PROVINCIALE STATEN VAN OVERIJSSEL. Reg.nr. ps 2jb\^H2> Datontv.: 12 MEI 2016 Luttenbergstraat 2 Postbus 10078 8000 GB Zwolle Telefoon 038 499 88 99 Fax 038 425 48 88 overijssel.nl postbus@overijssel.nl Provinciale Staten van Overijssel KvK 51048329 IBAN NL45RABO0397341121 Inlichtingen bij dhr. D. de Jong telefoon 038 499 81 67 D.dJong@overijssel.nl Onderwerp: Agenda Stad Overijssel. Datum 29.03.2016 Kenmerk 2016/0101630 Pagina 1 Toezending aan Provinciale Staten met oogmerk: [X] ter informatie [ ] anders, en wel: Bijlage I. - Agenda Stad Overijssel Inleiding Op 18 februari 2015 is door u de motie Westert (CU) c.s. Agenda Stad aangenomen (PS/2015/158). Aanleiding voor de motie was het initiatief van het kabinet en de EU om de stedelijke opgaven nadrukkelijker op de agenda te zetten. De motie roept op om te anticiperen op de Agenda Stad van het kabinet door te komen met Overijsselse Agenda Stad en daartoe overleg te starten met de Overijsselse steden om gezamenlijk hieraan invulling te geven. Door middel van een brief (PS/2015/606) met daarin een eerste oriëntatie op Agenda Stad in Overijssel bent u voor de zomer geïnformeerd over de voortgang. In deze brief is toegezegd om u de gezamenlijk opgestelde Agenda Stad Overijssel toe te sturen. Met deze brief geven wij daar gevolg aan. Korte inhoud van de Agenda Stad Overijssel Via programma's en sectorale projecten wordt hard en met succes gewerkt aan stedelijke opgaven. Goed functionerende steden zijn motoren voor de regionale en nationale economie en daar heeft het omliggend gebied profijt van. Via Agenda Stad Overijssel willen wij dit versterken door verschillende programma's en stedelijke initiatieven met elkaar te verbinden, regelruimte te creëren en aan te sluiten bij landelijke en Europese bewegingen om stedelijke regio's sterker te maken. De steden Almelo, Deventer, Enschede, Hengelo, Zwolle en de provincie Overijssel hebben samen de Agenda Stad Overijssel opgesteld. Deze agenda benoemt vijf hoofddoelen voor onderlinge samenwerking. In deze samenwerking richten wij ons op versterking van de economie, herstructurering en transformatie van het stedelijk gebied, bereikbaarheid van stedelijke netwerken, modern bestuur en toekomstbestendige groene, veilige en gezonde steden. Datum verzending '12 MEI 2016 provincie verijssel
Agenda Stad Overijssel Vervolgaanpak 1. Op de diverse niveaus bouwen wij verder aan relaties en allianties in het kader van Agenda Stad en Urban Agenda. 2. In de samenwerking met de steden verkennen wij welke City Deal initiatieven verder uitgewerkt kunnen worden. Wij gaan ervan uit u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Gedeputeerde Staten van Overijssel, voorzitter, Datum 29.03.2016 Kenmerk 2016/0101630 Pagina provincie verijssel
Agenda stad Overijsse Verstedelijking neemt wereldwijd steeds verder toe. Steden hebben als motor van de economie al een groot belang maar dit neemt hierdoor alleen nog maar verder toe. Goed functionerende steden zijn motoren voor de regionale en nationale economie en daar heeft het omliggend gebied profijt van. Op Europees niveau worden voorbereidingen getroffen om een Europese Urban Agenda vast te stellen. De Nederlandse Agenda Stad is een lidstaat invulling van de Europese Urban Agenda. Agenda Stad wil een katalysator zijn om tot oplossingen te komen rond concrete, complexe stedelijk vraagstukken. De Agenda Stad is een nationale agenda, hij is van alle partijen die er aan bijdragen. De Agenda stimuleert de totstandkoming van coalities, groot en klein, binnen en tussen stedelijke regio's, integraal en sectoraal. Concurrentiekracht van de stedelijke netwerken versterken In Overijssel bundelen de vijf grootste steden (Almelo, Deventer, Enschede, Hengelo en Zwolle) en de provincie hun krachten. In deze gemeenten wonen ongeveer 530.000 mensen (47% van het Overijssels totaal) en zijn ongeveer 300.000 banen. Overijssel kenmerkt zich door een combinatie van economische dynamiek en leefbaarheid. De Overijsselse economie is goed in veranderen. Het is gelukt om een oude economie met lage lonen te transformeren naar een kennisgedreven hightech maakindustrie en een sterke dienstverleningssector. Overijssel is economisch vitaal, goed bereikbaar, aangesloten op strategische Europese routes naar Scandinavië, de Baltische Staten en Oost-Europa en heeft Duitsland als nabije grote buur. Daar staat tegenover dat de economie en de samenleving steeds complexer worden. Veranderingen gaan steeds sneller. De stedelijke netwerken in Overijssel profiteren vanwege hun ligging niet automatisch van de economische groei die elders in het land of in de wereld plaatsheeft. Om goed te kunnen reageren op de veranderingen is er meer nodig dan traditioneel beleid en is het zaak om krachten te bundelen en pro-actief te handelen. Voordelen van netwerken nog beter benutten Nederland heeft niet één grote wereldstad, maar kent een structuur van stedelijke gebieden die samen een grote metropool vormen. Zo ziet Europa ons, als één grote stad. In onze steden en stedelijke gebieden ontstaan agglomeratievoordelen doordat mensen, bedrijven en voorzieningen van eikaars aanwezigheid profiteren. Agglomeratievoordelen nemen toe wanneer sterke steden samen met hun omgeving zo'n stedelijk netwerk vormen (daily urban system) en wanneer tussen de stedelijke netwerken relaties en goede verbindingen bestaan. Dit principe van ruimtelijke nabijheid (toegang tot gebruik) is en blijft daarbij een belangrijke vestigingsfactor, ondanks de vermindering van het belang van transportkosten en de effecten van ICT. Door mensen en instellingen te verbinden in stedelijke netwerken en complementariteit op te zoeken bundelen steden hun krachten. De steden in Overijssel richten zich op het veel beter benutten van deze agglomeratievoordelen en het verkleinen van nadelen om zo onze internationale concurrentiekracht te vergoten. Om de voordelen die de steden beter te benutten en nadelen te verkleinen stellen wij het volgende voor: 1. Wij benoemen de hoofdopgaven voor de Overijsselse steden waarin de urgente, strategische vraagstukken voor de steden een plek krijgen. 2. Wij benoemen concrete initiatieven en acties die nodig zijn om een doorbraak te forceren om de hoofdopgaven van de agenda te realiseren. Wij creëren een coalitie van partners die (in wisselende samenstellingen) werkt aan het realiseren van die opgaven. 3. Wij zorgen ervoor dat wij (al doende) leren van ervaringen en initiatieven in de verschillende stedelijke regio's. Wij doen dit op provinciaal, nationaal en Europees niveau. Wij (laten) onderzoeken in welke mate de steden nu al de agglomeratievoordelen benutten en gaan daarbij na wat er het meest effectief is om die voordelen nog beter te benutten en/of nadelen te verkleinen. 4. Wij benutten de Agenda Stad als nationaal en de Urban Agenda als Europees podium. We benoemen concrete punten waarop het noodzakelijk is om in Den Haag en Brussel (of elders) te lobbyen voor een betere concurrentiepositie van de Overijsselse stedelijke netwerken. We, gebruiken de Urban Agenda als aanleiding om onze Europese netwerken te bouwen en onderhouden. Hoofdopgaven voor de steden Wij benoemen de belangrijkste vraagstukken waar wij op de lange termijn aan willen werken. Agenda stad Overijssel is een rollende agenda, waar nieuwe acties aan de orde kunnen zijn maar waar ook andere partijen zich bij kunnen aansluiten. Daar waar in de toekomst strategische opgaven gekoppeld kunnen worden aan deals en er meerwaarde voor andere steden mogelijk is verschijnen deze initiatieven op de agenda stad Overijssel. De gesprekken tot nu toe hebben geleid tot de onderstaande centrale doelen / thema's. Uit de vervolggesprekken moet blijken of dit ook daadwerkelijk de thema's zijn, er andere accenten nodig zijn of nieuw thema's zich aandienen. Wij richten ons in de Overijsselse stedelijke agenda op de volgende hoofdopgaven: - Versterking van de economie; (1) - Herstructurering en transformatie van het stedelijk gebied; (2) - Bereikbaarheid van de stedelijke netwerken; (3) - Modern bestuur; (4) - Toekomstbestendige groene, veilige en gezonde steden. (5) De partijen stellen in deze agenda de maatschappelijke opgaven van de steden centraal en organiseren zich op een slimme en flexibele manier. De stedelijke agenda Overijssel heeft raakvlakken met de opgaven in de beleidsagenda's van de steden, stedelijke netwerken en de Provincie Overijssel. De Europese Commissie heeft voor de Urban Agenda thema's benoemd. Een aantal daarvan komt overeen met onze hoofdopgaven. Op de thema's van de Urban Agenda worden partnerships georganiseerd via de Europese netwerken. Die partnerships richten zich op betere regelgeving, betere aansluiting van de fondsen op de stedelijke problematiek en kennisdeling.
We onderzoeken de mogelijkheden om in lijn met onze hoofdopgaven deel uit te maken van zo'n partnership om daarmee een betere uitgangspositie te verwerven in het anticiperen en benutten van fondsen. Benoemen van concrete initiatieven en acties. De doelen die wij willen bereiken werken wij uit in concrete initiatieven. Het accent ligt op aanpakken en initiatieven die nodig zijn om doorbraken te forceren op urgente thema's. Per initiatief allianties zoeken, bekijken wat er nodig is en wat iedere partij die van belang is voor het slagen van het initiatief kan bijdragen. We leggen daarbij waar het kan verbinding met bestaande (investerings)programma's bij overheden en andere partijen. Een voorlopige lijst met initiatieven is bijgevoegd. Hiermee gaan wij aan de slag om te bekijken of de aanpak 'Agenda Stad' kan werken. Omdat Agenda Stad een dynamische agenda is, betekent dit ook dat partijen met elkaar nieuwe initiatieven kunnen aandragen of initiatieven kunnen verdwijnen omdat ze uiteindelijk niet kansrijk of nodig blijken te zijn. Voor het opnemen van de initiatieven (en de huidige lijst) hanteren wij de volgende spelregels: - Het initiatief moet duidelijk een bijdrage leveren aan de hoofdopgave; - Het vraagstuk moet herkenbaar zijn voor alle steden; - Er is sprake van bereidheid om opgedane ervaringen en kennis (open en breed) te delen - Er zijn in ieder geval 2 partijen (vanuit de groep die dit manifest hebben opgesteld) actief betrokken bij de realisatie van het initiatief. Leren van elkaar Opgedane ervaringen delen wij met elkaar. Wij zetten een programma op waarin wij langs de verschillende initiatieven ervaringen en verbeterpunten met elkaar delen en benoemen. De kennis die daar wordt opgedaan willen wij in Overijssel gebruiken om onze doelen op de vijf thema's te bereiken. Voor dit programma maken wij gebruik van het bestaande kennisnetwerk in Overijssel. De provincie Overijssel en Gelderland nemen het initiatief om landelijke onderzoeken en beleidsdocumenten die relevant zijn voor de agenda stad te vertalen naar landsdeel Oost. Wij gaan er vanuit dat deze vertaling inzicht biedt in de mate waarin de steden in Overijssel nu al gebruik maken van de bestaande agglomaratievoordelen en welke kansen er nog liggen. Met de uitkomsten van het onderzoek bekijken wij welke strategie / aanpak het meest voor de hand ligt om de concurrentiekracht te versterken. Lobby Om de doelen uit de agenda stad te kunnen realiseren kan aanpassing van wet- en regelgeving nodig zijn of is het noodzakelijk om beleid van andere overheden te laten wijzigen. We bepalen op welke punten de stedelijke regio's het meest gebaat zijn bij wijzigingen in beleid en/of wet- en regelgeving en vertalen dit in een adequate lobby-aanpak. Vervolgstappen Om van de Overijsselse Agenda Stad een succes te maken, zetten wij de volgende stappen: - Initiatieven die resulteren in een landelijke citydeal worden conform de landelijke aanpak en/of aanpak zoals beschreven in de citydeal verder uitgewerkt. Vanuit de Overijsselse Agenda Stad gaan partijen na wat er aanvullend nodig is om van de citydeals een succes te maken en de opgedane ervaringen van nut te laten zijn voor heel Overijssel. - Initiatieven die niet vertaald kunnen worden in een landelijke city deal, maar wel interessant en urgent genoeg bevonden worden door de Overijsselse steden en de provincie Overijssel verder uitgewerkt. - De komende periode wordt verder gewerkt aan de uitwerking van de initiatieven. In het najaar van 2016 wordt de balans opgemaakt en gaan de partijen na of de aanpak oplevert wat de partijen ervan verwachten en het zinvol is om door te gaan. - Partijen kunnen* - aan de hand van de opgestelde criteria - nieuwe initiatieven aandragen. Als specifieke aanpakken succesvol blijken te zijn gaan de Provincie Overijssel na in hoeverre deze breder ingezet kunnen worden in de Provincie. - We maken afspraken over hoe wij kennis willen delen met elkaar en stellen hiervoor een kennisagenda op. De provincie Overijssel neemt hiervoor het initiatief met verschillende kennisinstellingen (KISS, Trendbureau, Saxion, UT) - We onderzoeken de mogelijkheden voor het toetreden tot een partnership op een thema van de Urban Agenda. - Wij werken aan de hand van de uitgewerkte thema's en initiatieven aan een gezamenlijke lobby-agenda, die vertaald wordt naar bestaande lobby- overleggen /platforms. - De verschillende portefeuillehouders in de colleges zijn verantwoordelijk voor de verschillende initiatieven. Over de totale voortgang van de aanpak rapporten wij halfjaarlijks aan de colleges. Rollen De steden en de provincie Overijssel zijn gezamenlijk initiatiefnemer en eigenaar van de Overijsselse Agenda Stad. De verdere uitwerking en uitvoering van de agenda wordt opgepakt samen met partners in de regio en stedelijke netwerken. De steden en de provincie hebben in dit traject de volgende rollen/taken: Provincie Steden Lobbykracht, verbinden verschillende partijen die bovenregionaal opereren, faciliteren kennisdeling, aanjagen, agenderen Realiseren, in beeld brengen initiatieven, verbinden partijen in stedelijke netwerken Zowel de provincie als de steden spannen zich in om voldoende middelen (tijd, aandacht, menskracht, financieringsmogelijkheden, budgetten) beschikbaar te stellen om van de Overijssels Agenda Stad een succes te maken.
City Deal initiatieven (2) Energietransitie door de markt (woningabonnement) - Trekker: Deventer. Betrokken: Enschede Met een nieuw concept willen wij de consument ondersteunen bij het nemen van een besluit over investeren in de verduurzaming van de woning en hem daarbij direct ontzorgen in de financiering van gewenste woningaanpassingen. Bij de uitvoering gaat de markt aan kop (bouw, installatie, financiers). De gemeente faciliteert. Doel is daarbij mede economische groei en banen. (1) Aansluiting Onderwijs en Arbeidsmarkt - Trekkers: Hengelo en Enschede Het stedelijk netwerk in Twente heeft één majeure opgave: mensen aan het werk krijgen en houden. Wij maken werk van het bestrijden van uitval uit het onderwijs, de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt en de aansluiting van de onderkant van de arbeidsmarkt op de bovenkant. Om deze aanpak te versnellen willen we onder meer de samenwerking tussen overheden, ondernemers en onderwijs verbeteren en experimenteren met slimme verdeling van taken en middelen. (3) North Sea Baltics Corridor grensoverschrijdende bereikbaarheid - Trekker: Hengelo Het vergroten van de internationale en multimodale bereikbaarheid van het stedelijk netwerk in Twente als randvoorwaarde voor de Twentse en Euregionale economische structuurversterking (o.a. de logistieke) structuur. Daarnaast willen wij de reistijd tussen stedelijke centra langs de corridor Amsterdam-Berlijn verkorten. (4) Sociaal arrangement: De Inclusieve Stad - Trekker: Enschede Grote groepen mensen in onze steden kunnen steeds moeilijker mee- en rondkomen. De afhakers dreigen in armoede of sociaal isolement terecht te komen. Bij het aanpakken van deze problemen worden we gehinderd door te weinig flexibiliteit in de wetten en regels of in onze interpretatie van die wetten en regels, die gelden om ondersteuning te organiseren en in te kopen. We willen regels opruimen, professionaliteit versterken en het sociale domein resultaatgericht vernieuwen. Door te beginnen bij de leefwereld van mensen, bij casuïstiek. (2) Gebiedsgerichte inzet OZB - Trekker: Enschede Gemeenten hebben beperkte financiële middelen voor de (binnen)stedelijke gebiedsontwikkelingen. Een alternatieve financieringswijze, die nu nog niet mogelijk is, is de inzet van (rijks- en gemeentelijke) OZB-opbrengsten voor specifieke gebiedsontwikkelingen. Wij willen dit met een voorbeeldproject deze mogelijkheid verkennen. (1) Pact arbeidsmarkt over de grens -Trekker: Enschede De werkloosheidscijfers in het Nederlandse grensgebied zijn aanzienlijk hoger dan aan de andere kan van de grens in Duitsland. In Duitsland staan veel vacatures open, maar er blijken veel hindernissen te zijn bij het bemiddelen van Nederlandse werkzoekenden aan deze vacatures. In dit project waarmee reeds is gestart met het Pact werken in Duitsland willen we deze hindernissen aanpakken. (2) Stedelijke transformatie: Kansen voor Binnensteden -Trekker: Almelo. Betrokken: Hengelo, Enschede, Deventer en Zwolle Met deze City Deal willen we bijdragen aan de transformatie van de vijf binnensteden als de belangrijkste woon-, werk- en leefruimte van de stad. Er is behoefte aan vernieuwing in de aanpak en de inzet van middelen en instrumenten. Elke stad kiest een eigen accent in de transformatie. (5) Klimaatadaptatie - Trekker: Zwolle. Betrokken: Almelo, Hengelo, Enschede, Deventer Toekomstbestendige steden zetten in op klimaatadaptie. Dit is nodig om de gevolgen van de klimaatverandering aan te kunnen (vooral water en hitte). Door klimaatadaptatie door te voeren in de haarvaten van de steden wordt een maatschappelijk probleem aangepakt en ontstaat een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor zowel bedrijven als inwoners. (1) Stad aan de Ussel - ontwikkeling economische bedrijvigheid -Trekker: Deventer De Stadsentree van Deventer ontwikkelt zich tot een duurzaam werklandschap met als speerpunten: Transformatie (experience), Cleantech regio development, ontwikkeling Havengebied, zelfbeheer (parkmanagement), proeftuin wet en regelgeving. Maar ook de nieuwe vorm van marketing van de stad via Deventer 2.18. evenals de ontwikkeling tot Smart city, Smart factories (Nieuwe Hanze). In alle gevallen gaan bedrijven voorop bij de ontwikkelingen. (1) Data-infrastructuur: The Hague Security Delta Campus & Twente Safety Campus - Trekker: Enschede We willen een meer samenhangende en innovatieve aanpak van complexe stedelijke veiligheidsuitdagingen realiseren, met als doel het behalen van maatschappelijk (veiligheid voor burgers en bedrijven) en economisch rendement (werkgelegenheid veiligheidssector). (3) Stedelijke bereikbaarheid: Last and first mile -Trekker: Zwolle De fiets staat symbool voor gezonde en leefbare steden, leidt tot innovatie en meer mobiliteit. Deze city deal is bedoeld om de bijdrage van de fiets aan vitale steden tastbaar te maken. (1) Campussen en innovatiemilieus: Investeringsprogramma Science Parks (topcampussen) - Trekker: Enschede Versterking Internationaal Onderwijs en andere belangrijke voorzieningen voor kenniswerkers, profilering van kennisregio's en verbetering van de toegang tot financieringsstromen. (1) Kennis boulevard, beschikbaar en bereikbaar maken (open)data -Trekker: Deventer Hierbij willen we als open digitale informatiestad bundelingen en versterking realiseren van het nieuwe leren, bouwen van kenniscluster(s) (informatiebeheer, e-depot, toegepaste ICT, chemie, agro business), faciliteren van innovatie pilot(s): duurzame stad, bedrijvige stad, lerende stad en nieuwe werkmethodieken mogelijk maken.