Verkort financieel verslag 2009 Rabobank Westland
Coöperatieve Rabobank Westland U.A. gevestigd te Westland Correspondentieadres Postbus 9 2670 AA Naaldwijk Telefoon: (0174) 21 52 15 E-mail: info@westland.rabobank.nl Internet: www.rabobank.nl/westland...groeien naar een nieuw evenwicht... Voorwoord Raad van commissarissen W.M. van Rijn, voorzitter N. van Dijk-Koffeman, vice-voorzitter K.A. van der Bij AA FB A.M. van Duijn drs. ir. J.P.W.M. Grootscholten ir. R. van Leeuwen ir. J.P. Teelen Directie drs. F.N.M. van Heyningen, directievoorzitter drs. J. Breugem F.J. de Jong drs. R.A. van Maldegem RC Vestigingen Leehove 65 De Lier Hoofdkantoor Marktplein 6 s-gravenzande Verkoopkantoor Prins Hendrikstraat 398 Hoek van Holland Verkoopkantoor Herenstraat 9 Monster Verkoopkantoor Hoofdstraat 78 De Lier Verkoopkantoor Uiverlaan 16 Maassluis Verkoopkantoor Slot de Houvelaan 28A Maasland Verkoopkantoor Oranjeplein 39 Maasdijk Verkoopkantoor Patijnenburg 12 Naaldwijk Verkoopkantoor Middel Broekweg 29 Honselersdijk Verkoopkantoor Heulweg 2 Wateringen Verkoopkantoor We begonnen 2009 met een bijzondere gebeurtenis. In januari verhuisden we naar ons prachtige nieuwe hoofdkantoor in De Lier. We organiseerden een feestelijk programma voor onze klanten, leden en medewerkers en een inspirerende opening die werd bijgewoond door vele gasten, onder wie minister-president Balkenende. Het jaar was op dat moment nog pril en we meenden de situatie redelijk onder controle te hebben. Het leek erop dat de economische crisis een relatief beperkt effect zou hebben op Nederland, op Westland en op onze bank. Al snel werd dat heel anders. Klanten in de groente- en sierteelt zagen zich geconfronteerd met dramatisch lage prijzen voor hun producten. Het bleek de eerste dominosteen die de crisis in rap tempo over ons werkgebied zou verspreiden. Wat onze klanten raakt, raakt Rabobank Westland. Zo gaat dat in de coöperatie. Je viert successen en deelt verliezen. Je bent betrokken bij elkaar in goede en in slechte tijden. Ik besef dat dit het afgelopen jaar niet door iedereen zo is ervaren. We troffen maatregelen die soms hard aankwamen. Daar ontkwamen we niet aan. We móeten als bank winst maken. Een acceptabele winst die ervoor zorgt dat we gezond blijven: solide en stabiel. Een bank waar klanten te allen tijde hun spaargeld aan kunnen toevertrouwen, middelen waarmee wij andere klanten middels een financiering kunnen ondersteunen. 2009 was turbulent, een jaar van op het scherpst van de snede. En we moeten scherp blijven: bank en klant. Om te groeien naar een nieuw evenwicht. Ik ben ervan overtuigd dat we daarin zullen slagen. Juist door samen te werken, boeken we vooruitgang. Fred van Heyningen, directievoorzitter Rabobank Westland
4 Het financiële jaar 2010 6 Markten in beweging 10 De coöperatie Medewerkers en hun bank 16 18 Financieel
Het jaar 2009 van Rabobank Westland De economische crisis en de tegenvallende ontwikkelingen in het bedrijfsleven drukken ook een stempel op de cijfers van Rabobank Westland. Toch boekten wij in 2009 een licht positief resultaat. Een gezond eigen vermogen, ons coöperatieve karakter en het collectief van de Rabobank Groep maken ons tot een solide en stabiele bank. Vanuit die positie zijn wij in staat krachtig bij te dragen aan de toekomst van onze regio. De cijfers 2009 eindigde voor Rabobank Westland met een balanstotaal van ruim 5,5 miljard euro en een nettowinst van 10 miljoen euro. Een groot verschil met het jaar ervoor, waarin de nettowinst bijna 60 miljoen euro bedroeg. In 2008 waren de opbrengsten uit deelnemingen circa 19 miljoen hoger, voornamelijk door de eenmalige opbrengsten uit de verkoop van het aandelenbelang in de Rabo Hypotheekbank. In het verleden verstrekte de Rabobank veel zakelijke financieringen tegen Euribor, het rentetarief waartegen Europese banken elkaar geld lenen. Door de onrust op de financiële markt koos de bank er vanaf medio 2008 voor om uitzettingen zoveel mogelijk te financieren via spaargelden en zo minder afhankelijk te zijn van de interbancaire geldmarkt. Dit resulteerde voor Rabobank Westland in een grote toestroom van spaarmiddelen, waarvoor in de lijn met het toen geldende renteniveau een voor de klant aantrekkelijke rente werd betaald. De scherpe daling van de Euribor rente begin 2009, van circa 5% naar minder dan 1%, zorgde ervoor dat rentebaten en rentelasten sterk uiteen gingen lopen. Met negatieve gevolgen voor de rentewinst. Wij hebben in 2009 scherp ingezet op kostenreductie. Per saldo gaven wij 1,5 miljoen euro minder uit dan beraamd door te besparen op het gebied van marketing, publiciteit en activiteiten voor leden en medewerkers. Dit jaar staan wij voor de moeilijke opgave om ons medewerkerbestand met vijftig fulltime eenheden te verkleinen. 4 Rabobank Westland Verkort financieel verslag 2009
Krachtig bijdragen aan de toekomst van onze regio Ogenschijnlijk tegengesteld De Rabobank Groep weet de gevolgen van de crisis geheel zelfstandig op te vangen. Het fundament is ons solide eigen vermogen. In goede tijden heeft Rabobank Westland veel ondernemingen, waarvan een groot gedeelte in de glastuinbouwsector, kunnen financieren. En ook nu zijn wij er maximaal op gericht om bedrijven te ondersteunen. Hiertoe hebben wij een aantal ingrijpende besluiten moeten nemen. Het belang van de bank solide blijven - en het belang van de klant lijken hierdoor te verschillen. Toch is dit niet zo: een gezonde economische toekomst van de bank loopt parallel aan een gezonde toekomst van het bedrijfsleven, en daarmee van ons werkgebied. Veel bedrijven werden in 2009 geconfronteerd met liquiditeitsspanningen. We verstrekten veel extra krediet, waardoor het risicoprofiel van onze zakelijke kredietportefeuille toenam. Het was noodzakelijk dit in de tarieven door te berekenen. Hierdoor is het enerzijds mogelijk om lang achter de ondernemer te blijven staan; anderzijds betekent het voor veel klanten een zwaardere financiële belasting. Daarnaast hebben we enkele interne procedures betreffende de zakelijke kredietverlening aangescherpt. Een tijdelijke overstand ofwel het overschrijden van een kredietlimiet vervangen we zoveel mogelijk direct door een passende financiering. We doen er bij optredende liquiditeitsspanningen alles aan om samen met de klant problemen tijdig te signaleren, de situatie in kaart te brengen en samen te zoeken naar de best passende oplossing. Rabobank Westland kiest er bewust voor om met adviseurs van Rabobank Nederland op te trekken in gesprekken met bedrijven in zwaar weer. Soms ontkomen we er niet aan om te besluiten een bedrijf niet langer te financieren. Met grote gevolgen voor het bedrijf en voor de bank. Door te kiezen voor de samenwerking met de Rabobank Groep worden verliezen grotendeels door het collectief van de lokale banken gedragen en niet alleen door Rabobank Westland. De zakelijke en particuliere markt Naast bedrijven die actief zijn in het glastuinbouwcluster worden ook andere bedrijven geraakt door de economische terugval. Denk aan de bouw- en transportsector en detailhandel non-food. Er zijn gelukkig ook bedrijven die wel goede resultaten weten te behalen. Soms door de specifieke branche, maar ook door ondernemerskwaliteiten. En ook in 2009 maakten mensen de stap naar het zelfstandig ondernemerschap en werden zakelijke klant van onze bank. De aan onze bank toevertrouwde spaargelden zijn in 2009 op bescheiden schaal toegenomen ten opzichte van 2008. Het betreft veelal particuliere spaargelden. In de zakelijke markt zien wij vooral dat bedrijven genoodzaakt zijn om hun financiële middelen aan te wenden voor de eigen bedrijfsvoering. Hieraan gerelateerd is het karakter van de verstrekte financieringen: niet voor uitbreidingsplannen maar ten behoeve van de reguliere bedrijfsvoering. De woningmarkt kende in 2009 een krimp van ongeveer 30%. Vooral het aantal huizen dat in het duurdere segment van eigenaar wisselde, was zeer beperkt. Het marktaandeel hypotheken van Rabobank Westland nam toe tot ruim 28%. 2010 en verder Wij doen er alles aan om 2010 en de jaren erna positief te beïnvloeden. Bijvoorbeeld door bij zakelijke klanten aan te sturen op meer inzicht in de financiële resultaten en de algehele bedrijfsvoering. Het aanscherpen van processen krijgt ook in onze eigen organisatie prioriteit. Het moet leiden tot een verbeterde kwaliteit van dienstverlening. Ook willen we steeds weer adequaat inspelen op het door de klant gewenste gebruik van verschillende kanalen als internet, telefoon en natuurlijk onze kantoren. Medio 2010 starten wij met een speciaal telefoonnummer voor ondernemers, waar zij met al hun vragen omtrent dagelijkse bankzaken terecht kunnen. Als marktleider blijven wij ons hard maken voor professionalisering van de glastuinbouw en verbetering van het ondernemersklimaat. We zoeken de verbinding met alle relevante partijen. Om samen te komen tot vernieuwende initiatieven en te bouwen aan een goede toekomst. 5 Rabobank Westland Verkort financieel verslag 2009
Markten in beweging Het afgelopen jaar stonden veel klanten voor belangrijke keuzes. Op het gebied van ondernemen, wonen, bankieren of verzekeren. Omdat geen klant hetzelfde is, verdiepten onze adviseurs zich in elke situatie en elke context. Als marktleider is het onze verantwoordelijkheid door te dringen tot de kern van de zaak. In het zware jaar 2009 bleek eens te meer dat bank en klant door samenwerking heel veel verder kunnen komen. Een eerlijke kans op wonen De huizenmarkt had het in 2009 zwaar te verduren. Ondanks de stagnerende verkoop heeft Rabobank Westland toch haar marktaandeel nog iets weten te verbeteren. Opvallend is ook, dat de aandacht voor wonen onder consumenten onverminderd groot bleef. De huidige markt is goed voor kopers: door het dalende prijsniveau en een gunstige rente komt de mogelijkheid om een huis te kopen, zeker ook voor starters, dichterbij. Met een mogelijk positief effect op de woningmarkt als geheel. Het toegankelijk maken van de markt en het stimuleren van doorstroming zijn speerpunten in ons beleid. Goede informatie vormt de basis. De Rabo- bank introduceerde op internet de Rabo Woonlasten Calculator en de virtuele straat met uitgebreide informatie over het kopen van een woning. Handige hulpmiddelen bij de voorbereiding op een persoonlijk gesprek met onze hypotheekadviseurs. Daarin vertellen wij een eerlijk en compleet verhaal, inclusief alle mogelijkheden en risico s. Zodat iedere klant de juiste afweging kan maken. 6 Rabobank Westland Verkort financieel verslag 2009
Een goede deal is meer dan geld alleen Door samenwerking verder komen Vindt Richard Grootscholten, sinds 2009 hypotheekklant bij Rabobank Westland. Toe aan een nieuwe stap in zijn wooncarrière verhuisde hij vorig jaar met zijn gezin naar een ander huis in Naaldwijk. Zijn functie in de voetbalwereld speelde een belangrijke rol bij de keuze voor een passende hypotheekvorm: Ik ben met bijna al mijn zaken klant bij de Rabobank. Na meerdere financiële instellingen te hebben vergeleken, kwamen we ook voor onze hypotheek uit bij Rabobank Westland. De bank begrijpt de bijzondere kant van mijn werk. In de voetbalwereld is de toekomst altijd onzeker. Dit aspect is meegenomen in het financiële plaatje van de hypotheek. Er is rekening mee gehouden dat ik nu hogere lasten kan betalen dan straks misschien het geval is. Tegelijkertijd houdt de beste deal voor ons meer in dan geld. In het contact met de Rabobank speelt vertrouwen een grote rol. Stel dat er iets gebeurt waarbij nazorg nodig is. Dan zit ik liever bij een bank met gevoel. Dat idee heb ik bij de Rabobank. Tegenover de gunstige markt voor kopers staat de vervelende situatie voor klanten met twee woningen en dubbele woonlasten. Rabobank Westland heeft in 2009 nagenoeg al deze klanten gesproken en samen met hen naar een oplossing gezocht. Zo heeft de bank met succes bemiddeld tussen klanten bij tijdelijke huur en verhuur van te koop staande woningen. Een maatregel die landelijk navolging kreeg en tevens toegankelijk werd gemaakt voor mensen die geen klant zijn bij de Rabobank. Positief uitgangspunt voor 2010 is dat de verkoop van woningen weer licht aantrekt. 7 Rabobank Westland Verkort financieel verslag 2009
Private Banking: bankieren bij een veilige bank Met een aandeel van 39% is de Rabobank marktleider op de Nederlandse spaarmarkt. Onze afdeling Private Banking mocht eind 2008 en begin 2009 veel nieuwe klanten verwelkomen. Zij kozen voor de stabiliteit van de Rabobank. Dit vertrouwen wordt kracht bijgezet door het behouden van onze Triple-A: de hoogst mogelijke kredietwaardigheid. De Rabobank werd in 2009 door Global Finance Magazine uitgeroepen tot veiligste spaarbank van Nederland en wereldwijd tot nummer één onder de commerciële banken. Het prijsbeleid van de Rabobank is transparant. Wij bieden een realistische rente en waarschuwen voor partijen met hoge rentetarieven en de daarbij behorende hoge risico s. Private Banking organiseerde in 2009 bijeenkomsten om klanten te informeren over de mogelijkheden van hun vermogen. Voor sparende klanten werden diverse gunstige maatregelen doorgevoerd: een verhoging van het bonusgevend tegoed op Rabo InternetLoyaalSparen naar vijf miljoen euro, de introductie van een nieuwe bedrijfsbonusrekening en een verruiming van de voorwaarden van spaardeposito s. Voor beleggende klanten kwamen er ook nieuwe (garantie) producten op de markt. En exclusief voor leden is er nu de Rabo Extra Ledenobligatie: een solide beleggingsproduct waarvan de rente vergelijkbaar is met die van een staatsobligatie. Krachten mobiliseren in de glastuinbouwsector Niet eerder was de situatie zo indringend voor de glastuinbouw in Westland als in 2009. De eerste periode van 2010 liet een licht prijsherstel zien door een verzwakking van de euro en slecht weer in een aantal concurrerende landen. Voor een structureel herstel is meer nodig. Een adequate afzetstructuur, een betere bundeling van het aanbod en innovatieve productconcepten moeten zorgen voor meer rendement voor telers en kwekers. Wanneer bedrijven kampen met zware tegenvallers en extra financiering nodig hebben, dan opteert de bank in veel gevallen voor een intensief traject van speciale begeleiding door de afdeling Bijzonder Beheer. In dit traject wordt de bedrijfsvoering in alle opzichten geanalyseerd en worden verbetermogelijkheden benoemd en doorgevoerd. Het doel van de begeleiding is de onderneming zo snel mogelijk financieel en strategisch weer gezond te krijgen. Voor de toekomst van de sector is deze professionalisering essentieel. De afdeling Bijzonder Beheer groeide in 2009 van vijf naar meer dan dertig medewerkers. In het teken van krachtenbundeling staat ook het DIT initiatief (Duurzame Innovaties Tuinbouw) van Rabobank Westland, dat is gericht op het stimuleren en mogelijk maken van vernieuwing. Daarnaast denkt de Rabobank mee met vele belangrijke partijen. Vorig jaar kwam na intensieve gesprekken met het ministerie van LNV een garantieregeling voor de agrarische sector tot stand. Het was heftig, maar we zijn als bedrijf volwassener geworden en professioneler naar zaken gaan kijken. 8 Rabobank Westland Verkort financieel verslag 2009
Extra aandacht maakt extra scherp Zegt algemeen directeur Martin Smaal van Phalaenopsiskwekerij SO NATURAL. In mei 2009 kwam het bedrijf - dat hij runt met broers André, Hans, Wouter en Johan - terecht bij Bijzonder Beheer van de Rabobank: Een situatie waar je natuurlijk liever niet in zit. Maar het moest en we komen er sterker uit. Eind 2008 zaten we midden in de bouw van een nieuwe bedrijfslocatie. De nieuwbouw en ontwikkelingen in de markt zorgden voor een aanvullende financieringsbehoefte. Het areaal was de laatste jaren flink toegenomen en daarbovenop kwam de financiële crisis en valutaproblematiek, waardoor we met een hogere productie op een kleinere markt terecht kwamen. Met een sterke prijsdaling tot gevolg. Het leidde tot een intensieve samenwerking met de bank. Men wilde inzicht, een helikopterview en structuur in het bedrijf zien. We groeiden sinds 2003 al heel hard. Dan is het belangrijk dat alle processen goed bewaakt blijven en je in alle opzichten doorontwikkelt. Van intern op de werkvloer met een goed kader, tot de besluitvorming, verslaglegging en het financiële management. Zo vond de bank de interne financiële ondersteuning tekort schieten. Met succes zochten we een geschikte financieel directeur. Hij formuleerde kritieke prestatie-indicatoren, waardoor we het bedrijf wekelijks kunnen monitoren. Samen met Bijzonder Beheer hebben we de situatie weten te keren en groeide het vertrouwen om ons de gevraagde financiering te verlenen. Het was heftig, maar we zijn als bedrijf volwassener geworden en professioneler naar zaken gaan kijken. Ik zie het zo: extra aandacht maakt extra scherp. Verzekeringen als strategische ondersteuning De afdeling Verzekeringen is erop gericht om met bedrijven een adequaat risicobeleid te ontwerpen: welke risico s loopt het bedrijf en hoe kan het bedrijf met deze risico s omgaan. In onze visie vormen verzekeringen niet het uitgangspunt maar het sluitstuk van goed risicomanagement. Zij moeten het bedrijf immers strategisch ondersteunen. Altijd wordt gezocht naar de best passende verzekering. Rabobank Westland werkt samen met meerdere maatschappijen. Het is onze verantwoordelijkheid om de scherpste aanbieder uit de markt te pikken. Volgens AssurantieMagazine, vakblad voor de verzekeringsbranche, was de Rabobank in 2009 de grootste onafhankelijke intermediair van Nederland. De afdeling Verzekeringen werkte in 2009 met 50 gekwalificeerde medewerkers en beschikt daarmee over veel expertise. Een speciaal kennisteam zorgt ervoor dat die expertise onderling optimaal wordt uitgewisseld en benut in het voordeel van de klant. Naast de aandachtsgebieden van personenrisico s, materiële risico s, aansprakelijkheden en gevolgschadedekkingen ging de bank in 2009 over tot het oprichten van een pensioendesk. Met dit initiatief komen wij tegemoet aan de toenemende vraag van werkgevers naar pensioenvoorzieningen. 9 Rabobank Westland Verkort financieel verslag 2009
De coöperatie Rabobank Westland is een coöperatieve bank. Dat betekent dat we geen aandeelhouders hebben, maar leden. We keren geen dividend uit, maar laten een deel van onze winst terugstromen naar instellingen, initiatieven en projecten die onze regionale samenleving versterken en verrijken. De verbondenheid met onze klanten en hun leef- en werkomgeving, maakt het varen van een duurzame koers een prioriteit. Leden maken het verschil Ruim 27.000 leden maken Rabobank Westland tot wat zij is: een bank vóór en ván mensen. We zijn er trots op dat steeds meer klanten met ons mee willen denken en hun stem laten horen. In de ledenraad, tijdens de afdelingsvergaderingen en in de jongerenraad leveren zij een onmisbare bijdrage aan de totstandkoming van het beleid. Hun ideeën geven concrete invulling aan het begrip wederzijdse betrokkenheid, de belangrijkste pijler van onze coöperatie. Speciaal door en voor leden Onze waardering voor de bijdrage van onze leden willen we breed laten blijken. Tijdens speciale activiteiten ontmoeten leden elkaar en delen zij kennis en ervaring. De boeiende artikelen, praktische informatie en aantrekkelijke aanbiedingen in ons ledenmagazine Dichterbij Westland worden, zo blijkt uit het eind 2009 gehouden lezersonderzoek, zeer gewaardeerd. In juli 2009 genoten ruim 1.600 leden van de Rabo fietstocht en in oktober stonden sportclinics, een thema-avond over wonen en de coöperatiebijeenkomsten, waar leden van gedachten konden wisselen met directie en ledenraad, op het programma. Ledeninbreng en medezeggenschap De ledenraad behartigt de belangen van onze leden en speelt als gesprekspartner van de directie en de raad van commissarissen een belangrijke rol binnen de bank. Daarnaast heeft de ledenraad een aantal formele functies, zoals het vaststellen van de jaarrekening. De 32 afgevaardigden uit de afdelingen s-gravenzande, De Lier, Naaldwijk en Wateringen komen gemiddeld drie keer per jaar bij elkaar. Op de jaarlijkse afdelingsvergadering zijn alle leden welkom. De directie en de afdelingsvoorzitter lichten tijdens die bijeenkomst het afgelopen jaar toe en leden kunnen hun mening geven over het beleid van de bank. 10 Rabobank Westland Verkort financieel verslag 2009
Optimaal gebruikmaken van ieders specialisme Ron van Leeuwen, directeur van en architect bij Kokon in Rotterdam, is sinds 2004 lid van de raad van commissarissen van Rabobank Westland. Als voorzitter van de ledenraad stelt hij in overleg met de leden en de directie de agenda op en zit hij de vergaderingen voor. Waar in het verleden het bankbestuur uit leden van de coöperatie bestond, heeft de bank zich inmiddels zover ontwikkeld dat we professionele bestuurders nodig hebben. Maar juist in een steeds complexer wordende financiële wereld moet het coöperatieve element gekoesterd worden. Daarom zijn in 2004 de afdelingen en de ledenraad in het leven geroepen. Het is een bouwwerk, opgetrokken om aan alle eisen van een professioneel bestuur en voldoende zeggenschap van de leden te voldoen. Daarbij hoort een voortdurende discussie over belangrijke onderwerpen voor de bank, de leden en het werkgebied, maar ook over taken en verantwoordelijkheden. Dat houdt iedereen scherp. De kracht van de ledenraad is dat de leden afkomstig zijn uit alle sectoren: tuinbouw, handel en industrie, particulier, private banking en financiën. Alle leden zijn in het werkgebied actief en hebben zelf een uitgebreid netwerk. Die enorme bundeling van kennis en ervaring is zeer waardevol. Strategische thema s worden besproken in klankbordgroepen. Dat zijn afvaardigingen van ledenraadsleden en medewerkers van de bank. En ter voorbereiding op het vaststellen van de jaarrekening buigt de financiële commissie zich over de cijfers. Zo maken we binnen de coöperatie optimaal gebruik van ieders specialisme. Leg moeilijke beslissingen goed uit Daarover is Kees van den Burg, naast eigenaar van een tweewielerspeciaalzaak in Hoek van Holland ook voorzitter van de afdeling s-gravenzande en vice-voorzitter van de ledenraad, heel duidelijk. Met de economische crisis is het Westland in zwaar weer terecht gekomen. De bank is een belangrijke speler in de regio, dus hoe zij handelt is van groot belang. In 2009 hebben we als ledenraad veel energie gestoken in het onderwerp recessie, met name de perikelen in de tuinbouw. We hebben bijvoorbeeld veelvuldig besproken hoe de bank bedrijven die in problemen verkeren terzijde kan staan. Als coöperatie heb je een verantwoordelijkheid: je moet je leden netjes begeleiden. Ook hebben we met nadruk gewezen op het belang van transparantie en heldere communicatie. Ga moeilijke beslissingen niet uit de weg, maar leg ze wel goed uit. Gelukkig zijn de vooruitzichten wat beter, maar in 2010 zal het beleid ten aanzien van de recessie in de tuinbouw voorlopig niet van de agenda verdwijnen. Het werken met klankbordgroepen heeft een zeer positieve uitwerking op het functioneren van de ledenraad. Met een klein groepje mensen kun je gemakkelijker diep op de materie ingaan dan tijdens een plenaire vergadering. En omdat er altijd iemand van de directie aanwezig is, kunnen we onze bevindingen direct neerleggen en zijn de lijnen kort. Zeker ook in mindere tijden is het prettig te merken dat de ledenraad een volwaardig onderdeel is van de bank. Naar onze adviezen, ook de ongevraagde, wordt goed geluisterd. Rabobank Westland is echt een verhaal apart. Niet het eigenbelang maar het gezamenlijke belang voert de boventoon. Ik vind het heel bijzonder om daar deel van uit te maken. 11 Rabobank Westland Verkort financieel verslag 2009
Midden in de maatschappij Rabobank Westland is sterk betrokken bij haar directe omgeving. De regio bruist van de initiatieven op sociaal, cultureel, sportief en economisch gebied. Wij leveren daarin graag ons aandeel door middel van sponsoring of een bijdrage in de vorm van coöperatief dividend. Sponsoring Met sponsoring steunen we verenigingen of activiteiten in de vorm van een financiële bijdrage of het delen van specifieke kennis en ervaring. In ruil daarvoor leveren onze sponsorpartners een tegenprestatie die onze naamsbekendheid vergroot of ons in staat stelt onze leden iets extra s te bieden. Zo bouwen we met vele verenigingen, stichtingen en organisaties aan een vruchtbare samenwerking. Per 1 januari 2010 heeft Rabobank Westland een nieuw sponsorbeleid, gebaseerd op drie categorieën: kennis delen en kennis creëren, sport en cultuur, en maatschappelijke en regionale relevantie. De laatste categorie is speciaal bedoeld voor de vele sponsoraanvragen van verenigingen en stichtingen uit ons werkgebied. Om leden de mogelijkheid te bieden mee te bepalen welke verenigingen en stichtingen een sponsorbijdrage van ons ontvangen, introduceren we de Rabo Clubkas Campagne. Voorbeelden van sponsoring zijn het Varend Corso, paardensport, hockeyverenigingen, de Rabo Dikke Banden Races en het project Helden om de Hoek. De groei heeft gevolgen voor onze vereniging Er is heel wat om trots op te zijn bij Hockeyvereniging Westland. Diverse jeugdteams spelen op niveau en het ledenaantal is de laatste jaren gestegen naar ruim 700. Die enorme groei heeft wel gevolgen voor de vereniging, vertelt Wim Halverhout, voorzitter van HVW. Je moet zorgen voor voldoende trainers, kunstgrasvelden en een clubhuis dat groot genoeg is. En onze ambitie is tweeledig. We blijven de gezellige vereniging waar recreatiehockey een belangrijke plaats inneemt. Aan de andere kant willen we meer aandacht besteden aan prestatiehockey. De sponsoring door Rabobank Westland betekent dat we verder kunnen met het realiseren van onze groeiplannen. Als onze grootste sponsor steunt de bank onder andere ons heren 1-team. Dat is echt fantastisch. Elke vrijwilliger is een held Veel, heel veel vrijwilligers in alle sectoren verrichten belangeloos hun werk in de luwte van het nieuws. Des te belangrijker is het om met regelmaat blijk te geven van onze waardering voor die bijzondere inzet. Het initiatief Helden om de Hoek kon ook in 2009 rekenen op onze steun. Op 20 november organiseerde het Steunpunt Vrijwilligerswerk Westland samen met Rabobank Westland de goed bezochte kennisavond Leren van elkaar. Tijdens deze inspirerende avond met diverse workshops en een afsluitende borrel, werden ruim 200 vrijwilligers gastvrij ontvangen. Coöperatiefonds en Innovatiefonds Een deel van onze winst komt als coöperatief dividend ten goede aan onze leden en hun leefomgeving. Met financiële middelen of de inzet van onze mensen en kennis stimuleren wij initiatieven die de Westlandse samenleving verrijken. Leden spelen een belangrijke rol bij de toekenning van bijdragen uit het coöperatief dividend. Zij weten wat er in de regio speelt en kunnen nieuwe projecten aandra- 12 Rabobank Westland Verkort financieel verslag 2009
gen, die het verdienen om ondersteund te worden. Leden beslissen ook mee over de toekenning van bijdragen uit het fonds: de adviescommissie van het Coöperatiefonds bestaat uit vier leden van de ledenraad en ook het bestuur van het Innovatiefonds wordt gevormd door leden van de bank. Het Coöperatiefonds ondersteunt met name maatschappelijke en culturele initiatieven. In 2009 beoordeelde de adviescommissie 75 aanvragen. Tot de 51 projecten die een bijdrage uit het fonds ontvingen, behoorden onder andere Westland on Stage, Zorgkwekerij Mil Maasdijk en de restauratie van de historische zeesleper Elbe. Durf, vernieuwingszin en kennisoverdracht in het belang van de regio zijn belangrijke criteria voor het Innovatiefonds. Voor een bijdrage aan innovatieve projecten op het gebied van ondernemen kunnen leden een beroep doen op het fonds. Vorig jaar heeft het fondsbestuur 194.000 euro toegezegd. Projecten die door het Innovatiefonds ondersteund worden zijn bijvoorbeeld ZonWind- Kas en PUUR Tomaat. Weten welk vak je kiest, voorkomt schooluitval Bedenken wat je wilt worden, is moeilijk als je 13 of 14 bent. Veel vmbo-leerlingen kiezen dan ook de verkeerde beroepsopleiding: de uitval op het mbo is groot, aldus Agnes van den Berg. Met Westland On Stage willen we dat voorkomen door leerlingen van ISW en Lentiz kennis te laten maken met veel verschillende beroepen. Tijdens gastlessen, speeddaten met vakmensen op de On Stage beursvloer, workshops, en een bezoek aan een echte werkplek op de Westlandse Doe-Dag leren ze wat de diverse beroepen daadwerkelijk inhouden. Rabobank Westland helpt ons behalve met een financiële bijdrage uit het Coöperatiefonds ook met publiciteit en het beschikbaar stellen van haar netwerk. Door de verbouwing kunnen wij meer doelgroepen bedienen Penningmeester Theo Zuidgeest van de Stichting Vrienden Zorgkwekerij Mil Maasdijk is blij met de bijdrage van het Coöperatiefonds. We gebruiken het geld voor de herbouw van een oude muurkas en een druivenserre. Een en ander is onderdeel van een groter bouwproject, waardoor voortaan ook mensen met een lichamelijke beperking enkele dagdelen per week bij ons kunnen verblijven. Tot nu toe hebben we ons vooral gericht op mensen met een verstandelijke handicap. We kweken en verkopen allerhande groenten, fruit, bloemen en kruiden. Terwijl de mensen de dag op een plezierige manier doorbrengen, kunnen hun familieleden even ontspannen. 13 Rabobank Westland Verkort financieel verslag 2009
Deze kas levert juist energie op Aan het woord is Pieter van Berchum, algemeen directeur van Gakon. Als inzending voor een prijsvraag van het Productschap Tuinbouw ontwikkelde zijn bedrijf samen met Thermotech de ZonWindkas. Door een ingenieus systeem, dat optimaal gebruikmaakt van zonlicht en wind, genereert de kas meer energie dan hij verbruikt. Het idee werd uitverkoren en er kwam budget om een demonstratiekas te bouwen. Naast andere financiers hebben we ook vanuit het Innovatiefonds van Rabobank Westland een bijdrage ontvangen. De glastuinbouwsector heeft behoefte aan innovatie, want we zijn met z n allen jarenlang een grote energieslurper geweest. Bij toepassing op grote schaal zou je met deze kas hele wijken kunnen verwarmen. Maassluis heeft een heel verleden met zeeslepers Dat verklaart volgens Hans Hoffmann, voorzitter van de Stichting Maritieme Collectie Rijnmond, de enorme belangstelling voor de inspanningen van meer dan 60 vrijwilligers. Vrijwel dagelijks werken zij in de buitenhaven van Maassluis aan het herstel van een stukje zeevaartglorie: de ruim vijftig jaar oude zeesleper Elbe. Het Coöperatiefonds van Rabobank Westland draagt een steentje bij; met een donatie uit het fonds is de machinekamer geïsoleerd. De zeeslepers vertrokken hier uit de haven. De Elbe, de laatst overgebleven (naoorlogse) zeesleper van Smit ter wereld, voer tijdens een lang en werkzaam leven de hele aardbol over. In 2002 kwam het schip in handen van onze stichting. De terugkeer van de Elbe betekent veel voor Maassluis, merkt Hoffmann. Vorig jaar tijdens de Furieade kwamen er zevenhonderd mensen een kijkje bij ons nemen. Het leeft hier enorm. Het is zonde om een goed product weg te gooien Samen met vier collega s van telersvereniging Prominent is trostomatenteler Richard Hartensveld initiatiefnemer van PUUR Tomaat. Supermarkten willen geen losgeraakte trostomaten, die belanden in de container. Dat was ons een doorn in het oog. Het bracht ons op het idee van een authentiek Westlandse verse tomatensoep, zonder conserveringsmiddelen en gemaakt van duurzaam geteelde tomaten. Uit consumentenonderzoek bleek dat daar vraag naar was en we vonden een producent in het ambachtelijke bedrijf Gebroeders van der Ende in Maasdijk. De soep doet het erg goed, inmiddels hebben we een verkooppunt in elke kern in het Westland. Dankzij de bijdrage uit het Innovatiefonds van Rabobank Westland kunnen we PUUR Tomaat nu landelijk promoten. En in het bedrijfsrestaurant van de bank wordt onze soep iedere week smakelijk ontvangen! 14 Rabobank Westland Verkort financieel verslag 2009
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Het jaar 2009 is op MVO-gebied een belangrijk jaar geweest. Uiteraard heeft de financiële crisis volop de aandacht gekregen, maar ecologische en sociale aspecten hebben aan belang gewonnen in het bedrijfsleven en onder consumenten. Ook Rabobank Westland speelt hier met haar dienstverlening op in, met MVO-gerelateerde producten en diensten en een ruime keuze aan duurzame beleggingsfondsen. Op dat laatste gebied hebben we de maximale score behaald bij de MVO-monitor 2009 van Rabobank Nederland. De Themarapportage Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) 2009 is een jaarlijkse rapportage die inzicht geeft in de prestaties op MVO-gebied per lokale bank. met vertegenwoordigers uit alle onderdelen van de bank, is van start gegaan om de doelstellingen uit deze beleidsnotitie te realiseren. Toch heeft ook de Rabobank nog de nodige punten te verbeteren, bijvoorbeeld de risico s die de Rabobank loopt vanwege de perceptie van de klant inzake goede MVO-prestaties en de daadwerkelijke verankering van MVO in de organisatie. Kortom: genoeg aandachtspunten voor 2010. Het nieuwe hoofdkantoor verbruikt 35% minder energie dan een normaal kantoorgebouw en voorziet zichzelf van duurzame energie. Ook op het gebied van maatschappelijke betrokkenheid timmert Rabobank Westland stevig aan de weg, mede dankzij de activiteiten rondom het Coöperatiefonds. Verder stimuleren we onze medewerkers om deel te nemen aan ideële projecten, zoals bijvoorbeeld de Ride for the Roses, de bijbehorende Pre Ride en de Wollebrand Cross. En ook wat betreft het interne milieubeleid scoren we goed. Ons aardgas-, water- en papierverbruik is bijvoorbeeld lager dan het gemiddelde van alle aan de mvo-monitor deelnemende Rabobanken. Ons sociaal beleid ten slotte laat zien dat we een ruim opleidingsbudget per medewerker hebben. Andere opvallende scores zijn het lage ziekteverzuimpercentage en de hoeveelheid vrouwen in middlemanagementfuncties. Met de vaststelling van een MVO-beleidsnotitie heeft Rabobank Westland in 2009 een stevig fundament gelegd voor MVO. Een speciaal MVO-comité, 15 Rabobank Westland Verkort financieel verslag 2009
Edwin Canten Juist ook in mindere tijden wil je iets voor de klant betekenen Medewerkers en hun bank Niet alleen de economische situatie stelt hoge eisen aan de bank en haar medewerkers. Ons doel is om onder alle omstandigheden optimaal te presteren en een goed werkgever te zijn. Ook in de toekomst willen wij kunnen bogen op een krachtige organisatie, waarin iedereen het beste uit zichzelf kan halen. Lisette Janssen- Vreugdenhil We hebben het vertrouwen weten te behouden Mede dankzij de toewijding en de professionaliteit van onze medewerkers heeft Rabobank Westland het afgelopen jaar goed doorstaan. Het ziekteverzuim lag, de omvang van onze organisatie in aanmerking genomen, laag. Bovendien werden we beloond met een 7,2 in het medewerkerbetrokkenheidonderzoek. In dit jaarlijks terugkerende onderzoek beoordelen onze medewerkers diverse aspecten van het werken bij Rabobank Westland. Ontwikkeling en flexibiliteit Door in 2009 de kennis en capaciteiten van al onze medewerkers helder in kaart te brengen, creëerden we een stevige basis voor een actief personeels- beleid. Ontwikkeling en flexibiliteit van de medewerkers staan daarbij centraal. Om het functioneren van medewerkers en organisatie te optimaliseren en het werkplezier te vergroten, besteden we aandacht aan doorstromingsmogelijkheden. Waar mogelijk bieden we maatwerk aan individuele medewerkers, maar ook ontwikkelen we beleid gericht op specifieke groepen. In de loop van 2010 wordt bijvoorbeeld een programma voor talentvolle medewerkers ingericht en geïmplementeerd. Zo versterken we onze mensen en onze organisatie en daarmee onze dienstverlening. 16 Rabobank Westland Verkort financieel verslag 2009
We hebben het vertrouwen weten te behouden Vermogende klanten breed adviseren over persoonlijke financiële vraagstukken. Dat is het werk van Lisette Janssen-Vreugdenhil, sinds 2001 accountmanager bij de afdeling Private Banking. Het mooie van dit werk is dat je de kans krijgt een persoonlijke relatie op te bouwen met een vaste groep klanten. Inhoudelijk is het heel breed en afwisselend. Mede door veranderende wetgeving is ons werkterrein continu in beweging en de bank springt daarop in met nieuwe producten. Inmiddels behoren ook ondernemers met privévermogen tot mijn klantenportefeuille. De samenhang van zakelijk en privé maakt alles complexer en dus interessant. En in bepaalde situaties, bijvoorbeeld bij bedrijfsbeëindiging door verkoop, moeten ook de privéfinanciën geherstructureerd worden. De economische crisis is ook aan onze afdeling niet voorbij gegaan. Waar het vóór 2009 zelden onderwerp van gesprek was, willen klanten nu bij het vrijkomen van bedragen in deposito weten of hun geld bij Rabobank Westland wel veilig staat. Dan is het belangrijk goed uit te leggen dat we een solide en stabiele bank zijn. Het is een enorme opsteker dat we het vertrouwen van onze klanten hebben weten te behouden. Daarnaast waren er meer positieve ontwikkelingen: Rabo Toekomstsparen is bijvoorbeeld door de Consumentenbond verkozen tot beste product in de categorie banksparen. 2010 wordt ongetwijfeld weer een intensief en uitdagend jaar. En ook al hebben we het druk, de sfeer onderling is heel goed. Sinds onze verhuizing in april naar het Paviljoen, onderdeel van het hoofdkantoor op bedrijventerrein Leehove in De Lier, zitten alle medewerkers van Private Banking bij elkaar. Het leidt ook tot meer verbinding met andere afdelingen. Dat gaat veel positiefs opleveren! Juist ook in mindere tijden wil je iets voor de klant betekenen 2009 was voor accountmanager Edwin Canten een turbulent jaar. Na anderhalf jaar bij de afdeling Grootbedrijf werd ik gevraagd om over te stappen naar Bijzonder Beheer. Het was geen moeilijke beslissing: als je klanten in goede tijden wilt helpen, wil je dat ook in slechte tijden. Bij de afdeling Bijzonder Beheer ondersteunen we bedrijven die het zwaar hebben. Na de afdeling Grootbedrijf is dit voor mij, wederom, een zeer leerzame periode. Het contact met klanten is in mijn nieuwe rol nog veel intensiever dan voorheen. De insteek is ook anders: we kijken waar de kansen voor continuïteit liggen en sturen met name op liquiditeit. De vraag hoe gaan we dit overleven? staat centraal. Juist in moeilijke tijden moet de band met de klant bijzonder goed zijn. Dan leer je elkaar echt kennen. Volledige openheid over en weer is een vereiste. De economische terugval is zeer fors, dat is niet binnen een jaar opgelost. In het belang van de klanten en de bank hoop je op snel herstel, maar zolang dit werk gedaan moet worden, doe ik het graag. Het is uitdagend en dankbaar werk. Op de afdeling heerst een bijzondere, stimulerende sfeer en er wordt keihard gewerkt. Momenteel zijn we middels een breed gedragen optimalisatietraject bezig met het verbeteren en strikt volgen van processen, waardoor er efficiënter wordt gewerkt. Zo zijn we voortdurend op zoek naar mogelijkheden om het voor de klant en de bank nog beter te doen. 17 Rabobank Westland Verkort financieel verslag 2009
Verkorte jaarrekening 2009 Aan de ledenraad, Bijgaand leggen wij u voor de verkorte jaarrekening 2009, voorzien van de accountantsverklaring en het advies van de raad van commissarissen. De verkorte jaarrekening is ontleend aan de jaarrekening 2009, welke voorzien van de accountantsverklaring en het advies van de raad van commissarissen ter inzage ligt ten kantore van de bank. De directie Aan: de raad van commissarissen en de directie van Coöperatieve Rabobank Westland U.A. ACCOUNTANTSVERKLARING Opdracht Wij hebben gecontroleerd of de in dit verslag opgenomen verkorte jaarrekening (op pagina 18 tot en met 19) van Coöperatieve Rabobank Westland U.A. te Westland over 2009 op de juiste wijze is ontleend aan de door ons gecontroleerde jaarrekening 2009 van Coöperatieve Rabobank Westland U.A. te Westland. Bij die jaarrekening hebben wij op 3 mei 2010 een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt. De leiding van de coöperatie is verantwoordelijk voor het opstellen van de verkorte jaarrekening in overeenstemming met de grondslagen zoals gehanteerd in de jaarrekening 2009 van Coöperatieve Rabobank Westland U.A. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de verkorte jaarrekening te verstrekken. Toelichting Wij vestigen er de aandacht op dat voor het inzicht dat vereist is voor een verantwoorde oordeelsvorming omtrent de financiële positie en de resultaten van Coöperatieve Rabobank Westland U.A. te Westland en voor een toereikend inzicht in de reikwijdte van onze controle de verkorte jaarrekening dient te worden gelezen in samenhang met de volledige jaarrekening, waaraan deze is ontleend, alsmede met de door ons daarbij op 3 mei 2010 verstrekte goedkeurende accountantsverklaring. Deze toelichting doet geen afbreuk aan ons oordeel. Utrecht, 12 mei 2010 Ernst & Young Accountants LLP Werkzaamheden Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig dienen wij onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de verkorte jaarrekening op de juiste wijze is ontleend aan de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controleinformatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel is de verkorte jaarrekening in alle van materieel belang zijnde aspecten op de juiste wijze ontleend aan de jaarrekening. w.g. drs. P.J.A.J. Nijssen RA ADVIES RAAD VAN COMMISSARISSEN Aan de ledenraad, Voor u ligt de verkorte jaarrekening 2009. Deze verkorte jaarrekening is ontleend aan de jaarrekening 2009, welke wij ter voldoening aan het bepaalde in de statuten hebben onderzocht. Mede op grond van de bij de jaarrekening 2009 door Ernst & Young Accountants LLP afgegeven accountantsverklaring, stellen wij u voor om de jaarrekening vast te stellen en de bestuurders te dechargeren. De raad van commissarissen 18 Rabobank Westland Verkort financieel verslag 2009
Balans per 31 december 2009 (na winstbestemming) Winst- en-verliesrekening over 2009 (bedragen in duizenden euro s) 2009 2008 Activa Geldmiddelen 5.941 5.078 Vorderingen op Rabobank Groep 38.919 431.414 Kredieten aan cliënten 5.327.243 5.030.819 Deelnemingen 96.805 48.405 Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen 45.178 41.095 Overige activa 27.972 21.604 Totaal activa 5.542.058 5.578.415 Passiva Schulden aan Rabobank Groep 1.795.319 1.858.090 Toevertrouwde middelen 3.351.020 3.315.267 Overige passiva 52.406 72.273 Algemene reserve 343.313 332.785 Totaal passiva 5.542.058 5.578.415 Niet in de balans opgenomen verplichtingen 1.030.219 1.283.964 (bedragen in duizenden euro s) 2009 2008 Baten Rentebaten 241.737 282.085 Rentelasten -172.013-183.778 Rente 69.724 98.307 Provisies 28.311 32.877 Opbrengsten uit deelnemingen 8.255 27.485 Totaal baten 106.290 158.669 Lasten Personeelskosten 38.803 40.304 Coöperatie- en beheerskosten 22.980 22.842 Afschrijvingskosten 3.527 1.210 Totaal lasten -65.310-64.356 Bedrijfsresultaat vóór toevoeging aan voorziening kredietrisico s 40.980 94.313 Toevoeging aan voorziening kredietrisico s -29.706-28.062 Bedrijfsresultaat vóór belastingen 11.274 66.251 Belastingen bedrijfsresultaat -618-9.144 Nettowinst 10.656 57.107 Als volgt verdeeld: Toevoeging aan Algemene Reserve 10.528 54.257 Toevoeging aan Winstuitkeringsfonds 128 2.850 19 Rabobank Westland Verkort financieel verslag 2009
www.rabobank.nl/westland