Proeftuin experimenteren en innoveren in Door Mark Storm, D66
is een doorsnee gemeente. Heel gewoon. Dat klinkt misschien onaardig, maar wat ik bedoel is dat we eigenlijk alles hebben. Klein en dorps maar ook groot en Randstedelijk. Historisch, naoorlogs en nu ook Buiten. Arm, welvarend en alles er tussenin. Van alles eigenlijk. En dus is een uitstekende proeftuin voor vernieuwing en verandering. Een proeftuin voor experimenten en innovatie op het gebied van zorgen, wonen, werken, verplaatsen (mobiliteit) en natuurlijk ook besturen. Niet per se de plek waar het allemaal wordt bedacht, maar wel de plek waar nieuwe kennis, inzichten en technologie als eerste kunnen worden uitgeprobeerd en toegepast.
Zorgen Zorg is mede door de verantwoordelijkheden die gemeenten hebben gekregen bij uitstek geschikt als proeftuin. De noodzaak tot vernieuwing is niet alleen hoog, hij overstijgt bovendien de mogelijkheden van de organisaties die nu al in de zorg actief zijn. Natuurlijk, ook zij kunnen en zullen voor vernieuwing zorgen, maar die zal toch vooral het gevolg zijn van betere samenwerking en meer verantwoordelijkheid voor de mensen op de werkvloer. En dat is belangrijk, maar er is zoveel meer mogelijk. Wat nu als we in samen met bijvoorbeeld de TU Delft op kleine schaal fundamentele vernieuwingen kunnen doorvoeren? Technologieën zoals robotica en domotica en ons denken over slimme gebouwen ontwikkelen zich razendsnel en bieden praktische oplossingen voor mensen die thuis zorg nodig hebben. Hierdoor kunnen zij niet alleen langer maar ook beter in hun vertrouwde omgeving blijven wonen.
Wonen en werk Ook wonen en werken zijn veelbelovende thema s. Zo zijn er steeds meer mensen die alleen wonen of gezinnen die behoefte hebben aan andere soorten woningen en, net zo belangrijk, een andere leefomgeving. Mensen die niet kiezen voor Buiten maar de voorkeur geven aan een grootstedelijke omgeving waar wonen, werken, recreëren versmelten en waar nieuwe initiatieven kunnen opborrelen. Maar ook de manier waarop we werken en maken is aan fundamentele verandering onderhevig. Zo zullen we ons steeds meer in netwerken organiseren die zich snel kunnen aanpassen. Maar denk ook aan de maker movement met zijn kleinschalige ambachtelijkheid en aan de grote gevolgen die 3d-printing zal hebben voor de manier waarop we produceren en verspreiden.
En als ik aan al deze dingen denk, dan zie ik onmiddellijk de Plaspoelpolder voor me. Juist dit deel van biedt schitterende kansen om te experimenteren met leef- en werkvormen. Vormen waarin wonen, werken en maken op een betekenisvolle en duurzame manier samengaan. Dit gaat alleen wel iets verder dan nog een verzamelgebouw voor zelfstandig ondernemers en kleine bedrijven, of het verbouwen van een leegstaand kantoorgebouw tot studentenwoningen. Bedrijven en organisaties als Shell en EPO horen er, met hun internationale karakter, vanzelfsprekend bij. Dit internationale karakter kan zelfs worden versterkt door meer kennisintensieve organisaties aan te trekken die samen een belangrijke kennistransfer vormen op het gebied van innovatie en intellectueel eigendom.
Verplaatsen Een ander voorbeeld ligt op het terrein van mobiliteit. Slimmer gebruik van verkeers- en vervoersdata kan zorgen voor een beter verkeersmanagement. Er is steeds meer mogelijk om een betere interactie tussen openbaar en particulier vervoer tot stand te brengen. En door registratiesystemen in wegen weten we veel over het aanbod van verkeer op een bepaald moment en de mogelijkheid om weggebruikers via alternatieve routes en manieren soepeler door de stad te leiden. Zulke technologieën hebben niet alleen een grote impact op de benodigde infrastructuur, maar ook op ons denken over mobiliteit.
Besturen Natuurlijk kan ook het bestuur zelf niet achterblijven. We kunnen experimenten met nieuwe vormen van democratie en bestuur. Door samen met inwoners beleid uit te denken. Niet van achter een vergadertafel maar in open design thinking -sessies. Door inwoners meer eigen verantwoordelijkheid te geven voor de inrichting van hun eigen straat, buurt of wijk. Met een eigen budget om dingen te doen, al dan niet met steun van de gemeente, bedrijven of instellingen. Of door een slimmer gebruik van social media en apps die de communicatie tussen de gemeente en haar inwoners versimpelen en directer maken.
Wat ervoor nodig is Wat is er nodig voor zo n proeftuin? Lef. Het lef om dingen te doen die niet alleen nieuw of anders zijn, maar waarvan je bovendien de uitkomst niet op voorhand kent. Dingen die een voortdurende aanpassing vragen en waarvan de resultaten pas tijdens het doen zichtbaar worden. In de woorden van de Amerikaanse schrijverkunstenaar Kurt Vonnegut: We have to continually be jumping of cliffs and developing our wings on the way down. En verder natuurlijk een divers maar samenhangend ecosysteem. Een netwerk van instellingen, bedrijven en mensen die met elkaar het experiment durven en willen aangaan. Er zijn in Nederland ontelbare startupinitiatieven, incubators, accelerators, ontwikkelingsmaatschappijen en natuurlijk kennis- en onderwijsinstellingen. Ook om de hoek, zoals de Universiteit Leiden, de TU Delft, YES!Delft en Innovation Quarter, de regionale ontwikkelingsmaatschappij voor Zuid- Holland. Wat is er logischer dan aansluiting te zoeken bij initiatieven die daar uitgedacht en ontwikkeld worden.
Het vraagt ook een andere benadering van de rol van de gemeente. Zij zal zich steeds meer als partner en facilitator moeten gaan opstellen. Dat is niet alleen even wennen, het vereist ook andere deskundigheid en een ondernemende, initiërende manier van denken en doen. Niet boven maar naast de partijen. Niet altijd en overal controle over (willen) hebben maar durven los te laten. Alleen dan kan de overheid een rol spelen in de technologische en sociale innovaties die een grote impact gaan hebben op de samenleving. Of, zoals Henry Meijdam, voorzitter van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur, het zegt: Overheden zouden de ambitie moeten hebben om in contact te komen met de bedenkers van nieuwe technologieën. Als je weet wat de nieuwe mogelijkheden zijn, wat de voordelen daarvan zijn en de risico s, kun je politieke keuzes maken en het beleid daarop afstemmen.
Proeftuin-sessies D66 zal in 2015 onder de naam 'Proeftuin' een aantal sessies organiseren over de genoemde thema's. Wilt u op de hoogte blijven, volg ons dan op Twitter (@D66) of stuur een mail naar markstorm@d66rijswijk.nl.
Proeftuin experimenteren en innoveren in is opgesteld door D66- raadslid Mark Storm (economie en innovatie). Meer van en over D66 : rijswijk.d66.nl @D66 (Twitter), december 2014 markstorm@d66rijswijk.nl