Ik dacht dat ik de enige was, maar dat is niet zo! Als ik mijn droom wil realiseren, dan moet ik dat zelf doen! (leerling). Ik heb mijzelf echt beter leren kennen. Ik weet nu zeker dat ik met jongeren wil werken (teamlid). Als iemand er niet is, wordt direct gebeld en huiswerk doorgegeven. Ik weet niet of dit door het team komt, maar ik heb dit in ieder geval nog nooit eerder meegemaakt (mentor). Een geweldige manier om leerlingen te bereiken waar ik geen contact mee kan krijgen (zorgcoördinator). Een jongen begon stoer te lachen bij het verhaal van Melanie, maar daarna stond hij buiten te huilen. Hij herkende het (mentor). We spreken elkaar ook in de privesfeer, we hebben steun aan elkaar om op school te blijven (teamlid). Deze kanjers spreken de taal van de leerlingen in de klas. Jongeren die communiceren met jongeren: dat is de succesformule van dit team (staatssecretaris Marja van Bijsterveldt) De schoolbezoeken van het Amsterdamse jongerenteam zagen er zo uit: 13.00 uur Intromuziek terwijl de leerlingen binnenkomen 13.05 uur Welkom door de school 13.10 uur Persoonlijke verhalen teamleden 13.25 uur Interactie met de leerlingen 13.35 uur Uitleg creatieve opdracht 13.40 uur Uitwerking opdracht 14.30 uur Presentatie creaties 14.40 uur Introductie website/contact/hoe verder? 14.45 uur Ruimte voor vragen en korte evaluatie schoolbezoek 15.00 uur Einde schoolbezoek
Colofon Dit is een uitgave van de directies Voortijdig Schoolverlaten en Communicatie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het pilotproject is in samenwerking met YoungWorks uitgevoerd. Contact: info@voortijdigschoolverlaten.nl Beeldmateriaal: Youngworks, www.youngworks.nl Ontwerp: Balyon, www.balyon.com Februari, 2010
STAY IN THE GAME VSV-team: jongeren vertellen leeftijdsgenoten dat een diploma loont. Een diploma haal je niet op straat. Ik wil stewardess worden en de enige manier om mijn droom te realiseren is weer naar school te gaan en mijn diploma halen. (Melanie, 26 jaar) www.aanvalopschooluitval.nl
VSV-jongerenteam Hoe zorg je ervoor dat de boodschap blijf op school, haal je diploma! goed aankomt bij jongeren? Doordat jongeren die daar zélf ervaring mee hebben, hun eigen verhaal aan andere jongeren vertellen. Het ministerie van OCW heeft medio 2009 ervaring opgedaan met deze aanpak en de resultaten zijn verbluffend. Juist door jongeren in te zetten als rolmodel voor leeftijdsgenoten krijgt een abstract thema als voortijdig schoolverlaten smoel en staan jongeren centraal in de communicatie. Dan blijkt die boodschap ineens op een indringende manier bij jongeren wel aan te komen en hen aan het denken te zetten. In het kader van het actieplan Aanval op Schooluitval werken scholen en gemeenten hard aan het terugdringen van voortijdig schoolverlaten (VSV). Met resultaat, want de cijfers dalen de afgelopen jaren gestaag. In aanvulling daarop is in 2009 een VSVjongerenteam opgezet. Zes jongeren die uitgevallen zijn, maar de weg naar school weer terugvonden, hebben hun persoonlijke verhaal verteld aan leeftijdsgenoten op Amsterdamse scholen. Ik dacht dat ik de enige was, maar dat is niet zo! (leerling). Wij delen graag de belangrijkste ervaringen met u. Hopelijk raakt u geïnspireerd door deze aanpak en gaat u in uw regio ook een dergelijk project opzetten. De projectdirectie Voortijdig Schoolverlaten van het Ministerie van OCW helpt u daar graag bij. Organisatie Het Ministerie van OCW heeft het VSV-jongerenteam opgezet in samenwerking met de gemeente Amsterdam (Bureau Leerplicht Plus), ROC ASA en ROC van Amsterdam. Op twee scholen zijn jongeren geworven die zelf ervaring hebben met voortijdig schoolverlaten. De jongeren waren enorm gemotiveerd om aan het project mee te doen en wilden met hun eigen verhaal andere jongeren graag helpen. Uiteindelijk is een team van zes jongeren geformeerd. Voor de begeleiding van het team en de organisatie van de schoolbezoeken heeft het Ministerie van OCW bureau Youngworks ingehuurd, gespecialiseerd in jongerencommunicatie. Een geweldige manier om leerlingen te bereiken waar ik geen contact mee kan krijgen (zorgcoördinator). Inzet jongeren In mei en juni 2009 zijn de teamleden geselecteerd en voorbereid op hun rol. In juli en augustus is de site gebouwd. De schoolbezoeken hebben in september en begin oktober plaatsgevonden. Ik weet nu zeker dat ik met jongeren wil werken! (teamlid). Uitgangspunt was dat de activiteiten van het jongerenteam niet ten koste mochten gaan van school of stage. Daarom zijn voor elk teamlid individuele afspraken met zijn of haar school gemaakt. In alle gevallen bleek deelname aan het team gecompenseerd te kunnen worden met studiepunten of vrijstelling van vakken of stages. De teamleden zijn door Youngworks voorbereid op hun rol tijdens de schoolbezoeken, o.a. door werksessies met elkaar en een mediatraining. Schoolbezoeken Het jongerenteam heeft vijf vestigingen van ROC ASA en ROC van Amsterdam bezocht. In overleg met de gemeente en de scholen is per school de thematiek voor het schoolbezoek vastgesteld. De scholen hebben klassen of groepen leerlingen geselecteerd voor wie een bezoek van het jongerenteam het meest relevant is. De teamleden bedachten zelf op welke (creatieve) manier zij met de klas in gesprek wilden gaan. Dit is samen met Youngworks en de scholen uitgewerkt. In twee uur tijd vertelden de teamleden hun persoonlijke verhaal en werden aan de hand van een creatieve opdracht (bijvoorbeeld moodboards maken of foto s uitkiezen over hoe zie ik mijn toekomst? ) ervaringen en verhalen uitgewisseld. Elk schoolbezoek werd afgesloten met de presentatie van de website: www.stayinthegame.nu en het uitdelen van visitekaartjes van de teamleden, met vermelding van de site en de sms-dienst. Website en sms-dienst Ter ondersteuning van de activiteiten van het team heeft een groep vierdejaars studenten van de vakgroep nieuwe media van de Haagse Hogeschool, samen met de teamleden, een website (www.stayinthegame.nu) en sms-dienst ontwikkeld. Op de site zijn de persoonlijke verhalen van de teamleden te vinden en algemene informatie over leerplicht en schoolverlaten. Via een sms-dienst was ook rechtstreeks contact (in geanonimiseerde vorm) met de teamleden mogelijk.
Resultaten Dankzij de enthousiaste inzet van de teamleden en de betrokken scholen waren de resultaten uitermate positief! 1. De deelnemende scholen ervaren dit nieuwe instrument als zeer waardevol. Jongeren die met jongeren communiceren raakt de kern. Het is een authentiek contact met gebruik van eerlijke taal en respect voor elkaar. Daardoor luisteren de jongeren beter naar elkaar en staan ze meer open voor de boodschap. 2. Inzet van jongeren als ervaringsdeskundigen die voorlichting geven aan leeftijdsgenoten is een waardevolle aanvulling op het pakket van maatregelen in Aanval op Schooluitval. 3. In de klassen waar het jongerenteam langs is geweest heerst een opvallend goede sfeer en saamhorigheid. Leerlingen houden elkaar ook beter bij de les. 4. De teamleden zelf zijn tijdens het project enorm gegroeid. Ze hebben zichzelf beter leren kennen, zijn zich bewust geworden van hun zelfstandigheid en verantwoordelijkheids gevoel en hebben specifieke vaardigheden opgedaan, zoals organiseren, presentatietechnieken, gespreksleiding en iets voor anderen betekenen. 5. Jongeren die samen iets creëren hebben plezier. In de schoolomgeving raken ze spelenderwijs met elkaar in gesprek over school. Het zijn contactmomenten waarop ze elkaar weten te vinden en elkaar kunnen aanspreken op ver antwoordelijkheden.
De belangrijkste lessons learned Samenstelling jongerenteam Selecteer jongeren van verschillende scholen in de regio en zorg voor een goede mix van jongens/meisjes, allochtoon/ autochtoon en stad/platteland. Het is fijn als de leden allemaal een verschillende achtergrond en aanleiding hebben gehad voor hun eigen schooluitval, zodat de leerlingen op de scholen zich in de ervaringen van de teamleden kunnen herkennen. Begeleiding jongerenteam Een jongerenteam van ex-uitvallers vraagt om intensieve begeleiding. Dat varieert van praktische begeleiding, zoals het inplannen en begeleiden van schoolbezoeken, tot inhoudelijke en emotionele begeleiding. Het is goed per regio een begeleider aan te stellen, die voor de teamleden en de te bezoeken scholen als aanspreekpunt en spin in het web fungeert. Het project werkt het best als het in een korte periode, van bijvoorbeeld 10 weken, wordt afgerond. Dat maakt het een overzichtelijke klus voor de mentor van de teamleden, maar ook voor een (freelance) projectleider. Inhoud schoolbezoeken Elke regio heeft zijn eigen vsv-problematiek. Haak daarop in. Welke thema s spelen op de te bezoeken scholen? Hoe kunnen de teamleden daarover op een creatieve manier het gesprek aangaan? Denk aan thema s als: studiekeuze, zorg op school, problemen thuis, drugs, toekomst. Timing Het beste moment om schoolbezoeken te organiseren is aan het begin van het nieuwe schooljaar. Leerlingen leren elkaar beter kennen en dit draagt bij aan het saamhorigheidsgevoel in de klas. In die twee uur is alles doorbroken in mijn klas. Het is het effect van een hele werkweek bij elkaar (mentor). Een korte evaluatie met docenten en leerlingen direct na afloop van het schoolbezoek is een goede manier om de eerste indrukken in kaart te brengen. Door er na een paar weken nogmaals bij de betrokken docenten op terug te komen, kunnen ook langere termijn effecten goed gemonitord worden. Niet op de eigen school Inzet van het jongerenteam op de eigen school of in een situatie waarin de teamleden de meeste leerlingen in de klas kennen, is niet optimaal. Juist doordat er al relaties onderling zijn, is het voor de teamleden veel moeilijker om hun persoonlijke verhaal te vertellen en hun klasgenoten aan te spreken op hun eigen verantwoordelijkheid. De boodschap van het team ga naar school, haal je diploma! verliest daardoor duidelijk aan impact en de kracht van de teamleden als rolmodellen die laten zien dat je je eigen leven weer op de rails kunt krijgen komt veel minder uit de verf. Ambassadeur De VSV-teamleden zijn een rolmodel voor leeftijdsgenoten. In het pilotproject is Edgar Davids als ambassadeur aan het pilotproject verbonden. Edgar Davids was voor de teamleden een rolmodel. Met eigenschappen als doorzettingsvermogen, discipline en wilskracht om je droom te realiseren- vormde hij voor de teamleden een rolmodel. De verbinding van een (lokale) ambassadeur heeft zowel de rolmodel functie van de teamleden als het project in publiciteit ondersteund.