KATERN ONDERSTEUNING & BEGELEIDING Basisschool De Kameleon Pastoor Tijssenstraat 18A 5971VW Grubbenvorst
Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Algemeen Onze sterke kanten: Op De Kameleon werken we met het leerlingvolgsysteem van CITO, CITO-LOVS. Alle leerkrachten voeren volgens afspraak na afname de toetsresultaten zelf in. Bij toetsen, die digitaal worden afgenomen, worden de resultaten automatisch geregistreerd. Vervolgens analyseren de leerkrachten de toetsresultaten en de bevindingen worden met de intern begeleider besproken. Tijdens deze analysebespreking worden interventies en voortgangsactiviteiten afgesproken, welke door betreffende personen uitgevoerd worden. Ons zorgsysteem heeft een duidelijke structuur en continuïteit middels een gesprekkencyclus, welke is vastgelegd in een jaarlijkse planning. Door deze duidelijke structuur en gesprekkencyclus is er binnen De Kameleon sprake van een snelle signalering van en aanpak van leer- en gedragsproblemen. Onze zwakkere kanten: Bij het analyseren van leer- en gedragsproblemen zien we op De Kameleon verschillen in leerkrachtvaardigheden. Sommige leerkrachten zijn in staat om op eigen kracht een hele goede analyse te maken en interventies hieraan te koppelen. Andere leerkrachten maken een goede analyse maar stellen zich soms nog afhankelijk op wat betreft uit te voeren interventies. Er is duidelijk sprake van een groei- en ontwikkelingsproces. We maken ook een groei- en ontwikkelingsproces door in de mate van zelfreflectie van leerkrachten. We kijken niet alleen naar het kind, maar ook naar de eigen rol van de leerkracht. Hierin worden we steeds kritischer en er worden ook passende interventies aan gekoppeld. Preventieve zorg met name op gedrag komt langzaam, maar zeker tot ontwikkeling. De Kanjertraining is hierbij erg belangrijk. Het werken met groepsplannen gekoppeld aan de methodieken begint gemeengoed te worden. Alle leerkrachten zoeken naar een goed klassenmanagement om het werken met groepsplannen te realiseren. Typering van onze zorg en ondersteuning Zorgvuldig doordacht en besproken met alle betrokkenen Cyclisch en handelingsgericht Bekeken vanuit de onderwijsbehoeften van het kind SMART Waardering van onze zorg en ondersteuning Wij geven ons zelf volgens hoofdstuk 11 een voldoende tot goed. (Onderwijsproces: 2.2 Zicht op ontwikkeling en 2.4 Ondersteuning scoren een 4) Zie verder het inspectierapport van d.d. 23-5-2012 Katern Ondersteuning en begeleiding van basisschool De Kameleon 2015 2
Hoofdstuk 2 Instrumenten en procedures De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen Om de cognitieve ontwikkeling van onze leerlingen structureel te volgen werken we met methodegebonden toetsen en met de niet-methodegebonden toetsen van CITO LOVS, welke twee keer per jaar worden afgenomen. Voor de afname van de toetsen bestaat vooralsnog de mogelijkheid tot schriftelijke of digitale afname. Het toetsen gebeurt steeds meer digitaal. De sociaal emotionele ontwikkeling van onze leerlingen volgen we middels de Kanjertraining met hieraan gekoppeld de afname van KANVAS, een sociaal emotioneel volg en signaleringssysteem die ook twee keer per jaar wordt ingevuld. Bij de groepen 1 en 2 wordt naast bovenstaande ook gewerkt met een eigen observatiesysteem, gebaseerd op Schatkist en is gericht op de brede ontwikkeling van onze jongste leerlingen. Bij de afname van toetsen houden we ons strikt aan de hiervoor geldende afspraken, welke staan beschreven in de betreffende handleidingen. Voor de afname van de CITO LOVS toetsen werken we volgens de landelijke toetskalender. Voor de verdere verwerking, analyse en analysegesprekken werken we volgens onze eigen jaarplanning. Alle afspraken staan beschreven in de Zorgnotitie, die indien nodig elk schooljaar wordt aangepast. Bij de interpretaties van toetsgegevens volgen we de aanwijzingen in de handleiding en we maken gebruik van school- en inspectienormen, op groep- en leerlingniveau. Dit resulteert in een cyclus van opbrengstgericht werken. 1.1.1 1.1.2 De school gebruikt diverse instrumenten om de progressie van de leerlingen te volgen De instrumenten die de school gebruikt passen bij de kenmerken van de leerlingenpopulatie 1.1.3 De school gebruikt gestructureerde observatielijsten 1.1.4 De school gebruikt methodegebonden toetsen 1.1.5 1.1.6 1.1.7 1.1.8 1.1.9 De school gebruikt landelijk genormeerde, valide en betrouwbare toetsen (tenminste voor Nederlandse taal en Rekenen en wiskunde) De instrumenten worden ingezet in alle groepen (ook in de kleutergroepen) Op teamniveau zijn afspraken gemaakt over het gebruik van de instrumenten Op teamniveau zijn afspraken gemaakt over de interpretatie van de (toets)gegevens De school beschikt over vaste procedures om de prestaties en ontwikkelingen van de leerlingen te volgen Katern Ondersteuning en begeleiding van basisschool De Kameleon 2015 3
Hoofdstuk 3 Volgen en analyseren van de ontwikkeling De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen Op De Kameleon werken we met een Jaarplanning Zorg Kameleon. Vijf keer per jaar zijn er groepsen analysebesprekingen. De groepsbespreking is gericht op het leerkrachthandelen en de analysebespreking is gericht op de ontwikkeling van de individuele leerling. We hanteren het schema van 2 groepsbesprekingen (periode 1 en 2) analysebesprekingen (periode 3), 2 groepsbesprekingen (periode 4 en 5) en analysebesprekingen (in periode 5). We werken met een vaste agenda en m.i.v. dit schooljaar maakt de intern begeleider notulen van de bespreking, die dan bij de volgende bespreking weer kort besproken worden. Op schoolniveau werken we volgens een cyclus van opbrengstgericht werken, waarin opgenomen de opbrengstgesprekken, de diepteanalyse en een eindgesprek over de opbrengsten. De resultaten van de eindtoets CITO worden besproken met leerkracht(en), IB-er en directeur. De werkwijzen staan beschreven in een notitie. Ook op clusterniveau worden de tussenopbrengsten en de eindtoets besproken. 1.2.1 De leraren houden de cognitieve ontwikkeling bij in het LVS 1.2.2 De leraren houden de sociale ontwikkeling bij in het LVS 1.2.3 1.2.4 1.2.5 1.2.6 De school heeft vastgelegd wat de analyse van de cognitieve ontwikkeling inhoudt De school heeft vastgesteld wat de analyse van de sociale ontwikkeling inhoudt De school beschikt over een procedure (systematiek) voor de besprekingen en analyse van de cognitieve resultaten De school beschikt over een procedure (systematiek) voor de besprekingen en analyse van de sociale resultaten 1.2.7 De procedures worden bewaakt door de IB-er Katern Ondersteuning en begeleiding van basisschool De Kameleon 2015 4
Hoofdstuk 4 Vroegtijdige signalering De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben In de eerste weken van het nieuwe schooljaar vinden de opbrengstgesprekken plaats. De vaardigheidsscores en schoolnormen worden met de groepsleerkracht(en) besproken. Voor nieuwe leerlingen van groep 1 worden intakegesprekken gepland. Middels een vragenlijst kunnen zorgleerlingen vroegtijdig gesignaleerd worden. De nieuwe kleuter maakt op de eerste schooldag in groep 1 een menstekening, die ook een zorgsignaal kan afgeven, namelijk dat het kind een ontwikkelingsvoorsprong heeft. Ook de warme overdracht vanuit t Nest, (peuterspeelzaal en kinderdagverblijf) kunnen signalen van zorg impliceren. Een goede analyse van methodegebonden toetsen is bij uitstek de manier om vanaf groep 3 zorgsignalen te ondervangen. De onderwijsbehoeften van de leerling worden beschreven in de groepsplannen alsmede de in te zetten interventies. Volgens planning volgt de evaluatie. Niet-methodegebonden toetsen zijn ook goede instrumenten om vroegtijdig zorgleerlingen te signaleren. De leerkrachten van groep 1 en 2 maken ook gebruik van tussenevaluaties. De vaardigheidsgroei en het functioneringsniveau van zowel de individuele leerling als van de gehele groep kan een zorgsignaal afgeven. Een keer per 6 tot 8 weken vinden er leerlingenbesprekingen plaats.** 1.3.1 De school beschikt over einddoelen per groep 1.3.2 De school beschikt over minimumdoelen voor zwakke(re) leerlingen 1.3.3 1.3.4 De school beschikt over aanvullende doelen voor hoogbegaafde leerlingen De leraren bepalen de vorderingen van de leerlingen met methodeonafhankelijke toetsen De school zorgt voor ondersteuning van leraren bij het gebruik van 1.3.5 signaleringsinstrumenten De school beschikt in geval van opvang van jonge risicoleerlingen over 1.3.6 specifieke kennis en expertise voor signalering en gerichte observatie van deze leerlingen De school heeft een voorziening waardoor de vorderingen en de 1.3.7 ontwikkeling van zorgleerlingen systematisch wordt besproken (leerlingbespreking, zorgteam e.d.) 1.3.8 Eén keer per zes weken vindt er een leerlingenbespreking plaats** Katern Ondersteuning en begeleiding van basisschool De Kameleon 2015 5
Hoofdstuk 5 Het bepalen van de aard van de zorg Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard en de zorg voor zorgleerlingen Leerkracht en Ib-er analyseren de gegevens van leerlingen. ( Zie hoofdstuk 3) We hanteren vijf niveaus van zorg. Zie zorgnotitie. Voor een leerling die zich niet meer goed ontwikkelt wordt een HGPD gemaakt, in ieder geval bij twee keer opeenvolgend lage resultaten bij CITO (niveau IV en V). We hanteren een vast format voor HGPD. Na 6-8 weken wordt er geëvalueerd met leerkracht, ouders en IB-er. En eventueel nieuwe doelen op korte termijn met hieraan gekoppelde handelingsacties afgesproken. Voor kinderen met een ontwikkelingsachterstand van minimaal 1 jaar wordt een OPP gemaakt vanaf groep 6. Ook hier hanteren we een vast format. In het OPP worden de doelen en het uitstroomperspectief beschreven. 1.4.1 De verzamelde (toets)gegevens worden geanalyseerd 1.4.2 De school heeft beschreven wanneer een leerling een zorgleerling is 1.4.3 1.4.4 1.4.5 1.4.6 1.4.7 Leerlingen met een leerachterstand van een half jaar of meer zijn zorgleerlingen Leerlingen die aangemeld zijn bij het SWV zijn leerlingen met een specifieke behoefte De analyse van de toetsgegevens leidt tot een onderbouwde (handelings)planning De (handelings)planning is gericht op het wegnemen van de geconstateerde belemmeringen De (handelings)planning is gericht op het op gang brengen van een leeren/of ontwikkelproces dat past bij de leerling Katern Ondersteuning en begeleiding van basisschool De Kameleon 2015 6
Hoofdstuk 6 Planmatige uitvoer van de zorg De school voert de zorg planmatig uit Op De Kameleon werken we met een Jaarplanning Zorg Kameleon. ( Zie hoofdstuk 3) In het groepsplan en HGPD staat wanneer en op welke momenten het wordt uitgevoerd. De Ib.-er controleert of ze goed worden uitgevoerd middels besprekingen en klassenbezoeken. De leerkrachten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de plannen in de klas. Soms kan een vrijwilliger/rt-er ingezet worden. De aansturing vindt plaats door de Ib.-er. De handelingsplannen zijn digitaal ondergebracht binnen het digitale leerlingdossier van OAS Dotcom. 1.5.1 1.5.2 1.5.3 De teamleden en betrokken functionarissen voeren de afspraken uit die in de handelingsplannen groepsplannen staan De lespraktijk laat zien dat er gewerkt wordt aan de uitvoer van de handelingsplannen - groepsplannen Uit de leerlingendossiers wordt duidelijk dat er gewerkt wordt aan de uitvoer van de handelingsplannen groepsplannen Katern Ondersteuning en begeleiding van basisschool De Kameleon 2015 7
Hoofdstuk 7 Effecten van de zorg De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Hiertoe organiseren we structureel vijf keer per jaar groeps- en leerlingbesprekingen met een vaste agenda. Hierbij zijn aanwezig: de leerkrachten en Ib.-er. Deze gesprekken vinden na schooltijd plaats, op een rustig moment. Bij de groeps- en leerlingbespreking komen aan bod: Feitelijk: Toetsen nakijken en bekijken van de resultaten. Precies (bijv. hoeveel dyslexie) Normering ernaast leggen Conclusies: leerlingen, methode en leerkracht handelen De resultaten worden met Ib-er besproken en er worden conclusies getrokken en interventies gepland. De Ib-er bepaalt of het plan adequaat is uitgevoerd. 1.6.1 1.6.2 1.6.3 1.6.4 Tijdens de leerlingenbespreking(en) wordt nagegaan of de doelen uit de handelingsplannen groepsplannen gerealiseerd zijn Tijdens de leerlingenbespreking(en) wordt nagegaan of het hulptraject adequaat was De evaluatie van de handelingsplannen groepsplannen leidt tot keuzes voor een vervolgtraject Er wordt nagegaan of de evaluatie consequenties heeft voor het eindperspectief van de leerling (i.r.t. de zienswijze van de ouders en de school) Katern Ondersteuning en begeleiding van basisschool De Kameleon 2015 8
Hoofdstuk 8 Samenwerking met ketenpartners De school zoekt de structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerlingniveau haar eigen kerntaak overschrijden De Kameleon is betrokken bij het SWV middels de stichting en allerlei plannen die daaruit voortvloeien. We verwijzen hier naar de website Horst aan de Maas voor contracten met zorgaanbieders en ketenpartners. Wij werken in een cluster met vier andere scholen. De Ib-ers hebben 1x per drie weken overleg en bespreken hulpvragen. Bij dit overleg is de BOC-er aanwezig en 1x per 2 keer onze leerlingbegeleidster van BCO. School heeft ook heel korte lijnen met de gezinscoach uit gebiedsteam gemeente en AB-ers uit de expertise centra, logopedie, fysio. 1.7.1 1.7.2 1.7.3 1.7.4 Zowel schoolleiding als leraren zijn actief en structureel betrokken bij de activiteiten binnen het SWV De school onderhoudt contacten met instanties en organisaties in het kader van de zorg en begeleiding van de leerlingen Er is contact/samenwerking met instellingen jeugdhulpverlening voor het op elkaar afstemmen van interventies Er is contact/samenwerking met instellingen voor (geestelijke) gezondheidszorg voor het op elkaar afstemmen van interventies Katern Ondersteuning en begeleiding van basisschool De Kameleon 2015 9
Hoofdstuk 9 Portretten van de Kameleon op het gebied van zorg en begeleiding De inspectie hanteert enkele standaarden om scholen te beoordelen als ze scholen bezoeken. De twee standaarden die passen bij zorg en begeleiding hebben we hieronder omschreven. STANDAARD 2.2: ZICHT OP ONTWIKKELING De leraren volgen en analyseren de ontwikkeling van alle leerlingen met als doel het onderwijs voor hen vorm te geven. De leraren verzamelen voortdurend systematische informatie over de ontwikkeling van hun leerlingen. Zij gaan regelmatig na in welke mate de leerlingen profiteren van het geboden onderwijs en hoe de ontwikkeling van leerlingen verloopt ten opzichte van henzelf en van leeftijdgenoten. Wanneer leerlingen niet genoeg lijken te profiteren gaat de school na waar de ontwikkeling stagneert en wat mogelijke verklaringen hiervoor zijn. De leraren gebruiken al deze informatie vervolgens om het onderwijs af te stemmen op de onderwijsbehoeften van zowel groepen leerlingen als individuele leerlingen. Ze gebruiken daarbij een cyclische aanpak Eigen waardering 0 Goed 0 Voldoende 0 Zwak 0 Onvoldoende Toelichting We herkennen onze school in de hierboven omschreven portretten. Dit is de manier waarop er op De Kameleon wordt gewerkt. Katern Ondersteuning en begeleiding van basisschool De Kameleon 2015 10
STANDAARD 2.4: ONDERSTEUNING Leerlingen die dat nodig hebben ontvangen extra aanbod, en ondersteuning. De school heeft voor leerlingen met bijzondere ondersteuningsbehoeften interventies gepland. Deze interventies zijn gericht op het (ontwikkelings)perspectief van de leerling. Voor de leerlingen die structureel een onderwijsaanbod krijgen op een ander niveau dan de leeftijdsgroep of extra bekostigd worden vanuit het samenwerkingsverband, stelt de school een (ontwikkelings)perspectief op. De school evalueert regelmatig (drie keer per jaar, 2 keer tijdens de analysegesprekken en op het einde van het schooljaar bij de overgang naar volgend schooljaar) of de extra ondersteuning het gewenste effect heeft en stelt de interventies zo nodig bij. Eigen waardering 0 Goed 0 Voldoende 0 Zwak 0 Onvoldoende Toelichting Op onze school proberen we alle leerlingen zo lang als mogelijk bij de grote groep te houden waarbinnen wij op drie niveaus differentiëren. Dit is uitgewerkt in een groepsplan. Mocht het noodzakelijk zijn dat we een OPP (ontwikkelingsperspectief)) voor een kind gaan opstellen doen we dat altijd in overleg met ouders en externe deskundigen. Katern Ondersteuning en begeleiding van basisschool De Kameleon 2015 11
Hoofdstuk 10 Beleidsterrein Verbeterpunt Gewenste situatie Zorg en begeleiding Verbeterplan Signaleren en begeleiden van kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong Kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong De doelen voor de komende drie jaar voor het team: Schooljaar 2015-2016: De leerkrachten weten hoe ze een les van de methode kunnen compacten en verrijken volgens de principes van Gardner en Bloom. De leerkrachten weten hoe ze het DHH in kunnen zetten om te bepalen of deze leerling moet doorstromen naar een volgende groep (versnellen). Actiepunten: 1. Kennisoverdracht Gardner en Bloom 2. Een les uit de methode gaan verrijken middels de theorie van Gardner en Bloom 3. Feedback geven op de uitwerking van deze les 4. Klassenbezoek: observatie van deze les en nabespreken; Tops en tips geven (2x zoveel tops dan tips) 5. Actiepunten 2, 3 en 4 herhalen 6. Hoe bepaal je middels het DHH of versnellen een goede optie is voor een leerling? De volgende vraag wordt door de werkgroep KOV onderzocht : willen we een plusklas? (cluster rood niveau, schoolniveau?). Een plusklas kan vanuit leerkrachtbehoefte of vanuit leerlingbehoefte. Schooljaar 2016-2017: De leerkrachten weten wat een onderpresteerder is en wat ze eraan kunnen doen. Schooljaar 2017-2018: Na drie jaar scholing in het team bepaal je waar de hulpvragen nog liggen, bijvoorbeeld: - Werk- en leerstrategieën? - Klassenmanagement? Wanneer geef je instructie over de verrijkingsstof We verwijzen hier naar het spoorboekje van de werkgroep KOV van cluster Activiteiten rood; scholing in clusterverband op studiemiddagen onder begeleiding van externe instanties Wanneer? Schooljaar periode 2014-2018 Projecteigenaar Directeur en Ib-er Kosten 10.000 met het gehele cluster, Evaluatie hoe? wanneer? Borging hoe? verrekening per school via het leerlingenaantal (ongeveer 2000,-) Werkgroep KOV aan het einde van iedere bijeenkomst en aan het einde van ieder schooljaar. Team van de Kameleon Afspraken en werkwijzen worden vastgelegd in notitie per school en worden geconcretiseerd en gecontroleerd door onze specialist in deze: onze toekomstige talentenbegeleider van De Kameleon (collega is in opleiding) Katern Ondersteuning en begeleiding van basisschool De Kameleon 2015 12