Plan van aanpak JOGG gemeente Voorst t/m oktober Corsanummer;

Plan van aanpak JOGG gemeente Voorst 2015 t/m 2017 oktober 2015 Corsanummer; 2015-45340 1

Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 2 1.1. Aanleiding... 3 1.2 Cijfers overgewicht en gezond gedrag in Voorst... 3 1.3 Situatieschets... 5 1.4 Regionale samenwerking... 5 2. DOELSTELLINGEN... 5 2.1 Hoofddoelstelling... 6 2.2. Regionale doelstellingen... 6 2.3 Lokale doelstellingen en focus... 7 2.3.1. Lokale gedragsdoelen... 7 2.3.2. Lokale veranderingen in de omgeving van het kind... 7 2.3.3. Lokale procesdoelen... 7 2.4. Doelgroep (leeftijden en kernen)... 9 3. AANPAK OM DOELEN TE REALISEREN... 9 3.1. Veranderingen in gedrag... 9 3.2. Verandering in omgeving...10 3.3. Verandering in proces...10 3.3.1. Publiek Bestuurlijk Draagvlak...10 3.3.2. Publiek Private Samenwerking...10 3.3.3. Sociale Marketing...11 3.3.4. Verbinding Preventie en Zorg...11 3.3.5. Wetenschappelijke Begeleiding en Evaluatie:...11 3.4. Bestaande initiatieven die bijdragen aan realisatie van de doelen...12 3.4.1. Buurtsportcoaches...12 3.4.2. Communicatie en Digitaal platform...12 3.4.3. Gezonde scholen en gezond schoolplein....13 4. STRUCTUUR JOGG VOORST...13 4.1 Regionale stuurgroep...14 4.2. Regionale projectgroep...14 4.3. Regionale werkgroep...14 4.4. Externe adviesgroep ( denktank ):...14 4.5. Interne projectgroep...14 4.6. Lokale werkgroepen...15 5. Stand van zaken op dit moment...15 6. Financiële toelichting...15

1. INLEIDING 1.1. Aanleiding Een gezonde jeugd. Dat is wat we willen. Overgewicht is echter een groeiend probleem onder kinderen en jongeren. Als een kind overgewicht heeft, heeft hij of zij op latere leeftijd ook vaak overgewicht en is er meer kans op diabetes, hart- en vaatziekten en bepaalde vormen van kanker. Daarnaast zitten gezonde kinderen vaak lekkerder in hun vel, hebben doorgaans meer plezier en worden minder gepest dan kinderen die overgewicht hebben. Het bestrijden van overgewicht is al jaren speerpunt van de landelijke nota gezondheidsbeleid. Overgewicht is een groeiend probleem onder jongeren. Ongeveer een op de zeven jongens en een op de zes meisjes heeft overgewicht. Voorst doet niet onder voor de landelijke trend. In het coalitieprogramma wordt in de paragraaf over het sociale domein aandacht gevraagd voor preventie. Het versterken van een gezonde leefstijl met name bij de jeugd is één van de speerpunten van ons lokaal gezondheidsbeleid. Ook in de sportnota is het doel opgenomen om inwoners meer te laten sporten en bewegen. Bepaalde groepen blijven achter, zoals 55-plussers, mensen met een beperking en ook jongeren. Bij deze laatste groep is te zien dat de sportdeelname (met name bij de sportvereniging) afneemt. Bovenstaande doelstellingen van de gemeente Voorst sluiten aan bij de aanpak van Jongeren op Gezond gewicht (JOGG). In januari 2014 heeft het College van Voorst besloten om overgewicht structureel aan te pakken door JOGG gemeente te worden op voorwaarde van provinciale subsidiering. In januari 2015, na goedkeuring van de provinciale subsidie, zijn de JOGG regisseurs van start gegaan. JOGG is de beweging waarbij iedereen in stad, dorp of wijk zich inzet om gezond eten en bewegen voor jongeren gemakkelijk en aantrekkelijk te maken. Het doel is de stijging van overgewicht en obesitas om te zetten in een daling. JOGG maakt gezond eten en bewegen voor jongeren gemakkelijk, aantrekkelijk en vanzelfsprekend. Jongeren (0 tot 19 jaar), ouders en hun omgeving staan centraal. Het is een lokale, intersectorale en duurzame aanpak waarin voldoende bewegen en gezonder eten de norm wordt. 1.2 Cijfers overgewicht en gezond gedrag in Voorst Tabel 1; Percentage kinderen en jongeren uit de gemeente Voorst met overgewicht Gegevens uit: PGO JGZ GGD en Vérian 2012-2014 Voorst regio mij/ov 3 jaar 5% 5 jaar 9% 11% 9 en 10 jaar 17% 15% 13 jaar 12% 13% Uit de cijfers van overgewicht blijkt het volgende; Het percentage kinderen dat overgewicht heeft, loopt op naarmate ze ouder worden. 3

In Voorst lijkt er bij de 13 jarigen een uitzondering te zijn. Daar neemt het iets af. Dat heeft mogelijk te maken met de afstand die zij fietsen om naar de middelbare school te komen. Op oudere leeftijd (volwassenen) nemen de percentages weer toe. Cijfers over overgewicht zijn ook beschikbaar voor de verschillende leeftijdsgroepen per kern, behalve voor de 3-jarigen. Bij de 5-jarigen scoren de kernen Voorst en Wilp hoger dan het gemiddelde voor de hele gemeente. Bij de 9//10-jarigen scoren de kernen Klarenbeek en Voorst hoger en bij de 13-jarigen de kernen Klarenbeek en Twello. Alleen in de kern Terwolde scoren alle leeftijdsgroepen rond het gemeentelijke gemiddelde. De aantallen in de kleinste kernen zijn te klein om betrouwbaar te zijn. Tabel 2; Gedrag van kinderen en jongeren en hun ouders in de gemeente Voorst Gegevens uit Kindermonitor 2013 (4-12 jarigen) en EMOVO 2011 (12+) gedrag van kinderen en jongeren 0-4 jarigen 4-12 jarigen 12+ percentage dat 7 uur of meer beweegt 81% 84% percentage dat lid is van een sportvereniging 74% percentage dagelijks minder dan 2 uur achter beeldscherm 68% percentage dat 5 dagen of meer ontbijt 88% percentage dat dagelijks fruit eet 85% 51% 32% percentage dat dagelijks groente eet 58% 37% 36% percentage dat dagelijks 2 zoete drankjes of minder drinkt 78% 62% stimulering ouders (vinden ze het belangrijk) buiten spelen 51% lopend of fietsend naar school 66% dagelijks ontbijt 99% 99% dagelijks fruit eten dagelijks groente eten 2 of minder zoete drankjes 67% 42% Uit de cijfers over gezond gedrag blijkt het volgende: Het gezonde gedrag wat betreft voeding (groente eten, fruit eten, weinig zoete drankjes, etc.) neemt op alle fronten af naarmate een kind ouder wordt. Het valt op dat dit in de meeste gemeenten ook geld voor bewegen, maar in Voorst is dat niet zo. Vooral op het vlak van voeding is er wat te winnen. Het percentage jeugdigen dat niet ontbijt, neemt landelijk opvallend toe bij jongeren. In Voorst valt dat nog wel mee. Landelijk is er veel aandacht voor zoete drankjes. Er zit veel suiker in en het doet niets met je gevoel van vol zitten. Ook in Voorst drinken veel kinderen meer dan 2 zoete drankjes per dag. Gegevens over de niet ingevulde percentages zijn niet bekend. 4

1.3 Situatieschets De gemeente Voorst is een vitale plattelandsgemeente met bijna 24.000 inwoners en bestaat uit 12 kernen. De hoofdkern is Twello met ongeveer 12.000 inwoners. De overige kernen zijn Terwolde, Nijbroek, De Vecht, Teuge, Steenenkamer, Wilp, Wilp-Achterhoek, Posterenk, Bussloo, Voorst en Klarenbeek. De gemeente huisvest relatief veel jongeren en ouderen. Op 1 januari 2014 is ruim een vijfde van de inwoners van de gemeente Voorst 0-20 jaar; ook is één op de vijf inwoners 65 jaar of ouder. Deze bevolkingsopbouw is in de verschillende kernen nagenoeg gelijk. De gemeente Voorst heeft een demografische druk van 76% (waarvan 39% groene druk en 37% grijze druk). Dat wil zeggen dat er in de gemeente 76 inwoners jonger dan 20 jaar of 65 jaar of ouder zijn per 100 potentiële arbeidskrachten (20-64 jaar). Vergeleken bij het landelijke percentage heeft de gemeente Voorst een hoge demografische, groene en grijze druk. De demografische en grijze druk liggen iets hoger dan de percentages in Midden- IJssel/Oost-Veluwe. Verder kent de gemeente Voorst weinig allochtonen, weinig laag opgeleiden en weinig uitkeringsgerechtigden. In het Voorster gezondheidsbeleid is het positief beïnvloeden van leefstijlfactoren en omgevingsfactoren een belangrijk speerpunt. Gezond eten en drinken, dagelijks bewegen en sporten moet de gewoonste zaak van de wereld worden. Samen met maatschappelijke partners, zoals scholen, sportclubs, huisartsen en belangenorganisaties/ dorpscontactpersonen, wordt hieraan gewerkt. De gemeente heeft hierbij een faciliterende rol. Aansluiting bij de landelijke actie Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG) past daarbij. 1.4 Regionale samenwerking De provincie Gelderland heeft vanuit het programma Gelderland Sport! subsidie beschikbaar gesteld om de JOGG-aanpak in Voorst vorm te geven. Voorwaarde om in aanmerking voor subsidie te komen, is dat er een regionale samenwerking op de aanpak en preventie van overgewicht wordt aangegaan. De projectaanpak Gewoon, Gezond Gewicht wordt in de gehele regio Midden-IJssel/Oost-Veluwe uitgevoerd. De gemeenten Brummen, Lochem, Voorst en Apeldoorn hebben gezamenlijk provinciale subsidie aangevraagd en ontvangen voor de periode 2015-2017. Later is Hattem bij de regio aangesloten. Een regionale samenwerking is voor relatief kleine gemeenten een manier om krachten te bundelen. Door regionaal op te trekken is het bereik van interventies groter en wordt bovendien schaalvoordeel gerealiseerd. GGD Noord- en Oost-Gelderland versterkt de inzet van de JOGG-aanpak door de coördinatie van het projectmanagement van de JOGG-aanpak regionaal uit te voeren. De regionale samenwerking blijkt ook uit de regionale doelstellingen die zijn geformuleerd in het kader van de subsidieaanvraag. 2. DOELSTELLINGEN Om te kunnen bepalen waar de activiteiten en interventies zich op moeten richten en of de inspanningen leiden tot een daling van het aantal jongeren met overgewicht, moeten doelstellingen worden geformuleerd. In dit hoofdstuk wordt aan de hand van het JOGG-model beschreven dat er verschillende soorten doelen zijn, te weten; procesdoelen, gedragsdoelen en programmadoelen. Vervolgens wordt de aanpak en de planning beschreven om tot het stellen van deze doelen te komen. 5

2.1 Hoofddoelstelling Het resultaat dat we willen bereiken met JOGG in Voorst is dat het percentage kinderen en jongeren van 0-19 jaar met overgewicht eind 2017 met 2% is afgenomen. 2.2. Regionale doelstellingen Als er veranderingen optreden in de omgeving van het kind (bijvoorbeeld het gedrag betreffende opvoeden van ouders en veranderingen in de wijk, school) dan zal dit ertoe leiden dat het kind zich anders gaat gedragen (meer bewegen, gezondere voeding). Met 5 gemeenten in de regio zijn gedragsdoelen bepaald voor kinderen en ook gedragsdoelen betreffende opvoedvaardigheden voor ouders. Deze zullen op regionaal niveau terugkomen. Lokaal zijn keuzes gemaakt binnen deze regionale gedragsdoelstellingen omdat we focus willen aanbrengen en niet alle doelstellingen aandacht kunnen geven. Voor de percentages die genoemd worden in de doelstellingen zijn de in tabel 2 genoemde percentages de nulmeting. Regionale gedragsdoelen voor kinderen zijn als volgt; Subdoelstelling 1: Het stimuleren van beweging en het ontmoedigen van veel televisie kijken, computeren of gamen bij kinderen en jongeren. a) Het percentage kinderen en jongeren dat per week 7 uur of meer beweegt, is toegenomen. b) Het percentage jongeren (12 plus) dat lid is van een sportvereniging, is toegenomen. c) Het percentage kinderen (2-12) dat dagelijks minder dan 2 uur achter een beeldscherm zit, is toegenomen. Subdoelstelling 2: Het stimuleren van gezonde voeding bij kinderen en jongeren. a) Het percentage jongeren dat 5 dagen per week of vaker ontbijt, is toegenomen. b) Het percentage kinderen en jongeren dat dagelijks fruit eet, is toegenomen. c) Het percentage kinderen en jongeren dat dagelijks groente eet, is toegenomen. d) Het percentage kinderen en jongeren dat dagelijks 2 zoete drankjes of minder drinkt, is toegenomen. Regionale gedragsdoelen betreffende opvoedvaardigheden voor ouders zijn als volgt: Subdoelstelling 3: Het bevorderen van de opvoedvaardigheden van ouders van kinderen. a) Het percentage ouders dat hun kind stimuleert om buiten te spelen is toegenomen. b) Het percentage ouders dat hun kind stimuleert om lopend of zelf fietsend naar school te gaan is toegenomen. c) Het percentage ouders dat met hun kind afspraken heeft gemaakt over het aantal uur per dag dat het kind achter een beeldscherm zit is toegenomen. d) Het percentage ouders dat het belangrijk vindt dat hun kind dagelijks ontbijt is toegenomen. e) Het percentage ouders dat het belangrijk vindt dat hun kind dagelijks fruit eet is toegenomen. f) Het percentage ouders dat het belangrijk vindt dat hun kind dagelijks groente eet is toegenomen. g) Het percentage ouders dat maximaal 2 zoete drankjes of minder per dag voor hun kind een acceptabele richtlijn vindt is toegenomen. 6

2.3 Lokale doelstellingen en focus Op 25 maart is samen met een externe adviesgroep met vertegenwoordigers van diverse lokale organisaties nagedacht over de lokale richting voor de aanpak van JOGG in Voorst. Deze groep genaamd denktank zijn vertegenwoordigers van; sportraad, GGD, beheerder sportaccommodaties, sportvereniging, ouders, zwembad, ondersteuning 1e lijn-zorg en onderwijs (PO en VO). Om te bereiken dat het percentage kinderen met overgewicht de komende jaren afneemt is er, samen met deze lokale organisaties en partijen, een aantal lokale gedragsdoelen bepaald. 2.3.1. Lokale gedragsdoelen In de gemeente Voorst richten we ons voor de periode 2015-2017 op: - Het stimuleren van gezonde voeding en daarbij richten we ons op: het bevorderen dat kinderen en jongeren minder zoete drankjes drinken en kiezen voor water (regionale subdoelstelling 2d). het bevorderen dat kinderen meer groente en fruit eten (regionale subdoelstelling 2b/c). - Het stimuleren van meer bewegen (regionale subdoelstelling 1). 2.3.2. Lokale veranderingen in de omgeving van het kind In de gemeente Voorst willen we in de periode 2015-2017 het volgende bereiken; - Bij school en sportkantines is de gezonde keuze de makkelijke keuze doordat gezonder eten en drinken wordt aangeboden aan kinderen (regionale subdoelstelling 2). - Een groter percentage van de ouders vinden het niet acceptabel dat kinderen meer dan 2 zoete drankjes per dag drinken (regionale doelstelling 3g). - Watertappunten zijn gerealiseerd op plekken waar vaak kinderen zijn. - Een groter percentage ouders stimuleert hun kind om buiten te spelen (regionale doelstelling 3a). - Een groter percentage ouders stimuleert hun kind om lopend of zelf fietsend naar school te gaan (regionale doelstelling 3b). - Een aanzienlijk deel van de ouders vindt het belangrijk dat hun kind dagelijks fruit eet (subdoelstelling 3e). - Een aanzienlijk deel van de ouders vindt het belangrijk dat hun kind dagelijks groente eet (subdoelstelling 3f). 2.3.3. Lokale procesdoelen JOGG is gebaseerd op een aantal pijlers. Vanuit deze pijlers is een aantal procesdoelen bepaald die we lokaal invulling geven. 1) Publiek Bestuurlijk Draagvlak bereiken (PBD): - Relevante ambtenaren van diverse sectoren zijn enthousiast, bekend met en betrokken bij de JOGG-beweging en zorgen voor de inzet van middelen en/of menskracht. - Gezond gewicht, als onderdeel van een gezonde leefstijl, heeft een belangrijke plaats in de volgende lokale gezondheidsnota en de preventienota. - B&W en andere relevante ambtenaren van diverse sectoren zijn enthousiast, bekend met en betrokken bij de JOGG-beweging en zorgen voor de inzet van middelen en/of menskracht. - Alle vakgroepen, vooral ruimtelijke ontwikkeling en Groen en Infrastructuur beoordelen plannen door de invloed op de gezondheid van jongeren mee te laten wegen. 7

- De raad is jaarlijks geïnformeerd over de voortgang van JOGG. - Meerdere politieke partijen hebben het voornemen om bij de eerstvolgende raadsverkiezingen de voortzetting van JOGG op te nemen in het partijprogramma. 2) Publiek Private Samenwerking bereiken (PPS): Een belangrijk deel van de organisaties, verenigingen en bedrijven in de omgeving van jongeren is betrokken bij de JOGG aanpak (gegevens van aantallen komen uit de sociale kaart gemeente Voorst). Concreet; Van de scholen in de gemeente Voorst (17 PO scholen, 2 VO scholen en 2 scholen speciaal onderwijs) is 3 jaar na aanvang van de JOGG-aanpak, 50% betrokken bij de JOGG-aanpak. Van de sportverenigingen (11) /scoutingroepen (3) /jongerenverenigingen (4) is na 3 jaar 50 % betrokken bij de JOGG aanpak. Van de 28 zorgaanbieders (jeugdverpleegkundigen, huisartsen, diëtisten, fysiotherapeuten en tandartsen) is na 3 jaar 30% betrokken bij de JOGG aanpak. Alle buurtsportcoaches (9) en dorpscontactpersonen (5) zijn na 3 jaar actief betrokken bij JOGG. Na 3 jaar JOGG zijn 20 bedrijven / ondernemersverenigingen uit de gemeente Voorst bereid gevonden om mee te denken met JOGG of middelen beschikbaar te stellen. - 3) Sociale marketing technieken inzetten (SMK): - Bij de opzet en implementatie van minstens 1 lokale interventie is het JOGGstappenplan Sociale Marketing doorlopen (mogelijk bij het gezonder maken van sportkantines). Hierbij denk je als de doelgroep en doe je als marketeer. Dit betekent concreet: Er is inzicht verkregen in de gekozen doelgroep (doelgroep analyse) Er is een analyse gedaan bij welke doelgroep de bestaande acties/interventies aanslaan en bij welke niet en waarom. Er is informatie over de barrières en de motivatie van de doelgroep voor het gewenste gedrag zodat we weten waar de doelgroep op aanspreekbaar is. Op basis van inzichten uit de analyses worden activiteiten en communicatie geoptimaliseerd uitgevoerd. De doelgroep wordt verleid door gebruik te maken van de marketingmix; Product, Plaats, Promotie, Prijs en Partners. 4) Verbinding tussen Preventie en Zorg bereiken (VPZ): Er is een ketenaanpak waarin kinderen met overgewicht/obesitas worden gesignaleerd en doorverwezen naar geschikte (zorg)programma s. Hierbij is er een beeld van het zorgpad bij kinderen met gewichts gerelateerde zorg en zijn ook verbeterpunten aangegeven. Gemeente betrokken ketenpartners (jeugdgezondheidszorg, fysiotherapeut, huisarts, diëtist) hebben een samenwerkingsafspraken gemaakt op proces, structuur en/of uitkomst Indien het aanbod op gebied van bewegen onvoldoende blijkt zijn buurtsportcoaches ingezet om het aanbod te verbeteren. 5) Wetenschappelijke begeleiding en evaluatie (WBE): - De JOGG-aanpak wordt gemonitord en geëvalueerd op proces en effect. 8

2.4. Doelgroep (leeftijden en kernen) De gemeente Voorst wil zich de komende periode richten op de volgende groepen: - Kinderen van 4 tot 12 jaar (basisschoolkinderen, primair) - Ouders van basisschoolleerlingen - Jongeren van 12 plus (secundair) Met name de ouders kwamen in de lokale externe adviesgroep denktank heel duidelijk als prioriteit naar voren. Onder het mom van het goede voorbeeld geven en werken naar een gezinsaanpak zouden zij de komende periode extra aandacht moeten krijgen. Naast bovengenoemde doelgroepen worden de jeugdigen (12 plus) bereikt door diverse interventies. De gemeente Voorst is relatief klein en op basis van de overgewichtscijfers is het moeilijk om een focus aan te brengen in een bepaalde kern. In Wilp en Klarenbeek is er veel draagvlak voor de aanpak en zijn er initiatieven waar op aangesloten kan worden. Daarnaast willen we, mede op advies van de lokale jeugdarts, op enkele scholen in Twello activiteiten uit zetten, omdat hier relatief veel allochtone kinderen op school zitten. Bekend is dat niet-westerse migranten minder voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen dan de autochtone bevolking en de westerse migranten in Nederland. Het blijkt dat deze verschillen in het afgelopen decennium niet kleiner zijn geworden. 3. AANPAK OM DOELEN TE REALISEREN 3.1. Veranderingen in gedrag Met de werkgroep Voorst drinkt water waarin lokale organisaties/personen zitting hebben wordt een plan van aanpak gemaakt gericht op het stimuleren van water drinken. Hierin wordt duidelijk welke resultaten men voor ogen heeft en met welke activiteiten deze bereikt gaan worden. In de werkgroep is besloten om te starten met het thema water op 2 basisscholen en daarna uitbreiding naar andere scholen. Hierbij wordt gedacht aan de volgende activiteiten; Ouderavond gebruiken om ook water drinken te stimuleren bij ouders (GGD kan bijdrage leveren). Drankenbord, gemaakt door kinderen, op basisscholen gebruiken en spelvormen hierbij inzetten. Kinderen, ouders en bezoekers aan de school worden door het drankenbord op leuke en duidelijke wijze geïnformeerd over de hoeveelheid suikers in drankjes. Aanleveren van artikelen over water drinken aan scholen en het plaatsen in de (digitale) schoolkrant stimuleren. Kinderen uitnodigen om een poster /flyer te ontwerpen om op school op te hangen om het water drinken bij kinderen te stimuleren. Scholen stimuleren om water drinken in het beleid op te nemen en om bijvoorbeeld de lessen van Vitens over water drinken te gebruiken op school. Jeugdverpleegkundigen van de GGD en Vérian en andere zorgaanbieders stimuleren in hun contacten met kinderen aandacht te besteden aan water drinken. Bij alle evenementen in de gemeente stimuleren dat water drinken aandacht krijgt. Zo kan mogelijk bij vergunningverlening al een flyer worden meegegeven met suggesties. Watertappunten realiseren in openbare gebouwen waar veel kinderen komen, zoals scholen, Kulturhus (CJG) en bibliotheek. Water drinken stimuleren via social media, website Voorst Actief en het Voorster Nieuws. 9

Regionaal wordt, in samenwerking met studenten van Windesheim, een voorstel gemaakt voor een regionale drinkwatercampagne voor de 5 gemeentes gezamenlijk. Hierbij worden de elementen van de sociale marketing aanpak doorlopen om de doelgroep beter te begrijpen en meer inzicht te krijgen over hoe je het gedrag duurzaam kunt veranderen. Na het stimuleren van water drinken zal het eten van meer groente en fruit extra onder de aandacht worden gebracht. Het 3 e thema waarop we ons in Voorst willen richten is het stimuleren om meer gratis te bewegen. Het is belangrijk voor je gezondheid dat je 60 minuten per dag beweegt. Gratis Bewegen kan altijd en overal. Klimmen in de speeltuin, voetballen op het pleintje of naar school fietsen. Dit willen we stimuleren want uit onderzoek blijkt dat mensen/ kinderen het gratis bewegen niet doen vanwege diverse redenen; geen zin, geen tijd of geen prioriteit. 3.2. Verandering in omgeving Met de lokale werkgroep gezonde kantine met vertegenwoordiging van sport en onderwijs wordt een plan van aanpak gemaakt voor een gezondere kantine (sportkantine en schoolkantine). Hierin wordt duidelijk wat men wil bereiken en welke stappen genomen gaan worden. Een eerste stap is de inzet van een HBO student (HAN) voor het inventariseren van de bereidheid bij kantines voor de overgang naar gezondere producten en het uitvoeren van een nulmeting van het aanbod in kantines, waarbij ook aandacht is voor de omzet. Mogelijk krijgt deze student ook een regionale rol. Kinderen kunnen meer gratis bewegen als hun omgeving ze daartoe uitnodigt. Het voornemen in het coalitieprogramma om aandacht te besteden aan leefbaarheid in de kleine kernen door bijvoorbeeld de aanleg van speelvoetbalveldjes en het voornemen om aandacht te besteden aan verkeersveiligheid met name rondom schoolverkeer, passen hier goed bij. 3.3. Verandering in proces Voor de diverse pijlers is het volgende gepland; 3.3.1. Publiek Bestuurlijk Draagvlak Regelmatig wordt de wethouder geïnformeerd over de voortgang, in ieder geval 2- jaarlijks voorafgaand aan het overleg van de regionale stuurgroep Een maal per jaar wordt het college en de raad geïnformeerd over de voortgang (voor het eerst na de zomervakantie). We kiezen voor een integrale aanpak met meerdere beleidsterreinen. Preventie van overgewicht is niet alleen een taak van volksgezondheid en sport. De vakgroepen ruimtelijke ontwikkeling en Groen en infrastructuur zullen bij beoordelen van plannen de invloed op gezondheid mee laten wegen. Onderwijs stimuleert de scholen om gezondheidsbeleid op te stellen en na te leven en economische zaken stimuleert private partijen om bij te dragen aan een gezondere omgeving. Om betrokkenheid van meerder collega s van diverse vakgroepen te stimuleren wordt onder andere een lunchbijeenkomst georganiseerd. 3.3.2. Publiek Private Samenwerking Een gezonde gemeente betekent ook gezond ondernemen. Bij het plannen en uitvoeren van programma s gericht op gezond gewicht, als onderdeel van een gezonde leefstijl, wordt daarom het bedrijfsleven direct betrokken. Lokale bedrijven kunnen bijdragen door hun expertise in te brengen in een projectgroep, interventies mede te financieren, communicatie 10

rondom het belang van gezonde leefstijl te verzorgen of zelf activiteiten te organiseren in het bedrijf of in de wijk. De landelijke private partners van JOGG zijn: Albert Heijn, Albron, Friesland Campina, Nutricia, Unilever, Zilveren Kruis Achmea. Het ligt daarom voor de hand om Albert Heijn Twello te betrekken bij JOGG Voorst. In overleg met de wethouders over de visie van onze gemeente op de PPS pijler van JOGG is afgesproken dat we niet streven naar een strategisch partnerschap met bedrijven, maar dat we kiezen voor het benaderen van individuele bedrijven voor het leveren van concrete producten. Een bedrijf kan om verschillende redenen meedoen met de JOGG-aanpak. Bijvoorbeeld omdat het bedrijf zich bezighoudt met voeding en/of bewegen of omdat het de gezondheid van de eigen medewerkers stimuleert. Een bedrijf kan ook meedoen omdat het wil bijdragen aan het oplossen van een maatschappelijk probleem (MVO). We kiezen voor het verbinden van initiatieven. Het bedrijfsleven wordt al benaderd voor participatiewet, stichting leergeld, JOGG, duurzaamheid, kabelproblematiek, beursvloer etc. Allemaal thema s die het sociale domein, de transformaties, inhoud geven. Het is de taak van de regisseur om de verbinding tot stand te brengen en organisaties (inclusief bedrijven) te laten nadenken/meedenken. Voor alles aparte gelegenheden organiseren voert tot bijeenkomst-moeheid. Daarom willen we in Voorst een inhoudelijk duurzame ontmoeting met bedrijven met regelmaat tot stand brengen, hierin krijgt ook JOGG een plaats. Tijdens de beursvloer op 20 mei 2015 zijn al afspraken gemaakt met een aantal lokale bedrijven; deze willen meedenken in de werkgroepen of middelen beschikbaar stellen (bidons, waterflesjes). 3.3.3. Sociale Marketing We willen aansluiten bij de belevingswereld van de doelgroep en gebruik maken van de bekende marketingmix van product, plaats, promotie, partners en prijs. Hierbij willen we onder andere kennis gebruiken van commerciële partijen die met behulp van media de doelgroep kunnen verleiden tot gewenst gedrag. Sociale marketing zal worden ingezet om het onderzoek naar de behoeften, barrières en de motivatie van de doelgroep uit te voeren in een specifieke interventie. Social marketing wordt regionaal ingezet voor de regionale drinkwatercampagne en mogelijk ook voor de activiteiten gericht op het gezonder maken van de sportkantine. 3.3.4. Verbinding Preventie en Zorg We willen starten met deze pijler door in beeld te brengen wat er nu gebeurt met kinderen in Voorst die gesignaleerd worden met overgewicht/ obesitas. Wat is de route? Is er sprake van één aanspreekpunt? Eerst zal er een inventarisatie zijn: waar en hoe worden kinderen met overgewicht gesignaleerd, welke doorverwijsstructuur is er dan en welke aanbod is er voor kinderen met overgewicht? De coördinator van het CJG kan hierin iets betekenen en hier ligt mogelijk ook een taak voor een HAN student. Caransscoop en de GGD willen een rol spelen bij deze pijler in Voorst. We willen door middel van gesprekken met diverse zorgverleners (JGZ, Huisarts, diëtiste, fysiotherapeut) een beeld krijgen van het zorgpad bij kinderen met gewichts gerelateerde zorg en ook verbeterpunten aangeven. Indien het beweegaanbod onvoldoende blijkt zullen buurtsportcoaches worden ingezet om het aanbod te verbeteren. Collectief benaderen van zorgverleners lijkt zinvol om juist met elkaar afspraken te maken over signaleren en doorverwijzen, zodat er een sluitende keten ontstaat. KOPA = Kinderen Overgewicht Platform Apeldoorn heeft al een zorgpad opgesteld. Dit kan ook interessant zijn voor Voorst. 3.3.5. Wetenschappelijke Begeleiding en Evaluatie: 11

Voor pijler 5 is het Evaluatiebureau Publieke Gezondheid (GGD/WUR) ingeschakeld om de monitoring en evaluatie te realiseren. De doelgroep jongeren wordt in beeld gebracht door twee onderzoeken gericht op de leeftijdsgroepen 0-12 jaar (Kinderjeugdmonitor) en 12-18 jaar (E-MOVO). Daarnaast worden registraties van de JGZ gebruikt om jongeren te volgen. Aan de hand hiervan kan de ontwikkeling worden bijgehouden van het percentage jongeren met overgewicht. Verder zal de procesevaluatie onder coördinatie van het Evaluatiebureau Publieke Gezondheid (GGD) worden uitgevoerd. Hiervoor is een evaluatieplan opgesteld. De activiteiten in het kader van JOGG worden ingevoerd in een voor de regio ontwikkelde activiteitenmonitor, een logboek met activiteiten waarin per activiteit gegevens worden opgenomen over de JOGG pijler, het thema (bewegen/gedrag), de doelgroep en de deelname. Vanuit JOGG wordt 4x per jaar een voortgangsgesprek met de JOGG gemeenten gevoerd. Daarvan werkt JOGG met de zogenaamde voortgangstool, een mooie spinnenweb methode, waarin we samen in beeld kunnen brengen welke ontwikkelingen de gemeente doormaakt in de JOGG-aanpak. 3.4. Bestaande initiatieven die bijdragen aan realisatie van de doelen 3.4.1. Buurtsportcoaches De gemeente heeft meerdere buurtsportcoaches (BSC) actief met diverse lokale interventies ook voor kinderen en jongeren. Het gaat voor een deel om parttimers. Ze zijn verspreid over meerdere verenigingen en organisaties in Twello (SV Twello, Voorwaarts, zwembad de Schaeck, Mens en Welzijn en de gemeente Voorst). In de kernen zijn de BSC ook tevens dorpscontactpersoon (DCP). Het streven is om in alle middelgrote kernen DCP/BSC in te zetten. Nu is dit al geregeld voor Teuge, Klarenbeek, Bussloo/Posterenk, Wilp en Voorst. Terwolde maakt nog plannen. De BSC zorgt voor maatwerk en heeft voor de lokale invulling van activiteiten eigen subsidie. Deze BSC richten zich voor een belangrijk deel op het stimuleren van bewegen bij kinderen en jongeren door het organiseren van clinics, vakantie-activiteiten, wandelvierdaagse, etc. 3.4.2. Communicatie en Digitaal platform In korte tijd is er al veel bekendheid gegeven aan JOGG en hebben mensen zich spontaan gemeld aan mee te denken over JOGG. Er zijn eerste stappen gezet. Er is een algemene flyer/brochure over JOGG Voorst voor professionals gemaakt. Verder is Voorst drinkt water onder de aandacht gebracht en zijn er berichtjes via Facebook, Twitter en het Voorster Nieuws verzonden. VoorstActief.nl is een digitaal platform waar onder andere initiatieven op het gebied van een gezonde en actieve leefstijl en burgerinitiatieven kunnen worden gepubliceerd. Het platform waar vragers, aanbieders, overkoepelende- en ondersteuningsorganisaties elkaar vinden en krachten gebundeld worden. De initiatieven kunnen activiteiten (incidenteel) zijn maar ook burgerinitiatieven, cursussen, aanbod (structureel) en achtergrondartikelen (blogs). Voor wat betreft de activiteiten en het aanbod is er een onderverdeling gemaakt in de categorieën Sport & Bewegen, Cultuur & Kunst en Welzijn & Recreatie. Aanbieders kunnen gebruik maken van deze site en burgers krijgen overzicht wat er zoal aangeboden wordt in de gemeente Voorst. Tevens is er een mogelijkheid voor deelnemers om aan te melden voor een activitieit. 12

VoorstActief.nl wordt ingezet om de doelen van JOGG te realiseren en om zoveel mogelijk mensen te bereiken. 3.4.3. Gezonde scholen en gezond schoolplein. Sinds 2012 hebben scholen in vier verschillende rondes extra ondersteuning kunnen vragen bij samenwerkende partners (samenwerking RIVM, ministerie van VWS, etc.)voor het werken aan een gezonde leefstijl bij hun leerlingen. Scholen die liggen in een aandacht wijk, onderdeel uitmaken van een JOGG gemeente en/of de intentie hebben om een Gezonde School vignet te behalen kregen voorrang. Een Gezonde Schooladviseur van de GGD is actief op scholen in de gemeente. In de gemeente Voorst hebben 3 scholen ondersteuning ontvangen; Voortgezet Speciaal onderwijs De Bolster: toekenning activiteit en begeleiding bij EU Schoolfruit AOC Oost (Twello): toekenning activiteit en begeleiding bij Gezonde School en Genotmiddelen De Wingerd (Twello): toekenning taakuren. OBS De Hagewinde is vanaf oktober 2014 van start gegaan met de ontwikkeling van een gezond schoolplein. Ze ontvangen hiervoor zowel een geldbedrag als ondersteuning bij de inrichting en het onderhoud van het plein en begeleiding bij het opzetten van gezonde activiteiten (Jantje Beton, IVN en het RIVM Centrum Gezond Leven). OBS de Hagewinde wil het vignet gezonde school verwerven. Zo wordt verankering in het gezondheidsbeleid van de scholen gewaarborgd, bekleedt de school een belangrijke voorbeeldfunctie en draagt het schoolplein bij aan een gezonde omgeving voor jongeren uit Wilp. De Martinusschool in Twello heeft een schoolplein 14. Schoolplein 14, een project van de Joan Cruyff Foundation, levert een bijdrage aan de inrichting van de schoolpleinen van basisscholen zodat kinderen meer gaan bewegen. Dat gebeurt door op schoolpleinen lijnen en kleurvlakken (coatings) aan te brengen, die verschillende spelvormen bieden. Vooral de bovenbouw van de St Martinus is erg blij met de coatings op het plein die buiten spelen aantrekkelijker maken. Niet alleen tijdens schooltijd maar ook na schooltijd kan gebruik worden gemaakt van het plein door bijvoorbeeld inzet van een buurtsportcoach. 4. STRUCTUUR JOGG VOORST 13

4.1 Regionale stuurgroep Er bestaat een regionale stuurgroep met 5 wethouders, de regionale JOGG regisseur en de regionale JOGG Coördinator (GGD). Taken/verantwoordelijkheden Beoordelen van resultaten a.d.h.v. tussen- en eindrapportages. Formele beslissingen. PR/ambassadeurschap In de stuurgroep neemt wethouder Wim Vrijhoef (wethouder volksgezondheid) deel namens de gemeente Voorst. Hij is bestuurlijk trekker en aanspreekpunt voor JOGG Voorst en vanaf eind 2015 voorzitter van de regionale stuurgroep. Daarnaast is hij een interne ambassadeur van JOGG. Hij zorgt ervoor dat JOGG regelmatig bij collega-bestuurders van jeugd, sport en andere beleidsterreinen op de agenda terugkeert. 4.2. Regionale projectgroep De regionale projectgroep bestaat uit de 5 beleidsmedewerkers van de gemeenten, de regionale JOGG regisseur, regionale JOGG coördinator en beleidsadviseur van de GGD (ad hoc). Taken/verantwoordelijkheden projectgroep Opstellen regionaal Plan van Aanpak (PvA) Bewaken van voortgang van project Link leggen met beleidsnota s / decentralisaties etc. Presentaties e.d. voor colleges 4.3. Regionale werkgroep De regionale werkgroep bestaat uit de JOGG regisseurs van de 5 gemeenten en de regionale coördinator (GGD). Taken/verantwoordelijkheden projectgroep Uitvoeren PvA Elkaar informeren Delen van kennis 4.4. Externe adviesgroep ( denktank ): Een groep met vertegenwoordigers uit de organisaties en verenigingen genoemd bij de doelstellingen voor PPS (onderwijs (PO en VO), ouders, zorginstellingen (JGZ, Caransscoop, GGD) en sport (sportraad)), genaamd denktank, komen jaarlijks bijeen om richting te geven aan dit Plan van aanpak. 4.5. Interne projectgroep Een buurtsportcoach in de gemeente is aangesteld om een deel van het JOGG-regisseur schap te vervullen en neemt deel aan de regionale werkgroep. Het andere deel van het regisseur schap verzorgt door een beleidsmedewerker welzijn/volksgezondheid, deze neemt deel aan de regionale projectgroep. De diverse vakgroepen zullen worden betrokken bij het uitwerken van de aanpak voor de thema s en pijlers van JOGG. De beleidsmedewerker sport is nauw betrokken bij de beweegactiviteiten van JOGG; het CJG bij de pijler VPZ, medewerkers van communicatie voor alle communicatie rondom JOGG en medewerkers van groen en infrastructuur bij de werkgroep drink water en het realiseren van een gezonde 14

omgeving. Op ad hoc basis zullen overlegmomenten met deze mensen worden gepland. Verder zal voor de pijler PPS ook aansluiting gezocht worden bij de bedrijvencontactfunctionaris en/of de beleidsmedewerker op economische zaken. 4.6. Lokale werkgroepen Er zijn twee lokale werkgroepen opgericht; de werkgroep Voorst drinkt water! en de werkgroep gezonde kantine (beide met 6 personen; vertegenwoordigers gemeente, onderwijs, sport, scholen, ouders, GGD). Het is nog de vraag of ook voor de pijlers Verbinding preventie en zorg en Publiek Private Samenwerking aparte werkgroepen zullen worden opgericht. In de verdere ontwikkeling van de lokale JOGG structuur wordt bekeken of werkgroepen worden gevormd voor VPZ en PPS. De JOGG regisseurs en 2 communicatiemedewerkers vormen de communicatiewerkgroep, welke ad hoc bijeen komt. Eventueel kunnen professionals uit het veld hierbij aansluiten. 5. Stand van zaken op dit moment Het ideaal is dat iedereen in de omgeving van kinderen (ouders, school, sport) kinderen stimuleren om meer te bewegen en gezonder te eten en te drinken. De aanpak van JOGG benadrukt het belang van focus en herhaling van de boodschap. Aangezien er op het gebied van bewegen door sportverenigingen en buurtsportcoaches al het nodige gedaan wordt voor deze doelgroep, heeft de gemeente besloten om nieuwe activiteiten voor JOGG vooral in te zetten op het gebied van gezondere voeding. Hiervoor zijn (mede door een lokale externe adviesgroep) 2 speerpunten benoemd waarmee we gaan starten; 1) stimuleren van water drinken; in overleg met een lokale werkgroep rond dit thema is gekozen om op 2 basisscholen te starten om gedurende langere tijd het thema water drinken aandacht te geven. Daarna wordt het stimuleren van het eten van meer fruit en groente opgepakt. Dit wordt verbreed naar meerdere basisscholen. 2) een gezonder aanbod in de (sport) kantine; in overleg met de werkgroep wordt een onderzoek gedaan naar de bereidheid van 4 (sport) kantines om het aanbod gezonder te maken, ook wordt onderzocht waar eventuele weerstand is en hoe de omzet wordt beïnvloed. Tevens wordt een nulmeting gedaan om te bepalen hoe gezond het aanbod is en wordt een gezonder product voorgesteld dat in het aanbod kan worden opgenomen. 6. Financiële toelichting 15

Financieringsplan JOGG 2015-2017 jaar 3 jaar Lasten 1. JOGG regisseurs * 16.000 48.000 2. JOGG Fee 3.750 11.250 3. Activiteitenbudget 5.000 15.000 4. Communicatie 3.250 9.750 5. subsidie GGD coördinatie en evaluatie(plusuren) 7.000 21.000 35.000 105.000 Baten 1. gemeente CJG budget voor activiteiten 5.000 15.000 2. subsidie provincie 30.000 90.000 35.000 105.000 * overige kosten JOGG regiseurs worden gedekt door gemeente en BSC gelden 16