Plan voor Peuterspeelzaalwerk en Voor- en vroegschoolse educatie Seizoen 2013-2014 29 mei 2013 Cluster Welzijn Gemeente Groesbeek
Peuterspeelzaalwerk en VVE in Groesbeek in 2013-2014 1.Visie Alle kinderen moeten de kansen krijgen om zich goed te kunnen ontwikkelen. Deze ontwikkeling begint al op jonge leeftijd en een goede begeleiding daarbij is belangrijk. Ondersteuning krijgen de kinderen thuis, daarnaast leren de kinderen veel op de peuterspeelzaal door samenspel en gerichte ontwikkelingsactiviteiten. Problemen die op jonge leeftijd voorkomen worden, bieden winst in de toekomst. Kwalitatief goede opvang en begeleiding staat voorop, ongeacht naar welke voorziening voor opvang de kinderen gaan. Door harmonisatie van beleid door het rijk is de kinderopvang de laatste jaren ook steeds meer gericht op begeleiding bij de ontwikkeling van de kinderen. De peuterspeelzaal en de kinderopvang bieden een goede voorbereiding op de basisschool. Voorwaarde is dat we alle doelgroepkinderen1 de gelegenheid bieden gebruik te maken van voor- en vroegschoolse educatie, bij voorkeur niet geconcentreerd op één locatie. De opvang en begeleiding moet goed bereikbaar zijn, dichtbij huis in eigen dorp of kern. Het doel is dat ook de doelgroepkinderen goed mee kunnen op de basisschool. We maken afspraken over te behalen resultaten van de Voor- en vroegschoolse educatie. Om optimaal effect te hebben, wordt bijgestuurd als dat nodig is. 2. Wet- en regelgeving Peuterspeelzaalwerk Het peuterspeelzaalwerk valt onder de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Het levert een bijdrage aan het voorkomen van ontwikkelingsproblemen bij kinderen (prestatieveld 2). In de Wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie, kortweg de Wet OKE (1 augustus 2010) zijn een aantal basisvoorwaarden voor het peuterspeelzaalwerk wettelijk vastgelegd. Tot 2010 waren hier geen wettelijke richtlijnen voor, elke gemeente kon haar eigen peuterspeelzaalbeleid bepalen. De Wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie ( Wet OKE) Op 1 augustus 2010 is de Wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie (Wet OKE) in werking getreden. De wet OKE betekent een wijziging van drie bestaande wetten: de Wet kinderopvang, de Wet op het onderwijstoezicht en de Wet op het primair onderwijs. Het doel van de wet OKE is om voor jonge kinderen in peuterspeelzalen en kindercentra een veilige, stimulerende omgeving te creëren waarbij medewerkers in staat zijn om een risico op een taalachterstand in het Nederlands te signaleren en dat effectief aan te pakken. 1 Een kind behoort tot de vve-doelgroep als voldaan wordt aan het volgende: 1.De taal waarin het kind thuis voornamelijk wordt aangesproken is een andere dan de Nederlandse taal en/of er is sprake van twee van de volgende situaties: 2. Het opleidingsniveau van één of beide ouders is alleen basisonderwijs 3. De 'van Wiechen' taaltoets (GGD) is onvoldoende 4. Er zijn risico's aanwezig op ontwikkelings- en onderwijsachterstanden door meerdere problemen in het gezin Pagina 2 van 8
Dat gebeurt door middel van drie maatregelen: 1. Een kwaliteitsimpuls voor peuterspeelzalen door de wet- en regelgeving voor peuterspeelzalen zoveel mogelijk op één lijn te brengen met die voor de kinderopvang, bijvoorbeeld wat betreft het toezicht op de kwaliteit. 2. Het garanderen van de financiële toegankelijkheid van Voor- en Vroegschoolse Educatie 3. Gemeenten worden wettelijk verplicht een breder aanbod van Voorschoolse Educatie (VVEprogramma s) aan te bieden aan doelgroepkinderen op peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Voor de gemeenten en de uitvoerende organisaties gelden de volgende verplichtingen: 1. Kwaliteit begeleiding peuterspeelzaalwerk en VVE Om de kwaliteit van de peuterspeelzalen en de voorschoolse educatie te kunnen waarborgen is er een wettelijk kwaliteitskader ontwikkeld. Het landelijk kwaliteitskader omvat regels over de groepsgrootte en het opleidingsniveau van de leidsters. Er staat minimaal 1 gekwalificeerde (minimaal opleiding PW-3) op 8 kinderen. Een peutergroep heeft maximaal 16 kinderen en hiervoor staan twee leidsters, waarvan minimaal één met een opleiding op PW-3 niveau of gelijkwaardig. Daarnaast moet er voor alle peuterleidsters een meerjarig opleidingsplan zijn. Als er VVE wordt aangeboden moeten beide leidsters een opleiding op PW-3 niveau hebben. Per 1 augustus 2011 geldt de verplichting dat het aantal dagdelen voor VVE uitgebreid wordt van 3 naar 4 dagdelen. Onveranderd blijft dat met een effectief programma moet worden gewerkt voor de VVE. Het rijk vraagt hierbij ook specifieke aandacht voor een goede informatieverstrekking en begeleiding van de ouders van de VVE-kinderen. 2. Financiële toegankelijkheid peuterspeelzalen en VVE De gemeenten hebben conform de Wet Maatschappelijke Ondersteuning de verantwoordelijkheid het peuterspeelzaalwerk financieel toegankelijk te houden voor de ouders. Er zijn geen wettelijke normen voor vastgelegd. Voor een doelgroepkind dat VVE volgt, regelt de Wet OKE dat de bijdrage die een ouder moet betalen voor de peuterspeelzaal, aan een maximum gebonden is. Deze bijdrage mag niet hoger zijn dan de eigen bijdrage die betaald moet worden voor kinderopvang als de maximale kinderopvangtoeslag wordt ontvangen. 3. Doorlopende leerlijn voorschoolse voorzieningen en scholen Om de samenwerking rond voorschoolse voorzieningen binnen de gemeente goed op te kunnen zetten is gemeentelijke regie nodig. De gemeente moet afspraken maken met peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en scholen over de organisatie van een doorlopende leerlijn. Daarnaast moet de gemeente resultaatafspraken gaan maken met de schoolbesturen. Hierbij zijn de overdracht van gegevens naar basisscholen en de resultaten die basisscholen behalen op het terrein van vroegschoolse educatie van belang. 4. 100% doelgroepenbereik voor VVE De Wet regelt concreet dat de gemeente de verantwoordelijkheid krijgt om aan alle kinderen die dat volgens de gemeente nodig hebben, een aanbod van voorschoolse educatie te doen dat van voldoende kwaliteit is. Daarbij moet de gemeente zich inspannen om zoveel mogelijk kinderen ook daadwerkelijk te laten deelnemen aan voorschoolse educatie. Voor VVE-kinderen geldt een minimale deelname van 4 dagdelen of minimaal 10 uur per week. Hiertoe moet de gemeente afspraken maken met organisaties voor kinderdagverblijven en peuterspeelzalen. Pagina 3 van 8
5. Toezicht op kwaliteit peuterspeelzaalwerk en VVE De gemeenten hebben de wettelijke taak de kwaliteit van het peuterspeelzaalwerk te toetsen conform het landelijk kwaliteitskader. De uitvoering van het toezicht op de kwaliteit komt bij de GGD te liggen. De gemeente krijgt de taak om te handhaven. Wij ontvangen voor de inspecties extra middelen van het rijk. De inspectie van het Onderwijs gaat toezicht houden op de kwaliteit van de uitvoering van de Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE). Onderwijsachterstandenbeleid Doelstelling van het landelijk onderwijsachterstandenbeleid is het voorkomen en verminderen van onderwijsachterstanden bij kinderen die minder kansen hebben door sociaal-economische factoren. In een Algemene Maatregel van Bestuur heeft het rijk het beleid voor de periode 2011-2014 vastgelegd. Gemeenten ontvangen van het rijk middelen, die besteed moeten worden aan VVE en het voorkomen van taalachterstanden. In Groesbeek besteden we de middelen aan VVE en aan de bekostiging van 2 plaatsen in een NT2-klas voor niet-westerse leerlingen met een grote achterstand in de Nederlandse taal. Tot en met 2014 ontvangt gemeente Groesbeek jaarlijks een rijksbijdrage van 73.180 voor het onderwijsachterstandenbeleid. 3.Stand van zaken gemeente Groesbeek Peuterspeelzalen zijn er in elk dorp of kern, met uitzondering van Berg en Dal en Heilig Landstichting. De peuterspeelzaal in Berg en Dal is sinds 2011 niet meer levensvatbaar, vanwege te weinig aanmeldingen. In 2011 heeft uw gemeenteraad bezuinigd op de gemeentelijke subsidie voor peuterspeelzaalwerk ( 55.000), dit vanwege een blijvende terugloop van peuters in de peuterspeelzaal. In 2011 hebt u een bedrag van 37.000 beschikbaar gesteld voor invoering van het wettelijk verplichte vierde dagdeel bij VVE. Dit bedrag ontvangen we sinds 2011 (vanuit Wet OKE) als uitkering in het gemeentefonds met als doel het peuterspeelzaalwerk en de VVE te versterken. Sinds 2012 is er geen sprake meer van terugloop in de deelname aan de peuterspeelzaal. Er is zelfs sprake van een lichte toename van het aantal aanmeldingen. 4. Doelstellingen De visie van de gemeente kunnen we vertalen in een viertal doelstellingen. Hieronder wordt bij elke doelstelling de stand van zaken van uitvoering gegeven en daarnaast geven we aan welke actiepunten er zijn voor 2013-2014. 1.Een doorgaande leerlijn van peuterspeelzalen en kinderopvang naar basisschool Een doorlopende leerlijn is van wezenlijk belang om kinderen een goede overstap naar de basisschool te laten maken. Het is belangrijk dat de leidsters in de peuterspeelzaal en kinderopvang goed opgeleid zijn en een goede kijk op de kinderen hebben en hun ontwikkeling goed volgen en overdragen naar de basisschool. Op elke groep van maximaal 16 kinderen staat een professionele leidster, samen met een vrijwilliger. Dit is conform de Wet OKE en het minimale ambitieniveau(ambitieniveau 1) 2in het peuterspeelzaalwerk. Op de VVE groepen staat 1 professionele leidster op 8 kinderen. Ook is er een meerjarig opleidingsplan voor de leidsters. Per 1 augustus 2011 is het aanbod van voorschoolse educatie uitgebreid met een vierde dagdeel. Dit is conform de wettelijke vereisten. Op de VVE-peuterspeelzalen wordt met het erkende programma Peuterplein gewerkt. Daarnaast wordt er in de groepen 1 en 2 van de basisscholen in deze kernen met het bijbehorende programma Kleuterplein gewerkt. Er is intensief overleg tussen de 2 In het peuterspeelzaalbeleid worden landelijk 3 ambtitieniveaus onderscheiden. Ambitieniveau 1 geeft aan dat er 1 professionele leidster op een groep van 16 kinderen staat. Ambitieniveau 2 kent 2 professionele leidsters op een groep. Pagina 4 van 8
peuterleidsters en basisschoolleerkrachten op de locaties in deze wijken. Het overleg gaat over de doorgaande leerlijn. Daarnaast zijn er afspraken over de overdracht van kindgegevens met een overdrachtsformulier. Op de VVE-zalen wordt sinds 1 augustus 2012 gebruik gemaakt van het observatie- en signaleringsprogramma KIJK. Hierdoor kan de ontwikkeling van de risicokinderen gedurende de periode van 2,5-4 jaar goed worden gevolgd. Actiepunt: In 2013-2014 gaan alle peuterspeelzalen en kinderopvangorganisaties werken met een observatie- en signaleringsprogramma. Doelstelling is dat alle organisaties gebruik gaan maken van eenzelfde programma. 2. De gemeente zet in op 100% bereik van de doelgroep De gemeente heeft een wettelijke inspanningsverplichting om voor alle doelgroepkinderen VVE aan te bieden. Doelstelling is om alle doelgroepkinderen zo goed mogelijk voorbereid op de basisschool te laten starten. Op basis van de leerlingentellingen in het basisonderwijs en de uitbreiding van doelgroepcriteria schatten we het aantal doelgroeppeuters op 37. Er wordt nu VVE aangeboden voor 24 kinderen in de wijken Stekkenberg en Breedeweg. Nu wordt volgens inschatting 63 % van de doelgroeppeuters bereikt met voorschoolse educatie. Om alle doelgroepkinderen te bereiken hebben we met ingang van 2013 afspraken gemaakt met de GGD. Indicatie van doelgroepkinderen vindt plaats op het consultatiebureau bij het 2-jaarconsult. Zo nodig wordt overlegd met een medewerker van het betrokken kinderdagverblijf of peuterspeelzaalorganisatie of binnen het CJG netwerk 12-. Als kinderen voor VVE geïndiceerd zijn, ontvangen de ouders een brief van de gemeente Groesbeek met een doorverwijzing naar VVE. In de brief staat informatie over het belang van VVE, de contactgegevens van de organisatie en de verlaagde ouderbijdrage voor VVE-kinderen. Actiepunt: In 2013/2014 monitoren we de deelname van de doelgroeppeuters aan de voorschoolse educatie. Ook wordt zo mogelijk gerapporteerd welke redenen ouders/verzorgers hebben om hun kind na indicatie niet te laten deelnemen. Op basis van de bevindingen kunnen we bezien of extra inspanningen noodzakelijk zijn om doelgroeppeuters te laten deelnemen aan de voorschoolse educatie. 3.De doelgroeppeuters die hebben deelgenomen aan VVE kunnen goed mee op de basisschool Gemeente en schoolbesturen zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de resultaten van VVE. Het algemeen doel van VVE is dat doelgroepkinderen eind groep 2 op een zodanig niveau presteren dat een goede start in groep 3 mogelijk is. Dit doel dient geconcretiseerd te worden in resultaatafspraken. Met voor- en vroegschoolse educatie wordt beoogd dat de doelgroepkinderen goed mee kunnen op de basisschool. Dit betekent dat de kinderen op hetzelfde niveau mee kunnen als de andere kinderen (gemiddeld genomen). Actiepunt: In 2013/2014 wordt een 0-meting gehouden bij de doelgroeppeuters en kleuters en andere peuters en kleuters (vergelijkingsgroep). Voor deze 0-meting hoeft geen extra toets te worden gemaakt door de kinderen. We gebruiken de resultaatgegevens van de Cito-taaltoets die al een aantal jaren door de basisscholen worden afgenomen bij de kleuters in groep 1 en groep 3. Pagina 5 van 8
Daarnaast volgen de organisaties voor peuterspeelzaalwerk en kinderopvang met het programma KIJK de ontwikkeling van de doelgroep peuters. Op deze manier krijgen we inzicht in de individuele resultaten van de voorschoolse educatie. 4.De gemeente bevordert de toegankelijkheid van de peuterspeelzaal en VVE voor alle kinderen Het is belangrijk dat de kinderen dichtbij huis in eigen dorp naar een voorschoolse voorziening kunnen gaan. De ambitie is om doelgroepkinderen VVE aan te kunnen bieden in de eigen wijk of dorpskern. Concentratie van doelgroepkinderen moet zoveel mogelijk voorkomen worden. De ouderbijdrage voor deelname aan een voorschoolse voorziening moet geen drempel zijn voor deelname aan een voorschoolse voorziening en VVE. In alle dorpskernen en wijken van Groesbeek is een peuterspeelzaal of kinderopvang aanwezig. De ouderbijdrage voor de VVE-kinderen is wettelijk vastgesteld op maximale bijdrage die gelijk staat aan de minimale bijdrage in de kinderopvang. Voor andere ouders is de ouderbijdrage voor iedereen gelijk. Het is de vraag of deze inkomensafhankelijk moet worden gemaakt. VVE wordt nu in Groesbeek-noord en Breedeweg aangeboden en nog niet in de andere wijken en dorpskernen. Actiepunt: Vanaf het schooljaar 2013-2014 gaan we voorschoolse educatie in elke wijk en dorp aanbieden, indien dat nodig is. 5. Uitwerking beleid Voor- en Vroegschoolse educatie Op basis van de gewichtenregeling voor de basisschool is in kaart gebracht hoeveel peuters er naar verwachting een indicatie voor VVE krijgen. Volgens deze gewichtenregeling krijgen leerlingen met ouders met een lage opleiding een gewicht. Hieronder staat de schatting van het aantal peuters dat in aanmerking komt voor VVE per wijk/dorpskern (33 peuters). Hier gaan we uit van het percentage gewichtenkinderen op de basisschool. De gewichtenregeling is voor veel gemeenten waaronder Groesbeek een van de factoren om tot het bepalen van de doelgroep te komen. Omdat de criteria voor de groep doelgroeppeuters zijn uitgebreid, zal de werkelijke groep waarvoor we VVE moeten bieden, met 15% worden verhoogd: 37 peuters3. Locaties peuterspeelzaalwerk en kinderopvang per wijk/kern en schatting aantal doelgroepkinderen Stekkenberg/Groesbeek noord Peuterspeelzaal De Roetsjbaon 16 Kinderdagopvang Domino Kinderdagopvang De Kabouterhoeve Kinderdagopvang Varkentje Lief Groesbeek centrum Peuterspeelzaal In de Poppenkast 6 Kinderdagopvang Domino Kinderdagopvang Varkentje Lief Breedeweg Peuterspeelzaal t Bijtje 8 Kinderdagopvang Domino De Horst Peuterspeelzaal Kiekeboe 1 Kinderdagopvang Varkentje Lief Berg en Dal/ Heilig Landstichting Kinderdagopvang Domino 2 3 Handreiking Harmonisatie voorschoolse voorzieningen voor gemeenten een handreiking bij de uitwerking van de wet OKE. VNG, april 2010 Pagina 6 van 8
De uitvoering van de VVE is aan een aantal wettelijke eisen gebonden. Deze wettelijke verplichtingen staan in hoofdstuk 2 beschreven. In hoofdstuk 4 hebben wij de doelstellingen beschreven voor de VVE in Groesbeek. Kort samengevat beogen we de kinderen huisnabij VVE aan te bieden met als resultaat een goede start op de basisschool. De gemeenten hebben de mogelijkheid om naast het peuterspeelzaalwerk ook de kinderopvangorganisaties te faciliteren voorschoolse educatie aan te bieden. Zoals bekend zijn de meeste VVE kinderen nu in de Stekkenberg en de Breedeweg. Voor de overige wijken/dorpen kunnen we niet anders doen dan uitgaan van een voorlopige inschatting. Er zijn grofweg twee scenario s om een 100% bereik te realiseren voor de VVE. Scenario1Op twee bestaande locaties VVE en VVE daar waar nodig in eigen wijk of dorp Dit scenario sluit aan bij de bestaande situatie. In Breedeweg en Stekkenberg is al een aanbod VVE op de peuterspeelzalen. In Stekkenberg zijn de plaatsen voor peuterspeelzaalwerk en VVE incidenteel uitgebreid met 8 kinderen. Er wordt extra begeleiding ingezet op de andere peuterspeelzalen of kinderopvanglocaties, daar waar nodig. Vereisten zijn dat deze begeleiding geboden wordt door een professioneel geschoolde (o.a. VVE) leidster en dat de doelgroepkinderen de mogelijkheid hebben 10 uur per week begeleid te worden op deze locaties. Er kan op elke locatie (in eigen wijk en dorpskern) VVE worden aangeboden. Hiermee voldoet dit scenario aan alle doelstellingen. Scenario 2 Op twee voorschoolse voorzieningen een VVE-aanbod voor alle VVE-kinderen Dit scenario sluit eveneens aan bij de bestaande situatie. In Breedeweg en Stekkenberg is al een aanbod VVE op de peuterspeelzalen. Om alle doelgroepkinderen te kunnen bereiken zorgen we voor uitbreiding van VVE plaatsen op deze twee locaties. Dit scenario voldoet op een aantal onderdelen niet aan de geformuleerde doelstellingen: - Kan segregatie in de hand werken door concentratie van de doelgroepkinderen op twee locaties; - Alleen voor de kinderen in Stekkenberg en Breedeweg aanbod in eigen wijk of dorp. Verdeling beschikbare middelen Gemeentebegroting 2013-2014 Onderwijsachterstandenbeleid 65.680 4 Voorschoolse educatie 37.400 (rijksmiddelen in gemeentefonds) Peuterspeelzaalwerk 80.000 (gemeentelijke middelen) Middelen lokaal onderwijsbeleid 20.000 (gemeentelijke middelen, schoolbegeleiding) Vergroting competentie jeugd Breedeweg 32.643 235.723 4 73.180 rijksbijdrage -/- 7.500 onderwijs nt2) Pagina 7 van 8
Begroting Peuterspeelzaalwerk en VVE 2013-2014 4 groepen peuterspeelzaalwerk in Centrum, Op de Horst, Breedeweg 108.000 VVE in Stekkenberg (16 VVE-plaatsen) en Breedeweg (8 VVE-plaatsen) 87.500 De overige VVE plaatsen (13 VVE plaatsen) in eigen wijk of dorp in peuterspeelzaal of kinderopvang 38.000 Toetsing en indicatie VVE peuters door GGD 1.000 Totaal 234.500 Subsidiëring is maatwerk Voor het aanbod VVE in Stekkenberg en Breedeweg (totaal 24 plaatsen) is een subsidiebedrag van 87.500 geraamd. Voor het realiseren van de andere VVE-plaatsen in de peuterspeelzalen en kinderdagverblijven is een maximaal budget beschikbaar (en nodig) van 38.000. Uitgegaan wordt van een subsidiebedrag van 2.923 per VVE-plaats. Binnen dit bedrag moet de organisatie deskundige begeleiding bieden door een leidster opgeleid voor VVE, met de mogelijkheid van 10 uur begeleiding VVE per week voor 40 weken. Domino, de Kabouterhoeve en Varkentje Lief kunnen een subsidieaanvraag indienen voor het realiseren van maximaal 13 extra plaatsen (een subsidie van 2.923 per peuter). Scholing leidsters Voor de scholing van de leidsters voor VVE en het gebruik van het observatie- en signaleringssysteem is eerder overeengekomen dat de kosten kunnen worden betaald uit de schoolbegeleidingsmiddelen ( 31.000 per jaar). Advies projectgroep De projectgroep VVE heeft advies uitgebracht over het beleid en de uitvoering van de voor- en vroegschoolse educatie. In de projectgroep zijn het basisonderwijs (Stichting Primair Onderwijs Groesbeek), peuterspeelzaalwerk(domino) en de kinderdagopvangorganisaties (De Kabouterhoeve, Varkentje Lief en Domino) vertegenwoordigd. De betrokken organisaties onderschrijven het plan, omdat zij hierbij dichtbij huis een VVE-aanbod kunnen bieden en de ouders zoveel mogelijk keuzevrijheid hebben. De projectgroep vindt het daarnaast belangrijk dat de beschikbare deskundigheid en middelen alleen daar waar nodig worden ingezet. Het gekozen scenario voldoet daaraan, omdat op basis van informatie over het aantal geïndiceerde kinderen en de woonwijk/dorp daar waar nodig VVE wordt ingezet. Met extra begeleiding daar waar nodig kan op de actuele situatie worden ingespeeld. Pagina 8 van 8