JAARGANG 9 / NUMMER 8 APRIL 2015 Partners: Mede mogelijk dankzij:
VRAAG 1 Maart roert zijn staart In maart kan het soms erg onstuimig weer zijn. Dat was ook dit jaar het geval: de laatste dag was er zelfs een heuse voorjaarsstorm. Onstuimig is een bijzonder woord. Niet zozeer qua betekenis, maar wel qua vorm. Welk woord is qua vorm vergelijkbaar met onstuimig? a. Onlogisch. b. Onnozel. c. Onrustig. d. Onverdraaglijk.
ANTWOORD VRAAG 1 Maart roert zijn staart Welk woord is qua vorm vergelijkbaar met onstuimig? b. Onnozel. Onstuimig is een bijzonder woord, omdat er geen tegenhanger zonder on- is. Hetzelfde geldt voor onnozel. Onstuimig heeft het Nederlands in de zestiende eeuw van het Duitse ungestüm geleend. Dat Duitse woord is een afleiding van gestüeme (zacht, rustig) met het ontkennende voorvoegsel un-. http://bit.ly/onstuimigonnozel
VRAAG 2 Worcestershire Een Vlaamse krant heeft in een filmpje uitgelegd hoe je het Engelse woord worcestershiresaus uitspreekt: als WOEstursjur-saus. De Engelse spelling staat bekend als zeer onregelmatig. Uit de spelling kun je vaak niet opmaken hoe een woord moet worden uitgesproken. Welke taal heeft juist een zeer regelmatige spelling? a. Duits. b. Frans. c. Italiaans. d. Nederlands.
ANTWOORD VRAAG 2 Worcestershire Welke taal heeft juist een zeer regelmatige spelling? c. Italiaans. De spelling van het Italiaans is heel transparant: je spreekt de woorden uit zoals je ze schrijft. Daarbij valt de klemtoon meestal op de een-na-laatste lettergreep. Het Engels kent ongeveer 44 verschillende klanken, die met de 26 letters uit het alfabet op meer dan 560 verschillende manieren geschreven kunnen worden. Het Frans is ook erg onregelmatig en het Nederlands en Duits vallen ertussenin. http://bit.ly/worcestershiresaus http://bit.ly/regelmaatspelling
VRAAG 3 Alzheimer In de Oscarwinnende film Still Alice krijgt een hoogleraar Taalkunde de ziekte van Alzheimer. Het eerst merkt zij dat aan de achteruitgang van haar spreektaal. De Amerikaanse president Ronald Reagan had ook alzheimer. Zijn taalgebruik veranderde al tijdens zijn presidentschap, voordat hij wist dat hij ziek was, zo blijkt uit recent onderzoek. Wat is GEEN effect van alzheimer op taalgebruik? a. Afname van de woordenschat. b. Afname van het aantal concrete zelfstandige naamwoorden. c. Toename van het aantal bijvoeglijke naamwoorden. d. Toename van het gebruik van stopwoordjes.
ANTWOORD VRAAG 3 Alzheimer Wat is GEEN effect van alzheimer op taalgebruik? c. Toename van het aantal bijvoeglijke naamwoorden. Ronald Reagan was de president van de Verenigde Staten van 1981 tot 1989. Uit een taalanalyse blijkt dat zijn spontane taalgebruik in die periode veranderde. Zijn woordenschat liep terug en het gebruik van stopwoordjes nam toe. Ook gebruikte hij vaker nietszeggende woorden als ding en iets in plaats van concrete zelfstandige naamwoorden. De onderzoekers denken dat de achteruitgang van spreektaal een aanwijzing kan zijn voor alzheimer. http://bit.ly/alzheimerreagan
VRAAG 4 Textmining Een Nijmeegse taaltechnoloog gaat onderzoek doen naar textmining in de wetenschap. Door de computer te laten zoeken naar patronen in teksten, kan hij verbanden leggen tussen verschillende vakgebieden en zo nieuwe ontdekkingen doen. De computer kan veel meer informatie tegelijk analyseren dan een mens zou kunnen. Waar kom je textmining tegen in je dagelijks leven? a. De autocorrect in je telefoon. b. De spamfilter in je mailaccount. c. De verschillende linkjes in een pagina op Wikipedia. d. De voorgestelde vertaling op een Franse website.
ANTWOORD VRAAG 4 Textmining Waar kom je textmining tegen in je dagelijks leven? b. De spamfilter in je mailaccount. Speciale software herkent spam door te kijken naar de woorden die gebruikt worden in de ontvangen mail. Op basis daarvan bepaalt hij of het om spam gaat of niet. Textmining wordt vooral veel gebruikt in het bedrijfsleven en in wetenschappelijk onderzoek. Met de techniek kan informatie uit grote tekstbestanden worden gehaald, kunnen documenten worden geclassificeerd en kan een profiel van een auteur worden opgesteld. Een speciale vorm van textmining is sentimentmining, waarbij de techniek wordt toegepast om de online reputatie van een merk of product te bepalen. http://bit.ly/watistextmining http://bit.ly/textminingwetenschap
VRAAG 5 Kenteken De oude kentekenreeks voor personenauto s was opgebruikt, dus eind maart werd een nieuw model in gebruik genomen: XX-999-X. Voor de letters in het kenteken worden alleen medeklinkers gebruikt. Waarom staan er geen klinkers op een nummerbord? a. Dat leidt te makkelijk tot vieze woorden. b. Dat leidt tot te veel mogelijke kentekens. c. Die worden alleen gebruikt voor diplomaten. d. Die worden vaak verward met cijfers.
ANTWOORD VRAAG 5 Kenteken Waarom staan er geen klinkers op een nummerbord? a. Dat leidt te makkelijk tot vieze woorden. Met twee letters achter elkaar zal het niet zo snel gebeuren, maar bij de oude kentekens (9-XXX-99) zouden klinkers al snel tot schunnige woorden op kentekens leiden. Klinkers worden daarom niet gebruikt, behalve voor nummerborden van het Koninklijk Huis, die altijd met AA beginnen. Ook andere mogelijk ongewenste combinaties worden niet gebruikt, zoals PVV, NSB, GVD, PSV en TBS. http://bit.ly/klinkersnummerbord http://bit.ly/nieuwkenteken
VRAAG 6 WhatsApp Nijmeegse onderzoekers roepen jongeren op hun WhatsAppberichten met hen te delen. Zo kunnen ze onderzoeken hoe WhatsApp-taal verschilt van het Standaardnederlands en van sms jes en tweets. Wat is een andere benaming voor Standaardnederlands? a. Algemeen Nederlands. b. Formeel Nederlands. c. Gewoon Nederlands. d. Universeel Nederlands.
ANTWOORD VRAAG 6 WhatsApp Wat is een andere benaming voor Standaardnederlands? a. Algemeen Nederlands. Het Standaardnederlands is het Nederlands zoals dat over het algemeen wordt gebruikt in het openbare leven, zoals in het onderwijs, in de media en in de politiek. Vroeger werd deze vorm van het Nederlands ook wel ABN genoemd: Algemeen Beschaafd Nederlands. Maar omdat deze term suggereert dat mensen die anders spreken niet beschaafd zijn, gebruiken deskundigen liever de termen Standaardnederlands en Algemeen Nederlands. http://cls.ru.nl/whatsapptaal/ http://bit.ly/standaardnederlands
VRAAG 7 Waanzin Van 7 tot 15 maart vond in Nederland en Vlaanderen de Boekenweek plaats, met als thema Waanzin. In die week kreeg je bij aankoop van een boek het Boekenweekgeschenk cadeau, dat elk jaar door een andere schrijver wordt geschreven. Wie schreef dit jaar het Boekenweekgeschenk? a. Abdelkader Benali. b. Dimitri Verhulst. c. Griet Op de Beeck. d. Ronald Giphart.
ANTWOORD VRAAG 7 Waanzin Wie schreef dit jaar het Boekenweekgeschenk? b. Dimitri Verhulst. De Vlaamse schrijver Dimitri Verhulst schreef speciaal voor deze Boekenweek het boek De zomer hou je ook niet tegen. Verhulst brak in 2006 door met zijn roman De helaasheid der dingen. In 2009 won hij de Libris Literatuurprijs voor Godverdomse dagen op een godverdomse bol. http://bit.ly/boekenweekgeschenk2015
VRAAG 8 Kenny B De Surinaams-Nederlandse zanger Kenny B scoort momenteel een enorme hit met zijn zomerse nummer Parijs. Tot voor kort zong hij vooral in het Sranantongo, een creooltaal uit Suriname. Net als de meeste creooltalen heeft het Sranantongo een kleine woordenschat en worden werkwoorden nauwelijks vervoegd. Wat is een creooltaal? a. Een geheimtaal uit de tijd van de slavernij. b. Een kunsttaal, bedacht en opgelegd door de kolonisten. c. Een mengtaal, ontstaan uit noodzaak om met elkaar te kunnen communiceren. d. Een taal zonder moedertaalsprekers die alleen als straattaal dient.
ANTWOORD VRAAG 8 Kenny B Wat is een creooltaal? c. Een mengtaal, ontstaan uit noodzaak om met elkaar te kunnen communiceren. Het Sranantongo is ontstaan onder de slaven die werkten op de plantages tijdens de Nederlandse koloniale overheersing in Suriname. In de taal zijn nog altijd sporen terug te vinden van het Engels, Nederlands, Spaans, Portugees en West-Afrikaanse talen. De eenvoudige taal die zo ontstaat, heet in eerste instantie een pidgintaal. Als de taal zich vervolgens verder ontwikkelt en ook als moedertaal aan kinderen wordt meegegeven, is het een creooltaal. http://bit.ly/sranantongo