Evaluatie uitvoering Wet Investeren in Jongeren (WIJ)

Evaluatie uitvoering Wet Investeren in Jongeren (WIJ) Na de inwerkingtreding van de Wet Investeren in Jongeren en de implementatie hiervan per 1 oktober 9, is een eerste evaluatie op z n plaats, conform toezegging door de portefeuillehouder. Aangezien de verordeningen WIJ pas sedert 1 juli 1 van kracht zijn (van 1 oktober 9 tot 1 juli 1 golden de verordeningen van de Wet werk en bijstand) kan de werking hiervan slechts beperkt geëvalueerd worden. Voorgesteld wordt om in oktober 11 een volgende evaluatie te houden, en verder tweejaarlijks. De eerste evaluatie (periode 1 oktober 9 1 oktober 1) betreft de volgende paragrafen: 1. Doel van de wet? Zijn deze doelstellingen bereikt? Wat was de instroom en wat de uitstroom? Hoe was deze verdeeld?. Hoeveel jongeren staan ingeschreven en hoeveel hebben een aanspraak gedaan? 3. Wat zijn de maatschappelijke en financiële effecten?. Hoe wordt er samengewerkt en wat zijn de resultaten hiervan? 5. Verordeningen en uitvoeringspraktijk. Hoe worden jongeren betrokken bij het proces c.q. de uitvoering en is er inspraak? Paragraaf 1 Doel van de wet? Zijn deze doelstellingen bereikt? De oorsprong van de Wet Investeren in Jongeren (WIJ) is gelegen in de hoge werkloosheid onder jongeren, én het feit dat de bestaande regelingen te kort schoten. De kern van de WIJ is om jongeren te stimuleren een startkwalificatie te halen, een studie af te maken dan wel te gaan doorstuderen, werken en leren te combineren of direct naar werk te bemiddelen/begeleiden. Jongeren die aankloppen bij het LWI/Werkplein omdat ze hulp willen bij het vinden van werk of niet in eigen levensonderhoud kunnen voorzien, moeten volgens de WIJ een werk/leeraanbod (WLA) krijgen. De bedoeling is dat de jongere hiervoor loon ontvangt. Lukt dit niet of slechts ten dele, dan moeten wij de jongere een inkomensvoorziening bieden. Het WLA moet worden afgestemd met de jongere, rekening houdend met diens wensen en omstandigheden. Als de jongere het aanbod niet accepteert dan krijgt deze ook geen inkomen. Wij hoeven géén aanbod te doen aan jongeren die niet kúnnen werken of leren. Deze groep jongeren komt, uiteraard na een diagnose/assessment, wel meteen in aanmerking voor de inkomensvoorziening. Overzichten en resultaten: Grafiek 1. Instroom/Melders/WLA Grafiek. Directe bemiddeling/werkleeraanbod (3) 5 3 1 57 1 3 Aantal jongeren Werkzoekende Gemeld WIJ WLA/Werk 1 1 8 11 Aantal jongeren Direct bemiddeld RIB traject UWV traject BBL traject

Grafiek 3. Reden waarom geen WLA (18) Grafiek. Inkomensvoorziening 8 7 5 3 1 7 5 Aantal jongeren NVZB Geen recht Samenw oning Verhuizing Vervolgstudie 1 Toelichting: Algemeen Om de uitvoering van de WIJ te evalueren is het nodig om inzichtelijk te maken hoeveel jongeren geregistreerd staan als werkzoekende en zich hebben gemeld (input), en hoeveel jongeren bemiddeld zijn naar: werk, WLA of scholing (output). Omdat het gaat om een beperkte periode hebben we ervoor gekozen om eenvoudige overzichtelijke grafieken te gebruiken met de stand per september 1. Bij de volgende evaluatie zullen we op basis van dezelfde systematiek de ontwikkelingen en tendensen weergeven in lijndiagrammen. Grafiek 1 Om grafiek 1 te kunnen begrijpen is het nodig om te weten dat het aantal als werkzoekende geregistreerde jongeren sterk fluctueert, alsmede dat niet al deze jongeren zich ook daadwerkelijk melden op het LWI/Werkplein. Uit grafiek 1 valt op te maken dat van het aantal als werkzoekende geregistreerd staande jongeren zich 1 jongeren hebben gemeld en ook ter hand zijn genomen. De uitvoering vindt plaats door een regionaal Jongerenteam, een samenwerking van de regiogemeenten en het UWV-WERKbedrijf. Een van de jongerencoaches plant gelijk een afspraak voor een intakegesprek en verstrekt informatie. Bij het intakegesprek wordt, samen met de jongere, de best passende oplossing gezocht. Dit kan betekenen dat wij een gericht aanbod doen of dat de jongere direct wordt bemiddeld naar werk. Grafiek Grafiek geeft een uitsplitsing van de 3 de kolom uit grafiek 1: het aantal jongeren dat een WLA heeft gekregen of direct is bemiddeld naar werk. Het aantal jongeren dat direct is bemiddeld naar werk ziet u in de 1 ste kolom. Het soort WLA/aanbod ziet u in kolommen,3 en. Bij een traject bij een re-integratiebedrijf (RIB) valt te denken aan een stageplaats, werk/leerbaan, Work First of sociale activering. Bij een UWV traject is er sprake van jobhunting eventueel in combinatie met presentatie- en sollicitatietraining. In gevallen heeft de jongerencoach de jongere geholpen met het realiseren van een te volgen opleiding in de vorm van een beroepsbegeleidende leerweg (BBL). 1 1 8 5 jongeren 18- jaar 99 15 jongeren 1- jaar Kosten( ) x 1

Grafiek 3 Grafiek 3 laat zien dat voor 18 jongeren een aanbod niet aan de orde is en wat de reden daarvan is. Kolom 1 geeft het aantal jongeren dat zich weliswaar heeft gemeld, maar daarna niet is verschenen op het intakegesprek en ook daarna niets meer van zich heeft laten horen. Het feit dat 7 jongeren, na diverse oproepen, niet op de intake verschenen zijn zonder bericht (NVZB), is wel een punt van aandacht. We gaan hier in paragraaf nader op in. Kolom geeft het aantal jongeren weer dat geen recht heeft op een WLA c.q. niet tot de doelgroep van de WIJ behoort. De redenen hiervan zijn legio en zijn niet relevant voor dit overzicht. De kolommen 3, en 5 spreken voor zich. Grafiek Grafiek geeft een overzicht van de uitgaven van twee doelgroepen binnen de WIJ: Jongeren in de leeftijd van 18 t/m jaar Jongeren in de leeftijd van 1 t/m jaar De reden hiervan is dat 18 t/m jarigen voor de invoering van de WIJ géén recht op een inkomensvoorziening hadden! Dit betekent een uitbreiding van de doelgroep uitkeringsgerechtigden én dus ook extra bijstandsuitgaven met zich brengt. Het betreft tot nu toe 5 jongeren. Tot op heden zijn de extra kosten daarom nog beperkt; met name omdat de uitkeringsduur beperkt is tot enkele maanden. Een doorrekening naar jaarcijfers geeft bij gemiddeld 5 jongeren een uitgavenpost van 1.,-. De verwachting is bovendien dat het aantal binnen deze categorie zal toenemen. De tweede doelgroep betreft de jongeren die, qua leeftijdscategorie, voorheen onder de WWB vielen. Het betreft 9 oude gevallen en tot nu toe (peildatum 1 oktober 1) ingestroomde jongeren. Paragraaf Hoeveel jongeren staan ingeschreven en hoeveel hebben een aanspraak gedaan? Van het aantal bij het LWI/Werkplein geregistreerde werkzoekende jongeren in september, namelijk 57, hebben zich 1 jongeren gemeld. Er zijn dus 1 jongeren die geen aanspraak hebben gemaakt op de WIJ. Niet alle jongeren kunnen of willen aanspraak maken op de WIJ. Dit heeft te maken met de volgende oorzaken: 1. er is sprake van een voorliggende voorziening (bijvoorbeeld WW). de jongere zoekt voor de vakantieperiode, tijdens zijn lopende studie of tussen studies in (met studiefinanciering), een tijdelijke baan. Een actieve benadering van deze groep ligt om deze redenen niet voor de hand, behoudens informatievoorziening, publicaties etc. Onbekendheid met de regeling is hierdoor niet waarschijnlijk, ook reeds aangezien bij de intake WW van het UWV WERKbedrijf de beoordeling of men tot de doelgroep WIJ behoort een vast onderdeel is. Maar er zijn natuurlijk ook enkele jongeren die geen werk hebben, niet op school zitten en zich niet bij het LWI/Werkplein melden. Om ook deze groep te bereiken is in oktober van dit jaar een project gestart dat gericht is op de opsporing en activering van jongeren die niet participeren. Het gaat daarbij om de volgende acties: Rol RMC: registratie en communicatie over leerplichtigen die (dreigen) uit te vallen. Een voorlichtingscampagne op het werkplein en een actieve benadering van alleen maar rondlopende jongeren Publicaties op de websites 3

Het aanschrijven van de jongeren die hebben afgezien van de regeling of die niet verschenen zijn zonder bericht (NVZB) (gemeente) Publicatie in de Trompetter en op de gemeentelijke website De resultaten hiervan zullen ten tijde van de Raadvergadering op 1 december a.s. worden teruggekoppeld. Als mogelijke toekomstige acties zijn nog denkbaar: Voorlichting via en prestatieafspraken met uitzendbureaus. Bijv. de verplichting aan te gaan om een aantal jongeren te plaatsen die de gemeente niet zelf (direct) kan plaatsen Voorlichting via scholen Inzet van deze acties is afhankelijk het bestuurlijk draagvlak, beschikbare middelen en de capaciteit van de afdeling. Paragraaf 3 Wat zijn de maatschappelijke en financiële effecten? Landelijk Op 1 september jl. is de derde voortgangsrapportage over het Actieplan Jeugdwerkloosheid (inclusief de WIJ) naar de Tweede Kamer gestuurd. De rapportage bevat o.a. de definitieve cijfermatige resultaten van de plaatsingen in de eerste acht maanden van de uitvoering van het Actieplan. Het meest in het oog springende resultaat is het grote aantal plaatsingen: in de eerste acht maanden van de uitvoering van het Actieplan (tussen 1 september 9 en 1 mei 1) zijn 8. jongeren bemiddeld naar een baan of werk/leerplek. De helft van de jongeren hadden voorheen geen startkwalificatie Deze resultaten zijn ronduit goed, zeker afgezet tegen de slechte arbeidsmarkt situatie als gevolg van de economische malaise. De recente rapportages over 1 laten zien dat de positieve lijn zich heeft voortgezet; deze resultaten geven een optimistisch beeld van de aanpak van de jeugdwerkloosheid. Een stevige aanpak van de jeugdwerkloosheid zal de komende jaren wel nodig blijven, zeker ook voor de groepen die in een kwetsbare positie zitten, zoals de jongeren zonder startkwalificatie. Regionaal Het voorzichtige economische herstel van de laatste maanden is terug te vinden in de cijfers jeugdwerkloosheid (juli 9 juli 1) van het UWV. In Nederland is in een jaar tijd het aantal jongeren binnen het bestand niet-werkende werkzoekenden met 39 personen toegenomen. Dit is een beperkte toename van,5%. Het aantal niet-werkende werkzoekende jongeren bedraagt ultimo juni 1 5.8 personen. Verwacht wordt dat het aantal jongeren door de toestroom van schoolverlaters nog wel iets zal toenemen. Er zijn wel aanzienlijke verschillen tussen de verschillende arbeidsmarktregio s. In de arbeidsmarktregio Noord- en Midden-Limburg is er sprake van een beperkte daling van het aantal werkloze jongeren. Het aantal werkloze jongeren medio 9 bedroeg 1.38, en medio 1 1.53 jongeren. Dit is een daling met 1 jongeren (-,3%). Dit geeft aan dat de gezamenlijke aanpak van de WIJ in onze regio effectief is. Wel is het zo dat in de maand juli in de arbeidsmarktregio Noord- en Midden-Limburg 7 jongeren zich als werkzoekende hebben laten inschrijven. Dat is iets meer dan een jaar eerder. De tendens is dus stijgend. De uitstroom naar werk bedroeg in juli 1 11 jongeren en ligt daarmee iets lager dan de instroom. De uitstroom is wel groter dan een jaar eerder.

In de onderstaande tabel* is het aantal werkzoekende jongeren weergegeven voor de hele regio en apart voor de gemeente Roerdalen. Ultimo maand Mutatie in % jul-7 jul-8 jul-9 jul-1 8 tov 7 9 tov 8 1 tov 9 Totaal Arbeidsmarktregio 1.1 1.9 1.38 1.53-15% 59% -% Roerdalen 3 3 8-8% 3% -13% * Bron: Tertaalrapport van het UWV en Colo Basiscijfers jeugd van oktober 1. Zoals u ziet is de situatie voor Roerdalen gunstiger dan het gemiddelde voor de regio! In 9 bedroeg de toename slechts ongeveer de helft ten opzichte van de regio en in 1 is de afname/uitstroom dubbel zo groot als het gemiddelde van de regio. Gegevens regionaal Jongerenteam a. Meldingen tot 1 september 1 Sinds de invoering van de WIJ hebben zich 19 jongeren van de vier regiogemeenten, Echt-Susteren, Leudal, Maasgouw en Roerdalen, gemeld bij het Jongerenteam op het LWI/Werkplein. Voor onze gemeente is er sprake van 1 jongeren die hebben gevraagd om een werk/leeraanbod. Hiervan hebben wij 11 jongeren direct naar werk kunnen bemiddelen en aan 1 jongeren een traject aangeboden. b. Recente cijfers gemeente Roerdalen Op dit moment staan er 8 jongeren als werkzoekende geregistreerd. Hiervan vallen er 13 onder de WIJ. De overige jongeren ontvangen WW. Paragraaf Hoe wordt er samengewerkt en wat zijn de resultaten hiervan? Het UWV Werkbedrijf en de regiogemeenten, te weten Roermond, Echt-Susteren, Leudal, Maasgouw en Roerdalen, hebben in september van het vorig jaar een gezamenlijk Jongerenteam geformeerd op het Werkplein in Roermond. Ons Jongerenteam is gestart met een vacatureoffensief. Afspraken van sociale partners omtrent extra plekken voor jongeren, worden verzilverd. Werkgevers worden hierbij optimaal bediend door de inzet van alle reguliere instrumenten zoals loonkostensubsidie, detachering, scholing en herscholing, begeleiding en nazorg, alsook individueel maatwerk voor de jongere waarbij dit nodig is. Er wordt dus niet alleen gekeken naar regulier werk, maar ook naar alle andere mogelijkheden om jongeren een plek op de arbeidsmarkt te laten verwerven. Een beroepsopleiding en vervolgens regulier werk zijn de uitgangspunten. Het Jongerenteam zorgt voor een heldere taakverdeling en interne afstemming, om te voorkomen dat werkgevers vanuit diverse hoeken voor hetzelfde benaderd worden. Tevens wordt er afgestemd met het VMBO en MBO onderwijs, het RMC, de Kenniscentra en het Colo. De kracht ligt in de integrale aanpak. Hierdoor kunnen jongeren snel ter hand worden genomen en meteen een aanbod worden gedaan. Paragraaf 5 Verordeningen en uitvoeringspraktijk Zoals in het begin van deze evaluatie vermeld, zijn de betreffende 5 verordeningen pas 1 juli 1 van kracht geworden. Hierdoor is de werking van de verordeningen in de praktijk nog onvoldoende zichtbaar. Van acute discrepanties of onwerkbaarheden is tot nu toe niet gebleken. Ook van de gemeenten (Echt-Susteren, Leudal en Maasgouw) waarmee de verordeningen in samenwerking tot stand zijn gekomen en eensluidend zijn, zijn tot 5

heden geen opmerkingen of verbeteracties vernomen. Bij de eerstvolgende evaluatie, in oktober 11, zullen we nader focussen op dit aspect. En wellicht komen er verbeteracties naar boven bij de uitslag van de nog te houden enquête (zie bij paragraaf ). Paragraaf Hoe worden jongeren betrokken bij het proces c.q. de uitvoering en is er inspraak? Betrokkenheid en inspraak van de jongere is van groot belang. Dit geldt niet alleen voor proces- of beleidsmatige aspecten, maar vooral ook voor de richting en inhoud van het werk/leer aanbod. Het ministerie van SZW heeft een meldpunt op internet geopend waar jongeren en hun ouders terecht kunnen met tips en ervaringen die verband houden met de aanpak van de jeugdwerkloosheid inclusief de WIJ: www.ikkan.nl/meldpuntjeugdwerkloosheid. De bevindingen worden ieder kwartaal door het ministerie gepubliceerd en indien leer- of verbeterpunten aan de orde zijn, worden deze vertaald in de uitvoering dan wel het beleid. In de regio zijn wij (gemeenten Roerdalen, Leudal en Maasgouw) dit jaar gestart met het opzetten van een regionale cliëntenparticipatieraad WWB/WIJ die vanaf 1 januari 11 actief moet zijn. In november staat een wervingscampagne gepland in de Oranjerie te Roermond in samenwerking met het UWV en de landelijke cliëntenparticipatie organisaties Stichting De Pijler en Stichting CLIP, die met name gericht is op jongeren. Wat dit heeft opgeleverd zal ten tijde van de Raadsvergadering op 1 december a.s. worden teruggekoppeld. Omdat de WIJ voorschrijft dat het werk/leer aanbod moet worden afgestemd op de situatie van de jongere, wordt elk traject samen met de jongere vormgegeven. De jongere tekent bovendien het werk/leer aanbod voor akkoord als hij het eens is met het aanbod van de gemeente. De ervaring leert bovendien dat een traject een veel grotere kans van slagen heeft indien er commitment is. In oktober zullen we een enquête houden onder alle jongeren die een aanbod hebben gekregen, waarin zij kunnen aangeven hoe tevreden of ontevreden zij zijn over het werk/leer aanbod of de uitvoering in het algemeen. De jongeren kunnen in de enquête tevens verbetervoorstellen doen. Ook de resultaten van deze enquête zullen tijdens de Raadsvergadering in december worden aangereikt. Resumé Samenvattend kan worden gesteld dat: alle jongeren die zich hebben gemeld voor een WIJ-uitkering (meteen) ter hand zijn genomen aan alle jongeren die na beoordeling recht hebben op een WIJ-uitkering een werk/leer aanbod is gedaan de groep jongeren die zich helemaal niet meldt of die na een eerste melding niet meer komt opdagen, een punt van aandacht is. Hoewel de WIJ uitgaat van vrijwilligheid, is het van belang om deze groep uitvallers in beeld te krijgen/houden én vervolgens ook te bereiken en te activeren! de extra kosten ingevolge de WIJ relatief meevallen maar toch bovenop de al bestaande overschrijding van het Inkomensdeel WWB komen in de regio, en meer nog in onze gemeente, sprake is van een daling van de jeugdwerkeloosheid in de periode juli 9 juli 1.

Afkortingenlijst: BBL: Beroeps Begeleidende Leerweg LWI: Loket Werk en Inkomen MBO: Middelbaar Beroeps Onderwijs NVZB: Niet Verschenen Zonder Bericht RIB: Re-Integratie Bureau RMC: Regionaal Meld- en Coördinatiepunt SZW: Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid UWV: Uitvoeringsinstelling Werknemers Verzekeringen VMBO: Voorbereidend Middelbaar Beroeps Onderwijs WIJ: Wet Investeren in Jongeren WLA: Werk/Leer Aanbod WW: Werkloosheids Wet WWB: Wet Werk en Bijstand 7