteren en feedback uiten. In verschillende persoonlijke relaties leert de cursist een geschikte communicatievorm gebruiken. Het is in deze module ook belangrijk om respectvol te leren omgaan met verschillen tussen mensen en levensopvattingen. Het herkennen en kunnen naleven van onuitgesproken regels van communicatie in de samenleving is daarom een onderdeel van deze module. 3.1.2 Instapvereisten voor de module Er zijn geen bijkomende instapvoorwaarden bovenop de algemeen geldende instapvoorwaarden van het decreet van 15 juni 2007 betreffende het volwassenenonderwijs. 3.1.3 Studieduur 30 lestijden. 3.1.4 Eindtermen Module Relaties M BE 085 illustreert verbale en non-verbale communicatie 001 illustreert het objectief en subjectief waarnemen 002 toetst eigen interpretaties aan die van anderen 003 drukt zich uit in de ik-vorm 004 luistert actief 005 uit feedback 006 gebruikt een geschikte communicatievorm 008 stelt open vragen 009 uit onbevangen en constructief zijn wensen en gevoelens binnen relaties 014 en stelt en aanvaardt hierin grenzen leeft de onuitgesproken regels na die de interacties in de samenleving 018 typeren gaat respectvol om met verschillen tussen mensen en levensopvattingen 048 3.2 Module Zeker van jezelf ( M BE 086 ) 3.2.1 Situering van de module in de opleiding In de module Zeker van jezelf leert de cursist zich in de eerste plaats weerbaar opstellen in communicatie. Hij of zij is constructief en kritisch over zichzelf. gaat om met eigen emoties en met feedback uit zijn omgeving. Ongelijk toegeven en zich verontschuldigen zijn eveneens onderdeel. In deze module gaat ook heel wat aandacht naar relaties. Het gaat over relaties opbouwen, onderhouden en eventueel beëindigen. leert in relaties zijn wensen en Versie {1.0} (Ontwerp) Pagina 8 van 11
gevoelens uiten. Hij of zij stelt en aanvaardt grenzen. Omgaan met regels en afspraken en het herkennen van gelijkwaardigheid en gezagsverhoudingen binnen relaties zijn eveneens belangrijk. 3.2.2 Instapvereisten voor de module Er zijn geen bijkomende instapvoorwaarden bovenop de algemeen geldende instapvoorwaarden van het decreet van 15 juni 2007 betreffende het volwassenenonderwijs. 3.2.3 Studieduur 30 lestijden. 3.2.4 Eindtermen Module Zeker van jezelf M BE 086 gaat om met feedback 007 bouwt relaties op, onderhoudt ze en beëindigt ze indien nodig 013 uit onbevangen en constructief zijn wensen en gevoelens binnen relaties 014 en stelt en aanvaardt hierin grenzen erkent het bestaan van gezagsverhoudingen en het belang van 015 gelijkwaardigheid, afspraken en regels in relaties geeft ongelijk toe en verontschuldigt zich 017 stelt zich weerbaar op 143 gaat om met emoties 144 3.3 Module Omgaan met conflicten ( M BE 087 ) 3.3.1 Situering van de module in de opleiding In deze module staat het omgaan met conflicten centraal. Daarom is het eerst en vooral belangrijk communicatiemoeilijkheden te voorkomen. accepteert verschillen tussen en mensen en hecht belang aan respect en zorgzaamheid binnen relaties. Hij of zij oefent in het omgaan met emoties en stelt zich weerbaar op. leert gebruik maken van de ontvangen feedback om zijn eigen functioneren bij te sturen. Ongelijk kunnen toegeven en zich verontschuldigen zijn eveneens belangrijk is deze module. Omdat conflicten niet altijd te vermijden zijn, leert de cursist om te gaan met moeilijkheden in communicatie. Hij of zij leert de moeilijkheden aanpakken en oplossingen voor conflicten bedenken. 3.3.2 Instapvereisten voor de module Er zijn geen bijkomende instapvoorwaarden bovenop de algemeen geldende instapvoorwaarden van het decreet van 15 juni 2007 betreffende het volwassenenonderwijs. 3.3.3 Studieduur 30 lestijden. 3.3.4 Eindtermen Module Omgaan met conflicten M BE 087 gebruikt technieken om communicatiemoeilijkheden te voorkomen 010 gaat om met communicatiemoeilijkheden 011 Versie {1.0} (Ontwerp) Pagina 9 van 11
accepteert verschillen en hecht belang aan respect en zorgzaamheid 016 binnen een relatie geeft ongelijk toe en verontschuldigt zich 017 herkent vooroordelen, stereotypering, ongepaste beïnvloeding en 019 machtsmisbruik bedenkt constructieve oplossingen voor conflicten 021 stelt zich weerbaar op 143 gaat om met emoties 144 3.4 Module Communiceren in team ( M BE 088 ) 3.4.1 Situering van de module in de opleiding De kern van de module Communiceren in team is succesvol bijdagen aan groepstaken. Het kan zowel gaan over groepstaken in een leeromgeving als op het werk. De module richt zich naar cursisten die in teamverband gemeenschappelijke doelen nastreven. oefent feedback uiten, omgaan met feedback en afspraken maken. Hij of zij leert overleg- en oplossingsmethoden toepassen bij groepstaken. Veel aandacht gaat hierbij naar communicatieve vaardigheden en een constructieve houding. Daarnaast krijgt de cursist handvatten aangereikt om het groepswerk te evalueren. Hij of zij leert tenslotte zichzelf bijsturen op basis van feedback. 3.4.2 Instapvereisten voor de module Er zijn geen bijkomende instapvoorwaarden bovenop de algemeen geldende instapvoorwaarden van het decreet van 15 juni 2007 betreffende het volwassenenonderwijs. 3.4.3 Studieduur 30 lestijden. 3.4.4 Eindtermen Module Communiceren in team M BE 088 uit feedback 006 gaat om met feedback 007 maakt afspraken 012 erkent het bestaan van gezagsverhoudingen en het belang van 015 gelijkwaardigheid, afspraken en regels in relaties past bij groepstaken bekende overleg- en oplossingsmethoden toe met 084 ondersteuning evalueert de samenwerking bij groepstaken aan de hand van een 085 bekende methodiek maakt van ontvangen feedback bij groepstaken gebruik om het eigen 086 handelen bij te sturen Versie {1.0} (Ontwerp) Pagina 10 van 11
3.5 Module Samenwerken ( M BE 089 ) 3.5.1 Situering van de module in de opleiding In deze module ligt de nadruk op de communicatie tussen mensen die met elkaar samenwerken. Dit samenwerken hoeft zich echter niet te beperken tot de werksfeer. leert verbale en nonverbale communicatie herkennen. Hij of zij leert omgaan met feedback en communicatiemoeilijkheden. oefent vervolgens afspraken maken. Respectvol omgaan met verschillen tussen mensen en levensopvattingen staat centraal in de module. leert dan ook een geschikte communicatievorm gebruiken in verschillende situaties. Tenslotte ervaart de cursist in deze module het belang van gelijkwaardigheid, afspraken en regels in relaties. 3.5.2 Instapvereisten voor de module Er zijn geen bijkomende instapvoorwaarden bovenop de algemeen geldende instapvoorwaarden van het decreet van 15 juni 2007 betreffende het volwassenenonderwijs. 3.5.3 Studieduur 30 lestijden. 3.5.4 Eindtermen Module Samenwerken M BE 089 illustreert verbale en non-verbale communicatie 001 gaat om met feedback 007 gebruikt een geschikte communicatievorm 008 gaat om met communicatiemoeilijkheden 011 maakt afspraken 012 erkent het bestaan van gezagsverhoudingen en het belang van 015 gelijkwaardigheid, afspraken en regels in relaties gaat respectvol om met verschillen tussen mensen en levensopvattingen 048 Versie {1.0} (Ontwerp) Pagina 11 van 11