Doorontwikkeling van de Wijkverpleegkundige functie binnen Savant Zorg versie 1.3 10 november 2014 Inhoud 1 Visie op zorg... 2 2 Visie op de wijkverpleegkundige functie... 2 3 De verschillende rollen bij kleinschalige teams... 3 4 De functiebeschrijving en de werkafspraken... 5 5 De leerkring wijkverpleging... 7 6 De toekomst van de wijkverpleegkundige functie... 8 7 Vervolgstappen... 8 1
1 Visie op zorg Inleiding Dit document is nadere uitwerking van een aantal eerdere stappen die in de organisatie zijn gezet. Enerzijds sluit het aan bij de leergang die de wijkverpleegkundige hebben doorlopen, en bij het werkdruk onderzoek dat daar mede het gevolg van was. Anderzijds sluit het aan bij de vorming van de zelfstandige kleinschalige wijkteams en het Team Ontwikkel Plan (TOP). Het inrichten van leerkringen en het opnieuw verdelen van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden past daar bij. Dit document is bedoeld om richting te geven aan de leerkring wijkverpleging en van daaruit als leidraad te dienen voor de doorontwikkeling van de wijkverpleegkundige functie binnen Savant zorg. Uitgangspunt is de visie Het uitgangspunt van waaruit gewerkt wordt is de visie op zorg. Daarin staat de essentie benoemd, die ten grondslag ligt aan de wijze waarop we zorg verlenen en de organisatie inrichten. Savant Zorg is er van overtuigd dat iedereen zo zelfstandig mogelijk en zinvol wil leven, in elke fase van het leven. Soms is daar ondersteuning bij nodig. In principe door familie en het eigen sociale netwerk en in aanvulling daarop door een professioneel netwerk. De visie van Savant Zorg is gericht op maximale zelfredzaamheid. Dat geldt voor klanten, en ook voor medewerkers. Daarom werken we ook in kleinschalige zelfstandige teams. Dicht rondom de klant, samen de zorg en dienstverlening vormgeven. Dat maakt het werk uitdagender en geeft de professional meer mogelijkheden om de klant goed te bedienen. Is hiermee alles geregeld? Nee, deze visie dient als basis. Van daaruit geven we invulling aan de nieuwe inrichting van de organisatie en de toekomst van de wijkverpleging. Goede zorgverlening is het domein van het team. Goed zorg verlenen is alleen mogelijk als je effectief samenwerkt en communiceert binnen je team en samenwerkt binnen de organisatie. Het effectief inrichten van je team, samenwerken met collega s en de juiste resultaten halen hoort daar bij. De wijkverpleegkundige is in dat proces de spil, het zorginhoudelijk geweten van het team. Om te zorgen dat er zo weinig mogelijk overlap met andere functies (bijvoorbeeld de teamcoach) of onduidelijkheid in taken en bevoegdheden (bijvoorbeeld tussen de verschillende teamtaakhouders of tussen team en leerkring) bestaat, zullen we daar in dit document ook nader op ingaan. 2 Visie op de wijkverpleegkundige functie Goede zorg voorop De belangrijkste verantwoordelijkheid en aandacht van de teams is het leveren van goede zorg. Dat is zorg die niet alleen past bij de klant en de indicatie, maar ook zorg die past bij de maatschappelijke visie en de visie van Savant. Dat betekent vooral dat we klanten en 2
mantelzorgers ondersteunen om zo zelfstandig mogelijk te zijn en dat we zo min mogelijk van hen overnemen. Alle teamleden hebben hierin een verantwoordelijkheid, maar die is niet voor iedereen gelijk. De wijkverpleegkundige coördineert de zorg en is het zorginhoudelijk geweten van het team. De visie op het werk van wijkverpleegkundige: a) De wijkverpleegkundige is primair verantwoordelijk voor de vormgeving van het zorgproces (intake, indicatie(stelling), evaluatie van zorg) en is de zorginhoudelijke spil, zowel intern als extern. b) Een wijkverpleegkundige is zorgverlener en geeft zorg en ondersteuning aan klanten en mantelzorgers in de thuissituatie. De wijkverpleegkundige is een generalist, die de samenwerking zoekt met specialisten voor specifieke zorgvragen en verdieping. Een wijkverpleegkundige signaleert de behoeftes van de cliënt. De wijkverpleegkundige stimuleert samen met zijn/haar team ondertussen de zelfredzaamheid van de klanten om hen zo mogelijk weer (gedeeltelijk) zelfstandig te maken. De wijkverpleegkundige kent daartoe de weg en via de sociale kaart zet de wijkverpleegkundige die hulpverlener in die van betekenis kan zijn om het zelfzorgprobleem van de klant samen met hem, op te lossen. De klant blijft de eigenaar van het zelfzorgvraagstuk. c) Een wijkverpleegkundige is coach voor het team op het terrein van kwaliteit van zorg en dienstverlening. 3 De verschillende rollen bij kleinschalige teams Voordat we bovenstaande visie nader uitwerken, zullen we eerst wat nader ingaan op andere rollen binnen kleinschalige teams. Dit om de verschillende rollen en daarbij behorende verantwoordelijkheden zo helder mogelijk van elkaar te kunnen onderscheiden. De teamtaakhouder Dit is een teamlid dat op een bepaald gebied namens het team een portefeuille beheert. Hoe ver dat beheer gaat, is afhankelijk van de teamtaak en de afspraken die het team maakt. Voorbeelden zijn de teamtaak plannen/roosteren/dashboard of de teamtaak teamzaken. Een wijkverpleegkundige kan ook een teamtaakhouder zijn, maar dat hoeft niet het geval te zijn. Het is dan ook niet vanzelfsprekend dat de wijkverpleegkundige als voorzitter van het teamoverleg/cliënten bespreking optreedt. De aandachtsvelder Dit is een teamlid dat op een bepaald gebied namens het team een portefeuille beheert. De aandachtsvelder heeft hiertoe een formele aanvulling op de functiebeschrijving. Er zijn centrale afspraken over de taak en rol van aandachtsvelders binnen de organisatie. Voorbeelden hiervan zijn: de verzorgende met het aandachtsveld ZLP of de verzorgende met aandachtsveld ergocoach. De coach De coach helpt en begeleidt teams bij het zelfstandig functioneren. Dat kan variëren van procesbegeleiding tot helpen besluitvorming in te richten, conflicten op te lossen of te helpen teamfunctioneren te verbeteren. De coach kan gevraagd en ongevraagd adviseren en kan ook signaleren dat het binnen een team niet lekker loopt. In het uiterste geval is de coach gerechtigd 3
de situatie voor te leggen aan de divisiemanager. Die laatste kan op zijn beurt besluiten om de zelfstandigheid van een team in te trekken en het teamfunctioneren of de resultaten te gaan (laten) sturen. De manager Tot slot blijft de divisiemanagersfunctie binnen Savant-zorg in stand gehouden. Dit is de enige functie die hiërarchische, sturende bevoegdheid heeft. Als een wijkverpleegkundige er met het team niet uit komt en ook de coach daar niet bij kan helpen, dan is dat de weg om te gaan. Leerkringen Leerkringen zijn wijkzorg-brede overlegvormen op een bepaald inhoudelijk gebied. In principe is elke teamtaak ingebed in een leerkring. Hetzelfde geldt voor de aandachtsvelders. Ook de wijkverpleegkundigen zijn als specifieke functiegroep in een leerkring ingebed. Leerkringen zijn platforms om informatie te delen, vraagstukken te behandelen, beleid te communiceren en besluiten te nemen op inhoudelijk terrein. Besluiten binnen leerkringen gelden als organisatiebeleid en zijn bindend voor de gehele Wijkzorg, cq organisatie. Een team kan dus niet afwijken van richtlijnen die binnen leerkringen zijn besloten. Het Specialisten Team Het Specialisten Team van Savant bestaat uit een aantal verpleegkundigen die verpleegtechnische handelingen uitvoeren en een aantal gespecialiseerde verpleegkundigen, met als specialisaties: wondzorg pulmonologie oncologie stomazorg palliatieve zorg De wijkverpleegkundigen zijn degenen waarbij de zorgvragen binnen komen. Deze functionarissen beoordelen of de zorg in het eigen team kan worden uitgevoerd, dan wel dat deze moet worden doorgezet naar het Specialisten Team. Aandachtsgebieden Binnen het TeamOntwikkelTeam hebben de huidige coaches naast de teams die zij aansturen nog een aantal aandachtsgebieden verdeeld, waarvoor zij managementverantwoordelijkheden dragen. De aandachtsgebieden zijn: Verzuim: Annemieke Pham en Marie-Anne Waulthers Plannen en roosteren: Janneke Scheppink en Karin Colen Dashboard: Annemieke Pham en Carla Eichhorn Teamzaken: Carla Eichhorn en Marie-Anne Waulthers Zorg en kwaliteit: Carla Eichhorn, Pepijn van der Beemt en Marie-Anne Waulthers De casemanagers De casemanagers zijn werkzaam op het gebied van dementie; zij hebben de regie op het moment er sprake is van dementie bij de klant. 4
4 De functiebeschrijving en de werkafspraken Uitgangspunt is dat de basis op orde is, conform het Team Ontwikkel Plan (TOP). Dat betekent dat de teamsamenstelling en capaciteit op orde is, de deskundigheid op orde is en de teamtaken belegd en ingeregeld zijn. Regelmatig zal bijstelling nodig zijn, mede als gevolg van wijzigingen in de klantvraag en mutaties in het personeelsbestand. In het kader van deze notitie is het van belang om nu uit te werken wat dit concreet betekent aan werkafspraken voor de wijkverpleegkundigen. De functiebeschrijving is uiteraard leidend voor het uitvoeren van de functie; desalniettemin is op onderdelen aanvulling nodig. De functiebeschrijving behoeft zeker bijstelling gezien het feit dat de praktijk op onderdelen anders is ingevuld. Dit zal dan ook gebeuren, zeker in het licht van de komst van segment 1 en 2 per 1 januari 2015. In ingevoegde stroomschema s is aangegeven hoe het proces verloopt als een nieuwe klant in zorg komt en hoe de diverse functionarissen en het wijkteam ten opzichte van elkaar staan. Acrobat Document in Acrobat Document in J Wijkzorg_Zorgcoö J Wijkzorg_Zorgcoö Gewijzigde veldcode Gewijzigde veldcode - invullen zorgverlenerschap: De wvp levert zorg aan klanten op basis van het zorgleefplan; de wvp draait daartoe ook een of meerdere reguliere routes per week, danwel bezoekt klanten specifiek op basis van noodzaak gezien complexiteit van zorg. - invullen rol in intake en indicatiestelling: De wvp is in beginsel degene die verantwoordelijk is voor intake en indicatiestelling bij de klant. Zij beoordeelt aan de hand van de indicatie of het mogelijk is of de verpleegkundige of de ondersteuner ZLP de intake kan doen; dit in minder complexe zorgsituaties. Ditzelfde geldt voor de (eind)evaluaties. Wat betreft de indicatiestelling is de wvp contactpersoon voor de Zorgcentrale en/of CIZ; de wvp vult de indicatiestelling in en zorgt dat deze actueel is; bewaakt de indicatietermijnen en zorgt voor tijdige herindicatiestelling. Bewaakt tevens het leveren van de zorg binnen de indicatieruimte. - invullen rol bij sturing op kwaliteit van zorg: De wvp coördineert de individuele zorg; voert het overleg, onderhoudt de contacten met de diverse in- en externe hulpverleners en disciplines en stemt de zorg onderling op elkaar af; organiseert de noodzakelijke samenwerking binnen de verschillende zorgketens. Helpenden met autorisatie medicatie mogen slechts worden ingezet bij klanten waar de situatie stabiel is; dit ter beoordeling van de wvp. Het is een eigen verantwoordelijkheid van de medewerker zelf de deskundigheid en bekwaamheid op peil te houden. Zij kan daartoe zelf aanvragen doen bij P&O Opleiden voor het openzetten van modules. De medewerker is zelf verantwoordelijk voor het tijdig behalen van de bekwaamheid. Het is een teamverantwoordelijkheid er voor te zorgen dat er voldoende mensen bekwaam zijn voor het leveren van de zorg. De wvp heeft hierin een signalerende functie en neemt zo nodig het initiatief dit te bespreken in het team. 5
- Invullen basisplanning: Is verantwoordelijk voor de basisplanning; de wvp draagt zorg voor een effectieve en efficiënte (kwalitatieve) planning van de zorg bij de klant en stemt e.e.a. af met de teamtaakhouders planning - rol als voorzitter in teamoverleg en cliëntbesprekingen: De wvp kan de rol van voorzitter van teamoverleg en/of cliënt bespreking op zich nemen, maar dit is geen vanzelfsprekendheid. - inrichten verticale waarneming: De wvp zorgt er voor dat haar waarneming binnen het team is weggezet op dagen dat zij niet werkt (wekelijks/vakantie). De waarneming gebeurt in beginsel door de verpleegkundige en kan aangevuld worden met andere medewerkers uit het team. De waarneming betreffende uitstelbare en niet uitstelbare zaken dient nog nader uitgewerkt te worden, in samenhang met het vraagstuk van horizontale vervanging en bereikbaarheid. Waarneming betreffende uitstelbare zaken: Kunnen per mail aangeboden worden, waarin afgesproken wordt dat op basis van aanwezigheid om de eerstvolgende werkdag teruggebeld wordt. Waarneming betreffende niet uitstelbare zaken: Niet uitstelbare zaken waarbij het niet uitmaakt of je de klant kent zouden via de acute middagzorg opgepakt kunnen worden. *** zie Werkafspraken telefonische bereikbaarheid en ongeplande zorg wijkzorg Gewijzigde veldcode 2014-05-20 Werkafspraken bereik - inrichten horizontaal vervangen De wvp stemt ook met een of meerdere collega s wvp af wie haar vervangt op haar nietwerkdagen en in vakanties zodat de degenen die haar waarnemen een beroep op de collega wvp kunnen doen indien nodig. De wvp vermeldt in de outlookagenda wie de vervangende wvp is en wie waarneemt vanuit het team opdat de Zorgcentrale op de hoogte is. Dit zou met name moeten gelden voor de niet uitstelbare zaken, die niet in het team opgepakt kunnen worden. - samenhang en samenwerking met verpleegkundigen in de wijk In beginsel is in elk team ook een verpleegkundige in de wijk aanwezig. Deze functionaris neemt waar in geval de wijkverpleegkundige afwezig is. Tevens verricht zij intakes en voert zij evaluaties van het zorgleefplan uit bij delegatie van de wijkverpleegkundige. - inrichten bereikbaarheid: De wijkverpleegkundige functie moet van maandag t/m vrijdag bereikbaar zijn van 08.00 tot 17.00 uur. Zie ook de opmerking bij de verticale waarneming. Dit dient nader uitgewerkt te worden en in lijn gebracht met de waarneming van bereikbaarheid door de middagdienst. - samenhang gespecialiseerd verpleegkundigen: De wvp is eindverantwoordelijk voor de kwaliteit van zorg in haar/zijn werkgebied, en dus ook voor de klanten waar alleen gespecialiseerd verpleegkundigen komen. Het vraagt steeds weer 6
goede afstemming tussen beide disciplines wie wat doet in het zorgverleningsproces. Zie hiervoor ook de genoemde stroomschema s hiervoor. - deskundigheidsbevordering team/functioneringstrajecten: De wvp is eindverantwoordelijk voor de kwaliteit voor zorg en moet er dus ook op toezien dat medewerkers hun functie goed uitvoeren op het gebied van zorg. Op het moment dat wvp bemerkt of signalen krijgt dat dit niet het geval is, treedt de wvp in overleg met deze medewerker en maakt vervolgafspraken. Zo nodig geeft de wvp de medewerker training on de job. Bij herhaling van het niet juist uitoefenen van de functie treedt de wvp in overleg met de teamcoach en stelt de medewerker daarvan op de hoogte. De teamcoach gaat dan na hoe het vervolgtraject er uit gaat zien; mogelijk speelt de wvp daarin nog een rol. Als het functioneren geen of niet direct betrekking heeft op de kwaliteit van zorg maar bijv. op flexibiliteit van de medewerker of mailtjes niet beantwoorden van de roosteraar dan is het in eerste instantie een kwestie van het team. Als het team er niet uitkomt of ondersteuning nodig heeft, is er de teamcoach. - samenwerking met ondersteunende diensten In het kader van zelfstandige kleinschalige teams gaan de ondersteunende diensten gaan deze diensten een andere rol innemen. Van ondersteuning en facilitering zullen zij ook meer taken gaan uitvoeren voor de teams, cq wijkverpleegkundige. Tot nader bericht vervult het TOT deze rol nog; langzaam maar zeker vindt ook de ombuiging bij de ondersteunende diensten plaats vinden en staan zij ook midden en actief in de wijkzorg. -rol PR-gebied De wvp heeft bij uitstek een rol op PR-gebied; immers hij/zij is het visitekaartje van de organisatie en vertegenwoordigt de organisatie in tal van overleggen in de wijk waarin hij/zij werkzaam is. Als zodanig heeft zij ook de taak om er voor te zorgen dat bewoners in de wijk haar/hem weten te vinden. Daartoe kan hij/zij PR-middelen inzetten die er binnen de organisatie zijn (speciale toolbox voor de wijkzorg is in wording). - deskundigheidsbevordering wv De wvp houdt ontwikkelingen in het vakgebied bij en beoordeelt deze op toepasbaarheid binnen de organisatie en de zorg- en dienstverlening. 5 De leerkring wijkverpleging Het centraal wijkverpleegkundigen wordt omgezet in de leerkring voor wijkverpleegkundigen. Naast de leerkring wijkverpleging wordt de leerkring zorgleefplan ingericht. Hierin zijn aandachtsvelders ZLP en verpleegkundigen in de wijk vertegenwoordigd. In de leerkring vindt informatie overdracht plaats, onderlinge afstemming, worden gezamenlijke werkafspraken gemaakt en wordt waar nodig sturing gegeven. Ook worden adviezen ingewonnen, initiatieven genomen, zaken georganiseerd, processen gemonitord en uiteraard wordt er van elkaar geleerd. Leerkringen zijn staan in verbinding met het management en met ondersteunende diensten. Vanuit het management kunnen besluiten worden gecommuniceerd, richting het management kunnen vragen en initiatieven worden afgegeven. De ondersteuning informeert leerkringen over beleidswijzigingen en adviseert en beantwoordt vragen. 7
Om specifieke onderwerpen te verdiepen, verbetervoorstellen te maken et cetera kunnen werkgroepen/sub-leerkringen worden ingericht. Deze kunnen tijdelijk of meer structureel van aard zijn. Een leerkring is niet een vrijblijvend overleg. Afspraken binnen een leerkring zijn bindend en een leerkring kan dus een sturend orgaan zijn. Een bijzonder orgaan binnen Savant Zorg is de Commissie Kwaliteit van Zorg. De relatie hiermee zal nader uitgewerkt worden. In onderstaand schema worden de twee bovengenoemde leerkringen schematisch weergegeven in relatie tot de context. Raad van Bestuur MT wijkzorg Comm Kwaliteit van Zorg Ondersteuning Leerkring Wijkverpleging Leerkring ZLP Subkring a Subkring b Subkring a Subkring b hierarchische lijn advies/leerlijn stuurlijn 6 De toekomst van de wijkverpleegkundige functie Per 1 januari a.s. zal de wijkverpleegkundige segment 1 en 2 zijn intrede doen. Op dit moment is nog niet geheel helder wat de exacte inhoud zal zijn. Zodra die helderheid er is, zal deze notitie daarop worden aangepast. 7 Vervolgstappen Na akkoord van de stuurgroep zal deze notitie worden voorgelegd aan het wijkverpleegkundigenoverleg van december 2014 met als doel aanvullingen hierop te geven. 8