Drinkwater en gezondheid in (inter)nationaal perspectief Gertjan Medema, leerstoel Water & Gezondheid Waarde van WLN 5 juni 2014 Delft University of Technology Challenge the future
Vermeer, 1661. Gezicht op Delft 2
Delft, 1649. Kaart van Joan Blaeu 3
Ernest Board. A. van Leeuwenhoek 4
www.vanleeuwenhoek.com 5
Giardia lamblia, Meyer 6
Van Poppel e.a., CBS, 2005 7
Van Poppel e.a., CBS, 2005 8
www.engelfriet.nl 9
10
Watercyclus = ziektecyclus 11 11
12
Aanleg drinkwatervoorziening Waterbedrijf Groningen www.engelfriet.nl 13
Aantal gevallen buiktyfus per 100.000 % huishoudens met waterleiding Buiktyfus en drinkwatervoorziening 70 100 60 50 40 30 20 10 90 80 70 60 50 40 0 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 30 Data: CBS 14
Most important advance Number Proportion (%) Anaesthesia 1574 13.9 Antibiotics 1642 14.5 Chlorpromazine 73 0.6 Computers 405 3.6 Discovery of DNA structure 1000 8.8 Evidence-based medicine 636 5.6 Germ theory 843 7.4 Immunology 182 1.6 Medical imaging (x-rays, etc.) 471 4.2 Oral contraceptive pill 842 7.4 Oral rehydration therapy 308 2.7 Risks of smoking 183 1.6 Sanitation (clean water and sewage disposal) 1795 15.8 Tissue culture 50 0.4 Vaccines 1337 11.8 Total Respondents 11341 100.0 15
Water & gezondheid Unsafe water supply, sanitation and hygiene is associated with 1.7 million deaths per year Majority is young children in developing countries Diarrheal diseases 16
World Health Report 2002 17
Global burden of disease Deze middag: -780 18
Cryptosporidium uitbraak april 1993 19
Milwaukee 20
Hoge vuillast bij regen 21
Troebelheid drinkwater Milwaukee 22
Milwaukee uitbraak 400.000 mensen ziek 4400 ziekenhuisopnames 50 70 sterfgevallen $ 96 miljoen 1/3e zorgkosten 2/3e verloren arbeid 23
Milwaukee uitbraak: cascade Voldoende berging in riool 1. Hevige regenval 2. Overstort riool in rivier + hoge vuillast rivier 3. Inlaat drinkwater in vuilpluim 4. Onervaren met nieuwe coagulatie 5. Chloordosering heeft geen effect op Cryptosporidium Keuze inlaatlocatie Halve stad ziek Meerdere barrières Drinkwatercontrole ineffectief 24
Door Cryptosporidium veel vaker bestraling met UV Evides, foto Paul Oostdam 25
Door dergelijke outbreaks inzien beperkingen controle drinkwater Too little Outbreaks via drinkwater dat aan huidige eis voldoet is niet altijd adequaat Nieuwe pathogenen resistenter Too late Huidige controle is altijd te laat Ontwikkelingen in maatschappij Niet achteraf controleren of het goed was, maar vooraf aantoonbaar kunnen maken dat het veilig is Consumentenveiligheid op basis risico-analyse Sensoring Vergrijzing, minder afweer 26 26
Water Safety Plans as backbone of WHO guidelines on drinking water 27 27
NL: Aantoonbare veiligheid in het waterleidingbesluit Nieuwe eis Analyse Microbiologische Veiligheid Drinkwater: Oppervlaktewater, infiltratie en oevergrondwater als bron? Uitvoeren risicoanalyse! Labanalyses ziekteverwekkers in de bron: Enterovirussen, Cryptosporidium, Giardia en Campylobacter En andere pathogenen waarvan bedrijf kan weten dat deze relevant zijn Zuiveringskennis en metingen (lab en procesparameters): aantonen eliminatiecapaciteit zuiveringsprocessen Eis: gehalte ziekteverwekkers in drinkwater dermate laag dat infectierisico < 10-4 pppj 28 28
Microbiologische risicoanalyse Ken je wingebied VROM 5318 Analyse Microbiologische Veiligheid Drinkwater Ken je grondstof Richt/beheers je zuivering Bescherm de distributie Veilig drinkwater 29 29
Cryptosporidium en Giardia in NL RIWA, 2001 Surface water treatment Dune infiltration Bank filtration Reservoir bank filtration 30
31
Voorbeeld Index pathogeen Max. bron (C/PFU/L) Water kwaliteits doel (n/l) Benodigd e verwijder ing (log) Enterovirus Giardia Cryptosporidium Campylobacter 1 35 3.5 20000 1.2 * 10-6 1.2 * 10-6 1.2 * 10-6 1.2 * 10-6 6.0 7.5 6.5 10.3 Van der Maas, Soppe, Wubbels, Veenendaal, WLN 32
Log reduction Log verwijdering nodig vs aangetoond 14 12 10 8 6 4 UV Filtr SSF Filtr Coa/sed Reservoir Required 2 0 Enterovirus Campy Giardia Crypto. 33
REF (mj/cm 2 ) Intensive operational monitoring Validation of UV performance Picture: Trojan UV Trojan CFD based UV fluence model UVT monitor 90 80 70 60 50 40 REFmean = 1.023 * dosimeter + 3.17 Flow meter Biodosimetry to calibrate UV fluence model 30 REF95%CL = 1.0215 * dosimeter - 1.2889 20 10 0 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 Dosimeter fluence (mj/cm 2 ) UV sensor 34
Microbiologische risicoanalyse Ken je wingebied Lab-analyses Zuiveringskennis en lab-analyses Ken je grondstof Richt/beheers je zuivering Bescherm de distributie Sensoring Veilig drinkwater 35 35
Koeling 36
De koeltoren en de voorbijganger bron: Infectieziektenbulletin Amsterdam, 2003 Normaal: 10-20 gevallen van legionellose gemeld per jaar 6 juli 3 gevallen van legionellose 7 juli nog 5 gevallen van legionellose 10 juli spoedberaad GGD, Streeklab, RIVM: totaal 17 gevallen, 1 clustering oosten van centrum/centraal station Legionella pneumophila serogroep 1 eerste ziektedag ca 1 juli op zoek naar risicovolle waterinstallaties (fonteinen, natte koeltorens) op zoek naar meer gevallen 37
Natte koeltorens Zoeken met Google Earth Navraag bij gebouwen 38
Resultaat 31 mensen ernstig ziek, aantal nu nog gezondheidsklachten 3 mensen overleden Koeltoren opgestart op 9 juni, zonder toevoeging chemicalien Rechtzaken en schadevergoeding Nu registratie koeltorens, zodat bronopsporing verbeterd kan worden Foto: ANP 39
Preventie Watersysteemkennis Lab-analyses 1986 Gezondheidsraad: kleine koeltorens en verdampingsinstallaties zijn risico 1988 RIVM: Legionella in koeltorens 1999 RIZA: Legionella in koeltorens gebouwen 2001 KWR: natte koeltorens met recirculatie grootste risico, slecht onderhoud en beheer als voornaamste oorzaak Legionella in koeltorens. Aanbevelingen voor goed ontwerp, bedrijf, onderhoud 2007 KWR Snelle testmethode (qpcr) voor screening (koel)water 2008 ISSO richtlijn 55.3 40
41