VVI De balans! Verslag werkconferentie Donderdag 26 mei 2011 in de Veerensmederij te Amersfoort VROEG VOORTDUREND INTEGRAAL
PARTNERS Vroeg, Voortdurend, Integraal Ketens van vroege signalering, diagnostiek, zorg, onderwijs en ondersteuning voor kinderen met een beperking en hun ouders is tot stand gekomen door samenwerking van: ActiZ (jeugdgezondheidszorg) BOSK (Vereniging van motorisch gehandicapten en hun ouders) LVC3+4/ PO-raad MEE Nederland Nederlandse Vereniging Kindergeneeskunde (NVK) Revalidatie Nederland Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) Zorgverzekeraars Nederland (ZN) Colofon Inhoud: Rosemarie Konijnburg (Strateon), Samantha van Rooij (Strateon) Eindredactie: Susan Osterop en Hanne Cools (VVI) Fotografie: Strateon Cartoons: Lex Dirkse Vormgeving: LMcc, Lucienne Meijer, Leusden Uitgave: juni 2011 E-mail: info@vroegvoortdurendintegraal.nl Website: Het experiment Vroeg, Voortdurend, Integraal wordt mogelijk gemaakt door financiële middelen vanuit het Transitieprogramma in de Langdurende Zorg. Het plan Vroeg, Voortdurend, Integraal is opgesteld door: ActiZ (jeugdgezondheidszorg), BOSK (Vereniging van motorisch gehandicapten en hun ouders), MEE Nederland, LVC3+4/ PO-raad, Nederlandse Vereniging Kindergeneeskunde (NVK), Revalidatie Nederland, Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) en Zorgverzekeraars Nederland.
INHOUD PAGINA Voorwoord 3 1. Een VVI balansdag 4 2. De balans opmaken 5 3. VVI Kenniscafé 18 4. Inspiratieronde 22 5. Dialoog: de toekomst van VVI 33 6. Afsluiting Bijlage: deelnemerslijst 36 38 1
Voorwoord De 26 e mei 2011 is weer een speciale dag. Na twee eerdere werkconferenties en na bijna drie jaar hard werken in elf pilotregio s zijn we ver gekomen. Nu zijn we bij elkaar in de werkconferentie De Balans om de huidige opgedane kennis te verankeren en van elkaar te leren. We willen uitgebreid stilstaan bij de behaalde resultaten. Als alles wat in de regio s geïnitieerd is, een voorbode is van het vervolg, dan is er goede hoop dat we deze opwaartse lijn kunnen vasthouden. En hopen we dat met de innovatie VVI op de netwerken Integrale Vroeghulp echt en blijvend het verschil kunnen maken voor deze kwetsbare groep kinderen, hun ouders en de professionals die met hen op levensreis mogen. Het wordt een boeiende dag met verschillende werkvormen. Zo openen we met een nieuwe animatie over VVI. Er worden presentaties gegeven. In het VVI kenniscafé kan eens goed doorgepraat worden over uiteenlopende onderwerpen. En in de middag wordt in een debat naar de toekomst gekeken. En voordat de gasten naar huis zullen gaan, mogen ze zeker niet vergeten een exemplaar van De regio centraal, De balans van elf pilotregio s mee te nemen. Nu vooral veel leesplezier met dit boekje, het verslag van de werkconferentie De Balans. 3 Susan Osterop Projectcoördinator VVI Vroeg, Voortdurend, Integraal
1. Een VVI balansdag 4 Een mooi programma Samantha van Rooij - Strateon Welkom allemaal. Fijn dat jullie er zijn en dat we vandaag met elkaar kunnen kijken waar VVI op dit moment staat. Er is door velen van jullie tot nu hard gewerkt om de theorie te vertalen naar de praktijk. Vandaag gaan we op verschillende manieren met elkaar aan de slag om zoveel mogelijk kennis uit te wisselen, ervaringen te delen, van elkaar te leren en nieuwe inzichten te verwerven. We doen dit aan de hand van verschillende sprekers en werkvormen zodat jullie aan het einde van de dag weer vol nieuwe ideeën en inspiratie verder kunnen met Vroeg, Voortdurend, Integraal. Een VVI Balansdag Anton Renting Voorzitter Stuurgroep en Klankbordgroep VVI We zijn voor de derde keer in deze samenstelling bijeen om Vroeg, Voortdurend, Integraal vorm te geven. Vandaag hebben we een VVI Balansdag en kijken we waar we na 3 jaar Vroeg, Voortdurend, Integraal staan. We maken de balans op en aangezien veel goede zaken vaak in drieën komen wil ik drie punten belichten. Duurzame ontwikkeling van inhoud De eerste keer hebben we met elkaar stilgestaan bij de ontwikkeling van de inhoud. Hoe behandelen wij de hulpvraag van een kind en de ouders? Hoe kunnen we er zo mee omgaan dat we een topniveau van zorg en behandeling kunnen bereiken? Er lagen duidelijk nog hele grote uitdagingen om kennis te ontwikkelen en best practices te krijgen. Door met elkaar heel hard aan de slag te gaan zijn we nu een stap verder gekomen en staat er een goed en gedegen raamwerk waarmee gewerkt kan worden. Maar hier ligt ook meteen een uitdaging ten aanzien van het verduurzamen van inzichten en kennis. Duurzame ketenvorming Want het tweede, hele belangrijke punt is hoe vertalen we de theorie naar de praktijk? Er is een aantal regio s die hier al goed in geslaagd is en er zijn regio s waar het proces moeizamer gaat. Waar duurzame ketenvorming nog veel aandacht nodig heeft en waar hulpverleners nog meer en beter op elkaar aangesloten en ingespeeld kunnen worden en raken. Het moet voor zorgaanbieders en professionals vanzelfsprekend worden om samen te werken. Dat je als zorgaanbieders met elkaar aan tafel zit en een geïntegreerd behandelplan opstelt. We zijn trots en blij met alle regio s waar men elkaar al volop vindt en daar willen we vandaag bij stilstaan zodat zij als voorbeeld en vraagbaak kunnen fungeren voor de regio s waar duurzame ketenvorming moeilijker is. Duurzaam samenwerken Vroeg, Voortdurend, Integraal is nog niet af. Hoewel het project dit jaar eindigt, moet dit gegeven de start zijn van een nieuw begin. Vandaar dat we vandaag met elkaar de balans willen vinden en in balans willen raken. We willen iedereen hier aansteken met een drive en enthousiasme om het nog beter te gaan doen. Om een duurzame samenwerking van de keten in iedere regio te bewerkstelligen. Ik wens iedereen vandaag veel inspiratie.
2. De Balans opmaken Hier staan we nu Susan Osterop Landelijk team VVI Ik wil met jullie terugblikken wat we met elkaar hebben behaald en waar we nu staan. Er is door zoveel mensen heel hard gewerkt de afgelopen drie jaar. In de regio s, met een regionale en landelijke stuurgroepen en klankbordgroepen, overal is de commitment om zich in te zetten voor deze zeer jonge kwetsbare groep kinderen en hun ouders. Uiteraard kan ik deze presentatie niet alleen vanuit landelijk oogpunt opstellen, als er in de regio s zo hard gewerkt is. Daarom gaan de regionale projectleiders me zo helpen. Ook wil ik Hanne noemen als ander belangrijk deel van ons landelijke duoteam. Samen hebben we deze presentatie gemaakt. Om een goed overzicht te geven wat de zeven bouwstenen van Vroeg, Voortdurend, Integraal inhouden, hebben we een animatie gemaakt die dit heel duidelijk uitlegt. Op de volgende twee pagina s laten we deze animatie in beeld en tekst zien. De animatie kun je bekijken op 5
Animatie Vroeg, Voortdurend, Integraal > > > > > > > > > > > > > > > > > >
Animatie VVI Animatie Vroeg, Voortdurend, Integraal (zie linker pagina) Voor ouders van een kind met ontwikkelingsachterstanden als gevolg van een beperking of een chronische ziekte bestaat er in Nederland een netwerk dat helpt bij het vinden en bieden van zorg en ondersteuning voor het kind en het gezin, de Integrale Vroeghulp. Maar er zijn nog steeds knelpunten in dit systeem, dus verbeteringen zijn op zijn plaats. Daarom is het plan Vroeg, Voortdurend Integraal opgesteld als een innovatie op de Integrale Vroeghulp. Vroeg Voortdurend Integraal bestaat uit 7 bouwstenen; Bouwsteen 1: Vroege signalering Het vroeger signaleren van kinderen met een beperking om op tijd diagnostiek, zorg en ondersteuning te bieden, zodat de ontwikkeling van het kind optimaal gestimuleerd wordt en gedragsproblemen worden voorkomen. Bouwsteen 2: Multidisciplinaire diagnostiek Wat is er met het kind aan de hand? Met de ouders wordt besproken wat de hulpvraag is. Vanuit verschillende disciplines wordt samengewerkt om tot één samenhangende diagnose te komen. Bouwsteen 3: Multidisciplinair adviesplan Het advies vanuit de verschillende disciplines wordt gebundeld tot één plan waarin aandacht is voor zorg en onderwijs voor het kind én ondersteuning voor het gezin. Dit wordt met de ouders besproken, de ouders hebben én houden hierbij altijd de regie. Bouwsteen 4: Informatie & advies aan gezinnen, traject begeleiding Een casemanager begeleidt, ondersteunt en adviseert de ouders. Deze begeleiding is beschikbaar gedurende het hele traject en kan dus meerjarig zijn. Bouwsteen 5: Preventieve gezinsondersteuning Het gezin wordt ondersteund door middel van preventieve programma s. Deze programma s helpen om de ontwikkeling van het kind te stimuleren en kunnen ouders helpen bij de opvoeding, maar kunnen ook praktische ondersteuning geven aan het héle gezin. 7 Bouwsteen 6: Onderwijs en zorg Het streven is om een nauwe samenwerking tussen de zorg en het onderwijs te realiseren, vanuit één onderwijs-zorgplan voor het kind. Voor het vinden van de passende plek voor onderwijs en zorg is de optimale samenwerking met deze partners voor en met ouders gegarandeerd. Bouwsteen 7: Een ketennetwerk Het vormen van een duurzaam besturingsnetwerk dat zorgt voor betrouwbare schakels tussen alle zes bouwstenen. Het streven is een landelijk dekkend geheel van netwerken Integrale Vroeghulp te realiseren dat functioneert volgens de bouwstenen van Vroeg Voortdurend Integraal. De inzet van alle betrokken professionals en instanties in een regio zijn daarbij nodig om de keten compleet te maken. Laat ieder zijn steentje bijdragen! De animatie is via te bekijken.
De Balans opmaken Ik wil jullie nog even meenemen hoe VVI tot stand kwam, hoe de opzet van de landelijke en regionale projectorganisatie geregeld is, wat de resultaten van VVI op de bouwstenen zijn. Jullie krijgen een impressie van de ketenontwikkeling in de regio s en als laatste wil ik het monitoronderzoek door het Nederland Jeugd Instituut noemen. Hoe kwam VVI tot stand? In 2002 werd in Groningen het ontwerp van VVI bedacht door Peter Vriesema en werd het project gestart met steun van de provincie. Het is doorontwikkeld met Noor van Loen (BOSK); er werd gezocht naar een landelijk platform hiervoor. In Papendal werd in september 2006 tijdens een conferentie, georganiseerd door de BOSK, een intentieverklaring over VVI gesloten met: ActiZ, BOSK, MEE Nederland, Nederlandse Vereniging Kindergeneeskunde (NVK), Revalidatie Nederland (RN), Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN), PO-raad (voorheen WEC-Raad - Speciaal Onderwijs), Zorgverzekeraars Nederland (ZN) 8 Van 2008 tot 2011 wordt VVI uitgevoerd binnen het Transitieprogramma in de Langdurende Zorg, een innovatieprogramma van VWS. In dit programma staat experimenteren centraal en is er gekozen om deze innovatie toe te passen op bestaande netwerken Integrale Vroeghulp. Landelijke en regionale projectorganisatie Bij de landelijke projectorganisatie is er spraken van samenwerking binnen het project van: Landelijke stuurgroep; 1x per maand bij elkaar. Landelijke klankbordgroep; 3x per jaar bij elkaar. Landelijk coördinatieteam. Projectleiderbijeenkomsten en expertmetingen. Bij de regionale projectorganisatie: Hebben alle regio s een projectleider en een regionale stuurgroep voor de duur van het project. Hebben de pilotregio s ieder met een regiospecifiek actieplan ten aanzien van bepaalde bouwstenen, gewerkt aan innovatie op ketennetwerk Integrale Vroeghulp. Een overzicht van de pilotregio s: VTO/Vroeghulp Friesland IVH Noord-Holland-Noord IVH Zuid-Holland-Noord IVH Midden-Holland Stichting Vroeghulp Rotterdam-Rijnmond IVH West-Brabant Vroeghulp Zuidoost-Brabant Loket Vroeghulp Midden-Brabant IVH Twente IVH Gelderse Poort IVH Zuid-Limburg
De Balans opmaken Resultaten op de bouwstenen in de pilotregio s Niet alle resultaten kunnen langskomen vandaag, daar zou ik een dag mee kunnen vullen. Maar ik wil u wel meenemen in een aantal resultaten / praktijkvoorbeelden per bouwsteen. Bouwsteen 1 Vroege signalering Samenwerking academische ziekenhuizen; neonatologie Erasmus MC en IVH (Rotterdam); LUMC (Zuid-Holland-Noord) Deskundigheidsbevordering vroegsignalering in kinderopvang (o.a. in Gelderse Poort, Noord-Holland-Noord, Zuidoost-Brabant) TNO: pilotstudie D-screening binnen de JGZ uit (regio Gouda) Onderzoek onder huisartsen over signaleren en verwijzen (Noord-Holland) Bouwsteen 2 Multidisciplinaire diagnostiek Overzicht diagnostiek en observatiemogelijkheden in beeld + knelpunten + oplossingen (Twente, Gelderse Poort) Vernieuwingen binnen de Integrale Vroeghulp: Polikliniek Goudvis (Gouda) Visie vraagverduidelijking in beeld (Noord-Holland-Noord) Buitenpoli voor kinderen met ontwikkelingsachterstand (Zuid-Limburg) Herzieningen en verbeteringen in alle regio s Bouwsteen 3 Multidisciplinair adviesplan 9 Landelijke inventarisatie van gebruikte formats voor adviesplan aan ouders Zuidoost-Brabant voert evaluatie & monitor uit op eigen vernieuwd format, afronding juni 2011 Zeer bruikbaar materiaal in alle regio s beschikbaar Uniformering en standaardisering nu aan de orde Bouwsteen 4 Informatie, advies en trajectbegeleiding Langdurige trajectbegeleiding = casemanagement Er lopen twee pilots in Friesland en Midden-Brabant, resultaten komen in loop van 2011 Mede door innovatiemiddelen via zorgkantoor Resultaten worden gebruikt voor uitwerking voor landelijk product casemanagement door MEE Nederland
De Balans opmaken Bouwsteen 5 Gezinsondersteuning Inventarisaties naar aanbod gezinsondersteuning in meerdere regio s Er zijn verschillende sociale kaarten (MEE, CJG, GGD) Bijgewerkt sociale kaart in de regio; moet leiden tot samenwerkingsafspraken over aanbod en innovaties; Zeer groot regionaal aanbod, maar Landelijk moeilijk om effectieve interventies eruit te halen Beschikbaarheid voor (zeer) jonge kinderen blijft knelpunt Aanbod specifiek programma preventieve gezinsondersteuning in ontwikkeling (Groningen) Bouwsteen 6 Zorg en onderwijs 10 Resultaten op de samenwerking in de toeleiding naar onderwijs. Consulent Jonge Risico kinderen. Implementatie regiobreed met steun van de provincie (Friesland) De leeftijdsuitbreiding voor IVH en samenwerking met onderwijs, leverde verschillende werkwijzen op (o.a. West-Brabant) Regionale voorbeelden van aansluiting met ZorgAdviesTeams (ZAT) Aansluiting met Passend Onderwijs: kwam in de knel door stoppen van veldinitiatieven Passend Onderwijs (Zuid-Limburg) Zorg-onderwijs arrangementen zijn door meerdere regio s uit gewerkt in praktijkvoorbeelden: CODG (Groningen) KDC en speciaal onderwijs (REC 3) Mytyl-tytylscholen en kinderrevalidatiecentra Regulier onderwijs en het rugzakje Bouwsteen 7 Ketensamenwerking Ontwikkelingen op de regionale keten: de ketennetwerken blijven voortdurend in ontwikkeling: Werken aan één bouwsteen is werken aan alle bouwstenen: onontkoombaar!! De leeftijdsuitbreiding tot 7 jaar gaf ook verandering in (aantal) samenwerkingspartners (onderwijs nieuwe partner) Er zijn duurzame samenwerking tot stand gebracht via convenanten (7 regio s) maar aandacht blijft voor verdere samenwerkingsafspraken en borging van de innovatie VVI op IVH (regie, financieel) Aantal regio s hebben (project)financiering voor 2011/2012 kunnen regelen (innovatiemiddelen, provincie)
De Balans opmaken Om jullie een goed beeld te geven wat er in de regio s gerealiseerd is, geven we samen met de projectleiders van de regio s een overzicht van wat er gerealiseerd is met betrekking tot de keten en vertellen ze zelf waar ze trots op zijn: Ontwikkelingen in Friesland bij de keten VVI 11 Korte lijnen en goede afspraken bevorderen samenwerking binnen de keten. Koppeling Centra Jeugd en Gezin geborgd (door regiocoördinatoren vanuit de JGZ). Besturing keten geborgd door convenant. Anja van Vliet is trots op: Het elkaar gunnen : het kindbelang gaat vóór het organisatiebelang. Dit kan alleen op een goede basis van gezond vertrouwen.
De Balans opmaken Ontwikkelingen in Noord-Holland-Noord bij de keten VVI Veel samenwerkingsafspraken met uiteenlopende partijen. Kwaliteit op drie niveaus geborgd (strategisch, tactisch, operationeel). Duidelijkheid rond CJG biedt ook duidelijkheid in rolverdeling binnen de keten. Innovatie VVI wordt voortgezet, we zijn nog niet klaar. Simone Botman is trots op: De uitbreiding van de leeftijd naar zeven jaar leidde tot samenwerking met het onderwijs. Deze ervaringen zijn met ervaringsverhalen en samenwerkingsafspraken verwerkt in een boekje. 12 Ontwikkelingen in Midden-Holland bij de keten VVI Samenwerking in het belang van de ouders Convenant belangrijke basis voor samenwerking Gemeente Gouda draagt IVH uit binnen jeugdbeleid Dankzij VVI ketenbrede samenwerking rond aanbod Evaluatie en monitoring nog niet op ketenniveau Baten van VVI overstijgen de kosten beduidend Joke Snel is trots op: Het onderzoek in samenwerking met JGZ naar D-screening wat goede resultaten opgeleverd heeft en kijken of we daar verder mee kunnen gaan. Het heeft geleid tot een samenwerking tussen TNO en de GGD. Hier ligt een uitdaging voor de toekomst. Ontwikkelingen in Zuid-Holland-Noord bij de keten VVI Ketenenwerkbijeenkomst goed bezocht en gewaardeerd Borging van de kwaliteit en besturing van de keten wordt bekrachtigd met convenant Richting de gemeenten is nog veel werk te verrichten Niet alleen de gekozen bouwstenen kregen aandacht Inge van der Sluis is trots op: De ondertekening van een nieuwe samenwerkingsovereenkomst Ketenzorg Zuid-Holland-Noord waarin ook de leeftijduitbreiding van 0 4 jaar verhoogd is naar 0 7 jaar.
De Balans opmaken Ontwikkelingen in Rotterdam Rijnmond bij de keten VVI Samenwerken in de jeugdketen veel geïnvesteerd Levendig netwerk meer en meer bekrachtigd met convenanten CJG s ingericht en aangehaakt Sturing en monitoring ingericht Ontwikkelingen in West-Brabant bij de keten VVI Margreet Smits is trots op: We hebben alle regionale resultaten uit de pilotperiode kunnen visualiseren door middel van een kindverhaal. Dit hebben we in een boekje gepresenteerd onder de titel Ik ben gewoon bijzonder. In dit boekje vertellen ouders wat het voor hun betekend heeft. Alle bouwstenen worden erin benoemd vanuit het ouder en kind perspectief. 13 Goede afspraken over samenwerking rond CJG Krachtig trio richting de gemeenten: MEE IVH ICP Keteninrichting vraagt nog meer aandacht dan evaluatie en monitoring Aansluiting van werkprocessen en aanbod serieus onderdeel van ketenafstemming Anja de Klerk is trots op: We hebben de leeftijd opgehoogd, daardoor is de ontwikkeling en samenwerking tussen de zorg en onderwijs veel aandacht gehad en is op een goede manier tot stand gekomen. Er wordt nog verder doorontwikkeld via een innovatieplan met financiering van het zorgkantoor.
De Balans opmaken Ontwikkelingen in Midden-Brabant bij de keten VVI De ketensamenwerking verloopt naar wens Dankzij VVI de zorgintensieve kinderen in beeld Inspiratieboek Samenwerken vanuit de basis. Overdracht van kennis en innovaties. 14 Ontwikkelingen in Zuidoost-Brabant bij de keten VVI: Een lange weg van succesvol ketens smeden Eén integrale begroting en jaarverslag Geborgde sturing van het netwerk Veel aandacht van (uitbreiding van) het netwerk Gemeenten en Vroeghulp beiden binnenboord Anne-Riet van Haaren is trots op: De samenwerking met ouders staat bij ons altijd centraal. Ze hebben in onze klankbordgroepen gezeten. Zodoende is er duidelijkheid en zicht op de wensen van ouders. Wij zijn ervan overtuigd dat hierin de winst voor de ouders en kinderen ligt. De ouders hebben ook meegewerkt aan onze film die in het boek zit. Corine Vergouwen is trots op: Het enthousiasme en de professionaliteit die ik tegenkwam in het netwerk. Zonder dat enthousiaste netwerk op alle niveaus hadden we nooit tot dit resultaat kunnen komen. Als mooi eindproduct is het handboek Vroeghulp Zuidoost-Brabant. Alle producten die we tijdens de innovatie VVI hebben ontwikkeld, zijn hierin opgenomen.
De Balans opmaken Ontwikkelingen in Twente bij de keten VVI Samenwerkingsovereenkomst eerste leidraad voor partners Integrale Vroeghulp Verdieping van de samenwerking in 2011 Aanknopingspunt voor virtueel expertisecentrum gevonden Rolverdeling en besturing van de keten nog uit te werken Afstemming van werkprocessen en aanbod: work in progress Liesbeth Rogge is trots op: Op de aansluiting bij het ontwikkeltraject Centrum Jeugd en Gezin: de verbinding is gelegd, Integrale Vroeghulp staat op de kaart en heeft een duidelijke plek binnen dat ontwikkeltraject gekregen. Ontwikkelingen in Gelderse Poort bij de keten VVI Onderscheid tussen samenwerkingspartners en kernpartners maakt samenwerking duidelijker Regionalisatie besturingsnetwerk leidt tot regionale aanpak Jaarlijks samen evalueren tijdens een werkconferentie Warme overdracht bij onderlinge verwijzing Communicatie en informatievoorziening binnen de keten nog in ontwikkeling Anja Tolkamp is trots op: Tot onze grote verrassing blijven partners zich nu spontaan aanmelden om de samenwerkingsovereenkomst te tekenen. 15 Ontwikkelingen in Zuid-Limburg bij de keten VVI Schakels op operationeel en strategisch niveau beter aangesloten Samen sturen en monitoren Afstemming binnen de keten blijft noodzakelijk Aandacht voor communicatie en informatievoorziening binnen de keten William Arentsen is trots op: Onze naamsbekendheid is toegenomen en samen met een eenduidig verwijstraject, kunnen ouders en kinderen beter de weg vinden en efficiënter worden geholpen. Wat passend onderwijs betreft was het niet zozeer het speciaal onderwijs dat een vertraging opleverde maar zijn het met name de contacten met het regulier onderwijs die moeizaam verlopen.
De Balans opmaken Monitor onderzoek Nederlands Jeugdinstituut Het Nederlands Jeugdinstituut heeft de afgelopen 3 jaar een monitor uitgevoerd naar de bouwsteenontwikkeling van VVI. Zij hebben opgeleverd: Startfoto s per regio Kwaliteitsindicatoren Tussenrapportage Eindrapport: Duizend bloemen bloeien, op weg naar een samenhangend boeket van het monitoronderzoek van het Nederlands Jeugd Instituut naar de bouwsteenontwikkeling Vroeg, Voortdurend, Integraal 16 Alle projectleiders en hun bestuurders hebben intensief meegewerkt om tot de monitor te komen. Wat ik jullie nog mee wil geven zijn de volgende uitkomsten uit het rapport. Doelen zijn niet behaald en dit kwam door: Samenwerking (nieuwe partners kost meer tijd en wel willen, maar niet doen). Knelpunten in financiering (bijv. bekostiging ketenpartners). Projectmatig werken (teveel doelen gesteld voor de projectperiode). De succesvolle werkwijzen: Meeste successen nog te vroeg om uit te spreken. Vergelijken met elkaar is moeilijk. Veelbelovende werkwijzen zijn naar voren gekomen. Ontwikkelde producten niet gemeten op effect, maar zeker inspirerend voor elkaar. De aanbevelingen: Samenwerking vraag om extra inzet van mensen (vaak geld). Zorg-onderwijs zitten schotten in de weg, dit vraagt om budgetten voor gezamenlijke activiteiten. Samenwerking borgen op alle lagen in de organisatie. Regionale projectinitiatie in begin met alle partners bekrachtigen. SMART-er formuleren van doelen, zodat haalbaarheid volgens richtlijnen gemeten kunnen worden. Meerwaarde van een coördinator die aanspreekt op verantwoordelijkheden. Zorg voor evaluatie, monitor en effectmeting.
3. VVI Kenniscafé 18 Kennisuitwisseling in klein comité Samantha van Rooij - Strateon Als ik zie waar jullie nu staan en waar jullie stonden, dan mogen jullie heel trots zijn. Jullie hebben echt resultaat behaald ook al is het soms moeilijk om effect te meten zoals uit het NJI rapport blijkt. Maar volgens mij komt dat ook omdat jullie veel meer bezig zijn om het goed te doen voor je cliënt dan om in een rapport te passen. Om met elkaar te gaan begrijpen hoe de bouwstenen en samenwerking in de praktijk functioneert, willen we nu een laag dieper gaan en tussen de verschillende regio s uitwisselen hoe de resultaten behaald zijn. Nu is het nog zo dat je als kind en ouders soms beter af bent in de ene regio dan in de andere. En dat zou niet zo moeten zijn. Daarom zijn we op zoek naar uniformiteit, ook al realiseren we ons dat iedere regio andere problematieken en situaties kent. We willen hier verdiepen, verbinden en versnellen en alle kennis die aanwezig is daarvoor inzetten. Een uitgelezen kans die we door middel van het VVI Kenniscafé willen benutten. We hebben speciaal voor jullie een vrije vertaling op de World Café methode gemaakt en dagen jullie uit zoveel mogelijk kennis met elkaar uit te wisselen. Schrijf jullie ideeën, adviezen en bevindingen op het tafelkleed dat op iedere tafel ligt. De groep die na jullie komt, kan deze doodles en schrijfsels eventueel weer gebruiken in hun discussie en de discussie misschien zelfs een stap verder brengen. Het VVI Kenniscafé kent een tal van onderwerpen. Er zijn 21 onderwerpen besproken. De verschillende rollen: 1. Wat is de rol van de Jeugdgezondheidszorg bij IVH met innovatie VVI? 2. Wat is de rol van het Zorgkantoor voor IVH met innovatie VVI? 3. Wat is de rol van de ketenregisseur bij de netwerken IVH met innovatie VVI? 4. Wat is de rol van de huisarts bij IVH met innovatie VVI? 5. Wat is de rol van de gemeente bij de netwerken IVH met innovatie VVI? 6. Wat is de rol van de ouders bij IVH met innovatie VVI? 7. Wat is de rol van de leidsters bij de uitvoering van vroegsignalering door kinderopvang in relatie tot IVH met innovatie VVI?
VVI Kenniscafé 8. Wat is de rol van de kinderartsen / revalidatieartsen binnen IVH met innovatie VVI? 9. Wat is de rol van het Zorgadvies team met het IVH team met innovatie VVI? 10. Wat is de optimale verbinding IVH / CJG? Toekomst VVI: 11. Is een landelijk kenniscentrum IVH noodzakelijk? 12. Wie is en blijft de trekkende kracht in de kennisontwikkeling voor IVH / VVI? 13. Hoe maak je optimaal multidisciplinair adviesplan landelijk uniform? 14. Kunnen ouders en professionals inmiddels gemakkelijk de weg naar de beste kennis voor de zorg van hun kind vinden? 15. Hoe krijgen we meer uniformiteit in Nederland in de uitvoering IVH met innovatie VVI? 16. Hoe krijgen we de aansluiting tussen onderwijs en zorg goed geborgd? 17. Hoe kun je VVI monitoren? (Van nulmeting tot eindresultaat) 18. Hoe kunnen we een meer uniforme werkwijze IVH met innovatie VVI bewerkstelligen? 19. Hoe kan preventieve gezinsondersteuning geborgd worden? 20. Hoe kun je een casemanager structureel inzetbaar krijgen / borgen? 21. Wat is de meerwaarde van VVI voor zorgaanbieders? In het Kenniscafé zijn veel ervaringen gedeeld en zijn ook suggesties ter verbetering besproken. We hebben hieronder een aantal opvallende zaken eruit gelicht. Laat het kind dat vandaag opvalt, niet de jongere zijn die later uitvalt Er zijn mooie en goede gesprekken gevoerd. Het commentaar van de verschillende tafels over bevindingen die naar voren kwamen: Tafel 1 Wat is de rol van de Jeugdgezondheidszorg bij IVH met innovatie VVI? Hier zijn goede gesprekken gevoerd en we hebben redelijk wat tafelkleden volgeschreven. Een belangrijk inzicht is het belang van integrale financiering. Dit zou volgens ons een rol voor de JGZ moeten zijn omdat zij alle ouders en kinderen van 0 4 jaar zien en daarna op de scholen. Een mooie quote: Laat het kind wat vandaag opvalt niet de jongere zijn die later uitvalt. 19 Tafel 5 Wat is de rol van de gemeente bij de netwerken IVH met innovatie VVI? Wij hebben gesproken over de rol van de gemeente. Wat moeten zij doen en laten? Hieruit kwam naar voren dat zij moeten sturen, regisseren, faciliteren en verbinden maar dat zorgaanbieders en zorgverleners de gemeente heel duidelijk moeten informeren over onze ideeën zodat de gemeente onze ambitie over kan nemen. Door ze te betrekken zodat ze weten wat er allemaal al is, hoeven ze het wiel niet opnieuw uit te vinden en worden er ook geen nieuwe netwerken geïnitieerd. Tafel 10 Wat is de optimale verbinding IVH / CJG? Wij hebben het gehad over het verbinden van integrale vroeghulp en het CJG. Dit sluit aan bij de twee voorgaande tafels. Er moeten lijnen tussen de partijen ontstaan en het is belangrijk om Integrale Vroeghulp te hebben. Omdat CJG s zo
VVI Kenniscafé verschillend georganiseerd zijn is dat heel lastig. In veel regio s wordt er niet goed afgestemd tussen gemeenten en CJG s. Analyseer daarom wat er is. Breng dit in beeld en ga niet opnieuw het wiel op allerlei onderdelen uitvinden. Tafel 16 Aansluiting onderwijs - zorg Wij hebben gesproken over de aansluiting van onderwijs en zorg en het verschil dat er binnen de regio s is. Soms is het heel moeilijk om het onderwijs goed duidelijk te maken dat het voor hen belangrijk is om deel te nemen aan IVH. Er is veel PR nodig en het is belangrijk om te investeren in contacten en duidelijk te maken wat de rol van IVH is. Met name in het onderwijs hanteert men hele strakke inspectie richtlijnen die erg op resultaat gericht zijn. Een plan maken kan elkaar dan bijten. Een ander geluid was dat, wanneer je heel erg geloofd in wat je doet, je de inspectie meekrijgt. Het probleem is dat het heel erg persoonsafhankelijk is en het er maar net om gaat met welke inspecteur je te maken krijgt. De poppetjes bepalen uiteindelijk en dat kun je soms wel en soms niet positief beïnvloeden. Soms loop je tegen een muur en wijst zorg naar onderwijs en onderwijs naar zorg. Er zit een soort scheiding tussen onderwijs en speciaal onderwijs. Met 1 plan en door het centraal stellen van het kind moet het wel mogelijk zijn om het goed te regelen. 20 Tafel 11 Landelijk kenniscentrum IVH Wij hebben het over het landelijk kenniscentrum IVH gehad, kennisontwikkeling en het organiseren van de keten. Wij vinden dat men vooral zelf verantwoordelijk moet blijven. Landelijk moet input geven en ervoor zorgen dat kennis gedeeld wordt. Er is heel veel kennis aanwezig en dat moet beschikbaar zijn, ook voor de samenwerkende partners. Er is behoefte aan een digitaal concept. Men wil wel een eigen invulling kunnen geven en niet vanuit een centraal landelijk punt gecoördineerd worden. We vinden het dus wel belangrijk dat de kennis landelijk gebundeld wordt én dat IVH landelijk op de kaart gezet wordt want er is nog veel onbekendheid. Dus niet alleen kennis bij een instelling maar snel verbreden en toegankelijk maken voor een grote groep. Tafel 8 Wat is de rol van de kinderartsen / revalidatieartsen binnen IVH met innovatie VVI? Hier hebben we het gehad over de samenwerking tussen kinderarts en revalidatiearts en dat er altijd een win / win situatie uit samenwerking voortkomt. Je leert zoveel met en van elkaar. Als je dat voor ogen houdt en weet voor wie je het doet, dan is er ook altijd iets te winnen en kom je samen heel ver. Tafel 6 Wat is de rol van de ouders? Bij ons aan tafel ging het over ouders en gelukkig zaten er alle rondes ook ouders aan tafel. Het kernpunt waar wij op uitkwamen: IVH is er juist ook voor ouders en daarom moeten ze er vanaf dag een bij betrokken worden. We hebben het erover gehad dat de communicatie heel belangrijk is en dat je mensen ervoor moet opleiden en trainen. Je moet dus goed kijken wie je het gezinssysteem in stuurt. Ouders zijn van A tot Z en gedurende het hele traject gebaat bij erkenning en herkenning. Soms willen ouders het niet zien en hebben ze het er moeilijk mee om de situatie van hun kind te erkennen. Als je hier vroeg bij stilstaat en in investeert kun je hier heel ver mee komen. Er is ook niet een oplossing omdat ouders zo verschillend zijn. Dit moet de kracht zijn van degene die je dit werk laat doen. Iemand moet aan kunnen sluiten op de belevingswereld van de ouders. Onze ervaring hier was dat wanneer je de ouders ook echt zelf aan tafel zet, dan houdt het geharrewar tussen de verschillende organisaties en instanties ook vanzelf op. Een persoonlijke noot Samantha van Rooij - Strateon Als laatste wil ik jullie vragen om een persoonlijke noot te schrijven voor iemand die hier aanwezig is en deze aan hem of haar te overhandigen. Wat vind je dat hij zij moet doen om IVH en VVI te laten slagen. Zie het als een hart onder de riem of een opdracht. Overhandig dit aan deze persoon.
4. Inspiratieronde 22 Hoe verder met VVI? Chiel Bos Chiel Bos Advies Het is mij een eer hier te mogen spreken. In opdracht van de ministeries van VWS en OC&W heb ik een advies opgesteld over de verankering van Integrale Vroeghulp met de innovatie VVI. Het advies is tot stand gekomen met medewerking van een aantal van u en het is klaar. Begin juni wordt het overhandigd aan de bewindslieden van VWS en OC&W. De adviesaanvraag omvat een viertal aandachtsgebieden: Hoe verspreiden zich de innovaties VVI Passend in voornemens van stelselwijziging Condities aan regionale samenwerking Voorstel regie ketenorganisatie Het uitgangspunt: Doelgroep 0-7 jarigen met vermoeden van ontwikkelingsachterstand Focus op preventie Vroeginvestering voorkomt kosten later Belang van goede organisatie en afspraken in een integrale ketenaanpak Dit gaat over een groep van 40.000 kinderen. De kern van dit verhaal is dat er zoveel kennis is en er zoveel betrokken mensen goed bezig zijn met deze relatief kleine groep, dat we heel zuinig moeten zijn op deze knowhow en expertise. Wat er is moeten we heel goed onderhouden. Parallel aan het onderzoek liep het nieuws over Brandon. Iedereen stond in de politiek op z n achterste benen dat dit toch niet kon. Waardoor een van de uitgangspunten heel duidelijk werd: begin zo vroeg mogelijk met passende begeleiding en focus daarmee op preventie. Schrijnende cases als Brandon kunnen voorkomen worden als er eerder maatregelen waren genomen. Het initiatief wat de betrokken partijen hebben opgestart: Transitieprogramma Langdurige zorg 2008/2011 11 pilots 7 bouwstenen Landelijke Stuurgroep Landelijke handreikingen en toolkits, Projectgroep VVI We hebben gekeken naar vier facetten: 1. Implementatie van de innovaties VVI inhoudelijk 2. Landelijk coördinatieteam, college VVI organisatorisch 3. Stelselwijziging bestuurlijk 4. Transitiefase, korte en lange termijn uitvoerend
Inspiratieronde Susan heeft vanochtend al iets over het 1 e punt verteld. De innovaties uit de 11 pilots moeten landelijk geïmplementeerd worden. En daarvoor hoeft men niet te wachten tot er een coördinator aangesteld wordt. Jullie kunnen aan de slag met alle input die nu al bekend is. U kunt bij wijze van spreken morgen meteen beginnen. Uiteraard wordt u daarbij wel geholpen en daarmee kom ik bij punt twee: de landelijke motor. Een team dat kennis verzamelt, een website maakt, besluiten neemt die gelden voor alle regio s. Een team dat op de hoogte is van het reilen en zeilen in het hele land en waar iedereen aan kan kloppen wanneer jullie tegen problemen aanlopen. Misschien is de oplossing voor hetzelfde probleem al in een andere regio bedacht en kunnen jullie op die manier van elkaar leren. Als ik kijk naar het derde punt: er komen rigoureuze wijzigingen voor het hele zorg- en onderwijsstelsel. Er wordt een aantal taken en verantwoordelijkheden overgeheveld naar gemeenten waardoor de wereld er anders uit komt te zien. Dit klinkt misschien bedreigend maar het biedt ook kansen. Patiënten- en ouderverenigingen krijgen geen subsidie meer en vanaf 2012 wordt 70 % van de zorg niet meer in budgetten betaald maar moeten ziekenhuizen actief zelf achter hun geld aan. Dit is heel ingrijpend en verwarrend en aangezien gemeenten goed voor hun burgers moeten zorgen, adviseren we ook om een transitiefase in te stellen van de korte en de lange termijn en niet van het ene op andere moment van het ene in het andere stelsel over te stappen. Bouwsteen 1 Vroege signalering Waar ben ik aan het goede adres Ouders en kind zo eenvoudig mogelijk naar het kernteam / via een verwijzer of direct. Het blijkt dat het traject anders loopt afhankelijk waar je binnenkomt. De kennis is niet altijd geborgd. We moeten dus veel meer faciliteren dat de kennis makkelijk hanteerbaar is. In de gewone gezondheidszorg gebeurt dit ook. Daar zijn standaarden waar naar gehandeld moet worden. Interactieve website als tool voor informatie, stepped care, kennisnetwerk, scholing, toegang. Als voorbeeld wil ik de website Grip op je dip geven. Jongeren van 14 21 jaar lijden vaak aan depressie maar zoeken geen hulp. De huisarts is een brug te ver. Hoe bereik je hen? Het Trimbos instituut is een online cursus gestart voor deze doelgroep en dat spreekt aan. het is gratis, anoniem en online. Ze kunnen doorklikken voor een checklist en als ze echt verder willen kunnen ze naar www.intherapie.nl. Maar 2 % gaat hier naartoe. 98 % is goed geholpen met de checklist en de informatie die gegeven wordt. Dat is de kracht van een website. Vijf jaar geleden konden we hier nog niet over beschikken en nu wel. Wij moeten dit communicatiemiddel ook gebruiken. Goede start van de keten. 23 Bouwsteen 2 Multidisciplinaire diagnostiek Uniforme aanpak Borgen van regionaal kernteam, coördinator - kinderarts - gedragswetenschapper als richtlijn. We willen een einde aan de vrijblijvendheid. We willen dit als richtlijn naar de verzekeraar neerleggen. Structurele financiering van de professionals. We vragen de kinderarts om in het team te komen zitten. Dus we verwijzen de kinderen niet naar de polikliniek. MEE is en blijft verantwoordelijk voor de coördinatie. Bouwsteen 3 Multidisciplinair adviesplan Uniforme en moderne documentatie als houvast MEE is verantwoordelijk voor dit instrument, dat wordt gebruikt door kernteam IVH t.b.v. het kind en het gezin. Faciliteer landelijk werken met eenvoudige format.
Inspiratieronde Bouwsteen 4 Informatie, advies en trajectbegeleiding Wie is mijn aanspreekpunt, mijn casemanager Inpassen in beleidsvoornemens rond CJG. Casemanagement door MEE moet optimaal gebruikt worden. Koppeling met samenwerkingsverbanden passend onderwijs en zorg advies teams, ZAT. Bouwsteen 5 Gezinsondersteuning Er vroeg bij zijn met de juiste ondersteuning Verken en kies evidence based ondersteunende programma s voor preventieve gezinsondersteuning. Samenwerking ZonMW, TNO of NJI. Aansluiten bij bestaande databank jeugdinterventies van het NJI. 24 Bouwsteen 6 Zorg en onderwijs De samenwerkende scholen plaatsen regionaal Adviesplan ingezet bij toeleiding naar passend onderwijs. Nevenschikkendheid van AWBZ zorg en onderwijs voorziening is van belang voor de zorgonderwijs arrangementen. Arrangementen voor meervoudig beperkte kinderen moeten in stand gehouden worden. Bouwsteen 7 Ketensamenwerking Hoe is de keten bestuurlijk geborgd Organiseer gemeentelijke regie op het bestuurdersnetwerk en de financiering. Wij zeggen in ons advies: wij hebben een fantastische keten geformuleerd waarin we in 15 regio s de zorg erg goed geregeld hebben. Bundel alle gemeenten ook in eenzelfde verdeling van 15 regio s en benoem 1 wethouder die ketenverantwoordelijk is. Zo komen we tot een uniforme aanpak waardoor iedere regio even goed kan worden. Je helpt zo n wethouder er alleen maar mee door te laten zien dat het allemaal klopt wat we doen. De gemeenten wijzen en regisseur aan, daardoor eenduidige werkwijze onder regie van CJG-professionals. Dit is absoluut ons pleidooi. Wat het landelijk coördinatieteam betreft zien wij een belangrijke rol weggelegd: Bestaande kennis borgen en uitdragen Maken en onderhouden van interactieve website Uitkomsten van pilots als stimulans voor de regio Faciliteren en spiegelen van resultaten Borging van proces in transitiefase 2012 / 2014
Inspiratieronde In onderstaand schema staat hoe ouders en kind rechtstreeks of via de aanbieders of via de website bij het kernteam uitkomen. Gemeente CJG /JGZ Kind & ouder Huisarts Specialist Leidster Website CJG IVH IVH - CJG Zorg en ondersteuning, Onderwijs ZAT kinderopvang School ZAT-team MEE Kennis - Richtlijnen- Informatie Dan nog ons advies voor transitie op de korte termijn: VWS faciliteert landelijk team en regionale implementatie gedurende overgangsfase naar de gemeentelijke organisaties. Kennis borgen en kwaliteit bewaken, website. Landelijk team- college. Meewerken van de regionale partijen om de beschikbare kennis te gebruiken. 25 En de transitie op de lange termijn, na 2014: VWS neemt het kader VVI mee in de ontwikkeling van richtlijnen. OCW neemt kader VVI mee bij ontwikkelingen van passend onderwijs. Krachtig beleid op preventie blijft de leidraad voor de toekomst in de vorm van vroegsignalering, vroegdiagnostiek en vroeginterventie. Vragen uit de zaal: Hoe zien jullie de transitiefase voor je? Het project dat nu loopt is bijna af en het kan dan natuurlijk niet zomaar zijn dat we bij zoveel initiatieven die geïmplementeerd kunnen worden gaan zeggen zoek het maar uit. Het moet vanuit de overheid gesteund worden om die transitie zo goed mogelijk te doen. Daarmee help je de partijen en de gemeenten. De 1 e stap is via VNG gemeentes te helpen zo n vertegenwoordigers model te maken en te adviseren. Het is ook een proces wat door burgemeester en wethouders zelf ingezet moet worden maar dat is een vervolgstap. Het advies wat we hier hebben, bespreken we ook met VNG. We willen het vanaf alle kanten sturen want dat is het beste. Daarbij denk ik dat we een ei van Columbus hebben waar iedereen op zit te wachten.
Inspiratieronde U heeft een prominente rol voor MEE en de gemeenten genoemd. MEE is toch nog steeds de partij die het casemanagement uitvoert en betaald wordt door de gemeente? MEE wordt door de overheid betaald, de gemeente neemt CJG voor hun rekening. Wij zeggen er is een MEE organisatie, doe het daarmee. Je zou gek zijn als je het niet deed. Er staat namelijk al een hele organisatie die al betaald wordt. We adviseren dat MEE zou moeten functioneren aan de hand van een model zodat de diversiteit niet zo groot is maar meer uniformiteit kan bieden. We pleiten voor landelijke afspraken. Programma ketenzorg Dementie Karina Kuperus - Deloitte Consulting B.V. Erg leuk dat ik hier mag zijn en mijn bevindingen met het VGN traject mag delen. Als ik zo hoor wat er bij jullie speelt, zie ik dat er vergelijkbare problematieken zijn. Integrale financiering, het betrekken van de gemeente, dit speelt ook bij ons continu. 26 Wij zijn in opdracht van het ministerie van VWS bezig geweest met het programmazorg Ketenzorg Dementie. Opgezet om de ketensamenwerking rondom mensen met dementie te verbeteren. Onze bevindingen wil ik graag hier met u delen. Ik geef u eerst een introductie van het programma Ketenzorg Dementie, dan de resultaten van jaar 1 en jaar 2 van het programma en onze Lessons Learned die interessant kunnen zijn voor VVI. Jong en oud komen vandaag dus letterlijk bij elkaar. Met het programma Ketenzorg Dementie wordt gestreefd naar een structureel, klantgericht aanbod van samenhangende dementiezorg Op dit moment zijn er 270.000 mensen bij wie de diagnose dementie is gesteld. Daarbij zijn zo n 740.000 partners, kinderen, andere familieleden en vrienden direct betrokken bij de zorg voor mensen met dementie. Voor deze doelgroep is het van groot belang dat de zorg in onderlinge samenhang en overeenkomstig de wensen en behoeften van de cliënten en hun naasten wordt geboden. In de periode van 2004 tot 2008 is veel ervaring met dementiezorg opgedaan in het Landelijk Dementie Programma. Daarbij kwam naar voren dat de borging van de verworven kennis tot structurele activiteiten en de financiering hier van als knelpunten werden ervaren. Een oplossing hiervoor is gezocht in het programma Ketenzorg Dementie dat in maart 2008 officieel is gestart. In dit programma werken Zorgverzekeraars Nederland, Alzheimer Nederland, Actiz en het Ministerie van VWS samen aan het tot stand brengen van een structureel aanbod van samenhangende dementiezorg die aansluit bij de behoeften en wensen van mensen met dementie en hun naasten. De opdracht van staatssecretaris Bussemaker werd als volgt geformuleerd: Ik roep u op om met elkaar ervoor te zorgen dat er in uw regio een structureel samenhangend, en op de behoeften van de cliënt afgestemd aanbod aan dementiezorg is; vanaf het moment dat de diagnose dementie is gesteld tot en met de laatste fase van de ziekte. Zorgkantoren en zorgaanbieders daag ik uit, met elkaar te komen tot sturing op samenhang in de dementiezorg.
Inspiratieronde Tijdens de eerste fase lag de focus van het programma op het AWBZ-inkoopproces en een eerste implementatie in de 16 koploperregio s Tijdens de tweede fase van het programma lag de focus op de landelijke implementatie van Ketenzorg Dementie en verbreding naar de Wmo en Zvw Doelstellingen tijdens de tweede fase van het programma Ketenzorg Dementie zijn: 1. De landelijke verspreiding van Ketenzorg Dementie: het streven was om zo veel mogelijk regio s bij de inkoop van dementiezorg voor 2010 gebruik te laten maken van de nieuwe methodiek 2. De focus van het programma te verbreden met meer nadruk op de betrokkenheid van de gemeenten (Wmo) en de zorgverzekeraars (Zvw) De ambitie is dat uiterlijk in 2011 het structurele aanbod van samenhangende dementiezorg, bekostigd uit AWBZ, Wmo en Zvw, praktijk is in heel Nederland. 27
Inspiratieronde Bij de landelijke uitrol werden drie programmalijnen gehanteerd 28 In elke koploperregio zijn ketenplannen voor Dementie ontwikkeld waarin o.a. de gezamenlijke speerpunten voor het volgende jaar zijn benoemd De ketenpartners in de koploperregio s hebben in de periode oktober 2008 t/m januari 2009 gezamenlijke plannen ontwikkeld voor ketenzorg dementie in de regio. In vrijwel alle koploperregio s heeft dit geresulteerd in een afgestemd en bestuurlijk goedgekeurd regionaal ketenplan voor dementie In de ketenplannen wordt een overzicht gegeven van: De zorgvraag, het zorgaanbod en de witte vlekken in de regio Doelstellingen en speerpunten voor het komende jaar benoemd en een doorkijk naar ambities voor 2012. Concretisering en kwantificering van de plannen blijkt vaak nog lastig door het ontbreken van cijfers over de daadwerkelijke zorgvraag en zorggebruik In vrijwel iedere regio is casemanagement benoemd als speerpunt voor 2009: In een groot aantal regio s wordt gestreefd naar uitbreiding van het casemanagement (o.a. in de regio s Haaglanden, Waardenland en Zaanstreek) Ook zijn er regio s waar voorheen nog geen case management was, maar taken opgepakt werden door verschillende functies, en nu voorbereidingen worden getroffen voor de implementatie van case management als aparte functie (o.a. in de regio s: Land van Cuijk en Westelijk Utrecht) Tevens wordt gestreefd naar professionalisering en verdieping van het case management (o.a. in de regio s Amsterdam, Groningen en Noord-Oost Flevoland) Naast case management worden ook vroegsignalering, publieksinformatie, DOC-teams en mantelzorgondersteuning als belangrijke speerpunten genoemd.
Inspiratieronde Het programma heeft in de koploperregio s geleid tot de volgende veranderingen ten aanzien van het inkoopproces De landelijke uitrol van het programma heeft geleid tot meer dialoog en betrokkenheid bij de ontwikkeling van Ketenzorg Dementie 29
Inspiratieronde Zorgaanbieders en belangenbehartigers zijn inmiddels intensief betrokken bij de ontwikkeling van ketenzorg dementie Er is een verschillende mate van betrokkenheid van ketenpartners bij de ontwikkeling van ketenzorg dementie. Resultaten van een Barometer laten zien dat met name V&V- en GGZ-aanbieders en belangenbehartigers van Alzheimer Nederland intensief betrokken zijn bij de ontwikkeling van ketenzorg dementie in de regio Ook het zorgkantoor is in bijna alle regio s betrokken. Er is een stijging bij koplopers in 2009 van 2,55 (redelijk betrokken) naar 2,82 (intensief betrokken) Een belangrijk aandachtspunt voor de toekomst blijft om meer betrokkenheid te creëren bij zorgverzekeraars, gemeenten en huisartsen De financiering van plannen voor ketenzorg wordt in de regio s op verschillende wijze vormgegeven. Iedere regio heeft op eigen wijze invulling gegeven aan de financieringsconstructie voor casemanagement, afhankelijk van de organisatie van casemanagement in de regio en het inkoopbeleid van het zorgkantoor. De bekostigingen komen onder andere uit de AWBZ, co-financering, Zvw, innovatiegelden, WMO, Provincie. 30 Het knelpunt ten aanzien van de financiering van casemanagement lijkt opgepakt te worden door de nieuwe staatssecretaris Uit: Verslag Begrotingsdebat VWS, d.d. 20 november 2010, Staatssecretaris Veldhuijzen-Van Zanten: Met enthousiasme wil ik daarom ook reageren op een andere vraag van mevrouw Wolbert, namelijk de stelling dat casemanagement voor mensen met dementie en hun naasten een essentieel onderdeel is van het aanbod. Het moet leiden tot samenhangende dementiezorg, juist in het begin. Ik ben dat helemaal met mevrouw Wolbert eens. Gelukkig zijn er overal in Nederland samenwerkingsverbanden om de zorg te verbeteren voor dementerende ouderen; ook trouwens voor jongeren met dementie. Daarbij vinden deze mensen creatieve oplossingen om te voorzien in de financiering van casemanagement. Dat is echter altijd potjes bij elkaar schrapen, en vaak lopen zij tegen beperkingen aan. Het College voor zorgverzekeringen (CvZ) stelt momenteel een zogenaamde duiding casemanagement dementie op, wat een omschrijving is van de vereisten voor goed casemanagement. Op basis van deze duiding geeft het CVZ een advies over casemanagement als onderdeel van het verzekerd pakket. Daarover moet in de loop van 2011 duidelijkheid zijn; dan kan dit zijn beslag krijgen. In 2012 kan het dan structureel worden gefinancierd. Lessons Learned voor Vroeg, Voortdurend en Integraal Ga uit van wat er wel kan; en niet van wat er allemaal niet kan. Zorg ervoor dat dit onderwerp op de agenda komt van het zorgkantoor / de zorgverzekeraar. Laat dit onderwerp een specifiek aandachtspunt worden bij de zorginkoop. Haal het onderwerp uit de pilot- of projectsfeer : maak het echt. Zorg dat het gaat over zorginkoop en financiën. Betrek de bestuurders; haal het (gedeeltelijk) weg bij de projectleiders Een ambitie zoals dit vraagt om continue en gestructureerde aandacht; zorg dus voor een degelijke follow-up na de startfase Werk ook meteen in een separaat spoor aan het creëren van de juiste randvoorwaarden : zorgstandaard, protocollen, financiën,... Richt je meteen op de betrokkenheid van alle spelers (gemeenten, zorgverzekeraars) Daadkrachtig leiderschap op het dossier is van doorslaggevend belang
Inspiratieronde Vragen uit de zaal: Prachtig hoeveel werk jullie hebben verzet en wat jullie hebben bereikt. Kun je ook aangeven hoeveel mooier het leven van een patiënt met Alzheimer en zijn naaste eruit ziet door jullie inspanningen? Alzheimer.nl heeft een evaluatie-onderzoek gedaan waarin deze vraag ook gesteld is. Dit is erg moeilijk te meten daarom is er gekeken naar wat men merkt van de betere samenwerking. Daaruit blijk dat er beter samengewerkt wordt en naasten ook ervaren dat er een betere coördinatie is en mensen niet 6 keer hetzelfde verhaal aan verschillende hulpverleners hoeven te vertellen. Er is meer casemanagement en dat wordt als positief ervaren. Je spreekt over een netwerkindicator, gaat dat inhoudelijk over dementie of over de voorwaarden hoe je tot een goed netwerk kunt komen? Over beide. Het gaat erover of er een goede casemanager is, hoe het advies over de stadia gegeven wordt, maar ook over voorwaarden of er afspraken gemaakt zijn, of er een plan ligt. Het is dus een combinatie van die twee. In jouw sheets zien we dat de huisarts ook aandacht verdient, die scoort geel in het kader van de one-stop-shop voor dementie. Zou daar juist niet een hele sterke focus kunnen liggen? De betrokkenheid per regio verschilt heel sterk. In Limburg hadden we een hele actieve groep huisartsen die echt als ambassadeur voor ons konden fungeren. Een huisarts is heel essentieel want als zij een vroege vorm van dementie onderkennen kun je veel ellende voorkomen. Hoe hebben jullie de uniformiteit gerealiseerd? We hebben in 1e instantie in kaart gebracht wat de situatie per regio is. Hier hebben we barometers voor gebruikt. Simpele vragen om te zien waar men stond en waar men mee bezig was. Daarna hebben we de rode lantaarntjes uit de groep benaderd en gevraagd waarom het niet lukte. We hebben toen gericht geadviseerd en hen voorzien van goede instrumentaria, procesinterventie, etc. 31