Veranderingen in de Zorg Ledendag ADCA vereniging 23 april 2016 Stef Harweg AVI adviseur www.aandachtvooriedereen.nl
Programma Over AVI Verandering in wetten Wmo, veranderingen per 2015 Cliënt ondersteuning Keukentafelgesprek VN verdrag Mijnkwaliteitvanleven
Programma Aandacht voor Iedereen Om Wmo-raden, cliënt raden, patientverenigingen etc te informeren en te adviseren over de transities sociaal domein. Ondersteunen van deze groepen om gesprekspartner gemeente te kunnen zijn. Monitoren van de gevolgen van de verandering voor cliënten en mantelzorgers.
5
Veranderingen in wetten Wet langdurige zorg (Wlz) Wmo2015 Participatiewet Jeugdwet Passend onderwijs
Verandering voor burgers Geen recht op zorg en ondersteuning maar resultaatsverplichting Burger is zelf verantwoordelijk: eigen kracht eigen regie zelfredzaamheid Inzetten sociaal netwerk
Verandering voor burgers Samenleving: iedereen doet mee. Mensen met een beperking of met chronische psychische of psychosociale problemen zo lang mogelijk thuis laten wonen door maatschappelijke ondersteuning Eén gezin, één plan, één regisseur Maatwerk Meer zorg in de buurt Meer samenhang tussen aanbieders maatschappelijke ondersteuning: - Bevorderen sociale samenhang, mantelzorg en vrijwilligerswerk, toegankelijkheid van voorzieningen, veiligheid en leefbaarheid - Ondersteuning van zelfredzaamheid en participatie - Bieden van beschermd wonen en opvang
Zorg WMO 2015 Vóór i januari 2015 Na januari 2015 Zorgverzekeringswet (ZVW) Persoonlijke verzorging Verpleging Zorgverzekera ar Algemene wet bijzondere ziektekosten (AWBZ) Persoonlijke verzorging Verpleging Instelling Wet langdurige zorg (WLZ) Behandeling Verblijf Zorgkantoor Behandeling Verblijf Begeleiding Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (WMO2015) Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) Thuishulp- en zorg Woonaanpassingen Thuis Ondersteuning zelfredzaamheid Ondersteuning participatie Beschermd wonen en opvang Ondersteuning mantelzorg gemeente Hulpmiddelen Cliëntondersteuning Maatschappelijke opvang
Wmo2015 Eigen regie en zelfredzaamheid Inzet sociaal netwerk Keukentafelgesprek Wijkteams Eén plan, één regisseur Minder hulpverleners over de vloer Inzet 0 e lijn Meer resultaat Goedkoper Meer preventie Onafhankelijke cliëntondersteuning 10
Onafhankelijke cliëntondersteuning Informatie, advies en algemene ondersteuning voor de burger Voor versterking van zelfredzaamheid en participatie In nieuwe WMO verplichting voor gemeente Terreinen: maatschappelijke ondersteuning, preventieve zorg, zorg, jeugdhulp, onderwijs, welzijn, wonen, werk en inkomen. Programma Aandacht voor iedereen 11
Onafhankelijke cliëntondersteuning Het gaat om het ondersteunen van de cliënt bij het regelen van of verkrijgen van passende zorg en ondersteuning. Gratis dienstverlening Laagdrempelig Gemeente moet mensen informeren over onafhankelijke cliëntondersteuning WMO, Jeugdwet en Participatiewet
Onafhankelijke cliëntondersteuning In het bijzonder voor cliënten en hun mantelzorgers Onafhankelijk van besluitvorming van gemeente. Geen belangenverstrengeling. Bij twijfel aan onafhankelijkheid: mogelijkheid nieuwe ondersteuner bieden
Onafhankelijke cliëntondersteuning Informatie en advies Vraagverheldering Kortdurende ondersteuning Activering van cliënt en het netwerk Bemiddeling en verwijzing Hulp bij klachten (Voorkomen) bezwaar en beroep
Onafhankelijke cliëntondersteuning Cliëntondersteuning door: Professionele organisaties Informele cliëntondersteuning: Vrijwilligers, familie en vrienden
Voorbeelden cliëntondersteuning In veel gemeenten: MEE Sociale wijkteams Lokale welzijnsorganisatie Vraagteken bij onafhankelijkheid Andere mogelijkheden: Steunpunten GGz Cliënten- en familieorganisaties Vrijwillige ouderenadviseurs Zorgbelang organisaties
Onafhankelijke clientondersteuning http://www.aandachtvooriedereen.nl/nieuws-van-avi/handreiking- onafhankelijke-clientondersteuning-vanuit-clientenperspectief- 4262.html 1. Het belang 2. Knelpunten vanuit clientperspectief Weinig bekendheid Dubbele functie SWT, MEE of welzijns organisatie Ongelijkwaardige verhouding tussen vrijwillige en professionele clientondersteuners Keuze cliënt voor eigen ondersteuner? Krijgt mantelzorger zelf clientondersteuning 3. Aanbevelingen Wmo raden, clientorg. Agendeer onafhankelijke client ondersteuning Bevraag uw gemeente Onderzoek zelf invoering
Zorgen over keukentafelgesprek Beeldvorming Keukentafelgesprek: Zie http://www.aandachtvooriedereen.nl/nieuws-van-avi/handreikingzorgen-over-het-keukentafelgesprek-4247.html 1. Machteloosheid inwoner 2. Gericht op bezuinigen 3. Niet altijd gesprek 4. Kennis gespreksvoerders 5. Uitvoering door vrijwilligers 6. In afwachting 7. Geen recht op PGB 8. Mantelzorgers krijgen het zwaarder 9. Privacy 10.Inkomenstoets 11.Geen rechten na afwijzing aanvraag In kennisdossier : hoe om te gaan als deze zorg bij u leeft.
VN verdrag rechten van mensen met een beperking De betekenis en lokale toepassing van het VN-verdrag
Het VN-verdrag Verplichting overheid: bouwen aan een samenleving waarin mensen met een beperking volwaardig mee kunnen doen. Gemeenten hebben hierbij een belangrijke taak en verantwoordelijkheid. Wmo-raden en lokale belangenorganisaties kunnen hun gemeente stimuleren en steunen om deze taak op te pakken. Uiteindelijk opgave voor de hele samenleving. Pas als iedereen zich inzet, bereiken we het gewenste doel en verbetert de positie van mensen met een beperking. Streven dat mensen met een beperking worden opgenomen in de samenleving en daaraan onbeperkt deel kunnen nemen. In zo n inclusieve samenleving hebben zij regie over hun eigen leven, doen ze mee op voet van gelijkheid, worden ze niet gediscrimineerd hebben ze toegang tot dezelfde voorzieningen en diensten als mensen zonder beperking.
Grondbeginselen van het VN-verdrag Respect voor de inherente waardigheid, persoonlijke autonomie, met inbegrip van de vrijheid zelf keuzes te maken en de onafhankelijkheid van personen Non-discriminatie Volledige en daadwerkelijke participatie in, en opname in de samenleving Respect voor verschillen en aanvaarding dat personen met een beperking deel uitmaken van de mensheid en menselijke diversiteit Gelijke kansen Toegankelijkheid Gelijkheid van man en vrouw Respect voor de zich ontwikkelende capaciteiten van kinderen met een beperking en eerbiediging van het recht van kinderen met een beperking op het behoud van hun eigen identiteit.
Inspraak van mensen met beperkingen Het VN-verdrag benadrukt dat inspraak en medezeggenschap van mensen met een beperking bij het maken van beleid heel belangrijk is. Zij zijn degenen die het beste kunnen vertellen waar zij drempels in de samenleving tegenkomen. Zij kunnen aangeven wat mogelijke oplossingen zijn. Landen, die het verdrag hebben geratificeerd, moeten bij nieuw beleid steeds overleggen met mensen met een beperking en hen actief betrekken via organisaties die hen vertegenwoordigen.
Maatregelen Mogen niet leiden tot onevenredige of onnodige overlast voor anderen. Kijken hoe we met elkaar drempels in de samenleving kunnen wegnemen is meestal een goed begin. Vaak kan dat al met hele kleine aanpassingen. Als je samen op zoek gaat naar die oplossing, dan kom je er meestal wel uit. Iedereen gelijk behandelen Iedereen zo behandelen dat de mogelijkheden gelijk zijn
3 voorwaarden de aanpassing moet geschikt zijn (hij neemt de belemmering weg) de aanpassing moet noodzakelijk zijn (hetzelfde doel kan niet op een andere manier worden bereikt). de aanpassing vormt geen onevenredige belasting.
Implementatie De landelijke overheid, maar ook gemeenten, moeten stap voor stap werken aan het wegnemen van drempels in de samenleving en het verbeteren van de rechten op diverse leefgebieden. Op landelijk niveau een plan van aanpak. Ook lokaal kan er een plan gemaakt worden om te werken aan inclusie en toegankelijkheid. Aansluiten bij bestaande wetten als de Wmo, de Participatiewet, Wet passend onderwijs en de Jeugdwet. Verder is er voor gemeenten een duidelijke link met vervoer en mobiliteit. Ook de nieuwe Omgevingswet zal hier een belangrijke rol spelen.
Tips voor gemeenten 1. Betrek mensen met een beperking 2. Krijg een beeld van wat er in de gemeente speelt 3. Zorg dat het gaat leven: ga het zelf ervaren 4. Verwerk het in beleid 5. Evalueren, verbeteren en voortbouwen
Tips voor adviesorganen Wmo/Sociaal Domein 1. Gebruik het VN-verdrag 2. Neem zelf het initiatief 3. Werk aan bewustwording 4. Organiseer een rondetafelconferentie 5. Geef voorlichting vanuit ervaringsdeskundigheid 6. Werk samen met de politiek 7. Evalueer en kijk wat beter kan 8. Informeer de achterban 9. Volg het gemeentelijk beleid
Enkele tips om het VN-verdrag in de praktijk te brengen: Organiseer maatschappelijk draagvlak Bouw aan politiek, bestuurlijk en ambtelijk draagvlak Ga met elkaar in gesprek over het VN-verdrag Breng drempels in kaart Sluit aan bij lokale gebeurtenissen Wees constructief en draag oplossingen aan.
Even terug naar AVI 29
Digitale raadpleging september 2015 Top 5 burenhulp Veel mensen (46%) hielpen hun buren de helft: buren met beperking, ziekte of aandoening hulp (>30%) bij planten verzorgen, vervoer, dingen bespreken, gezelschap houden weinig (6%) bij HH Waarom wel/niet (grenzen): geeft voldoening, hebben er plezier in, goede verstandhouding belangrijk of plicht buren vragen meer hulp dan mogelijk (14%) zonder hulp niet meer zelfstandig wonen (9%) Programma Aandacht voor iedereen 30
Digitale raadpleging september 2015 Top 9 mantelzorg Veel mensen (42%) hielpen hun naasten vaak (52%) ouderen minder (39%) mensen met chronische ziekten meeste hulp aan ouder, partner, familielid, kind Waarom wel/niet (grenzen) geeft voldoening, hebben er plezier in (>2/3) kost meer tijd dan ik wil en er zijn te weinig mensen om de zorg mee te delen (ca. 60%) ervaart gezondheidsklachten (39%) afstemming professionele zorg naar wens (32%) kunnen niet een paar dagen ertussen uit (32%) mantelzorgondersteuning goed/voldoende (40%) Programma Aandacht voor iedereen 31
Digitale raadpleging september 2015 Top 8 vrijwilligerswerk Veel mensen (52%) doen vrijwilligerswerk ca. de helft voor mensen met chronische ziekte, ouderen, lichamelijke) beperking > 16% vanuit belangenorganisatie, kerk, wijk of buurt, verzorgings- /verpleeghuis wekelijks (25%), meer keren per jaar (11%) Waarom wel/niet (grenzen) geeft voldoening, hebben er plezier in (>80%) (ca.30%) heeft zelf problemen of geen tijd voor te weinig mensen om mee te delen (ca. 60%) vergoeding onkosten voldoende (32%) problemen met uitkering (4%) Programma Aandacht voor iedereen 32
Digitale raadpleging september 2015 Het gesprek met de gemeente 1600 mensen hebben Keuken Tafel Gesprek gevoerd. Conclusie In contact tussen gemeente en burger zijn op belangrijke punten verbeteringen nodig: samen bedenken hoe er samenhangende zorg op verschillende levensterreinen geboden kan worden betere en makkelijker bereikbare informatie over de toegang tot ondersteuning uit de Wmo en over onafhankelijke cliëntenondersteuning Programma Aandacht voor iedereen 33
Digitale raadpleging september 2015 Top 6 uitkomsten en aanbevelingen m.b.t. het gesprek 1. 39% (heel) ontevreden over informatie toegang tot Wmo en procedures (57%); weet niet van onafhankelijke cliëntenondersteuning. Dus: informeer mensen bij het inplannen van gesprek daarover. 2. 49% ontevreden over in beeld brengen van financiële situatie; 39% vindt uitkomst niet haalbaar. Dus: in het verslag/tijdens gesprek zoveel als mogelijk informeren over kosten van aangereikte oplossingen en draagkracht. Programma Aandacht voor iedereen 34
Digitale raadpleging september 2015 Uitkomsten en aanbevelingen m.b.t. het gesprek (vervolg) 3. 36%: (heel) ontevreden over deskundigheid; 39%: situatie is niet in kaart gebracht op alle levensterreinen; 40% ontevreden over wijze waarop naar passend ondersteuningsaanbod is gekeken. Dus: zorg dat degene die het gesprek voert, goed toegerust is. 4. 20%: uitkomst is precies wat men nodig heeft; 11%: ontvangen zorg lost het probleem op; 41%: uitkomst vergt onrealistische inzet van eigen netwerk. Dus: zorg voor goede informatie over hoe mensen bezwaar en beroep kunnen aantekenen wanneer ze het niet eens zijn met een beslissing. Programma Aandacht voor iedereen 35
Digitale raadpleging september 2015 Uitkomsten en aanbevelingen m.b.t. het gesprek (vervolg) 5. 37%: PGB mogelijkheid is niet geboden bij maatwerkvoorziening, Dus: wacht niet tot toewijzing van maatwerkvoorziening, maar informeer mensen tijdens het gesprek al over mogelijkheden en voorwaarden van een PGB. 6. Ambtshalve verlenging? Informeer mensen met overgangsrecht tijdig tot welke datum de indicatie ambtshalve wordt verlengd en vóór wanneer mensen een uitnodiging voor heen gesprek ontvangen. Programma Aandacht voor iedereen 36
37
Mijn kwaliteit van leven
Vragenlijst Mijnkwaliteitvanleven.nl 39
Waarom de vragenlijst invullen? Inzicht in en overzicht over je eigen situatie door het persoonlijke overzicht, de kwaliteitsmeter, die je na invullen ontvangt. Vergelijken van je eigen situatie door de tijd heen, elk half jaar vul je de vragenlijst opnieuw in. Je kunt je antwoorden gebruiken in gesprekken met bijvoorbeeld je arts, hulpverlener of de gemeente (denk aan keukentafelgesprekken). Je werkt mee aan een grootschalig onderzoek waarmee de overheid de gevolgen van de veranderingen in de zorg in kaart wil brengen. 40
Wil je meewerken? Ga naar www.mijnkwaliteitvanleven.nl en vul de vragenlijst in! Op de website vind je verder: De mogelijkheid om blogs te volgen of zelf te bloggen Incident melden Beleidsrapportage en uitkomsten Het laatste nieuws over de impact van de veranderingen in de zorg 41
Meer informatie AVI: www.aandachtvooriedereen.nl Iederin: www.iederin.nl www.invoeringwmo.nl www.mijnkwaliteitvanleven.nl