JAARGANG 8 / NUMMER 3 NOVEMBER Mede mogelijk dankzij:

Transcriptie

1 JAARGANG 8 / NUMMER 3 NOVEMBER 2013 Partners: Mede mogelijk dankzij:

2 VRAAG 1 Verwarrende werkwoorden Schrijfster Joke van Leeuwen heeft met haar boek Feest van het begin de AKO Literatuurprijs gewonnen. Van Leeuwen schrijft en dicht ook voor kinderen, ook over taal, zoals in dit fragment: Lopen wordt liep, maar hopen niet hiep. Laten wordt liet, Maar praten niet priet. Waarover gaat dit gedicht? a. Over ontleden. b. Over sterke werkwoorden. c. Over taalverandering. d. Over t kofschip.

3 ANTWOORD VRAAG 1 Verwarrende werkwoorden Waarover gaat dit gedicht? b. Over sterke werkwoorden. Dit fragment komt uit het gedicht Verwarrende werkwoorden van Joke van Leeuwen. Het gedicht gaat over sterke en zwakke werkwoorden. Sterke werkwoorden (zoals lopen en laten ) veranderen van klank in de verleden tijd. Zwakke werkwoorden krijgen alleen -te of -de. Welke werkwoorden sterk zijn en welke zwak moet je leren. Vooral jonge kinderen en mensen die nog niet zo goed Nederlands kennen, maken er weleens fouten in.

4 VRAAG 2 Zwarte Piet De afgelopen maand was er veel discussie over het al dan niet racistische karakter van het fenomeen Zwarte Piet. Zwarte Piet komt ook voor in een Nederlandse uitdrukking: iemand de zwartepiet toespelen. Wat betekent deze uitdrukking? a. Iemand bang maken. b. Iemand de schuld geven. c. Iemand voor je laten werken. d. Slecht over iemand spreken.

5 ANTWOORD VRAAG 2 Zwarte Piet Wat betekent deze uitdrukking? b. Iemand de schuld geven. Zwartepieten is een kaartspel, dat niks met Zwarte Piet te maken heeft. De speler die aan het eind van het spel de zwartepiet (schoppenboer) in zijn hand heeft, heeft verloren. Als je iemand de zwartepiet toespeelt, zorg je er dus voor dat hij verliest. Vooral politici gebruiken regelmatig het woord zwartepieten als ergens een schuldige voor aangewezen wordt.

6 VRAAG 3 Chinese karakters Op vrijdag- en zaterdagavond zitten Chinezen massaal voor de buis om mee te doen aan het nationale dictee. Het is onmogelijk om de tienduizenden Chinese karakters te kennen; vooral jongeren kennen er steeds minder, waarschijnlijk door de invloed van sms. Het dictee moet hier verandering in brengen. Hoe sms en Chinezen? a. Chinezen kunnen niet sms en. b. Ze bouwen de karakters op uit losse elementen. c. Ze gebruiken het Latijnse alfabet. d. Ze kiezen de karakters uit een lijst.

7 ANTWOORD VRAAG 3 Chinese karakters Hoe sms en Chinezen? c. Ze gebruiken het Latijnse alfabet. Chinezen gebruiken het zogeheten pinyin als ze sms en: het Mandarijn (Chinees) in het Latijnse alfabet. Ze toetsen dus letters, maar op het scherm verschijnen karakters. De telefoon geeft verschillende suggesties van woorden of zinnen die de gebruiker wellicht bedoelt. Even klikken en klaar. De jongeren leren zo niet meer om de vele karakters zelf te onthouden.

8 VRAAG 4 Kamara s In het nieuwe tv-programma Welkom bij de Kamara s denken bekende Nederlanders op bezoek te zijn bij een echte Afrikaanse stam. In werkelijkheid is de echte stam (Damara) aangevuld met Nederlandse acteurs. Zij leerden speciaal hiervoor Nama, de taal van de Damara. En dat was knap lastig. Wat maakte het Nama zo moeilijk te leren? a. De taal gebruikt verschillende klik-klanken. b. De taal kan niet geschreven worden. c. De taal kent nog maar drie sprekers. d. De taal mengt gesproken en gebarentaal.

9 ANTWOORD VRAAG 4 Kamara s Wat maakte het Nama zo moeilijk te leren? a. De taal gebruikt verschillende klik-klanken. Het Nama wordt gesproken door ongeveer mensen in Namibië, Botswana en Zuid-Afrika. De taal kent 31 medeklinkers, waaronder maar liefst 20 verschillende kliks. In heel Afrika worden ongeveer tweeduizend talen gesproken. Dat zijn er gemiddeld veertig tot vijftig per land; in Nigeria en Kameroen worden zelfs honderden verschillende talen gesproken. Dat zijn geen dialecten, maar talen die onderling niet zomaar te verstaan zijn.

10 VRAAG 5 Vrienden Even leek het vriendschapsjaar tussen Nederland en Rusland door verschillende incidenten in gevaar te komen. De Nederlandse en de Russische taal zijn nauwelijks aan elkaar verwant, maar toch lijken sommige woorden erg op elkaar, zoals matroos en матрос. Hoe komt het dat deze woorden op elkaar lijken? a. Dat is toeval. b. Dit woord komt van het Russische matroesjka. c. Het Russisch heeft woorden uit de scheepvaart overgenomen uit het Nederlands. d. Wij hebben de hiërarchie op schepen en de bijbehorende termen overgenomen van de Russen.

11 ANTWOORD VRAAG 5 Vrienden Hoe komt het dat deze woorden op elkaar lijken? c. Het Russisch heeft woorden uit de scheepvaart overgenomen uit het Nederlands. Tsaar Peter de Grote ( ) hield erg van zeilen en schepen. Hij wilde Rusland moderniseren en ging naar Holland om in Zaandam de geavanceerde scheepsbouw te bestuderen. Hij nam verschillende termen uit de scheepvaart mee terug naar Rusland, zoals vlag, kajuit, stuurman, anker en matroos.

12 VRAAG 6 Gouden Talenknobbel Tijdens het DRONGO Festival over meertaligheid kreeg Victoria Koblenko de Gouden Talenknobbel uitgereikt. De actrice kwam op haar dertiende vanuit Oekraïne naar Nederland en spreekt inmiddels zes talen: naast Nederlands en Oekraïens ook Russisch, Engels, Frans en Duits. Welke stelling over meertaligheid is waar? a. Het tegelijk leren van verschillende talen zorgt voor een achterstand op school. b. Je kunt zoveel talen leren als je wilt, zolang je alle talen genoeg gebruikt. c. Je moet bovengemiddeld intelligent zijn om meerdere talen te kunnen leren. d. Meertalige kinderen zijn minder goed in rekenen.

13 ANTWOORD VRAAG 6 Gouden Talenknobbel Welke stelling over meertaligheid is waar? b. Je kunt zoveel talen leren als je wilt, zolang je alle talen genoeg gebruikt. Kinderen die thuis een andere taal spreken dan op school worden in Nederland vaak als een probleem gezien. Om echt meertalig te worden, moet je veel met de verschillende talen in aanraking komen, zodat je er veel mee kunt oefenen. Meertaligheid biedt dan veel voordelen. Zo zijn meertalige kinderen vaak beter in rekenen dan kinderen die maar één taal spreken.

14 VRAAG 7 Selfie met swag Van Dale heeft een paar honderd nieuwe woorden toegevoegd aan zijn digitale woordenboek, waaronder swag en selfie. Dit zijn woorden die al een tijdje worden gebruikt en blijvertjes lijken. Elk half jaar komen er zo nieuwe woorden bij en er worden ook weer woorden geschrapt. Waarom verdwijnen woorden uit een woordenboek? a. Omdat de redactie die woorden ouderwets vindt. b. Omdat het totale aantal woorden ongeveer gelijk moet blijven. c. Omdat woorden maximaal vijftig jaar in een woordenboek mogen staan. d. Omdat zo goed als niemand die woorden nog gebruikt.

15 ANTWOORD VRAAG 7 Selfie met swag Waarom verdwijnen woorden uit een woordenboek? d. Omdat zo goed als niemand die woorden nog gebruikt. De Dikke Van Dale schrapt niet snel woorden, omdat het woordenboek het Nederlands van de laatste 150 jaar wil beschrijven. Maar om de uitgave toch handzaam te houden, worden woorden die niet meer worden gebruikt na verloop van tijd geschrapt. Zo zullen woorden als msn en en wappen misschien weer snel verdwijnen.

16 VRAAG 8 Hyves Eind oktober maakte Hyves bekend te stoppen als sociaal netwerk. Op Hyves (en later ook Facebook) kregen sommige gewone Nederlandse woorden ineens een net iets andere betekenis. Welk woord heeft in de sociale media een andere betekenis dan in het normale taalgebruik? a. Evenement. b. Foto. c. Profiel. d. Vriend.

17 ANTWOORD VRAAG 8 Hyves Welk woord heeft in de sociale media een andere betekenis dan in het normale taalgebruik? d. Vriend. Het woord vriend heeft door de sociale media een veel bredere betekenis gekregen. In het echte leven is een vriend iemand die je vertrouwt en die je goed kent, maar op Hyves of Facebook kan het ook iemand zijn die je nog nooit hebt ontmoet. Op Hyves hebben meer woorden een uitgebreide betekenis. Denk bijvoorbeeld aan krabbelen, spotten en respecteren.