Waarde van MRI bij diagnose en behandeling Dr. P.J. Jongen, neuroloog Afd. Sociale Geneeskunde UMCG, Groningen MS4 Research Institute, Nijmegen www.ms4ri.nl
Belangenverstrengeling Niet betrokken bij MRI research
Om te onthouden Na diagnose CIS of RRMS én na starten van behandeling regelmatig MRI onderzoek van hersenen: Toename T2 haarden? Toename of aankleuring T1 haarden? Afname van hersenvolume (wijdere holtes)? Waar zitten de haarden?
Waarde van MRI bij 1. Diagnose 2. Prognose 3. Monitoren van beloop 4. Monitoren van behandeling
Technische termen MRI, magnetische resonantie imaging T2 hyper-intense haarden ( wit ) (T2 haarden) T1 hypo-intense haarden ( zwart ) (T1 haarden) Aankleurende T1 haarden: wit na contrast CIS, clinically isolated syndrome RRMS, relapsing remitting multiple sclerose EDSS, expanded disability status scale
Waarde van MRI bij diagnose
Rond hersenholtes Nabij hersenschors Kleine hersenen en hersenstam Ruggenmerg
Waarde van MRI bij prognose
EDSS score
Uit het natuurlijk beloop van RRMS blijkt: De tijd tot het optreden van lopen met enkelzijdige steun (EDSS 6.0) en lopen met rollator (EDSS 6.5) hangt af van de tijd om EDSS 3.0 tot 4.0 te bereiken De tijd tot het bereiken van EDSS 3.0 tot 4.0 hangt af van de ziekteactiviteit in de eerste twee jaren
Vroege verschijnselen die een slechtere lange termijnuitkomst voorspellen: Onvolledig herstel van de eerste relapse Kort periode tussen eerste en tweede relapse Groot aantal relapses in de eerste twee jaar
Bij CIS is het risico op een 2 de terugval vergroot bij: 1 of meer T2 haard(en) 1 of meer haard(en) in kleine hersenen of hersenstam 1 of meer haard(en) rondom hersenholtes 1 of meer aankleurende T1 haard(en) (contrast) Verspreide haarden Minder volume van hersenen Wijde hersenholtes
CIS Bij CIS is het risico op een tweede terugval groter bij aanwezigheid van 4 of meer T2 hersenhaarden dan bij aanwezigheid van 1-3 haarden.
Haarden in kleine hersenen en hersenstam Bij CIS vergroot de aanwezigheid van 1 of meer haard(en) in kleine hersenen, en met name in de hersenstam de kans op bereiken van EDSS score 3.0 Bij CIS voorspelt de aanwezigheid van 2 of meer haarden in kleine hersenen en hersenstam de beperkingen op middellange termijn
Barkhof-criteria om bij CIS het optreden van een tweede terugval te voorspellen 1 aankleurende T1 haard of 9 of meer T2 haarden 3 haarden rond hersenholtes 1 haard in kleine hersenen of hersenstam 1 haard nabij hersenschors
Barkhof-criteria 45% van de patiënten die aan 3 of meer criteria voldoen, krijgen binnen 24 maanden een tweede terugval
Waarde van MRI bij monitoren van beloop
Vroege toename T2 haarden hersenen bij CIS Nieuwe T2 hersenhaarden vergroten het risico op een tweede terugval Vroege toename van T2 hersenhaarden (volume) houdt verband met beperkingen op lange termijn
Optreden 2 de terugval houdt verband met: Toename van T2-haarden Toename van aankleurende T1-haarden Verwijding van hersenholtes Afname van hersenvolume
Bij recente diagnose RRMS Houdt afname van hersenschors verband met toename van beperkingen 2 jaar later Voorspelt de toename in hersenholtes de toename van beperkingen op middellange termijn
Bij RRMS Houdt toename van T1 haarden verband met beperkingen op lange termijn Houdt aantal T1 haarden bij diagnose verband met beperkingen op lange termijn
Om te onthouden Na diagnose CIS of RRMS regelmatig MRI onderzoek van hersenen: Toename T2 haarden? Toename of aankleuring T1 haarden? Afname van hersenvolume (wijdere holtes)? Waar zitten de haarden?
Waarde van MRI bij monitoren van behandeling
Monitoren op Progressieve Multifocale Leucencephalopathie (PML)
MRI activiteit tijdens behandeling Bij RRMS patiënten die 2 jaar of langer waren behandeld, hield ernstige toename van lange termijnbeperkingen verband met het optreden van aankleurende T1-haarden en nieuwe T2 haarden tijdens behandeling
Slaat de behandeling aan? Is iemand responder of non-responder? Canadese Treatment Optimization Recommendation (TOR)-model Rio-model
Uit: Hengstman et al. 2015 TOR-model
Uit: Hengstman et al. 2015
Uit: Hengstman et al. 2015 Rio-model
Uit: Hengstman et al. 2015
NEDA No Evidence of Disease Activity (geen aanwijzingen voor ziekteactiviteit) 1. Geen ziekteactiviteit op MRI (T2, T1-contrast) 2. Geen terugvallen (relapses) 3. Geen toename van klachten en beperkingen
Om te onthouden Na starten van behandeling regelmatig MRI onderzoek van hersenen: Toename T2 haarden? Toename of aankleuring T1 haarden? Afname van hersenvolume (wijdere holtes)? Waar zitten de haarden?
Protocol: Hoe en hoe vaak MRI onderzoek?
Canadian Consensus Recommendations 2015
Om niet te vergeten Na diagnose CIS of RRMS én na starten van behandeling regelmatig MRI onderzoek van hersenen: Toename T2 haarden? Toename of aankleuring T1 haarden? Afname van hersenvolume (wijdere holtes)? Waar zitten de haarden?