Goldman Sachs Funds II SICAV Halfjaarverslag Niet-gecontroleerde halfjaarrekening 0513
Inhoudsopgave Pagina Raad van bestuur en overige informatie 1 Verslag van de beleggingsadviseur 2 Staat van activa en passiva 4 Staat van bedrijfsactiviteiten 5 Staat van wijzigingen in vermogen 6 Statistische informatie 7 Toelichting bij de jaarrekening 9 Overzicht van beleggingen 28 GOLDMAN SACHS FUNDS II AANDELENPORTEFEUILLES Goldman Sachs Funds II Global Manager Strategies Portfolios Goldman Sachs Funds II GMS Asia (ex-japan) Equity Portfolio 28 Goldman Sachs Funds II GMS Emerging Markets Equity Portfolio 31 Goldman Sachs Funds II GMS Europe Equity Portfolio 35 Goldman Sachs Funds II GMS Global Equity Portfolio 37 Goldman Sachs Funds II GMS Japan Equity Portfolio 43 Goldman Sachs Funds II GMS US Equity Portfolio 45 GOLDMAN SACHS FUNDS II PORTEFEUILLES VAN SPECIALISTEN Goldman Sachs Funds II Dynamic Alternative Strategies Portfolio 48 GOLDMAN SACHS FUNDS II GESPECIALISEERDE PORTEFEUILLES Goldman Sachs Funds II Tactical Tilt Portfolio 49 GOLDMAN SACHS FUNDS II VASTRENTENDE PORTEFEUILLES Goldman Sachs Funds II Europe High Income Bond Portfolio 52 Bijlage I Adviesvergoedingen, Uitgavenlimieten, en Ratio s totale netto uitgaven 55 Bijlage II Startdata portefeuilles en aandelencategorieën, Beëindigingen en Fusies 57 Bijlage III Concentratie aandeelhoudersbelangen 58 Overige informatie 59
Raad van bestuur en overige informatie GOLDMAN SACHS FUNDS II, SICAV Société d Investissement à Capital Variable Een beleggingsfonds opgericht naar het recht van het Groothertogdom Luxemburg Raad van bestuur Frank Ennis (Iers) 1 Mark Heaney (VK/Iers) 2 Eugene Regan (Iers) 1 Alan Shuch (VS) 2 Theodore Sotir (VK/VS) 2 Katherine Uniacke (VS) 2,3 Bewaarder, domiciliëringskantoor, administrator, noteringskantoor en Luxemburgse betalingsgemachtigde State Street Bank Luxembourg S.A. 49, avenue J.F. Kennedy L-1855 Luxemburg Groothertogdom Luxemburg Distributeur Goldman Sachs International 2 Peterborough Court 133 Fleet Street Londen, EC4A 2BB Verenigd Koninkrijk Auditor PricewaterhouseCoopers, Société coopérative 400, route d Esch L-1471 Luxemburg Groothertogdom Luxemburg Beleggingsadviseur Goldman Sachs Asset Management International 2 Peterborough Court 133 Fleet Street Londen, EC4A 2BB Verenigd Koninkrijk Onderadviseurs 4 : Goldman Sachs Asset Management, L.P. 2 200 West Street 10282 New York Verenigde Staten Goldman Sachs (Singapore) Pte. 2 50 Raffles Place #29-01 Shell Tower Singapore 048623 Goldman Sachs Asset Management Co., Ltd. 2 Roppongi Hills Mori Tower 10-1, Roppongi 6-chome Minato-Ku, Tokio 106-6144, Japan Goldman Sachs Asset Management Australia Pty Ltd. 2 Level 17, 101 Collins Street Melbourne VIC 3000, Australië Goldman Sachs (Asia) L.L.C. Kantoor in Hongkong 2 68th Floor Cheung Kong Center, 2 Queen s Road Central, Hongkong Goldman Sachs Asset Management Brasil LTDA 2 Av. Presidente Juscelino Kubitschek 510-7 Andar Sao Paulo, SP Brazilië 04543-000 Goldman Sachs International 2 Peterborough Court 133 Fleet Street Londen, EC4A 2BB Verenigd Koninkrijk Goldman Sachs Hedge Fund Strategies LLC 2 One New York Plaza 10004 New York Verenigde Staten Juridische adviseurs van het fonds en de Beleggingsadviseur Arendt & Medernach 14, rue Erasme L-2082 Luxemburg Groothertogdom Luxemburg Statutair kantoor c/o State Street Bank Luxembourg S.A. 49, avenue J.F. Kennedy L-1855 Luxemburg R.C.S. Luxemburg B 133 806 Groothertogdom Luxemburg Registratie- en overdrachtskantoor RBC Investor Services Bank S.A. 14, Rue Porte de France L-4360 Esch-sur Alzette Groothertogdom Luxemburg Kantoor voor dienstverlening aan aandeelhouders European Shareholder Services Goldman Sachs International 2 Peterborough Court 133 Fleet Street Londen, EC4A 2BB Verenigd Koninkrijk Betalings- en informatiegemachtigde in Oostenrijk Raiffeisen Bank International AG Am Stadtpark 9 1030 Wenen, Oostenrijk Betalings- en informatiegemachtigde in België RBC Investor Services Place Rogier II 1210 Brussel, België Betalings- en informatiegemachtigde in Frankrijk RBC Investor Services Bank France S.A. 105, rue Réaumur 75002 Parijs, Frankrijk Betalings- en informatiegemachtigde in Duitsland State Street Bank GmbH Brienner Strasse 59 80333 München, Duitsland Betalingsgemachtigde in Italië Société Générale Securities Services S.p.A. Maciachini Center MAC 2 Via Benigno Crespi, 19/A 20159 Milaan, Italië Betalingsgemachtigde in Zweden Global Transaction Services SEB Merchant Banking Sergels Torg 2 SE-10640 Stockholm, Zweden Betalingsgemachtigde in Zwitserland Goldman Sachs Bank AG 2 Münsterhof 4 8001 Zürich, Zwitserland Vertegenwoordiger in Zwitserland First Independent Fund Services AG Klausstrasse 33 8008 Zürich, Zwitserland Het Fondsprospectus met zijn Supplementen, de Essentiële Beleggersinformatie, de statuten, het jaarverslag, het halfjaarverslag en de lijst met alle gedurende het boekjaar door de beleggingsadviseur verrichte transacties zijn gratis verkrijgbaar bij de plaatselijke betalings- en informatiekantoren en bij de Zwitserse vertegenwoordiger. 1 Onafhankelijke leden van de raad van bestuur. 2 Een verbonden partij van Goldman Sachs Funds II, SICAV. 3 Katherine Uniacke is per 5 april 2013 benoemd tot lid van de Raad van bestuur van Goldman Sachs Funds II, SICAV. 4 Zie toelichting 6 voor onafhankelijke onderadviseurs. 1
Verslag van de beleggingsadviseur Geachte aandeelhouders, Bijgevoegd is het verslag over de periode afgesloten per 31 mei 2013. A. Marktoverzicht De groei van de wereldeconomie was gemengd tijdens het halfjaar tot 31 mei 2013. De economie in de VS bleef wel groeien, maar niet tegen dezelfde snelheid. De groei van het bruto binnenlands product ( bbp ) in de VS bedroeg 3,1% in het derde kwartaal van 2012 en nam daarna af tot 0,4% in het vierde kwartaal. Het ministerie van Handel van de VS verklaarde daarna dat de groei van het bbp tijdens het eerste kwartaal van 2013 gelijk was aan 1,8%. De groei in veel andere ontwikkelde landen was zwak, maar men verwacht een bescheiden verbetering. In de World Economic Outlook Update van april 2013 voorzag het Internationaal Monetair Fonds ( IMF ) een toename in de groei wereldwijd van 3,2% in 2012 tot 3,3% in 2013. Regionaal verwacht het IMF dat de negatieve groei in 2013 min -0,3% zal zijn in de eurozone. Verwacht wordt dat de groei in groeilanden hoger zal blijven dan in de ontwikkelde landen. Het IMF voorziet dat de groei in groeilanden zal stijgen van 5,1% in 2012 tot 5,3% in 2013. Men verwacht in het bijzonder dat de Chinese economie zal groeien met 8,0% in 2013. De groei in 2012 was 7,8%. Voor India verwacht het IMF een stijging van de groei van 4,0% in 2012 tot 5,7% in 2013. De wereldaandelenmarkt was tijdens de verslagperiode op bepaalde momenten aan volatiliteit onderhevig te midden van allerhande macro-economische problemen. Voorbeelden daarvan waren de vrees rond de fiscal cliff (begrotingsafgrond) en automatische begrotingskortingen ($ 85 miljard besparing op overheidsuitgaven) in de VS, de verzwakte groei van de wereldeconomie en de lopende crisis van de Europese staatsschuld. Ondanks deze uitdagingen was de vraag naar risicovolle beleggingen in het algemeen robuust. De aandelenmarkt in de VS, gemeten door de S&P 500 Index, genereerde een sterk rendement van 16,04% over het halfjaar afgesloten per 31 mei 2013. Ook de internationale aandelen van ontwikkelde landen produceerden een robuust rendement: het rendement van de MSCI EAFE Index was 11,77%. Aandelen van groeilanden produceerden daarentegen relatief zwakke resultaten: over de verslagperiode steeg de MSCI Emerging Markets Index met 1,30%. Dit was te wijten aan een aantal factoren, waaronder twijfels of China in staat zou zijn om een zachte landing te orkestreren voor de economie van het land.* Op de internationale vastrentende markten werden gemengde resultaten geboekt over het halfjaar afgesloten per 31 mei 2013. De verslagperiode begon met een positieve noot, aangezien centrale banken wereldwijd een zeer soepel monetair beleid bleven voeren en beleggers bijkomend rendement zochten in een klimaat met lage rente. In mei 2013 vond echter een scherpe uitverkoop plaats op de internationale vastrentende markt. De rente steeg in mei wereldwijd, gedeeltelijk wegens de vrees dat de Federal Reserve Board in de VS zou beginnen met de afbouw van de kwantitatieve versoepeling. Gezien de verslapping van de groei van de wereldeconomie bleef de inflatie tijdens de verslagperiode ruim binnen de perken. Een vat olie kostte aan het begin van de verslagperiode bijvoorbeeld $ 89. Aan het einde van mei 2013 was de prijs $ 92. De goudprijs daalde sterk tijdens de periode, van $ 1.726/ounce tot $ 1.394/ounce. Over het halfjaar tot 31 mei 2013 had de Barclays U.S. Aggregate Bond Index een negatief rendement van -1,05% en de Barclays Global Aggregate Bond Index een positief rendement van 0,33%. Risicovollere vastrentende effecten genereerden een gemengd rendement over de verslagperiode. De markt van hoogrentende obligaties in de VS, gemeten door de Barclays U.S. Corporate High Yield Bond Index, is gestegen met 5,79% tijdens de verslagperiode. Schuldeffecten van groeimarkten, gemeten door de JPMorgan EMBI Global Diversified Index, hadden daarentegen een negatief rendement van -2,31%.* *Rendementen zijn alle in US-dollar berekend. Het rendement behaald in het verleden is geen aanwijzing voor toekomstige resultaten, die anders kunnen zijn. 2
Verslag van de beleggingsadviseur B. Rendementsoverzicht 1 Gemiddeld netto rendement op jaarbasis Sinds Introductie- 6 maanden 2 1 jaar 3 jaar 5 jaar Introductie Valuta datum (%) (%) (%) (%) (%) Goldman Sachs Funds II Aandelenportefeuilles GMS Asia (ex-japan) Equity Portfolio (Categorie van aandelen P) USD 30 apr. 08 4,28 18,57 4,26 (1,36) (1,76) MSCI Asia AC Ex-Japan Index USD 30 apr. 08 3,12 18,95 8,52 2,08 1,37 GMS Emerging Markets Equity Portfolio (Categorie van aandelen P) EUR 31 jan. 12 3,43 14,96 0,79 MSCI EM Index EUR 31 jan. 12 1,30 14,10 1,90 GMS Europe Equity Portfolio (Categorie van aandelen P) EUR 18 dec. 09 11,47 30,03 10,46 8,94 MSCI Europe Index- EUR EUR 18 dec. 09 10,77 28,60 10,05 9,07 GMS Global Equity Portfolio (Categorie van aandelen P) USD 7 maa. 08 12,93 25,30 11,28 (2,10) (0,05) MSCI World Index USD USD 7 maa. 08 13,26 27,77 13,33 1,51 2,88 GMS Japan Equity Portfolio (Categorie van aandelen P) JPY 27 mei 09 46,15 60,82 9,76 7,62 Topix JPY 27 mei 09 46,85 61,39 11,31 8,38 GMS US Equity Portfolio (Categorie van aandelen P) USD 16 mei 08 21,21 34,18 14,33 3,32 3,09 S&P 500 Index Net USD USD 16 mei 08 16,04 26,42 16,11 4,72 4,32 Goldman Sachs Funds II Portefeuilles van specialisten Dynamic Alternative Strategies Portfolio (Basiscategorie van aandelen (Wekelijks)) EUR 24 maa. 10 3,59 5,47 1,38 0,75 3 Months Euro LIBOR EUR 24 maa. 10 0,07 0,20 0,81 0,80 Goldman Sachs Funds II Gespecialiseerde portefeuilles Tactical Tilt Portfolio (Categorie van aandelen P) USD 31 okt. 11 7,43 17,32 10,82 3 Months USD LIBOR USD 31 okt. 11 0,15 0,35 0,41 Goldman Sachs Funds II Vastrentende portefeuilles Europe High Income Bond Portfolio (Basiscategorie van aandelen) EUR 26 maa. 12 3,46 9,69 8,92 3 Months EURIBOR EUR 26 maa. 12 0,10 0,28 0,35 Goldman Sachs Asset Management International 3 13 juni 2013 1 Resultaten behaald in het verleden vormen geen garantie voor de toekomst. Waar van toepassing zijn de rendementen vermeld exclusief kosten en inclusief dividend. 2 Cumulatieve netto rendementen. 3 Deze informatie betreft de algemene marktactiviteit, bedrijfstak- of sectortrends of andere ruim gebaseerde economische, marktof politieke omstandigheden. De informatie kan ook verwijzen naar specifieke effecten voor de rendementen in het verleden of is de basis voor discretionaire beleggingsbeslissingen in het verleden. Deze informatie mag niet worden opgevat als research- of beleggingsadvies of een aanbeveling om beleggingen in de strategie of andere beleggingen vermeld in dit verslag te kopen of te verkopen, of een beleggingsstrategie te volgen. Zie de rubriek Overige informatie op pagina 59. Het rendement behaald in het verleden is geen aanwijzing voor toekomstige resultaten, die anders kunnen zijn. 3
Staat van activa en passiva (niet gecontroleerd) Per 31 mei 2013 Aandelenportefeuilles Portefeuille van specialisten Activa Beleggingen, tegen waarde, zonder derivaten Niet-gerealiseerde winst op valutatermijncontracten Niet-gerealiseerde winst op valutatermijncontracten specifiek voor de categorie van aandelen Niet-gerealiseerde winst op futures Niet-gerealiseerde winst op swaps Vooruitbetaalde bedragen betaald op swaptransacties van gekochte opties Liquide middelen Verschuldigd van makelaars Te ontvangen voor verkochte beleggingen Te ontvangen voor verkochte aandelen Te ontvangen dividend Te ontvangen rente, swaps uitgezonderd Rente te ontvangen op swaps Te ontvangen teruggevorderde belasting op dividenden Overige activa Totaal Activa Passiva Bank, debetsaldi Verschuldigd aan makelaars Niet-gerealiseerd verlies op valutatermijncontracten Niet-gerealiseerd verlies op valutatermijncontracten specifiek voor categorieën van aandelen Niet-gerealiseerd verlies op futures Verschuldigd voor gekochte beleggingen Verschuldigd voor verzilverde aandelen Betaalbaar gestelde uitkeringen Verschuldigde vergoeding aan Beleggingsadviseur Verschuldigde prestatievergoedingen Verschuldigde administratie- en bewaarvergoeding Verschuldigde vergoeding voor overdrachtskantoor Verschuldigde taxe d abonnement Verschuldigde honoraria voor financiële controle Verschuldigde vergoeding voor dienstverlening aan aandeelhouders Verschuldigde honoraria voor raad van bestuur Verschuldigde juridische kosten Verschuldigde verzekeringspremies Verschuldigde drukkosten Verschuldigd voor bronbelasting op dividend- en rente-inkomsten Overige schulden Totaal Passiva Eigen vermogen Alternatieve berekeningsmethode van de Nettoinventariswaarde Eigen vermogen (na toepassing van de alternatieve berekeningsmethode van de Netto-inventariswaarde) Gespecialiseerde portefeuille Vastrentende portefeuille Gecombineerd GMS Asia GMS Dynamic Europe totaal (ex-japan) Emerging GMS Europe GMS Global GMS Japan GMS US Alternative Tactical High Income Verslagperiode Equity Market Equity Equity Equity Equity Equity Strategies Tilt Bond afgesloten Portfolio Portfolio Portfolio Portfolio Portfolio (a) Portfolio Portfolio (b) Portfolio Portfolio 31 mei 2013 Toelichting USD USD EUR USD JPY USD EUR USD EUR USD 3(c) 65.093.671 219.237.225 194.539.431 395.449.767 1.932.695 259.447.861 136.055.492 915.911.384 114.211.770 2.451.353.995 3(c) 1.588.640 254.974 1.919.431 3(c) 1.459.597 3.644.457 5.538.065 3(c) 13.171.089 13.171.089 3(c) 696.278 696.278 6.344.952 6.344.952 3(c) 6.153.263 6.153.263 3(d) 1.882.259 1.364.766 1.305.628 3.816.537 18.761 3.500.074 21.534 18.849.754 1.358 31.322.781 3(e) 152.528 1.367.228 27.658.774 29.585.075 144.254 1.410.186 3.949.877 8.107 835.244 87.156 6.926.338 241.466 174.076 151.151 150.779 762.417 3(b) 265.081 832.830 533.250 1.163.727 17.319 262.281 784 28.303 112 3.416.748 3(b) 6.399 1.707.869 2.222.103 3(b) 1.205.366 1.205.366 5 83.338 161.003 269.122 1.305 25.272 6.390 1.622 123 8.489 2.561 34.889 35.383 130.312 67.636.310 221.778.423 198.029.374 406.131.173 1.977.005 264.204.728 138.907.196 993.792.064 116.211.466 2.561.017.335 4.003 11.834 749 172 307.960 24.880 357.219 3(e) 14.155.706 14.155.706 3(c) 675.065 675.065 3(c) 1.466.528 1.029.687 2.932.287 3(c) 10.332 6.477.793 6.488.125 519.081 1.094.670 1.343.081 1.529.514 4.959 566.610 1.000.000 6.798.792 137.250 30.410 3.800.000 10.203 232.617 1.547 163.355 4.524.320 1.485.707 1.927.482 6 128.721 697.188 687.787 702.664 3.260 693.236 375.790 1.080.732 103.094 4.848.413 6 21.944 28.469 6 49.618 46.318 29.627 100.095 3.017 47.623 34.950 90.432 18.264 471.444 6 1.426 2.815 2.500 3.264 31 3.293 6.445 7.466 30.176 5 12.336 36.982 38.457 67.133 367 48.511 5.003 111.461 24.400 368.096 7.369 11.385 5.645 7.369 337 7.369 15.728 13.318 2.833 81.552 6 4.304 12.312 12.573 23.002 139 16.469 12.205 58.348 7.807 158.086 6 1.151 3.754 3.963 6.849 38 5.215 2.636 4.428 31.651 16.248 19.492 26.644 1.086 28.988 10.396 121.413 668 1.664 4.698 3.722 28 6.632 1.222 8.320 4.501 34.803 1.884 13.199 16.940 15.789 10 19.971 3.405 13.595 2.586 94.287 17.312 82.428 187.615 1.238 67.241 366.859 25.481 2.151 1.638 16.266 1.533 2.115 18.844 11.586 1.284 101.022 937.184 2.016.700 2.197.560 7.165.163 26.246 1.745.890 2.976.643 23.366.404 1.843.139 44.595.267 66.699.126 219.761.723 195.831.814 398.966.010 1.950.759 262.458.838 135.930.553 970.425.660 114.368.327 2.516.422.068 3(h) 66.699.126 219.761.723 195.831.814 398.966.010 1.950.759 262.458.838 135.930.553 970.425.660 114.368.327 2.516.422.068 (a) In 000. (b) Staat van activa en passiva per 29 mei 2013, de laatste handelsdag van de verslagperiode. Zie de statistische informatie voor uitstaande aandelen en netto vermogenswaarde per aandeel per 31 mei 2013. 4 De toelichting maakt integraal deel uit van deze halfjaarrekening.
Staat van bedrijfsactiviteiten (niet gecontroleerd) over de verslagperiode afgesloten per 31 mei 2013 Inkomsten Ontvangen dividenden Ontvangen rente, swaps uitgezonderd Ontvangen rente op swaps Netto (afschrijvingskosten)/netto toename Kosten Rente op debetsaldi van bankrekeningen Vergoeding voor Beleggingsadviseur Prestatievergoedingen Vergoedingen voor administratie en bewaring Vergoedingen voor overdrachtskantoor Taxe d abonnement Honoraria voor financiële controle Vergoeding voor dienstverlening aan aandeelhouders Honoraria voor raad van bestuur Juridische kosten Verzekeringspremies Drukkosten Publicatiekosten Overige kosten Min: opgeschorte vergoedingen voor Beleggingsadviseur Min: opgeschorte vaste bedrijfskosten voor Beleggingsadviseur Totaal kosten Bronheffing op dividenden en andere beleggingsinkomsten Netto inkomsten/(-kosten) voor de periode Gerealiseerde netto winst/(-verlies) op effecten van beleggingen Gerealiseerde netto winst/(-verlies) op futures Gerealiseerde netto winst/(-verlies) op valuta s en valutatermijncontracten Gerealiseerde netto winst/(-verlies) op swaps Gerealiseerde netto winst/(-verlies) op opties Gerealiseerde netto winst/(-verlies) Netto wijziging in niet-gerealiseerde winst/(verlies) op beleggingseffecten Netto wijziging in niet-gerealiseerde winst/(verlies) op futures Netto wijziging in niet-gerealiseerde winst/(verlies) op valuta s en valutatermijncontracten Netto wijziging in niet-gerealiseerde winst/(verlies) op swaps Netto wijziging in niet-gerealiseerde winst/(verlies) op opties Netto wijziging in niet-gerealiseerde winst/(verlies) Netto beleggingswinst/(-verlies) Aandelenportefeuilles Portefeuille van specialisten Gespecialiseerde portefeuille Vastrentende portefeuille Gecombineerd GMS Asia GMS Dynamic Europe totaal (ex-japan) Emerging GMS Europe GMS Global GMS Japan GMS US Alternative Tactical High Income Verslagperiode Equity Market Equity Equity Equity Equity Equity Strategies Tilt Bond afgesloten Portfolio Portfolio Portfolio Portfolio Portfolio (a) Portfolio Portfolio (b) Portfolio Portfolio 31 mei 2013 Toelichting USD USD EUR USD JPY USD EUR USD EUR USD 3(b) 612.978 2.789.153 3.826.370 5.736.465 21.776 1.684.670 72.238 8.698.915 1.503 24.871.058 3(b) 5 2.198 104 641 201.483 2.479.053 3.456.402 3(b) 1.896.849 1.896.849 3(b) (154.244) (450.230) (744.810) 612.978 2.789.158 3.826.370 5.738.663 21.776 1.684.774 72.879 10.643.003 2.030.326 29.479.499 3(b) 1.230 761 1.684 676 241 1.532 4 24.318 608 34.108 6 424.346 1.334.751 1.072.862 1.991.423 12.610 1.363.160 729.834 2.874.227 327.664 10.917.284 6 22.129 29.027 6 76.757 96.866 67.489 147.255 4.249 66.911 55.247 135.009 28.256 766.338 6 3.460 5.238 4.856 5.921 233 5.587 9.106 15.137 562 56.888 5 16.032 45.221 46.570 83.268 487 60.507 5.743 134.032 29.144 451.120 7.498 11.584 5.797 7.498 597 7.499 8.856 13.552 4.861 79.618 6 12.307 35.226 36.139 64.876 373 46.065 23.454 154.836 23.830 426.729 6 885 2.581 2.783 4.985 29 3.698 1.931 3.325 2.992 25.892 31.322 30.342 35.313 55.677 2.253 47.347 44.609 76.560 17.955 393.751 400 997 2.816 2.231 17 3.975 729 4.987 2.697 20.960 1.838 7.700 9.462 8.994 97 11.295 3.902 7.899 3.514 60.903 202 91 156 404 16 202 736 353 29 2.631 25.929 13.722 10.463 21.673 3.595 13.457 2.733 24.665 23.285 185.782 602.206 1.585.080 1.296.390 2.394.881 24.797 1.631.235 909.013 3.468.900 465.397 13.451.031 6 53.558 95 8.648 4.251 151.803 6 50 535 548.648 1.584.985 1.296.390 2.394.881 16.099 1.631.235 909.013 3.468.900 461.146 13.298.693 64.296 326.729 560.811 1.007.848 1.556 481.807 272.807 9.981 2.918.851 34 877.444 1.969.169 2.335.934 4.121 (428.268) (836.134) 6.901.296 1.559.199 13.261.955 2.641.339 415.683 11.604.518 11.849.059 98.531 14.540.045 66.670 1.179.350 449.019 47.578.284 45.108 36.749.326 36.794.434 302.423 (220.604) 29.474 (727.127) (3.251.707) (15.713.713) 259.473 (20.245.270) 2.267.361 2.267.361 (4.725.393) (4.725.393) 2.988.870 195.079 11.633.992 11.121.932 98.531 14.540.045 (3.185.037) 19.756.931 708.492 61.669.416 (646.225) 2.058.904 6.251.705 29.139.816 580.809 30.255.346 5.420.040 12.857.170 2.151.110 98.013.832 (10.332) (2.889.441) (2.899.773) (3.349) (13.379) 2.396 653.209 (203.503) 1.856.966 (372.136) 1.741.525 671.799 671.799 4.543.970 4.543.970 (659.906) 2.045.525 6.254.101 29.793.025 580.809 30.255.346 5.216.537 17.040.464 1.778.974 102.071.353 2.328.998 3.118.048 19.857.262 43.250.891 683.461 44.367.123 1.195.366 43.698.691 4.046.665 177.002.724 (a) In 000. (b) Netto beleggingswinst/verlies wordt vermeld per 29 mei 2013, de laatste handelsdag van de verslagperiode. Winsten en verliezen komen uitsluitend voort uit de gewone bedrijfsactiviteiten. Er waren geen andere winsten en verliezen dan die vermeld in het overzicht van bedrijfsactiviteiten. 5 De toelichting maakt integraal deel uit van deze halfjaarrekening.
Staat van wijzigingen in vermogen (niet gecontroleerd) over de verslagperiode afgesloten per 31 mei 2013 Eigen vermogen aan het begin van de verslagperiode Herbelegde uitkeringen Opbrengsten van uitgegeven aandelen Betalingen voor verzilverde aandelen Netto beleggingswinst/(-verlies) van de verslagperiode Uitkeringen Valutacorrecties Eigen vermogen per 31 mei 2013 Alternatieve berekeningsmethode van de Netto-inventariswaarde Eigen vermogen (na toepassing van de alternatieve berekeningsmethode van de Netto-inventariswaarde) Aandelenportefeuilles Portefeuille van specialisten Gespecialiseerde portefeuille Vastrentende portefeuille Gecombineerd GMS Asia GMS Dynamic Europe totaal (ex-japan) Emerging GMS Europe GMS Global GMS Japan GMS US Alternative Tactical High Income Verslagperiode Equity Market Equity Equity Equity Equity Equity Strategies Tilt Bond afgesloten Portfolio Portfolio Portfolio Portfolio Portfolio (a) Portfolio Portfolio (b) Portfolio Portfolio 31 mei 2013 Toelichting USD USD EUR USD JPY USD EUR USD EUR USD 55.734.200 150.733.967 170.818.226 299.586.593 1.490.645 202.521.913 114.441.476 663.091.167 123.561.892 1.921.057.913 2.055 30.898 87.586 60.177 85 178.907 387.833 7 12.138.805 71.744.387 21.466.999 80.202.256 26.841 29.515.465 35.744.739 284.636.240 553.569.047 7 (3.350.292) (5.623.079) (15.710.503) (23.774.747) (245.695) (13.945.663) (15.451.028) (20.182.843) (11.754.523) (125.799.657) 2.328.998 3.118.048 19.857.262 43.250.891 683.461 44.367.123 1.195.366 43.698.691 4.046.665 177.002.724 (154.640) (242.498) (687.756) (359.160) (4.578) (996.502) (1.485.707) (4.652.735) 15 (5.143.057) 66.699.126 219.761.723 195.831.814 398.966.010 1.950.759 262.458.838 135.930.553 970.425.660 114.368.327 2.516.422.068 3(h) 66.699.126 219.761.723 195.831.814 398.966.010 1.950.759 262.458.838 135.930.553 970.425.660 114.368.327 2.516.422.068 (a) In 000. (b) Eigen vermogen wordt vermeld per 29 mei 2013, de laatste handelsdag van de verslagperiode. 6 De toelichting maakt integraal deel uit van deze halfjaarrekening.
Statistische informatie (niet gecontroleerd) Per 31 mei 2013 Valuta Uitstaande Netto-inventariswaarde per aandelen aandeel per Netto-inventariswaarde per per 31 mei 13 31 mei 13 30 nov. 12 30 nov. 11 31 mei 13 30 nov. 12 30 nov. 11 Maximale koers per aandeel per 31 mei 13 Aandelenportefeuilles Global Manager Strategies Portfolios GMS Asia (ex-japan) Equity Portfolio Categorie van kapitalisatieaandelen P USD 4.501.435 9,14 8,76 7,83 41.130.720 35.563.776 32.323.388 9,64 Categorie van aandelen P USD 2.389.569 8,93 8,63 7,73 21.341.020 20.170.423 15.412.979 9,42 Categorie van kapitalisatieaandelen R (a) USD 277.298 10,18 2.822.816 10,74 Categorie van aandelen R (a) USD 137.979 10,18 1.404.570 10,74 GMS Emerging Markets Equity Portfolio Categorie van kapitalisatieaandelen IO (a) USD 4.590.000 9,64 44.251.895 9,64 Categorie van kapitalisatieaandelen P USD 11.817.513 10,10 9,77 119.413.030 107.351.590 10,66 Categorie van aandelen P USD 4.620.487 10,05 9,77 46.442.158 43.382.377 10,60 Categorie van kapitalisatieaandelen R (a) USD 631.579 10,02 6.328.926 10,57 Categorie van aandelen R (a) USD 331.828 10,02 3.325.714 10,57 GMS Europe Equity Portfolio Categorie van kapitalisatieaandelen P EUR 9.599.012 13,45 12,06 10,04 129.078.065 117.095.773 99.677.891 14,19 Categorie van aandelen P EUR 4.413.119 13,03 11,84 9,99 57.519.494 53.722.453 44.646.286 13,75 Categorie van kapitalisatieaandelen R (a) EUR 619.017 11,12 6.883.724 11,73 Categorie van aandelen R (a) EUR 211.183 11,13 2.350.531 11,74 GMS Global Equity Portfolio Categorie van kapitalisatieaandelen I (a) USD 8,45 2.716.483 Categorie van kapitalisatieaandelen I USD 1.198.000 11,66 10,31 13.967.062 12.349.304 11,66 Categorie van kapitalisatieaandelen IO (a) USD 4.469.060 10,88 48.616.474 10,88 Categorie van kapitalisatieaandelen P EUR 3.106.973 17,95 15,88 13,98 55.777.563 48.482.246 31.057.436 18,94 Categorie van kapitalisatieaandelen P USD 17.797.900 9,97 8,84 8,05 177.477.234 161.226.213 147.905.233 10,52 Categorie van aandelen P USD 7.701.610 9,78 8,71 7,98 75.298.434 63.001.129 73.862.324 10,32 Categorie van kapitalisatieaandelen R (a) USD 515.374 11,22 5.784.665 11,84 Categorie van aandelen R (a) USD 486.623 11,22 5.459.118 11,84 GMS Japan Equity Portfolio Categorie van kapitalisatieaandelen P JPY 80.023 13.429,18 9.188,07 8.810,38 1.074.639.382 817.428.436 988.712.709 14.167,78 Categorie van aandelen P JPY 64.587 13.224,33 9.109,58 8.784,31 854.127.761 673.216.113 665.905.222 13.951,67 Categorie van kapitalisatieaandelen R (a) JPY 596 14.331,50 8.539.283 15.119,73 Categorie van aandelen R (a) JPY 939 14.332,26 13.452.686 15.120,53 GMS US Equity Portfolio Categorie van kapitalisatieaandelen P USD 12.814.466 11,67 9,63 8,47 149.518.774 118.145.958 125.047.177 12,31 Categorie van aandelen P USD 8.529.792 11,66 9,62 8,46 99.482.437 84.375.955 73.475.029 12,30 Categorie van kapitalisatieaandelen R (a) USD 771.575 12,02 9.272.960 12,68 Categorie van aandelen R (a) USD 348.306 12,01 4.184.667 12,67 Portefeuilles van specialisten Dynamic Alternative Strategies Portfolio (b) Basiscategorie van kapitalisatieaandelen (Wekelijks) EUR 36.277 102,51 98,57 95,00 3.718.731 3.702.354 8.409.216 108,15 Categorie van aandelen in basisvaluta (Wekelijks) EUR 15.685 102,51 98,58 95,00 1.607.926 773.876 161.492 108,15 Categorie van kapitalisatieaandelen IO (naar USD afgedekte categorie) (Wekelijks) (a) USD 5.966 101,41 604.988 101,41 Categorie van kapitalisatieaandelen in andere valuta (naar CHF afgedekte categorie) (Wekelijks) CHF 5.469 100,66 96,88 94,01 550.513 659.356 7.565.682 106,20 Categorie van kapitalisatieaandelen in andere valuta (naar USD afgedekte categorie) (Wekelijks) USD 9.435 101,92 97,82 93,77 961.587 833.441 2.873.793 107,53 Categorie van aandelen in andere valuta (naar GBP afgedekte categorie) (Wekelijks) GBP 2.315 102,79 98,70 94,64 237.958 228.483 370.042 108,44 Categorie van kapitalisatieaandelen P (Wekelijks) EUR 275.650 103,32 99,23 95,40 28.479.643 21.874.516 21.991.564 109,00 Categorie van kapitalisatieaandelen P (naar USD afgedekte categorie) (Wekelijks) USD 162.830 103,20 98,94 94,54 16.804.727 16.812.556 17.719.694 108,88 Categorie van aandelen P (Wekelijks) EUR 60.269 103,34 99,25 95,41 6.228.178 5.276.153 4.126.912 109,02 Categorie van aandelen P (naar GBP afgedekte categorie) (Wekelijks) GBP 451.836 103,59 99,35 95,05 46.803.577 45.325.781 43.556.413 109,29 Categorie van aandelen P (naar USD afgedekte categorie) (Wekelijks) USD 128.863 103,05 98,85 94,50 13.279.213 15.669.190 11.427.664 108,72 Categorie van kapitalisatieaandelen R (Wekelijks) (a) EUR 55.464 103,48 5.739.671 109,17 Categorie van aandelen R (Wekelijks) (a) EUR 8.148 103,46 842.902 109,15 7
Statistische informatie (niet gecontroleerd) Per 31 mei 2012 (vervolg) Valuta Uitstaande Netto-inventariswaarde per aandelen aandeel per Netto-inventariswaarde per per 31 mei 13 31 mei 13 30 nov. 12 30 nov. 11 31 mei 13 30 nov. 12 30 nov. 11 Maximale koers per aandeel per 31 mei 13 Dynamic Alternative Strategies Portfolio (b) (vervolg) Categorie van aandelen R (naar GBP afgedekte categorie) (Wekelijks) (a) GBP 55.495 103,68 5.753.791 109,38 Categorie van aandelen R (naar USD afgedekte categorie) (Wekelijks) (a) USD 35.979 100,69 3.622.718 106,23 Gespecialiseerde portefeuilles Tactical Tilt Portfolio Categorie van kapitalisatieaandelen I USD 266.266 119,32 111,03 31.769.735 11.102.527 119,32 Categorie van kapitalisatieaandelen IO USD 317.133 122,80 113,84 38.943.540 35.770.041 122,80 Categorie van kapitalisatieaandelen IO (naar GBP afgedekte categorie) GBP 60.000 116,03 107,48 6.961.594 6.448.943 116,03 Categorie van kapitalisatieaandelen P (naar CHF afgedekte categorie) CHF 62.886 118,56 110,63 99,28 7.455.740 7.188.184 3.132.264 125,08 Categorie van kapitalisatieaandelen P (naar EUR afgedekte categorie) EUR 1.384.992 116,62 108,77 97,51 161.521.989 121.665.221 13.895.904 123,03 Categorie van kapitalisatieaandelen P (naar GBP afgedekte categorie) GBP 333.162 117,58 109,37 97,50 39.174.701 35.709.210 8.665.925 124,05 Categorie van kapitalisatieaandelen P USD 3.038.736 117,72 109,57 97,50 357.716.008 181.462.393 17.790.630 124,19 Categorie van aandelen P USD 515.774 117,14 109,54 97,50 60.416.949 53.686.670 15.568.048 123,58 Categorie van aandelen P (naar EUR afgedekte categorie) EUR 183.488 115,85 108,73 97,52 21.257.112 16.381.871 6.089.199 122,22 Categorie van aandelen P (naar GBP afgedekte categorie) GBP 781.489 117,02 109,35 97,51 91.453.619 79.044.371 19.306.603 123,46 Categorie van kapitalisatieaandelen R (a) USD 54.584 106,49 5.812.365 112,35 Categorie van aandelen R (a) USD 18.293 106,49 1.948.003 112,35 Categorie van kapitalisatieaandelen R (naar CHF afgedekte categorie) (a) CHF 1.000 103,67 103.667 109,37 Categorie van kapitalisatieaandelen R (naar EUR afgedekte categorie) (a) EUR 90.187 103,64 9.347.029 109,34 Categorie van aandelen R (naar EUR afgedekte categorie) (a) EUR 1.000 103,70 103.704 109,40 Categorie van kapitalisatieaandelen R (naar GBP afgedekte categorie) (a) GBP 19.335 103,86 2.008.066 109,57 Categorie van aandelen R (naar GBP afgedekte categorie) (a) GBP 30.546 103,85 3.172.261 109,56 Vastrentende portefeuilles Europe High Income Bond Portfolio Categorie van aandelen in basisvaluta (S-uitkering) EUR 1.066.219 107,27 105,03 114.368.327 123.561.892 113,17 (a) Zie bijlage II. (b) Vermeld per 29 mei 2013, de laatste handelsdag van de verslagperiode. 8
Toelichting bij de halfjaarrekening (niet gecontroleerd) over de verslagperiode afgesloten per 31 mei 2013 1 Organisatie Goldman Sachs Funds (het fonds ) is op 20 november 2007 voor onbepaalde duur opgericht naar het recht van het Groothertogdom Luxemburg als een Société d Investissement à Capital Variable (SICAV of bevek, beleggingsvennootschap met veranderlijk kapitaal). Het fonds is geregistreerd en het komt in aanmerking als een zelfbeheerd bedrijf conform de wet van 17 december 2010. Per 31 mei 2013 bestond het fonds uit negen verschillende portefeuilles (de portefeuilles ). Per 31 mei 2013 bood het fonds aandelen aan in de portefeuilles vermeld in bijlage I. Zie bijlage II voor tijdens de verslagperiode geïntroduceerde portefeuilles en categorieën van aandelen. 2 Beleggingsdoel Het belangrijkste beleggingsdoel van elke aandelenportefeuille is kapitaalgroei op de lange termijn via belegging in toegestane beleggingen. Het beleggingsdoel voor de portefeuille van specialisten is specifiek voor de portefeuille: het doel van de Dynamic Alternative Strategies Portfolio is de verwezenlijking van een aantrekkelijk, voor risico gecorrigeerd rendement op de lange termijn, hoofdzakelijk via spreiding van de beleggingen over uiteenlopende alternatieve beleggingsstrategieën die een of meer van de vier volgende sectoren kunnen bevatten, direct of via de belegging in toegestane fondsen: tactische handel, long of short gaan in aandelen, relatieve waarde en op basis van een gebeurtenis. Het belangrijkste beleggingsdoel van elke specifiek gerichte portefeuille is kapitaalgroei op de lange termijn met een portefeuille van toegestane beleggingen, waaronder overdraagbare effecten, financiële derivaten en toegestane fondsen. Het hoofddoel van de vastrentende portefeuille is het produceren van een hoog totaalrendement bestaande uit inkomsten en kapitaalgroei via belegging in toegestane beleggingen. 3 Belangrijke grondslagen voor boekhoudkundige waardering ( a) Basis voor opstelling van de ( half) jaarrekening De (half)jaarrekening van de afzonderlijke portefeuilles wordt opgesteld in hun basisvaluta. Het gecombineerde totaal van alle portefeuilles wordt voorgesteld in US-dollar. De beleggingsadviseur is van mening dat de basisvaluta van de portefeuilles het best de juiste economische effecten van de onderliggende transacties, gebeurtenissen en omstandigheden van de portefeuilles weergeeft. De (half)jaarrekening werd opgesteld overeenkomstig de Luxemburgse wet inzake instellingen voor collectieve belegging. Bij de opstelling van de (half)jaarrekening moet de raad van bestuur ramingen en veronderstellingen doen die van invloed kunnen zijn op de bedragen vermeld in de (half)jaarrekening en de bijbehorende toelichting. Zie de sectie over passiva in de staat van passiva en activa (balans) en toelichting 4 voor de situaties waarvoor de raad van bestuur bepaalde ramingen en veronderstellingen heeft moeten doen. De werkelijke resultaten kunnen van deze ramingen verschillen. ( b) Beleggingstransacties en gerelateerde beleggingsinkomsten Beleggingstransacties van het fonds worden geboekt op transactiedatum plus één boekhoudkundige dag. Gerealiseerde winsten en verliezen zijn gebaseerd op de methode van het gewogen gemiddelde. Ontvangen en betaalde dividenden worden geboekt op datum ex-dividend. Ontvangen rente en betaalde rente worden geboekt over de levensduur van de belegging. Rente-inkomsten omvatten gecumuleerde disagio s op de koers, disagio s bij de oorspronkelijke uitgifte en afschrijving van agio s en uitgiftepremies. Ze worden geboekt in de resultatenrekening over de levensduur van de onderliggende belegging. Ontvangen rente en dividenden worden geboekt op brutobasis, vóór eventuele bronbelasting. Bedrijfskosten worden geboekt op basis van periodeboekhouding. Transactiekosten, wanneer gemaakt, zijn opgenomen in het overzicht van de bedrijfsactiviteiten (resultatenrekening). 9
Toelichting bij de halfjaarrekening (niet gecontroleerd) over de verslagperiode afgesloten per 31 mei 2013 (vervolg) 3 Belangrijke grondslagen voor boekhoudkundige waardering ( vervolg) ( c) Belegging in effecten en waardering i. Boeken en afboeken Financiële activa en financiële passiva worden bij de portefeuilles geboekt op de datum waarop een portefeuille een contractuele partij wordt voor de belegging. Aankopen en verkopen van financiële activa en financiële passiva worden geboekt op transactiedatum plus één dag. Vanaf de transactiedatum plus één dag worden winsten en verliezen door veranderingen in de waarde van de financiële activa of financiële passiva geboekt in de staat van bedrijfsactiviteiten (resultatenrekening). Financiële activa worden afgeboekt wanneer de rechten op ontvangst van cashflows uit de beleggingen vervallen zijn, of wanneer de portefeuille vrijwel alle risico s en voordelen van de dom heeft overgedragen. ii. Beginselen voor berekening van de waarde De waarde van alle effecten en derivaten wordt bepaald volgens de onderstaande beleidsregels: (ii.1) Beursgenoteerde activa en passiva De waarde van beursgenoteerde financiële beleggingen, inclusief overdraagbare effecten toegelaten tot een officiële beursnotering of verhandeld op een andere gereguleerde markt die regelmatig werkt, met name gewone aandelen en preferente aandelen, is gebaseerd op de genoteerde beurskoers op de afsluitdatum van de verslagperiode, zonder aftrek voor geschatte toekomstige transactiekosten. (ii.2) Schuldeffecten Schuldeffecten, inclusief bedrijfsobligaties en activagedekte verplichtingen niet van semioverheden, zijn gewaardeerd op basis van door de dealer verstrekte noteringen of aan de hand van een service voor koersbepaling. (ii.3) Depositocertificaten en geldmarktbeleggingen Depositocertificaten, inclusief termijndeposito s, en geldmarktinstrumenten, worden gewaardeerd tegen boekwaarde (kostprijs min afschrijvingen), die de marktwaarde benadert. (ii.4) Aandelen in beleggingsfondsen De waarde van beleggingen in beleggingsfondsen met veranderlijk kapitaal, inclusief beleggingsfondsen, is gebaseerd op de officiële gepubliceerde netto-inventariswaarde per aandeel. (ii.5) Derivaten Een derivaat is een instrument waarvan de waarde wordt afgeleid van een onderliggend instrument, indexreferentiepercentage of een combinatie van deze factoren. Derivaten kunnen met onderhandse contracten worden gesloten, vaak parallelmarkt- of OTC-derivaten (over the counter) genoemd, of kunnen zijn genoteerd aan en worden verhandeld op een beurs. Derivaten kunnen de belofte betreffen om in de toekomst financiële instrumenten of commodity s te kopen of te verkopen tegen vastgestelde voorwaarden en op een vastgestelde datum, of om rentebetalingen of valuta s te ruilen op basis van een theoretische of contractuele waarde. Derivaten worden vermeld tegen marktwaarde en worden geboekt bij de activa en passiva in de staat van activa en passiva (balans). Winsten en verliezen door verandering in de marktwaarde komen tot uiting in de staat van bedrijfsactiviteiten (resultatenrekening) als een onderdeel van de mutaties van niet-gerealiseerde winsten/(verliezen). Gerealiseerde winsten of verliezen worden geboekt bij afloop van het contract of op datum van de cashflow uit periodieke betalingen. 10
Toelichting bij de halfjaarrekening (niet gecontroleerd) over de verslagperiode afgesloten per 31 mei 2013 (vervolg) 3 Belangrijke grondslagen voor boekhoudkundige waardering ( vervolg) ( c) Belegging in effecten en waardering ( vervolg) ii. Beginselen voor berekening van de waarde (vervolg) (ii.5) (a) Opties Voor de portefeuilles worden beursverhandelde en OTC-opties aangegaan met verschillende tegenpartijen. Wanneer de portefeuille een optie koopt, wordt een bedrag op basis van de betaalde premie geboekt als een actief. De waarde wordt dagelijks aangepast aan de marktwaarde (mark-to-market-methode). Wanneer de portefeuille een optie schrijft, wordt een bedrag op basis van de door de portefeuille ontvangen premie geboekt als een passief. De waarde wordt op elke waarderingsdatum aangepast aan de marktwaarde van de geschreven optie. Bij sluiting van de opties wordt het verschil tussen de premie en het betaalde of ontvangen bedrag, netto na makelaarsprovisies, (of wordt het volledige bedrag van de premie indien de optie waardeloos vervalt) behandeld als gerealiseerde winst of gerealiseerd verlies. De uitoefening van een optie geschreven door de portefeuille kan tot gevolg hebben dat de portefeuille een financieel instrument koopt tegen een andere prijs dan de actuele marktwaarde. De marktwaarde van een OTC-contract wordt bepaald door toepassing van een optiewaarderingsmodel of door verwijzing naar de prijs opgegeven door de tegenpartij bij de relevante optieovereenkomst. De marktwaarde van een beursverhandelde optie is gebaseerd op de verrekeningsprijs op de beurs of de onafhankelijke koersnoteringen opgegeven door een dienst voor prijsberekening of door de tegenpartij. (ii.5) (b) Futures Futures zijn contracten om een gestandaardiseerde hoeveelheid van een gespecificeerde commodity te kopen of te verkopen. Ze worden gewaardeerd tegen verrekeningsprijzen op de beurs of tegen onafhankelijke marktnoteringen. Deposito s voor de initiële marge, in cash of in effecten, zijn verplicht om te handelen op de futuresmarkt. Niet-gerealiseerde winsten of verliezen op futures worden geboekt om de marktwaarde van de contracten weer te geven. Ze zijn een onderdeel van de niet-gerealiseerde winsten of verliezen in de staat van bedrijfsactiviteiten (resultatenrekening) van de portefeuille. De variatiemarge wordt ontvangen of betaald, afhankelijk van de vraag of een niet-gerealiseerde winst of een niet-gerealiseerd verlies wordt gemaakt. Bij afloop van het contract wordt door de portefeuille een gerealiseerde winst of gerealiseerd verlies geboekt gelijk aan het verschil tussen de waarde van het contract bij het aangaan ervan en de waarde bij afloop. (ii.5) (c) Swaps Swaps, inclusief kredietswaps en totaalrendementswaps, kunnen worden gekoppeld aan een willekeurig aantal onderliggende beleggingen en indices. Bovendien zijn er grote verschillen in de termijnen van swaps. Cashflows worden geruild op basis van de onderliggende waarde. Vooruitbetalingen, die een risicopremie vertegenwoordigen, worden lineair afgeschreven over de looptijd van het contract. Swaps worden geboekt tegen marktwaarde. De waarde van de swap is gebaseerd op door de tegenpartij verstrekte externe prijsbepalingsdiensten of een waarderingsmodel. Het model houdt rekening met verschillende factoren, zoals de marktwaarde van de onderliggende waarde, de risico s van de onderliggende waarde en de specifieke contractbepalingen. (ii.5) (d) Valutatermijncontracten Bij een valutatermijncontract wordt voor de portefeuille overeengekomen om een vaste hoeveelheid van één valuta te ontvangen of te leveren voor een andere valuta tegen een vooraf vastgestelde koers op een datum in de toekomst. Aankopen en verkopen van valutatermijncontracten met dezelfde theoretische waarde, datum van verrekening en tegenpartij en het recht op nettoverrekening worden doorgaans gecompenseerd (dus een nettopositie in vreemde valuta s van nul bij de tegenpartij). Eventuele gerealiseerde winsten of verliezen worden geboekt op transactiedatum plus één dag. De marktwaarde van valutatermijncontracten is gebaseerd op de prijs waartegen men een nieuw valutatermijncontract met dezelfde theoretische waarde, valuta en looptijd zou kunnen aangaan bij sluiting van de belangrijkste valutamarkten waar deze valuta s worden verhandeld. 11
Toelichting bij de halfjaarrekening (niet gecontroleerd) over de verslagperiode afgesloten per 31 mei 2013 (vervolg) 3 Belangrijke grondslagen voor boekhoudkundige waardering ( vervolg) ( c) Belegging in effecten en waardering ( vervolg) ii. Beginselen voor berekening van de waarde (vervolg) (ii.6) Alle effecten en derivaten Als er geen genoteerde marktprijs van een externe prijsbepalingsdienst of een dealer beschikbaar is of als men meent dat de notering zeer onjuist is, wordt de marktwaarde van de belegging bepaald aan de hand van waarderingstechnieken. Waarderingstechnieken omvatten het gebruik van recente markttransacties, verwijzing naar de actuele marktwaarde van een andere, nagenoeg dezelfde belegging, analyses van de contante waarde van toekomstige cashflows of andere technieken die een betrouwbare raming geven van prijzen verkregen in werkelijke markttransacties. Deze effecten en derivaten moeten worden gewaardeerd tegen de waarschijnlijke verkoopwaarde bepaald door een persoon aangesteld door de raad van bestuur en goedgekeurd door de bewaarder ( de bevoegde persoon ). Deze bevoegde persoon kan de beleggingsadviseur zelf zijn, kan een onafhankelijk kantoor voor prijsberekening zijn of een andere persoon, conform het toepasselijk recht. De bevoegde persoon in de verslagperiode afgesloten per 31 mei 2013 was Goldman Sachs Valuation Oversight Group ( VOG ). De beleggingen zijn gewaardeerd conform de algemeen aanvaarde principes voor boekhoudkundige waardering (GAAP), waarbij bepaalde ramingen en veronderstellingen nodig kunnen zijn om de waarde te bepalen. Hoewel deze ramingen en veronderstellingen gebaseerd zijn op de best beschikbare informatie, kunnen de werkelijke resultaten aanzienlijk verschillen van deze ramingen. Zie toelichting 4 voor effecten waarvoor de bevoegde persoon de waarde heeft berekend. ( d) Liquide middelen Liquide middelen worden gewaardeerd tegen kostprijs die de marktwaarde benadert. ( e) Verschuldigd door/ aan makelaars Door makelaars verschuldigde bedragen bestaan hoofdzakelijk uit te ontvangen cash van de clearingmakelaars en diverse tegenpartijen van het fonds. Aan makelaars verschuldigde bedragen bestaan hoofdzakelijk uit cash verschuldigd aan de clearingmakelaars en diverse tegenpartijen van het fonds. Aan of van makelaars verschuldigde saldi worden tegen kostprijs gewaardeerd. ( f) Valutaomzetting De boekhouding en bescheiden van alle portefeuilles worden gehouden in hun basisvaluta. Zie bijlage I voor de basisvaluta van elke portefeuille. Transacties in een vreemde valuta worden omgezet tegen de wisselkoers die geldt op de dag van de transactie. Activa en passiva in een vreemde valuta worden omgezet in de basisvaluta tegen de slotkoers op balansdatum. Wisselkoersverschillen bij omzetting en gerealiseerde winsten en verliezen bij verkoop of verrekening van activa en passiva worden vermeld in de staat van bedrijfsactiviteiten (resultatenrekening). Wisselkoerswinsten of -verliezen gerelateerd aan beleggingen, financiële derivaten en alle overige wisselkoerswinsten of -verliezen gerelateerd aan geldzaken, inclusief contanten en andere liquide middelen, komen tot uiting in de gerealiseerde nettowinsten/(-verliezen) of nettowijziging in niet-gerealiseerde winsten/(-verliezen) in de staat van bedrijfsactiviteiten (resultatenrekening). (g) Kosten Kosten die door het fonds zijn gemaakt en niet specifiek gerelateerd zijn aan een bepaalde portefeuille of categorie van aandelen van een portefeuille, worden aan de portefeuilles toegewezen met een verdeelsleutel afhankelijk van de aard van de kosten. Kosten die direct toe te wijzen zijn aan een portefeuille of categorie van aandelen, worden in rekening gebracht bij de portefeuille of de categorie van aandelen. 12
Toelichting bij de halfjaarrekening (niet gecontroleerd) over de verslagperiode afgesloten per 31 mei 2013 (vervolg) 3 Belangrijke grondslagen voor boekhoudkundige waardering ( vervolg) (h) Andere methode voor berekening van de netto-inventariswaarde 1 De raad van bestuur kan elke werkdag via zijn aangestelde afgevaardigde, Goldman Sachs Asset Management International ( GSAMI ) als beleggingsadviseur, beslissen om een andere methode te gebruiken voor berekening van de netto-inventariswaarde per aandeel (om, indien aangewezen geacht, redelijke factoren toe te voegen). Deze methode van waardering is bedoeld om de geschatte kosten van de onderliggende beleggingsactiviteit van de portefeuille door te berekenen aan de actieve aandeelhouders door correctie van de netto-inventariswaarde van het relevante aandeel. Op deze wijze worden aandeelhouders van de portefeuille voor de lange termijn beschermd tegen de recurrente kosten van verkoop en inschrijving. Deze andere berekeningsmethode voor de netto-inventariswaarde kan rekening houden met heffingen en kosten gemaakt ten gevolge van transacties en kan een inschatting van marktgevolgen omvatten. Daarnaast kan rekening worden gehouden met transactiespreads voor beleggingen van de portefeuille als die nog niet in de waardering van de belegging zijn inbegrepen. Indien GSAMI, op basis van de heersende marktomstandigheden en de hoogte van inschrijvingen of verkopen gevraagd door aandeelhouders of toekomstige aandeelhouders in vergelijking met de grootte van de betrokken portefeuille, voor een bepaalde portefeuille beslist om een andere berekeningsmethode voor de netto-inventariswaarde te gebruiken, kan de portefeuille tegen bied- of tegen laatkoers worden gewaardeerd. Omdat de bepaling om de netto-inventariswaarde van de portefeuille op basis van de bied- of van de laatkoers te waarderen, wordt gebaseerd op de nettowaarde van de transactieactiviteit van de betrokken dag, kunnen aandeelhouders die transacties uitvoeren in de tegenovergestelde richting van de nettowaarde van de transactieactiviteit van de portefeuille, voordeel ondervinden ten koste van de andere aandeelhouders van de portefeuille. Bovendien kunnen de netto-inventariswaarde en de performance op korte termijn van de portefeuille aan meer volatiliteit onderhevig zijn ten gevolge van deze andere methode voor berekening van de nettoinventariswaarde. De volgende portefeuilles kunnen een andere methode voor berekening van de netto-inventariswaarde toepassen: GMS Asia (ex-japan) Equity Portfolio GMS Emerging Markets Equity Portfolio GMS Europe Equity Portfolio GMS Global Equity Portfolio GMS Japan Equity Portfolio GMS US Equity Portfolio Zie de staat van activa en passiva (balans) voor de portefeuilles die de andere methode voor berekening van de netto-inventariswaarde hebben toegepast per 31 mei 2013. 1 Swing pricing genoemd door de Association of the Luxembourg Fund Industry ( ALFI ). 4 Waardering door de bevoegde persoon De onderstaande tabel geeft een overzicht van de effecten waarvoor de bevoegde persoon de waarde heeft berekend: Per 31 mei 2013 Aantal gewaardeerde Portefeuilles Valuta beleggingen Waarde vermogen GMS Asia (ex-japan) Equity Portfolio USD 1 0 0,00% GMS Emerging Markets Equity Portfolio USD 4 3.639.736 1,66% GMS Europe Equity Portfolio EUR 1 16.906 0,01% GMS Global Equity Portfolio USD 1 19.993 0,01% 13
Toelichting bij de halfjaarrekening (niet gecontroleerd) over de verslagperiode afgesloten per 31 mei 2013 (vervolg) 5 Fiscaal kader Luxemburgse belasting Het fonds is geen Luxemburgse belasting verschuldigd op winsten of inkomsten. Ook op dividenden uitgekeerd door een portefeuille is geen Luxemburgse roerende voorheffing verschuldigd in toepassing van de Luxemburgse wetten van 21 juni 2005 (de wetten ) met invoering van Richtlijn 2003/48/EG van de Raad betreffende belastingheffing op inkomsten uit spaargelden in de vorm van rentebetaling (de Europese Spaarrichtlijn ) en verschillende overeenkomsten tussen Luxemburg en bepaalde geassocieerde gebieden van de Europese Unie (de geassocieerde gebieden ). Het fonds is in de regel wel een jaarlijkse taxe d abonnement (inschrijvingstaks) verschuldigd in Luxemburg tegen een jaartarief van 0,05%. De belastbare basis voor de taxe d abonnement is de som van de nettoinventariswaarden van het fonds gewaardeerd op de laatste dag van elk kwartaal. Dit tarief is echter 0,01% per jaar voor: instellingen met als enig doel de collectieve belegging in geldmarktinstrumenten en de plaatsing van deposito s bij kredietinstellingen, instellingen met als enig doel de collectieve belegging in deposito s bij kredietinstellingen en afzonderlijke compartimenten van instellingen voor collectieve belegging ( ICB ) met meerdere compartimenten vermeld in de wet van 17 december 2010 en de afzonderlijke categorieën van effecten uitgegeven in een ICB of in een compartiment van een ICB met meerdere compartimenten, mits de effecten van deze compartimenten of categorieën voorbehouden zijn voor één of meer institutionele beleggers. Vrijgesteld van taxe d abonnement zijn ook de volgende beleggingen/rechtspersonen: de waarde van beleggingen vertegenwoordigd door deelbewijzen gehouden in andere ICB s, indien op deze deelbewijzen reeds taxe d abonnement is betaald conform de wet van 17 december 2010 of 13 februari 2007 op gespecialiseerde beleggingsfondsen, ICB s en de afzonderlijke compartimenten van overkoepelende fondsen (i) waarvan de effecten voorbehouden zijn voor institutionele beleggers, (ii) waarvan het enige doel de collectieve belegging in geldmarktinstrumenten en de plaatsing van deposito s bij kredietinstellingen is, (iii) waarvan het gewogen gemiddelde van de resterende looptijd niet meer dan 90 dagen is, (iv) en die de hoogst mogelijke rating hebben verkregen van een erkend ratingbureau; voor een ICB of compartiment met meerdere categorieën van effecten geldt de vrijstelling uitsluitend voor de categorieën waarvan de effecten voorbehouden zijn voor institutionele beleggers, en ICB s waarvan de effecten voorbehouden zijn voor (i) instellingen voor beroepspensioenregelingen of vergelijkbare beleggingsfondsen die zijn opgericht op initiatief van eenzelfde groep ten voordele van de werknemers van de groep, en (ii) fondsen gehouden door deze groepsbeleggingsfondsen voor pensioenuitkeringen aan de werknemers. Belasting in het VK Het fonds heeft een aanvraag ingediend bij de belastingdienst (HM Revenue & Customs of HMRC ) in het Verenigd Koninkrijk voor behandeling van de categorieën van uitkeringsaandelen en een aantal andere categorieën van aandelen als categorieën van aandelen met het statuut van reporting (buitenlandse fondsen die voldoen aan de voorwaarden voor opstelling van de (half)jaarrekening van de Britse belastingdienst) over verslagperioden vanaf 1 december 2010. Daarnaast is een aanvraag ingediend en aanvaard voor het statuut van reporting categorie van aandelen over de verslagperiode afgesloten per 30 november 2010 en volgende verslagperioden voor de categorieën van uitkeringsaandelen van de Dynamic Alternative Strategies Portfolio. Het fonds zal als algemene regel een aanvraag indienen voor het statuut van reporting fonds voor categorieën van uitkeringsaandelen bij de introductie van nieuwe portefeuilles of aandelencategorieën van het fonds. Categorieën van aandelen met het statuut van reporting hoeven niet uit te keren, maar zijn verplicht om jaarlijks bij HMRC een aangifte in te dienen met alle gegevens over de aan te geven winst en moeten deze cijfers publiceren voor hun beleggers. Inkomsten zullen aan de beleggers worden gemeld binnen zes maanden na afsluiting van het boekjaar via de onderstaande website. Beleggers kunnen het bedrag van de aan te geven winst zien op www.gs.com/gsam. Belasting in België Het fonds kan beurstaks verschuldigd zijn tegen een tarief van 0,08% voor inschrijvingen via tussenpersonen die zich in België bevinden, voor de nettowaarde van aandelen in omloop per 31 december van het afgelopen jaar. 14
Toelichting bij de halfjaarrekening (niet gecontroleerd) over de verslagperiode afgesloten per 31 mei 2013 (vervolg) 5 Fiscaal kader ( vervolg) Fiscaal kader algemeen Elke portefeuille kan belasting verschuldigd zijn op meerwaarde, rente en dividenden in bepaalde gebieden waar een portefeuille belegt. In het beleid dat door elke portefeuille wordt gevoerd, worden dergelijke belastingen op dividenden en rente gecumuleerd wanneer de dividenden betaalbaar worden gesteld of de rente wordt verdiend. Op elke waarderingsdatum kan de belasting op de gerealiseerde en niet-gerealiseerde waardevermeerdering van effecten worden geboekt tegen de wettelijke tarieven. Toekomstige beleggers dienen hun fiscale adviseurs te raadplegen betreffende de fiscale gevolgen van beleggingen in het fonds voor hun persoonlijke omstandigheden, aangezien die kunnen verschillen van de bovenstaande algemene beschrijvingen. 6 Belangrijke overeenkomsten en verbonden partijen Beleggingsadviseur en onderbeleggingsadviseur Goldman Sachs Asset Management International ( GSAMI ), een verbonden bedrijf van Goldman, Sachs & Co. ( Goldman Sachs ), handelt als de beleggingsadviseur voor elke portefeuille krachtens de beleggingsadviesovereenkomst van 20 november 2007. Krachtens de beleggingsadviesovereenkomst beheert GSAMI de portefeuilles van het fonds onder het algemene toezicht van de raad van het bestuur van het fonds. GSAMI kan steunen op Goldman Sachs Asset Management L.P., de onderadviseur in de VS, voor de selectie van effecten van emittenten in de VS en emittenten in talrijke groeilanden, op de afdeling voor vermogensbeheer van Goldman Sachs (Singapore) PTE en Goldman Sachs (Asia) LLC. - kantoor in Hongkong, de Aziatische onderadviseurs, voor de selectie van effecten van Aziatische emittenten, op Goldman Sachs Asset Management Co., Ltd, de Japanse onderadviseur, voor de selectie van effecten van Japanse emittenten, op Goldman Sachs Asset Management Australia Pty Ltd. voor de selectie van effecten van emittenten in Australazië, op Goldman Sachs Asset Management Brasil LTDA voor de selectie van effecten van Zuid-Amerikaanse emittenten en op Goldman Sachs Hedge Fund Strategies LLC voor selectie van beleggingen in Dynamic Alternative Strategies Portfolio. Deze rechtspersonen zijn alle verbonden bedrijven van Goldman Sachs. GSAMI heeft een onderadviesovereenkomst gesloten met iedere onderstaande onderadviseur: Portefeuilles GMS Asia (ex-japan) Equity Portfolio Onderadviseur Treasury Asia Asset Management Ltd. Metisq Capital Pty, Ltd. GMS Emerging Markets Equity Portfolio Fisher Asset Management LLC 1 Wells Capital Management, Inc. Lazard Asset Management LLC GMS Europe Equity Portfolio Mandarine Gestion 2 Wellington Management International Ltd. Blackrock Investment Management (UK) Limited GMS Global Equity Portfolio Baillie Gifford & Co. Altrinsic Global Advisors LLC Hexavest, Inc. GMS Japan Equity Portfolio Lazard Asset Management LLC AllianceBernstein L.P. GMS US Equity Portfolio Diamond Hill Capital Management Inc. Manning & Napier Advisors, Inc. Westfield Capital Management LLC 1 Fisher Asset Management LLC is aangesteld als onderbeleggingsadviseur vanaf 8 januari 2013. 2 Mandarine Gestion heeft Oeschle International Advisers Ltd. vervangen als onderbeleggingsadviseur vanaf 10 april 2013. 15
Toelichting bij de halfjaarrekening (niet gecontroleerd) over de verslagperiode afgesloten per 31 mei 2013 (vervolg) 6 Belangrijke overeenkomsten en verbonden partijen ( vervolg) Beleggingsadviseur en onderbeleggingsadviseur (vervolg) Geen van deze beleggingsadviseurs is een verbonden bedrijf van GSAMI. Als vergoeding voor de diensten geleverd krachtens de beleggingsadviesovereenkomst ontvangt GSAMI een maandelijks verschuldigde vergoeding tegen een jaarlijks tarief. Een gedeelte van de vergoeding van de beleggingsadviseur kan worden betaald aan de onderadviseur. GSAMI heeft vrijwillig ermee ingestemd om de totale kosten voor bepaalde portefeuilles en bepaalde categorieën van aandelen te beperken. Indien het totaal van de gewone kosten de kostenlimiet zou overschrijden, heeft GSAMI daarom vrijwillig ermee ingestemd om de adviesvergoeding dienovereenkomstig te beperken voor de verslagperiode afgesloten op 31 mei 2013. Er is geen garantie dat deze kostenlimieten in de toekomst worden behouden of op dezelfde hoogte zullen blijven. De beleggingsadviseur kan naar goeddunken bepalen op welke kosten van het fondsen deze door de beleggingsadviseur opgelegde kostenlimiet van toepassing is. Er is geen garantie dat het bestaan of de hoogte van deze kostenlimieten in de toekomst wordt gehandhaafd. GSAMI heeft geen enkele verplichting om de totale kosten op deze wijze te beperken. Zie bijlage I voor gegevens over de tarieven voor de advieskosten en de kostenlimieten per 31 mei 2013. Vergoeding voor bestuurders De heer Frank Ennis en de heer Eugene Regan zijn onafhankelijke bestuurders. Zij hebben geen directiefunctie bij de beleggingsadviseur of zijn verbonden bedrijven. Het fonds betaalt aan iedere onafhankelijke bestuurder een jaarlijks honorarium voor hun diensten in de raad van bestuur van het fonds. De heer Mark Heaney, de heer Alan Shuch, de heer Theodore Sotir en mevr. Katherine Uniacke (aangesteld op 5 april 2013) zijn verbonden met de beleggingsadviseur en ontvangen geen vergoeding van het fonds. Prestatievergoedingen GSAMI is voor Dynamic Alternative Strategies Portfolio gerechtigd op een maandelijkse performancefee (vergoeding gerelateerd aan de performance van de portefeuille). De performancefee wordt elke woensdag geboekt (of de volgende werkdag als woensdag geen werkdag is) en is betaalbaar aan het einde van de maand uit het vermogen toe te schrijven aan de portefeuille. De performancefee is gelijk aan 10 het positieve verschil tussen de netto-inventariswaarde per aandeel en de waarde per aandeel van de benchmark, volgens de definitie in het prospectus. Vergoedingen verdiend op andere fondsen van Goldman Sachs Indien toegestaan door het toepasselijk recht en de bepalingen in het prospectus, kan elke portefeuille zijn kortlopende liquide beleggingen geheel of gedeeltelijk beleggen in een geldmarktfonds waarvan Goldman Sachs de adviseur of beheerder is, of in andere beleggingsfondsen waarvan Goldman Sachs de adviseur of beheerder is (samen Goldman Sachs Funds genoemd). Krachtens het toepasselijk recht of de bepalingen in het prospectus kan het fonds verplicht zijn het proportionele gedeelte van de kosten ten laste te nemen (inclusief de vergoedingen voor beleggingsadvies en -beheer) van toepassing op zijn belegging in dergelijke beleggingsfondsen. De portefeuilles kunnen beleggen in Goldman Sachs US$ Liquid Reserves Fund, Goldman Sachs Sterling Liquid Reserves Fund, Goldman Sachs Euro Liquid Reserves Fund en Goldman Sachs Yen Liquid Reserves Fund ( de liquide reservefondsen ), compartimenten van Goldman Sachs Funds, plc. Dit is een beleggingsfonds gepromoot door de beleggingsadviseur dat is toegestaan door de Ierse financiële toezichthouder als een instelling voor collectieve belegging in effecten krachtens de verordeningen van de Europese Gemeenschappen (instelling voor collectieve belegging in effecten) van 2011. Over de verslagperiode afgesloten per 31 mei 2013 zijn geen vergoedingen voor beleggingsadvies verdiend op een portefeuillebelegging in Goldman Sachs Funds. De portefeuilles zijn belegd in de categorieën van aandelen zonder vergoeding voor beleggingsadvies van Goldman Sachs Funds. 16
Toelichting bij de halfjaarrekening (niet gecontroleerd) over de verslagperiode afgesloten per 31 mei 2013 (vervolg) 6 Belangrijke overeenkomsten en verbonden partijen ( vervolg) Commissies In de normale gang van zaken kan elke portefeuille transacties op effecten of andere beleggingen aangaan met Goldman Sachs of andere verbonden bedrijven van Goldman Sachs (gezamenlijk verbonden bedrijven van Goldman Sachs genoemd). Over de verslagperiode afgesloten per 31 mei 2013 zijn de volgende transacties aangegaan met verbonden bedrijven van Goldman Sachs. Totale gecombineerde waarde effecten- Percentage Makelaarstransacties van totale provisies Percentage (zonder futures gecombineerde voor van totale en Liquid waarde effecten- provisies Portefeuilles Valuta Reserves Funds)* van effecten transacties voor effecten Goldman Sachs Funds II Aandelenportefeuilles Goldman Sachs Funds II Global Manager Strategies Portfolios GMS Asia (ex-japan) Equity Portfolio USD 18.802.235 21,67% 14.106 12,64% GMS Emerging Markets Equity Portfolio USD 1.771.128 1,42% 2.480 2,52% GMS Europe Equity Portfolio EUR 25.905.333 11,82% 23.207 11,62% GMS Global Equity Portfolio USD 11.062.951 3,65% 14.357 6,25% GMS Japan Equity Portfolio JPY 28.521.096 3,74% 24.370 4,51% GMS US Equity Portfolio USD 12.629.194 6,81% 6.633 5,42% Goldman Sachs Funds II Gespecialiseerde portefeuilles Tactical Tilt Portfolio USD 22.298 100,00% Totaal (in USD) 78.550.813 90.575 * Vertegenwoordigt de kostprijs van de effecten (zonder transacties met futures en beleggingen in de liquide reservefondsen) voor transacties aangegaan met verbonden bedrijven van Goldman Sachs. Er waren geen transacties met verbonden bedrijven voor Dynamic Alternative Strategies Portfolio en Europe High Income Bond Portfolio. Al deze transacties met verbonden bedrijven van Goldman Sachs zijn aangegaan in de gewone gang van zaken en op de gewone commerciële voorwaarden. Administrator, bewaarder, domiciliërings- en noteringskantoor Het fonds heeft State Street Bank Luxembourg S.A. aangesteld als administrator, bewaarder, domiciliërings- en noteringskantoor. Voor de diensten als administrator en domiciliërings- en noteringskantoor ontvangt State Street Bank Luxembourg S.A. een maandelijks verschuldigde vergoeding die wordt berekend op de maandelijkse gemiddelde nettoinventariswaarde van elke portefeuille. Voor de diensten als bewaarder brengt State Street Bank Luxembourg S.A. een vergoeding in rekening die de combinatie is van percentages op beleggingen en transacties, afhankelijk van het land van de transactie. Voor diensten voor financiële verslaglegging ontvangt State Street Bank Luxembourg S.A. een vaste jaarlijkse vergoeding die maandelijks, aan het einde van de maand verschuldigd is. 31 mei 2013 Kosten tijdens het de verslagperiode USD Kosten voor diensten voor financiële verslaglegging 39.739 Kosten voor administrator, bewaarder, domiciliërings- en noteringskantoor 726.599 Totaal 766.338 17