Van transitie naar transformatie JAARVERSLAG 2015
1. Vooraf De Wmo-raad Lochem beschrijft in dit jaarverslag zijn inspanningen als raad in 2015 en de activiteiten van zijn werkgroepen. De keuze van de werkzaamheden zijn gemaakt op basis van het jaarplan 2015, actuele ontwikkelingen in de gemeente Lochem en de nieuw in te zetten meerjaren koers van de Wmo-raad. Eerst de toelichting op die koers. 2. Wijzigingen wetgeving en de gevolgen voor de Wmo-raad 2014 werd afgesloten met een heroriëntatie op de toekomst van de Wmo-raad Lochem. In de praktijk adviseerde de Wmo-raad dat jaar niet alleen over de Wmo, maar over het hele sociaal domein (Wmo, Participatiewet en Jeugdwet). Met die verbreding wilde de Wmo-raad voortijdig inspelen op de op 1 januari 2015 ingevoerde wijzigingen in wetgeving voor het sociaal domein. Een koers die de Wmo-raad in 2015 heeft voortgezet en die de raad door afspraken met de gemeente ook wilde formaliseren. Het basisidee een onafhankelijke adviesraad voor het hele sociaal domein - is, samen met een reeks andere, meer uitvoeringstechnische zaken, besproken met de wethouders van Wmo, Jeugd en Onderwijs en van Mobiliteit, Werk en Inkomen. Vanuit het College van B&W is een opdracht geformuleerd om samen met de Cliëntenraad Het Plein en het Platform Maatschappelijke Ondersteuning Zutphen, de mogelijkheden van een nieuw te vormen adviesraad te onderzoeken. De Wmo-raad Lochem heeft daartoe meerdere verkennende gesprekken gevoerd met Platform Maatschappelijke Ondersteuning Zutphen en de Cliëntenraad Het Plein. Een verdere verkenning met PMO Zutphen bleek niet meer aan de orde te zijn omdat volgens de wet een adviesraad moet bestaan uit burgers van de eigen gemeente. En dat was hier niet het geval. De gesprekken met de Cliëntenraad Het Plein hadden niet het gewenste resultaat. De Cliëntenraad richt zich zowel op individuele belangen van cliënten als op beleid. De Wmo-raad Lochem is echter een adviesraad voor het College voor structurele beleidsvraagstukken in het sociaal domein en rekent daarbij alle inwoners van de gemeente tot zijn doelgroep. Na deze verkenningen heeft de Wmo-raad de uitkomsten van de heroriëntatie verder intern besproken en concreet uitgewerkt. In november 2015 is de uitwerking vastgelegd in de notitie Toekomst Wmoraad Lochem die als advies aan het College is aangeboden. In een bestuurlijk overleg met de wethouders is de gezamenlijke conclusie getrokken dat de weg zoals beschreven in die notitie de beste weg voorwaarts is: een onafhankelijke adviesraad voor het hele sociaal domein. De Wmo-raad heeft nagenoeg het hele jaar 2015 in onzekerheid verkeerd over haar toekomst. Begin 2016 is het voorstel Toekomst Wmo-raad Lochem aan de gemeenteraad voorgelegd. Wij wachten nog op groen licht om aan een nieuwe Adviesraad Sociaal Domein invulling te gaan geven. 2
3. Adviezen In vergelijking tot 2014 heeft de Wmoraad een beperkt aantal adviezen uitgebracht. Na alle adviezen over de uitwerking van de vele wetwijzigingen in het sociaal domein, was er in 2015 maar een beperkt aantal, dat voor advies in aanmerking kwam. Allereerst is er in twee notities geadviseerd over Basismobiliteit. Kort na de zomer is er een ongevraagd advies uitgebracht over de uitvoering van het Armoedebeleid van de gemeente. Over de door het college gewenste samenvoeging van Delta en Het Plein bleek bij de raadsvergadering dat er geen advies was gevraagd aan de Wmo-raad. De raadsleden hebben alsnog aangedrongen op een dergelijk advies. In zeer korte tijd heeft Wmo-raad een advies uitgebracht en toelichting gegeven in een RTG van de gemeente. Met betrekking tot het onderwerp Huishoudelijke hulp is door de raadsleden, op initiatief van de oppositie, gevraagd om advies over het initiatiefvoorstel van de oppositie. Omdat de Wmo-raad formeel adviseert aan het College en niet aan de gemeenteraad, is gekozen om geen advies uit te brengen. Gelet op de bijzondere situatie is de Wmo-raad eenmalig in gesprek gegaan met de opstellers van het initiatiefvoorstel. Na het verschijnen van de Kwartaalbrief van de Staatssecretaris van VWS d.d. 01-12-2015 over onder meer de bedoelingen en de uitvoering van de wet WMO 2015 en nadat burgers door de rechter in verschillende bezwaar- en beroepsprocedures tegen de gemeente in het gelijk waren gesteld, heeft de Wmoraad in december toch een ongevraagd advies aan het College uitgebracht over die Huishoudelijke hulp. 4.Samenstelling De Wmo-raad heeft een aantal personele wijzigingen ondergaan. Begin 2015 vertrok de voorzitter Wilfried Notten omdat hij de werkzaamheden bij de Wmo-raad niet langer kon combineren met zijn eigen werk. De Wmo-raad heeft, gezien de eerder geschetste onzekerheid over de toekomst, gekozen om voorlopig niet op zoek te gaan naar een nieuwe onafhankelijke externe voorzitter. Daarom heeft de vicevoorzitter Maarten Hoek de rol als waarnemend voorzitter op zich genomen. Vlak voor de zomer vertrok Wendy Goodin. Zij ging werken bij een organisatie waarmee de gemeente in het kader van de uitvoering WMO een relatie heeft. Het lidmaatschap van de Wmo-raad is gezien zijn onafhankelijke adviesrol daar niet mee te combineren. Eind 2015 heeft Hans Osterloh om persoonlijke reden zijn lidmaatschap opgezegd. Daarmee kwam de Wmo-raad op een bezetting van 11 leden. Met de invulling van vacatures is gewacht tot het besluit van de Gemeenteraad over de toekomst van de Wmo-raad (januari 2016). Eric Hendriks, Dinie Roeterdink ( penningmeester) Judith v.d. Kleij(notuliste) Ella Boere, Peter Haas, Dineke van Es, Alize van Engelen (secretaris) Afwezig: Corry Giessen. Alie Hebing, Dukke de Vries, Maarten Hoek (voorzitter) Sjoukje Kunne. 3
5. Werkgroepen De Wmo-raad geeft zoals eerder vermeld, adviezen over vraagstukken uit het hele sociaal domein. Het gaat om onderwerpen als maatschappelijke ondersteuning, (geestelijke) gezondheid en preventie, zorg en welzijn, jeugdhulp en werk en inkomen. Om de aanwezige kennis en ervaring gericht in te zetten, kent de raad ook werkgroepen. Die werkgroepen zijn: 1 Wmo (w.o. huishoudelijke hulp) 2 Beschermd wonen / Regionaal Kompas 3 Participatie (w.o. werk en inkomen) 4 Jeugdhulp 5 Inkoop 5.1. Wmo De meeste aandacht van deze werkgroep is besteed aan de transitie van onderdelen van de AWBZ van Rijk naar gemeente. Die transitie was nodig omdat de centrale aansturing door het Rijk leidde tot een grote ongelijkheid in de uitvoering van die wet. Zo kregen burgers op basis van een zogenaamde objectieve indicatie afgegeven door het CIZ, zorg van (thuis)zorginstellingen. Voor de één voldoende, terwijl een ander daar niets aan had. Dit bezwaar gold ook voor de in 2007 van Rijk naar gemeente overgedragen ondersteuningstrajecten waar ook de huishoudelijke hulp onder viel. Het moest beter en goedkoper zoals aangegeven in de wet WMO 2015 met als doel: Het bevorderen van de sociale samenhang Het ondersteunen van de zelfredzaamheid en participatie Het bieden van beschermd wonen en opvang Het bevorderen van de sociale samenhang betreft onder meer de mantelzorg en het vrijwilligerswerk, de toegankelijkheid van de voorzieningen, diensten en ruimten voor mensen met een beperking, de veiligheid en leefbaarheid in de gemeente en het bestrijden van huiselijk geweld. Onderdelen die al voor deze wet onder de verantwoordelijkheid van de gemeente vielen onder de noemer algemene voorzieningen. Maatwerkvoorzieningen hebben nu meer aandacht gekregen. Het is de bedoeling om te kijken naar de persoonlijke omstandigheden van de hulpvrager. Goed luisteren naar wat iemand nodig heeft, moet garanderen dat de ondersteuning naar behoefte en op maat wordt gegeven. Niet meer, maar ook niet minder. En daar ging het in het afgelopen jaar bij de Huishoudelijke hulp (HH1) in Lochem mis. De gemeente trok deze eenvoudigste vorm van ondersteuning in waardoor 800 burgers op korte termijn zonder hulp kwamen te zitten. De werkgroep Wmo ontving talloze alarmerende signalen van burgers en heeft diverse keren het probleem ter sprake gebracht in de daarvoor geëigende overleggen en bestuurlijke organen. Tevergeefs. Tot eind december een kanteling plaats vond door een reeks van door burgers ingestelde bezwaar en beroep procedures waarbij de gemeente in het ongelijk is gesteld. De werkgroep Wmo vertrouwt erop dat de gemeente in 2016 de wet ook op dit punt naar behoren zal uitvoeren. Ella Boere Werkgroep leden WMO Dinie Roeterdink Alize van Engelen 4
5.2 Beschermd wonen / Regionaal Kompas Was de gemeente voor de invoering van de WMO 2015 verantwoordelijk voor de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg en Opvang van dak- en thuislozen, na de invoering per 1-1-2015 kwam daar het zogenaamde Beschermd wonen bij. De werkgroep heeft zich in het afgelopen jaar vooral bezig gehouden met de invulling van de maatwerkvoorziening beschermd wonen voor de gemeente Lochem. Onder de maatwerkvoorziening beschermd wonen, valt het wonen in een accommodatie van een instelling met daarbij behorend toezicht en begeleiding, gericht op het bevorderen van zelfredzaamheid en participatie, evenals op het psychisch en psychosociaal functioneren en het voorkomen van verwaarlozing of maatschappelijke overlast of het afwenden van gevaar voor de cliënt of anderen. Het betreft vooral mensen die in aanraking zijn gekomen met onder andere de GGZ. Gemeente Deventer is als Centrumgemeente verantwoordelijk voor de maatschappelijke opvang van dak- en thuislozen, verslaafden en zorgwekkende zorgmijders. Zij is ook verantwoordelijk voor de maatwerkvoorziening beschermd wonen voor de regiogemeenten Lochem, Zutphen, Olst-Wijhe en Raalte. De haar beschikbare middelen worden regionaal ingezet. De aanmelding voor beschermd wonen, loopt via het Zorgloket in Lochem en de toegang wordt bepaald door een gespecialiseerd sociaal wijkteam van de gemeente Deventer. Leden van de werkgroep hebben het afgelopen jaar: Actief deelgenomen aan een viertal themabijeenkomsten beschermd wonen georganiseerd door Aandacht voor Iedereen Een landelijke studiedag op 15 september 2015 over beschermd wonen en maatschappelijke opvang bijgewoond Diverse gesprekken gevoerd en contact onderhouden met de gemeente Lochem en Zutphen Door een presentatie van het sociaal wijkteam Deventer inzicht gekregen in de toegang tot de maatwerkvoorziening beschermd wonen, de samenstelling van het sociaal wijkteam Deventer en haar werkwijze In het kader van de transitie (stelselwijziging) en transformatie (inhoudswijziging) heeft de Wmo-raad Lochem, samen met de Wmo-raden uit de andere regiogemeenten, haar zienswijze gegeven in de inspraakbijeenkomsten in april 2015 en september 2015. Daar is ook de startnotitie Regionaal Kompas 2.0 (over maatschappelijke opvang en beschermd wonen) gepresenteerd. De ontwikkeling van dit Regionaal Kompas 2.0 wordt door de regio gezien als een kans om - waar nodig - het beleid nader uit te werken. Maar vooral om de bestaande praktijk verder te verbeteren. De WMO-raad Lochem, veelal samenwerkend met gemeente Zutphen, zal in 2016 de uitvoering van maatschappelijke opvang en beschermd wonen door Deventer blijven volgen. De werkgroep leden Beschermd Wonen en Jeugdhulp Dineke van Es, Alie Hebing en Dukke de Vries 5
5.3. Participatie De werkgroep Participatie, waaronder Werk en Inkomen valt, heeft met zorg geconstateerd dat de gemeente als het ware klem zit tussen enerzijds de omvangrijke problematiek in het sociaal domein en anderzijds haar beperkte financiële ruimte. Daardoor ontstaat, in combinatie met de stringentere sociale wetgeving, de prikkel om de toegang tot de voorzieningen op voorhand te beperken. De werkgroep heeft in verschillende overleggen naar voren gebracht dat het niet zo mag zijn dat de kostenreductie leidend is bij de toegang en de verstrekking van voorzieningen. Leidend is de (geïndiceerde) behoefte en het recht op de voorziening(en). De werkgroep heeft de gemeente gevraagd om te zoeken naar de mogelijkheden binnen de wetgeving om burgers die voorzieningen te verstrekken en ook toe te zien op de naleving van de voorwaarden waaronder ze verstrekt worden. De burger moet zich aan de wet houden, maar de gemeente ook. Uit de samenleving kwam steeds meer de roep om aandacht voor en aanpak van armoede en schuldproblematiek. Het was dan ook een logisch gevolg dat deze onderwerpen deel uitmaakten van het sociaal beleid van de gemeente Lochem en de begroting voor 2015. Meer taken voor de gemeente met minder middelen, terwijl de armoede en schuldproblematiek toeneemt. En dat terwijl de wetgeving, maar ook de uitvoering binnen het sociaal domein, drastisch zijn veranderd. De werkgroep heeft bekeken of en hoe het armoedebeleid van de gemeente in 2015 is uitgevoerd. Daarbij is getoetst op doeltreffendheid, doel- en rechtmatigheid van die onderdelen waarop de gemeentelijke beleidsmatige invloed het grootst is: de bijzondere bijstand en de schuldhulpverlening. Sturing en controle van de gemeente lijken niet adequaat genoeg op de eerder veranderende context te zijn afgestemd. Daarom heeft de werkgroep het preadvies over het armoedebeleid voor de Wmo-raad opgesteld. Dit is vertaald in een advies aan het College. Overigens staan deze vraagstukken niet op zich zelf. De werkgroep Participatie heeft gekozen voor een integrale benadering van de beleidsvraagstukken uit het sociaal domein. Het gaat immers niet om alleen armoede maar over de toegang tot voorzieningen zoals Werk en Inkomen, Participatie, Bijzondere bijstand, Schuldhulp, Wmo en Armoede. Werkgroep leden Participatie Eric Hendriks Sjoukje Kunne Peter Haas 6
5.4. Jeugdhulp In 2015 zijn er geen adviezen gevraagd over Jeugdhulp. Er is geïnvesteerd in contacten met de uitvoering van het jeugdbeleid. We volgen hoe het beleid van de gemeente overkomt bij de burgers. Door veranderingen in de personele bezetting van de afdeling Jeugd van de gemeente Lochem, was het voor de werkgroep nodig opnieuw kennis te maken met de nieuwe beleidsambtenaren. Daarin is de wens geuit om eerder betrokken worden bij het beleid. Verder is het contact geïntensiveerd en gezorgd dat de werkgroep Jeugdhulp bij de gemeente duidelijker in beeld is. Ook is een poging gedaan om een jaarplanning van onderwerpen m.b.t. de Jeugdhulp te krijgen die de gemeente aan de orde wil stellen. Voor 2015 is dat niet gelukt. We hopen dat dit komend jaar wel lukt. Er zijn gesprekken gevoerd met het CJG, de wethouder Jeugd en beleidsambtenaren van de gemeente Lochem. Voor 2015 hadden we een jaarplan met onderwerpen om de resultaten van onze adviezen goed te kunnen volgen. Vanuit dit plan is aan de volgende zaken gewerkt: Het nauwlettend volgen van de aandachtspunten en de vragen die de werkgroep had n.a.v. de uitgebrachte adviezen. Vooral wat betreft de preventie, toegang en nazorg en het afschalen van zorg. Het kennismaken met diverse uitvoeringsinstellingen, ontwikkelen van een netwerk en het opvangen van signalen bij instellingen en bij burgers Het volgen van de transitie en transformatie regionaal en lokaal o.a. door het bezoeken van de relatiedagen in de regio. Het jeugdbeleid wordt voor het grootste deel regionaal bepaald. Onze wethouder is regionaal trekker van dit beleid. Het volgen van de ontwikkelingen van de gebiedsteams en hoe de burgers het beleid in de praktijk ervaren 5.5. Inkoop De gemeente Lochem heeft besloten om bestuurlijk in te kopen. Dat betekent dat de organisaties waarvan de zorg wordt afgenomen, mede verantwoordelijkheid dragen voor de continuïteit van de zorg. Deze beslissing vraagt om regelmatig overleg tussen de gemeente en de zorgleveranciers en tussen de zorgorganisaties onderling. Daarbij is gekozen voor een fysieke en een virtuele (digitale) overlegtafel. Enkele leden van de Wmo-raad hebben aan de fysieke overlegtafel, die maandelijks plaatsvindt, deelgenomen. Daarbij is afgesproken dat de deelname, een onafhankelijk oordeel, ook achteraf, niet in de weg zal staan. Er is ook deelgenomen aan inhoudelijke werkgroepen over kwaliteit, monitoring, prijsstelling en innovatie. In 2015 zijn de eerste stappen gezet op het inkooppad. Voor de Wmo-raad zijn bij de inkoop de continuïteit en kwaliteit van de zorg de belangrijkste uitgangspunten. De kwaliteit van de zorg in combinatie met een correcte prijsstelling zijn regelmatig naar voren gebracht. De Wmo-raad vindt de continuïteit van de zorg van het grootste belang en pleit ervoor dat ook de gemeente Lochem de Code Verantwoordelijk Marktgedrag Thuisondersteuning ondertekent 1. Werkgroep Inkoop Maarten Hoek en Corry Giessen 1 Minister Schippers en Staatssecretaris Van Rijn (beiden VWS) informeren de Tweede Kamer over het beleidskader 'Goede zorg vraagt om goed bestuur' (13 januari 2016). 7
6. Tot slot De transformatie gaat haar tweede jaar in. De Wmo-raad zal daarom in het komende jaar - op een proactieve manier - de vinger aan de pols van de Zorg in het sociaal domein houden. Ook zal de Wmo-raad, als de koers voor de komende jaren staat en zodra de nieuwe verordening is vastgesteld, zijn gelederen versterken door de openstaande vacatures in te vullen. Wij nodigen u uit om op de lege stoelen plaats te nemen om samen met ons de Adviesraad Sociaal Domein Lochem vorm te geven! 8
Financieel Jaarverslag 2015 Begroting Wmo-raad Lochem Resultaat 2014 Begroting 2015 Resultaat 2015 Begroting 2016 Subsidie 16.405 17.015 17.015 17.440 Kosten Huisvesting vergaderingen 355 - - - Consumpties vergaderingen 685-621 - Administratiekosten 354 100 115 100 Bankkosten 92 100 93 100 Vergoedingen: Notulist 1.575 4.690 2.611 4.690 Vergoeding vrijwilligers 2.963 4.800 3.920 5.000 Vergoeding Bestuur 794 1.600 1.440 1.600 Vergoeding Bureaukosten vrijw. 740 750 750 Reiskosten: Bezoek vergaderingen intern 419 550 1.108 550 Externe vergaderingen/bezoeken 809 825 651 900 Kosten deskundigheid bevordering Cursussen/trainingen - 500 674 500 Abonnementen 899 1.000 1.749 1.000 PR: Folders 272 100 263 100 Website 1.282 1.300 1706 1.300 Representatie 173 300 72 350 Externe media 364 400-500 Resultaat + 4.629 0 + 1992 0 Toelichting op het resultaat van 2015 De Wmo-raad maakt sinds 2015 gebruik van de vergaderaccommodatie van het gemeentehuis waarvoor geen kosten verschuldigd zijn. De vergoeding voor de notulist is aangepast naar een marktconform tarief, uitgaande van een gemiddelde tijdsinvestering van 8 uur per verslag. De kosten vallen dit jaar lager uit dan begroot omdat er tijdens twee bijeenkomsten niet genotuleerd is. De Wmo-raadsleden nemen allen deel aan diverse werkgroepen en externe bijeenkomsten. Met het oog hierop is een verhoging van de vacatiegelden van 25,- naar 40,- per persoon per bijgewoonde reguliere Wmo-raad vergadering en DB-vergadering, begroot. Het resultaat is lager dan begroot wegens onverwachte absentie van een aantal leden. De reiskosten voor leden van de werkgroepen zijn echter wel fors toegenomen ten gevolge van de toenemende activiteiten. 9
www.wmoraadlochem.nl Joppelaan 54, 7213 AD Gorssel info@wmoraadlochem.nl 10