K3 in de Watertechnologie! Kosten - Kwaliteit - Kwetsbaarheid



Vergelijkbare documenten
69e vakantiecursus Nieuwjaarscongres

Professional Doctorate in Engineering. PDEng. Amir Haidari Challenge the future

Living Labs. dr.ir. Elke den Ouden. Kennisevent Renovatie Hoofdgebouw TU/e Eindhoven, 27 september 2016

Naar energie neutrale waterzuivering, Bert Blom, MARS en Kris Lambert, Veolia

Graag willen wij u alvast bedanken voor uw medewerking en wij hopen met alle deelnemers op een succesvolle en inspirerende

Trendbreuk door datamanagement

De Invloed van Innovatiekenmerken op de Intentie van Leerkrachten. een Lespakket te Gebruiken om Cyberpesten te Voorkomen of te.

Inleiding nieuwe ontwikkelingen

Brochure. 64ste Vakantiecursus Drinkwater en Afvalwater Vrijdag 13 Januari Programma. Slotsessie

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and

Karen J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon

Opleiding integraal denkende professionals: MSc Urban Environmental Management and Technology SIKB congres 6 Oktober 2010 Tim Grotenhuis

MOOCs, ondernemend naar de toekomst!

Educational Technology Expertise Centre OTEC Open University of the Netherlands. Masterclass Peer-to-peer technology

Verkennend onderzoek mogelijkheden en kansen hergebruik nutriënten (anders dan fosfor) Nutriënten Platform 7 december 2017

Waterkwaliteit 2: Natuur/chemie

Gebruik van de kostenstandaard in R&D. Jan Post, Emile Cornelissen en Hans Huiting 9 september 2010

DEMONSTRATIEPROJECT D ECENTRALE AFVALWATERZUIVERING

JOB OPENING OPS ENGINEER

Europa: Uitdagingen? Prof. Hylke Vandenbussche Departement Economie- International Trade 26 April 2018 Leuven

RATIONEEL WATERBEHEER IN DE INDUSTRIE: TWEE CASE STUDIES ROND BRONGERICHTE AANPAK

Invloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur

NWA WORKSHOP SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS. NWA Circulaire Economie en SDG Ardi Dortmans

Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten.

Uitwegen voor de moeilijke situatie van NL (industriële) WKK

Wilt u uw elektriciteitsfactuur te verminderen?

De watervoorziening in 2040: (de)centraal duurzaam intelligent?

Agenda: Rotary Industry Group

Energy Balance Assessment Tool

Workshop ICT Innovatie Platform Duurzame ICT. 18 januari Grand Hotel Karel V. Utrecht. 18 januari Stichting GreenICT 1

Ir. Annette Ottolini OP DE TOEKOMST VOORBEREID. WATER IN DE STAD 68 e vakantiecursus TU Delft 8 januari 2016

De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim

Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas

Business Architectuur vanuit de Business

Investment Management. De COO-agenda

Zoektocht optimale remineralisatie technologie

Natuurlijk comfortabel -Visie op de afvalwaterketen in de regio Vallei en Veluwe-

Ondersteuning van impact door Hogescholen

Afvalwater: een bron van mogelijkheden. 12 april 2016 Sigrid Scherrenberg

I.S.T.C. Intelligent Saving Temperature Controler

Best Practise: Car Parks in Leiden Drs. Ing. J.N. de Koning

Water, wij halen eruit wat erin zit

Press release Statistics Netherlands

NETWORK CHARTER. #ResourceEfficiency

Mentaal Weerbaar Blauw

Nieuwjaarscongres. Vrijdag 8 januari 2016 Technische Universiteit Delft

International Leiden Leadership Programme

Willemien Terpstra Vice President, Fuels and Styrene. Chemie is overal

Evaluatie van afgeronde projecten TKI Watertechnologie in de periode

Geslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive. Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive

Media en creativiteit. Winter jaar vier Werkcollege 7

INNOVATIE & VALORISATIE

Free Electives (15 ects)

Talentmanagement in tijden van crisis

DE IMPACT VAN SAMENWERKING

How will be the journey from corrective maintenance to preventive or even predictive maintenance?

UvA-DARE (Digital Academic Repository) VR as innovation in dental education de Boer, I.R. Link to publication

Geneesmiddelen uit afvalwater halen: is het praktisch haalbaar?

Digestaatbehandeling en recirculatie: invloed op de anaerobie

Energie uit drinkwater en afvalwater

CSRQ Center Rapport over onderwijsondersteunende organisaties: Samenvatting voor onderwijsgevenden

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015

Vlaams afval- en materialencongres 6 april

LinkedIn Live Nieuwe Medewerkers Vinden

Uitnodiging Security Intelligence 2014 Dertiende editie: Corporate IAM

VAN BEDRIJFSDOELSTELLING TOT DE WERKVLOER: CUSTOMIZED INNOVATIVE SUSTAINABLITY VAKGROEP OPERATIONS INNOFOOD

Waar blijven de innovatieve weerproducten? KNMI en Open Data biedt volop kansen! Frits Brouwer Hoofddirecteur KNMI

Klimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta)

Water, energie en grondstoffen. We kunnen geen dag zonder. Ze zijn een bron van leven en welzijn. Een bron van nijverheid en welvaart.

Leer ze omgaan met onzekerheid. Nils de Witte - StudentsInc

Uitvoeringskader Watertechnologie Bijlage Succesvolle watertechnologieprojecten

Samen naar een robuuste zoetwatervoorziening

Het Effect van Gender op de Relatie tussen Persoonlijkheidskenmerken en Seksdrive

HPLC- UV- screening: geharmoniseerde analysemethode voor efficiënte waterkwaliteitsbewaking

De Relatie tussen Angst en Psychologische Inflexibiliteit. The Relationship between Anxiety and Psychological Inflexibility.

De Relatie tussen Mindfulness en Psychopathologie: de Mediërende. Rol van Globale en Contingente Zelfwaardering

Effectieve beleidsontwikkeling met data science

Enterprise Architectuur. een duur begrip, maar wat kan het betekenen voor mijn gemeente?

Christmas Lecture Welkom

Sociale Cognitie bij Psychisch Gezonde Volwassenen

Europese en landelijke ontwikkelingen ter verbetering van medicijnonderzoek bij kinderen. Jos Gilissen. DCRF Jaarcongres-26Sep2018


Beta s rol in toekomstige PhD programma s

De potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie. Technologische kansen voor de Nederlandse industrie

Determinantenonderzoek naar Factoren waarmee een Actief Stoppen-met-Roken Beleid op Cardiologieverpleegafdelingen kan worden bevorderd

LEAN KENT VEEL TOOLS EN TECHNIEKEN, ORGANISATIES EN WETENSCHAPPERS KIJKEN VOORAL NAAR DE METHODEN

de Rol van Persoonlijkheid Eating: the Role of Personality

Synergie energie hergebruik overheden, agrarische sector en industrie

Stichting Socionext te Amsterdam. Jaarverslag Toelichting

KWR Watercycle Research Institute

Technologie inzetten voor duurzaam watergebruik

Briefing document. Finance on a Mission A Digital Mindset. 4 oktober 2018 B. Building Amsterdam. Johan Huizingalaan 763a 1066 VH Amsterdam

Institute for Aerospace Maintenance Maastricht (IAMM) Kennis als wapen in mondiale concurrentie

Afvalwater zuiveren Bezoek Wageningse Alumnivereniging 22 april 2014

De Economische Impact van Onderhoud Wat kunnen we leren van de MORE4CORE benchmarkstudie?

LONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN

Risk & Requirements Based Testing

De Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij. Verslaafde Patiënten met PTSS

U I T S P R A A K

Transcriptie:

1

Faculteit Civiele Techniek & Geowetenschappen 66 ste Vakantiecursus Drinkwater en Afvalwater K3 in de Watertechnologie! Kosten - Kwaliteit - Kwetsbaarheid Vrijdag 10 januari 2014 PROGRAMMA 09.30 Ontvangstbalie begane grond 10.00 Welkomstwoord Prof.dr.ir. Bert M. Geerken, Decaan Faculteit CiTG Parallelsessie Schoon water zaal A 10.20 Inleiding schoon water Prof.dr.ir. Luuk Rietveld (TU Delft) 10.30 Waterwinning zonder verspilling Prof.dr. Geert-Jan Witkamp (TU Delft) 10.50 De Limburgse aanpak Ria Doedel (WML) Parallelsessie Vies water zaal B Inleiding vies water Prof.dr.ir. Jules van Lier (TU Delft/UNESCO-IHE) Klimaatverandering en riolering Prof.dr.ir. Patrick Willems (KU Leuven) Innovatie vraagt sterke stroom opdrachten Ir. Gerrit Jan van de Pol (GMB Beheer B.V.) 11.10 Koffi epauze: begane grond en eerste verdieping 11.50 We gaan weer geschiedenis schrijven! Ir. Fred de Bruijn (Witteveen+Bos) 12.10 Flash presentaties Massive Open Online Course: CTB3365x Introduction to water treatment: Anke Grefte Application of Tight Ceramic UF (TCUF) and Ceramic NF (CNF) in Water Reuse: Ran Shang K3? K5! Klant, Kosten, Kwaliteit, Kwetsbaarheid, Kamerik: Harmen van der Laan Kwaliteit, kosten of kwetsbaarheid? De asset manager mag het zeggen.. Ing. René Hoeijmakers (ARCADIS) Flash presentaties De invloed van het type rioolstelsel op de faalkans van huisaansluitingen: Johan Post Potential role of thermophilic digestion in energy-neutral sewage treatment plants: Dara Ghasimi In zomer en winter stikstof verwijderen uit huishoudelijk afvalwater: Maaike Hoekstra 12.40 Lunchpauze: begane grond en eerste verdieping 13.50 Flash presentaties Operational excellence door SLIMM(e) sensoring: Doeke Schippers Oeverfi ltratie, membraanfi ltratie, actief kool: een absolute barrière voor organische microverontreinigingen? Cheryl Bertelkamp Lifetime prediction of PVC push-fi t joints: André Arsénio Flash presentaties Het meten van het onmeetbare: waarde van informatie in rioleringsbeheer: Wouter van Riel Development of fungal bioreactors to degrade recalcitrant compounds in wastewater: Mostafa Zahmatkesh Aerobic Granular Sludge: Mario Pronk 14.20 Water in de Stad is een Uitdaging in Governance Prof.dr. Kees van Leeuwen (KWR) Flexibele productie van gezuiverd water kent geen grenzen Ing. Guus Pelzer MMO (WBL) 14.40 Theepauze: begane grond en eerste verdieping Gezamenlijke slotsessie 15.10 Uitreiking Gijs Oskam Prijs 15.20 Uitreiking Jaap van der Graaf Prijs 15.30 Bestuursakkoord Water Drs. Karla Peijs 15.50 K3 & De Watertechnologie 16.00 Nieuwjaarsborrel 2 KWR Watercycle Research Institute en Vewin zijn sponsors van de Vakantiecursus 2014

SAMENVATTINGEN VAN DE PRESENTATIES SCHOON WATER Inleiding schoon water Prof.dr.ir. Luuk Rietveld (TU Delft) Waterwinning zonder verspilling Geert-Jan Witkamp*, Bas Hofs**, Sara Salvador* * TU Delft Biotechnologie; Wetsus Leeuwarden; KWR Nieuwegein ** KWR Nieuwegein In een realistisch scenario zullen wij in de toekomst onze energie voornamelijk van de zon betrekken, onze organische grondstoffen uit biomassa, terwijl anorganische stoffen als metalen, zouten en water vooral door recycling beschikbaar blijven. Idealiter zullen wij in staat zijn om alle waterige processtromen te scheiden in zuivere componenten, met een energieverbruik dat dicht tegen het thermodynamische minimum aanligt. Voor water betekent dit Zero Liquid Discharge (ZLD) als streven. Daarbij worden naast water ook vaste stoffen geproduceerd zoals zouten van Ca, Ba, Sr, carbonaten, sulfaten, fosfaten en silicaten, gevolgd door Na, Li, K, Br, Cl houdende zouten bij de hoogste recoveries. Daarnaast zijn er humuszuren, biomassa door fouling, en sporen van organische stoffen en metalen. Dit geldt niet alleen voor zeewater, maar ook voor zoet- en brakwaterbronnen als grondwater, rioolwater, en industrieel water. In de presentatie wordt met voorbeelden ingegaan op mogelijkheden betaalbare ZLD te bereiken, zoals (combinaties van) i) het overbodig maken van water (bij het textielverven), ii) hoge recovery nanofi ltratie en omgekeerde osmose met ionenwisseling, eutectische vrieskristallisatie en fl uide bed kristallisatie, iii) ultra hoge druk fi ltratie, iv) combinaties met membraandestillatie v) microbiologische systemen. De Limburgse aanpak Ria Doedel (WML) Wat is het specifi eke in de Limburgse aanpak? Wat zijn de concrete resultaten tot nu toe? De resultaten worden afgezet tegen de uitkomsten van een evaluatie van bestaande initiatieven tot samenwerking in Nederland en België. Wat zijn de voorwaarden voor een succesvolle samenwerking in de watercyclus, welke kennis heeft een waterbedrijf nodig voor een productieve samenwerking in de watercyclus? We gaan weer geschiedenis schrijven! Ir. Fred de Bruijn (Witteveen+Bos) De VC 2014 staat in het teken van K3. Voor het Bestuursakkoord Water behelzen de 3 K s: kosten, kosten en kosten. Dat zint ons niet, en daar leggen we ons niet bij neer. Nee, onze kinderen en kindskinderen zullen met trots terugkijken op onze verrichtingen, op de visie die wij tot uitrol hebben gebracht en op de waarde die wij aan de (internationale) waterwereld hebben toegevoegd. Dáár gaan we het met elkaar over hebben, en dàt bepaalt onze agenda voor 2014 en verder! Water in de Stad is een Uitdaging in Governance Prof.dr. Kees van Leeuwen (KWR) Schieten we door in technologieontwikkeling? Het lijkt er op, want in de komende 20 jaar zal de nadruk veel meer moeten komen te liggen op het communiceren en implementeren van betaalbare, bestaande technieken om effi ciënter om te gaan met water in de landbouw, de industrie en de stad, want veel meer tijd hebben we niet. De focus moet ook op steden want daar kunnen proactieve burgers, bedrijven 3

en (strategisch denkende) bestuurders het verschil maken. Dit zal worden geïllustreerd aan de hand van drie jaar onderzoek bij KWR Watercycle Research Institute, o.a. in het kader van Watershare (sharing knowledge in the water sector) en de City Blueprint Action Group van het European Innovation Partnership on Water. FLASH PRESENTATIES SCHOON WATER Massive Open Online Course: CTB3365x Introduction to water treatment Anke Grefte (TU Delft) In het najaar van 2013 werd het bachelor vak CTB3365x Introduction to water treatment gratis online aangeboden als MOOC (Massive Open Online Course). Het vak gaat over conventionele drinkwater- en afvalwater zuiveringstechnologieën. Na het volgen van dit vak kan men processtappen herkennen, hun functie beschrijven en eenvoudige ontwerpberekeningen van drinken afvalwaterzuiveringsinstallaties maken. Voor dit vak hadden zich 26.000 studenten van over de hele wereld aangemeld. De top drie van landen van herkomst was: Verenigde Staten, India, en Spanje. Iedereen mag de cursussen volgen, zonder vooropleiding of ingangstoets. De jongste inschrijver was 12 jaar, de oudste 63 jaar. Een MOOC wordt gegeven in een vaste periode van tien weken en met interactie-mogelijkheden tussen mede-cursisten. Deelnemers krijgen huiswerk en kunnen de cursus afsluiten met een certifi caat van deelname. De TU Delft biedt nu 4 MOOC s aan via het platform edx, een online platform voor onderwijs, waarmee onder andere MIT en Harvard sinds 2012 cursussen toegankelijk maken voor iedereen die toegang heeft tot Internet. Een van de redenen dat de TU Delft voor edx kiest, is dat het materiaal daar met een open licentie gepubliceerd kan worden. Daardoor kunnen ook anderen het materiaal gebruiken. Via de MOOC s heeft iedereen, waar ook ter wereld, gratis online toegang tot de kennis van de TU Delft. De MOOC geeft een voorzetje voor de MSc track Water management die, weliswaar betaald, ook online aangeboden wordt. Wil je de MOOC bekijken, schrijf je dan gratis in bij edx.org Application of Tight Ceramic UF (TCUF) and Ceramic NF (CNF) in Water Reuse Ran Shang (TU Delft) Severer fresh water shortage and stricter regulations on wastewater discharge arouse interest in wastewater reuse. To apply the innovative commercialized TCUF or CNF in water reuse offers new aspects on fouling control, nutrient recovery and energy saving. This fl ash presentation will reveal recent studies on the application of TCUF and CNF. Operational excellence door SLIMM(e) sensoring Doeke Schippers (Vitens/TU Delft) Normaliter wordt het drinkwater nadat het is gezuiverd niet gecontroleerd voordat het aan de klant wordt geleverd. Dit in tegenstelling tot andere voedingsmiddelen. Hierdoor zijn de meeste zuiveringsprocessen binnen de drinkwatersector behoorlijk redundant uitgevoerd. Met het project SLIMM (Self Learning Integrated Model) is een methode ontwikkeld om met behulp van modellen de zuiveringsprocessen te kunnen sturen op kwaliteit. Door bestaande white box (fysische/chemische) modellen voor grondwaterzuivering te combineren met data gedreven modellen (resultaten van real-time sensoren), kan de waterkwaliteit op elk punt van het zuiveringsproces worden voorspeld. De informatie uit de modellen kan de procesoperator helpen voor het besturen van het proces en het management voor verbetering van de productielocatie. Uiteindelijk leidt dit tot minder kwaliteitsoverschrijdingen, minder onderhoud, minder redundantie, lager energieverbruik en lager chemicaliënverbruik. 4

K3? K5! Klant, Kosten, Kwaliteit, Kwetsbaarheid, Kamerik Harmen van der Laan (OASEN) Oasen onderzoekt hoe zij voor de klant met membraanzuivering (volstroom RO) een forse stap voorwaarts kan maken in kosten, kwaliteit en kwetsbaarheid op de productielocatie Kamerik. Niet alleen onderzoeken we de technologie, we verkennen ook de synergie in de waterketen, de behoeftes van onze klant en zoeken de grenzen op van haalbare zuiverheid. We presenteren de eerste hobbels en ontdekkingen in onze voorlopige onderzoeksresultaten. Welke beloftes staan er nog overeind? Oeverfiltratie membraanfiltratie actief kool, een absolute barrière voor organische microverontreinigingen? Cheryl Bertelkamp (TU Delft) Lifetime prediction of PVC push-fit joints André Arsénio (KWR/TU Delft) Despite the role played by joints in the failures that occur in drinking water networks, the focus of scientifi c literature has been on barrel failure. Therefore, it can be assumed that the importance of these appurtenances has been overlooked. During his talk André Arsénio will present his four-step procedure to predict failures in PVC joints. The main steps of the procedure are inspection prioritization utilizing a risk-map; in-situ inspection of the joints with non-destructive evaluation equipment and, fi nally, characterization of the joints condition using the index for joint condition (IJC), a tool that was developed by André for this application. Oeverfi ltratie wordt van oudsher gebruikt voor de verwijdering van natuurlijk organisch materiaal, bacteriën, pathogenen, protozoa, etc.. Echter, sinds organische micro verontreinigingen (OMVs) (medicijnresten, pesticides, industriële afvalproducten, etc.) zijn aangetroffen in het Nederlandse oppervlaktewater, is de vraag ontstaan of oeverfi ltratie ook een barrière kan vormen tegen deze stoffen. Oeverfi ltratie blijkt goed te werken voor veel OMVs, maar met name ook voor lastig te verwijderen kleine polaire stoffen zoals NDMA. Desondanks is uit meerdere studies gebleken dat oeverfi ltratie alleen niet voldoende is, zo blijkt het stofje carbamazepine bijvoorbeeld zeer persistent te zijn gedurende bodempassage. Eerder onderzoek heeft aangetoond dat membraanfi ltratie voornamelijk de grotere polaire OMVs (alsook carbamazepine) zal verwijderen en actief kool effectief de apolaire stoffen kan verwijderen. Uit experimenten met een cocktail van ongeveer 45 verschillende OMVs is gebleken dat alle stoffen verwijderd zullen worden met dit nieuwe zuiveringsconcept. 5

VIES WATER Inleiding vies water Prof.dr.ir. Jules van Lier (TU Delft) Klimaatverandering en riolering Prof.dr.ir. Patrick Willems (KU Leuven) Hoe beïnvloedt de toekomstige klimaatverandering de extreme neerslag boven de stedelijke omgeving? En hoe verhoudt deze klimaatverandering zich ten opzichte van de natuurlijke klimaatschommelingen? Op basis van onderzoek naar deze klimaatvariaties werden recent de Vlaamse buien voor het ontwerp van rioleringen aangepast. Ook werd de invloed van deze aanpassing op rioleringsoverstromingen en riooloverstortfrequenties bestudeerd, en werden de richtlijnen voor kleinschalige buffering in de stedelijke omgeving aangepast. De zin en onzin van deze kleinschalige buffering wordt herzien, alsook de noodzaak voor een betere afstemming tussen stedelijk waterbeheer en ruimtelijke stadsplanning. Innovatie vraagt sterke stroom opdrachten Ir. Gerrit Jan van de Pol (GMB Beheer B.V.) PARTNERSCHAP wil GMB vernieuwen, maar dan wel op een betrouwbaar fundament. Wie innoveren louter ziet als avonturieren, zit snel met de fi nanciele brokstukken, waarschuwt bestuursvoorzitter Gerrit-Jan van de Pol. [...] Bron: Media Info Groep, Cobouw Special Datum: 30 november 2013 Kwaliteit, kosten of kwetsbaarheid? De asset manager mag het zeggen.. Ing. René Hoeijmakers (ARCADIS) Asset management is een verzamelnaam voor het pro-actiever omgaan met onze infrastructuur en het lijkt de manier om te zorgen voor de perfecte balans tussen kwaliteit, kosten en kwetsbaarheid. Tenminste, dat is het in potentie. Maar het is zeker geen vanzelfsprekend resultaat. Belangrijke randvoorwaarden zijn het stellen van de juiste doelen en het geven van prikkels die leiden tot die doelen. Alleen dan kunnen investeringen in infrastructuur veel gerichter gepland en uitgevoerd worden, waardoor op zijn minst het beschikbare geld goed wordt gespendeerd. De vraag is echter in hoeverre de juiste doelen momenteel gesteld worden? En is de watersector in staat om de juiste prikkels te geven naar de eigen organisaties én de beschikbare marktpartijen? En waarom vertoont het eten van een rijkelijk belegd broodje tijdens het autorijden sterke gelijkenissen met asset management? De presentatie toont ervaringen met asset management uit Nederland en het buitenland, en de impact daarvan op investeringsniveaus en de prestaties van infrastructuur. Het effect van sturen op kosten vs. het sturen op prestaties is interessant. En belangrijker: kunnen de prestaties van waterinfrastructuur verbeteren ondanks lagere budgetten? Tenslotte wordt ingegaan op welke activiteiten beter zelf uitgevoerd moeten worden door drinkwaterbedrijven en waterschappen, en welke activiteiten beter aan de markt overgelaten kunnen worden. Flexibele productie van gezuiverd water kent geen grenzen Ing. Guus Pelzer MMO (WBL) Veranderingen in demografi e, industrie, klimaat, regionale omgevingsfactoren, aanscherping van lozingsnormen alsook het snel kunnen inspelen op (open) innovaties en synergie-kansen binnen de gouden driehoek vragen om kleinschaligere, fl exibele en minder locatiegebonden zuiveringsinstallaties. Gezuiverd water zal in toekomst minder haar weg vinden naar oppervlaktewater. Een goedkoper concept voor de BV Nederland water(schappen) in (inter)nationaal perspectief. 6

FLASH PRESENTATIES VIES WATER De invloed van het type rioolstelsel op de faalkans van huisaansluitingen Johan Post (TU Delft) Het functioneren van huisaansluitingen heeft een directe invloed op hoe men de werking van het rioleringssysteem ervaren. Behalve dat bij het falen van huisaansluitingen de afvoer van afvalwater in het geding komt, kan er ook sprake zijn van materiele schade door inpandige overstromingen. Het is echter onbekend hoe keuzes tijdens het ontwerpproces van een rioleringsstelsel invloed hebben op de faalkans van huisaansluitingen. Deze kwantitatieve studie verkent, op basis van de database van een rioolreinigingsbedrijf, of er een significant verschil is tussen het stelsteltype en het voorkomen van defecten bij huisaansluitingen. Potential role of thermophilic digestion in energy-neutral sewage treatment plants Dara Ghasimi (TU Delft) Cellulose makes up about 30-50% of the suspended solids in the sewage of western countries. It mainly originates from the use of toilet paper which is estimated to be 10-14 kg per year per average person. Treating this cellulosic waste aerobically causes significant costs to sewage treatment facilities due to energy input for aerobic degradation. In order to remove these particles despite their poor settling property in a pre-clarifi er, Waternet (The Netherlands) has established a fi ne sieve system ( 350μm) at the WWTP in Blaricum. It was found that the cellulose content of the FSF is approximately 80% per gram total solids (STOWA,2010 ) while the cellulose fraction of primary sludge only reaches a maximum of 30% cellulose. This FSF might be considered to be suitable for dry digestion in the scope to maximize energy generation at the WWTP, contribution to the aim to transform the WWTP into an Energy Factory. In this research attempt is made to study the potential of anaerobic degradation of the FSF under both mesophilic (35 C) and thermophilic condition (55 C ) in order to fi nd the optimum methane production. In zomer en winter stikstof verwijderen uit huishoudelijk afvalwater Maaike Hoekstra (TU Delft) Met behulp van ANaerobe AMMonium OXidatie kan stikstof met minder zuurstof en energieeffi ciënter verwijderd worden, ten opzichte van conventionele zuiveringstechnieken. Het Anammox proces wordt al succesvol toegepast op warme (30-35 oc) en geconcentreerde afvalwaterstromen. Het doel van het CENIRELTA project is te demonstreren dat de Anammox bacterie zijn werk ook kan doen bij lagere temperaturen (8-25 oc) en in huishoudelijk afvalwater met lagere stikstofconcentraties. Het meten van het onmeetbare: waarde van informatie in rioleringsbeheer Wouter van Riel (TU Delft) Besluitvorming binnen rioleringsbeheer is vaak een intuïtief proces zonder transparante onderbouwing. Daarnaast is het onbekend hoe rioleringsbeheerders de aangehaalde informatiebronnen beoordelen op waarde. In deze studie wordt daarom de relatieve waarde van informatie geanalyseerd voor een fictief rioolvervangingsproject. Deze subjectieve eigenschap, beoordeelde waarde van informatie, is gemeten met gepaarde vergelijkingen in een digitale enquête, waarna ook de consistentie van de beoordelingen is bepaald. Development of fungal bioreactors to degrade recalcitrant compounds in wastewater Mostafa Zahmatkesh (TU Delft) White rot fungi (WRF) constitute a physiological group comprising mostly of basidiomycetous, and to a lesser extent, litter-decomposing fungi. WRF are the most abundant wood degraders in nature, which possess the unique ability of efficiently 7

degrading lignin to CO2. Thanks to WRF nonspecific enzymes, they can degrade lignin and other recalcitrant compounds with molecular structure similar to lignin, like azo dyes, poly aromatic hydrocarbons, some aromatic pharmaceuticals, and humics. This project is focused on cultivating White Rot Fungi under non-sterile conditions in bioreactors to degrade lignin and humics. Aerobic Granular Sludge Mario Pronk (TU Delft) Aerobic granular sludge technology uses specifi c environmental pressures to coerce bacteria, normally present in activated sludge fl ocs, into dense bio-granules. This reduces the footprint of municipal wastewater treatment plants by a factor 4 and the energy requirement by 30%, while reaching higher effl uent qualities at lower costs. GEZAMENLIJKE SLOTSESSIE Uitreiking Gijs Oskam Prijs Op vrijdag 10 januari 2014 zal voor de achtste keer de Gijs Oskam prijs uitgereikt worden. Voor deze prijs komen jonge en/of aankomende academici in aanmerking die in 2012 of 2013 zijn afgestudeerd. De prijs die om de twee jaar wordt uitgereikt, wordt gesponsord door Evers & Manders subsidieadviseurs. De organisatie is in handen van de Commissie van Voorbereiding van de Vakantiecursus. De aanmoedigingsprijs van 2500,= moet jonge onderzoekers in de Stedelijke Watercylus een extra stimulans geven. De belangrijkste criteria voor het winnen van de prijs zijn originaliteit en kwaliteit van onderzoek in de Stedelijke Watercyclus. Het selectiecomité onder leiding van Prof.dr.ir. Luuk Rietveld zal kandidaten nomineren. Deze kandidaten krijgen het verzoek om voor 1 december een korte samenvatting aan te leveren voor vermelding in de congresbundel van de Vakantiecursus. Voor meer informatie: l.c.rietveld@tudelft.nl of secr-gez-citg@tudelft.nl Uitreiking Jaap van der Graaf Prijs 8 Op 10 januari 2014 zal voor de vijfde keer de Jaap van der Graaf-prijs worden uitgereikt. De prijs wordt toegekend aan een student of onderzoeker die in 2013 het beste Engelstalige artikel over de behandeling van afvalwater heeft geschreven.de onderscheiding bestaat uit een geldbedrag van 5.000 euro en een glasobject en zal jaarlijks worden toegekend. Prof.ir. Jaap van der Graaf was vanaf 1989 hoogleraar in de Behandeling van Afvalwater aan de Faculteit Civiele Techniek van de Technische Universiteit Delft en van 1988 tot 2003 algemeen directeur van Witteveen+Bos. Op 13 mei 2009 heeft Van der Graaf afscheid genomen als hoogleraar. Ter ere hiervan is door Witteveen+Bos besloten de Jaap van der Graaf-prijs in te stellen.de doelstelling is om de Nederlandse expertise

op het gebied van behandeling van afvalwater verder te profi leren. Het geldbedrag dient in het kader hiervan te worden aangewend. Dit kan zijn in de vorm van een studiereis of promotionele activiteiten. Artikelen dienen te voldoen aan de volgende voorwaarden: 1. het onderwerp heeft betrekking op de inzameling of behandeling van afvalwater; 2. de auteur dient universitair student te zijn of werkzaam te zijn binnen de Nederlandse beroepspraktijk; 3. het Engelstalige artikel moet gepubliceerd zijn in een vaktijdschrift uit 2012; 4. het onderwerp moet in de praktijk toepasbaar zijn. De deelname staat open voor auteurs van alle nationaliteiten. Een onafhankelijke jury zal bepalen aan wie de prijs wordt toegekend. Bestuursakkoord Water Drs. Karla Peijs K3 & De Watertechnologie CURSUSINHOUD De cursus is bedoeld als postacademische scholing voor een ieder die bij het drinkwater- en afvalwatervak betrokken is. Hoewel het niveau van de cursus aansluit op een academische opleiding kunnen ook andere belangstellenden de cursus bijwonen. AANMELDING U kunt zich aanmelden door online inschrijving via de website: www.sanitaryengineering.tudelft. nl of www.aanmelder.nl/vakantiecursus2014 Voor vragen kunt u altijd contact opnemen met het secretariaat. Telefoon: 015-278 33 47 E-mail: secr-gez-citg@tudelft.nl Wij maken u erop attent dat sommige bedrijven geen betaling verrichten zonder inkoop-/ opdrachtnr. Het is aan u om ervoor te zorgen dat dit nummer bij aanmelding vermeld staat, zodat wij deze kunnen vermelden op de factuur. COMMISSIE VAN VOORBEREIDING Prof.dr.ir. J.B. van Lier, TU Delft/UNESCO-IHE Prof.dr.ir. L.C. Rietveld, TU Delft Drs. M.M. Bekkenutte, Waternetwerk Drs. T.T.J. Schmitz, Vewin Ir. J.F.M. Versteegh, RIVM Prof.dr. W. van Vierssen, KWR/TU Delft Drs. H.J. Gastkemper, RIONED Ir. J.M.J. Leenen, STOWA Dr.ir. A.J.M. Nelen, Waternetwerk Secretariaat Vakantiecursus Jennifer Duiverman / Anouk van de Flier CURSUSGELD Deelname per persoon 175 het bedrag dient van te voren betaald te worden. Inbegrepen: deelname aan de cursus, de lunch, één exemplaar van de cursusbundel (digitaal, op verzoek analoog) en de Nieuwjaarsborrel. TU Delft medewerkers, studenten en gepensioneerden betalen een gereduceerd tarief van 20. REGISTRATIE Na uw online aanmelding ontvangt u binnen 14 dagen een factuur die betaald dient te worden op bankrekening 54 30 84 841 t.n.v. TU Delft Faculteit Civiele Techniek & Geowetenschappen Delft met vermelding van VC2014, factuurnummer en eventueel het referentie/inkoopnummer van uw bedrijf. 9

ANNULERING Volledige restitutie is alleen mogelijk tot 10 december 2013. Na deze datum kunt u iemand anders in uw plaats laten deelnemen. Het secretariaat dient te allen tijde op de hoogte gebracht worden van deze veranderingen. INFORMATIE Het secretariaat van de Vakantiecursus Faculteit Civiele Techniek & Geowetenschappen Sectie Gezondheidstechniek, kamer 4.55 Postbus 5048, 2600 GA Delft Telefoon secretariaat: 015-278 33 47 E-mail: secr-gez-citg@tudelft.nl CURSUSBUNDEL De lezingen zullen in een bundel worden gepubliceerd en op de cursusdag worden uitgereikt. De prijs van de bundel voor niet deelnemers is 50 per exemplaar. Bundels van vorige Vakantiecursussen zijn te bestellen via het secretariaat van de Vakantiecursus. Telefoon: 015 278 33 47 E-mail: secr-gez-citg@tudelft.nl CURSUSDAG U ontvangt bij de ontvangstbalie een programma, deelnemerslijst en een badge, die tevens dienst doet als bewijs van toegang. LUNCH In de middagpauze luncht u in het gebouw van de Faculteit Civiele Techniek. De kosten voor deze lunch zijn bij het cursusgeld inbegrepen. NIEUWJAARSBORREL SPONSOREN KWR Watercycle Research Institute en Vewin zijn sponsors van de Vakantieucursus 2014! 10