Zaaknummer : 162353 Raadsvergaderin : agendapunt : g Commissie : Onderwerp : Energie Uitvoeringsprogramma 2015-2018 Collegevergadering : agendapunt : Portefeuillehouder : Wethouder J.A. Pot-Klumper Meer informatie bij : C.P.H.M. Huijser tel: : 0545-250 223 Te nemen besluit: 1. Het Energie Uitvoeringsprogramma (EUP 2015 t/m 2018) vaststellen; 2. Uit de Energie Uitvoeringsagenda 2015 t/m 2018 de volgende maatregelen vaststellen en de benodigde kredieten beschikbaar stellen (de 1 e fase): a. Achterhoek bespaart subsidieregeling 2016 t/m 2018: 500.000,- b. Stimuleren duurzame energieopwekking 2016 t/m 2018: 250.000,- c. Frontoffice voor inwoners en bedrijven in 2016-2018 : 142.000,- d. Energiescan met investeringsadvies voor maximaal 60 bedrijven in 2016: 90.000,- e. Stimuleren technische innovatie 135.000,- f. Gemeentelijke voorbeeldfunctie: snellere vervanging 695 LED lantaarnpalen, elektrisch rijden en energieonderzoek gebouwen: 504.000,- g. Gemeentelijke aanjaag- en participatierol: 215.000,- h. Verbreding revolverend SVn-leningfonds: naast woningeigenaren en agrariërs ook MKB/instellingen; naast energiebesparingsdoeleinden ook beschikbaar voor opwekking van duurzame energie. Het bestaande SVn-fonds van aanvullen met 1,5 miljoen, te financieren uit eigen middelen. 3. Het EUP 2015-2018 jaarlijks evalueren in het milieujaarverslag. 4. Het opstellen van een beleidsnotitie over de ruimtelijke opgave voor duurzame energie-opwekking (Energiebestemmingsplan medio 2016). Waarom dit raadsvoorstel? We richten ons op een samenleving in Berkelland die energieneutraal is in 2030. Dat houdt in dat woningen en bedrijven dan evenveel energie gebruiken als ze opwekken. We leggen de lat hoog. Om succesvol te zijn, moeten we een aanzienlijke inspanning verrichten, met inzet van extra financiële middelen. Ondanks de gestage toename van het aantal inwoners dat investeert in woningisolatie en zonne-energie, zouden we anders pas energieneutraal zijn rond 2080. In te vullen door Griffie: Raadsvergadering 0 zonder hoofdelijke stemming Commissievergadering 0 met algemene stemmen Afhandelingsvoorstel voor raad: 0 stemmen voor, stemmen tegen 0 hamerstuk 0 aangenomen 0 bespreekstuk 0 verworpen 0 anders, nl 0
Om tempo te maken, gaan we nog in deze collegeperiode een derde van onze ambitie realiseren. In dit raadsvoorstel beschrijven we aan de hand van het Energie Uitvoeringsprogramma 2015 t/m 2018 een mix van doelen en maatregelen om deze eerste stap naar een energieneutraal Berkelland in 2030 te maken. Deze maatregelen geven een impuls aan energiebesparing en duurzame energieopwekking in onze gemeente. Argumentatie/onderbouwing: 1. Het Energie Uitvoeringsprogramma (EUP 2015 t/m 2018) vast stellen. Doelstelling: 1/3 energieneutraal in 2019 In het Energie Uitvoeringsprogramma 2015 t/m 2018 beschrijven we een mix van doelen en maatregelen die moeten leiden tot het doel Berkelland 1/3 energieneutraal in 2019. Van de energie die we in 2030 verwachten te verbruiken, willen we in 2019 1/3 hebben bespaard of duurzaam opgewekt. Aanzienlijke CO 2-reductie Praktisch vertaald gaan we in onze gemeente een energiebesparing en duurzame opwekking realiseren van circa 85 miljoen kilowattuur (elektriciteit) en circa 13 miljoen m 3 aan aardgasverbruik (warmte). Omgerekend brengen we de CO 2-uitstoot in onze gemeente terug met circa 75 duizend ton, te vergelijken met de uitstoot van 22 duizend middenklassenauto s (bij gemiddeld 20 duizend kilometer per jaar). Draagvlak is groot voor zon, wind en biomassa In het Energie Uitvoeringsprogramma ligt de nadruk op energiebesparing en duurzame opwekking van zonne-, wind- en bio-energie. Hiermee kunnen we, gezien het huidige energieverbruik in onze gemeente, het grootste rendement behalen. Uit de gesprekken die we tijdens de voorbereiding van het programma hebben gevoerd, blijkt dat het draagvlak hiervoor groot is. Voor iedereen is duidelijk dat versnelling noodzakelijk is om de doelstelling te realiseren, inclusief de daarvoor extra benodigde middelen. De tijd is rijp Bewoners en ondernemers popelen om mee te doen en te investeren. Uit een internetenquête onder de bevolking blijkt dat een grote meerderheid (=70%) de doelstelling van Berkelland Energieneutraal 2030 onderschrijft. Inwoners willen eerst energie besparen in hun eigen woning, om vervolgens te investeren in de opwekking van duurzame energie uit zonnepanelen. Energie-vierluik Het Energie Uitvoeringsprogramma richt zich op het vierluik van woningen, bedrijven (inclusief agrarische ondernemers), gemeente en maatschappelijke initiatieven. De gemeente heeft zowel een voorbeeld- als aanjaagrol. In maatschappelijke initiatieven werken tal van partijen samen aan energiebesparing en duurzame energieopwekking én een mix van beide. Ook in de regio is de bereidheid om te investeren in duurzaamheid groot. We willen deze initiatieven en ontwikkelingen stimuleren en ondersteunen. Bij woningen leggen we de ambitie neer om in deze programmaperiode bij 1500 woningen (van voor 1980) een energierenovatie uit te voeren en bij woningen en bedrijven 7000 aansluitingen voor zonneenergie te realiseren. Meer dan alleen energiewinst Investeren in energierenovatie en duurzame opwekking is niet alleen goed voor het milieu maar ook voor de lokale economie. Het levert extra banen op en stimuleert de innovatie in de plaatselijke economie, stijgende huizenwaarde, dalende woonlasten, toenemende woonkwaliteit, een vitaler huizenbestand en een energieonafhankelijkere regio. 2
Achterhoek bespaart : 6,5 miljoen in de lokale economie geïnvesteerd Illustratief zijn de resultaten van de subsidieregeling Achterhoek bespaart. Sinds de start van deze subsidieregeling in 2009 zijn 2100 woningen in de gemeente aangepakt. Naast de 500 subsidie die initiatiefnemers ontvangen, investeren zij zelf een bedrag van gemiddeld 3000 in de isolatie van hun woning. In totaal werd zo de afgelopen vijf jaar 6,5 miljoen (2100 woningen maal 3000) in de lokale economie geïnvesteerd. 2. Uit het Energie Uitvoeringsprogramma 2015 t/m 2018 de volgende maatregelen vaststellen en de benodigde kredieten beschikbaar stellen ( de 1 e fase). Woningeigenaren en bewoners van huurwoningen en ook bedrijven en instellingen kunnen een beroep doen op een aantal financiële maatregelen (leningen, subsidies). Met de voorgestelde maatregelen en bijbehorende volumes of aantallen beogen wij de ambitie van Berkelland 1/3 energieneutraal in 2019 te realiseren. Let wel: er is sprake is van een én/énstrategie: we hebben álle maatregelen nodig om dit doel te halen. De concrete maatregelen voor de eerste fase zijn: 2a. Achterhoek bespaart subsidieregeling 2016 t/m 2018: 500.000,- De succesvolle subsidieregeling Achterhoek bespaart zetten we voort. We stellen een jaarlijks budget beschikbaar voor het treffen van energiebesparende maatregelen aan woningen, denk aan het isoleren van de schil van een huis. Het doel voor de totale programmaperiode is 1500 energierenovaties van woningen (van voor 1980). Voor deze subsidieregeling stellen we in de programmaperiode (2016 t/m 2018) een budget van 500.000,- beschikbaar. 2b. Stimuleren duurzame energieopwekking 2016 t/m 2018: 250.000,- Ook voor het faciliteren van duurzame energieopwekinstallaties die substantieel bijdragen aan onze ambitie stellen we middelen beschikbaar. We denken daarbij aan maatschappelijke initiatieven om te komen tot kleine en middelgrote windturbines, zonnedaken (PV-panelen op bedrijfsdaken), grotere zon-pv grondopstellingen en biomassa-installaties. Participatie is een optie bij eigen gemeentelijke gebouwen en accommodaties en bij non-profit-projecten. Deze installaties nemen we mee in de beleidsnotitie over de ruimtelijke opgave voor duurzame energieopwekking (inspraak: medio 2016). Voor het faciliteren van zichtbare duurzame energieopwekinstallaties stellen we in de programmaperiode 2016 t/m 2018 een budget van 250.000 beschikbaar. 2c. Frontoffice voor inwoners en bedrijven in 2017, 2018 : 142.000,- Het huidige regionale VerduurSaam Energieloket is een samenwerking van 8 gemeenten, ADV (Achterhoek Duurzaam Verbouwen) en AGEM. Het kreeg een kleine bijdrage van de VNG. We willen deze sterke frontoffice voort zetten. Voor de totale programmaperiode 2016-2018 houden we rekening met een bedrag van maximaal 142.000. We gaan hierbij uit van deelname van de andere regiogemeenten. Mogelijk wordt dit bedrag lager door de inzet van middelen van Rijk en provincie. De omvang hiervan is namelijk nog niet duidelijk. 2d. Energiescan voor maximaal 60 bedrijven in 2016: 90.000,- Voor maximaal 60 bedrijven stellen we een subsidie beschikbaar voor een energiescan met investeringsraming en fiscaal advies. De subsidie wordt alleen verstrekt als er vervolgens ook daadwerkelijk geïnvesteerd wordt in maatregelen die leiden tot aantoonbare energiewinst. We stemmen hierin af met BV Berkelland in aanvulling op een succesvol vergelijkbaar project in Ruurlo. Bij 180 bedrijven in onze gemeente is volgens BV Berkelland een aanzienlijke energiebesparingspotentie aanwezig. Ook sportaccommodaties, buurt- en cultuurhuizen en andere verenigingsgebouwen komen voor een energiescan in aanmerking. 3
Om energiescans mogelijk te maken bij zo n 60 bedrijven in onze gemeente denken we per scan 1.500 nodig te hebben (totaal voor 60 scans: 90.000). In de periode 2016-2018 willen we nog meer bedrijven stimuleren om een energiescan te doen. Over de wijze waarop maken we nog keuzes (via een lening of subsidiëring vooraf of achteraf met eveneens harde investeringsvoorwaarde. 2e Technische innovatie door Berkellandse bedrijven 2016 t/m 2018: 135.000,- Stimuleren technische innovatie die bijdraagt aan energie besparing en duurzame opwekking. Voor 2016, 2017 en 2018 jaarlijks 45.000,- 2f. Gemeentelijke voorbeeldfunctie: snellere vervanging 690 LED lantaarnpalen, elektrisch rijden en energie onderzoek gebouwen: 504.000,- De gemeente wil ook zelf bijdragen aan het behalen van de doelstelling Berkelland 1/3 energieneutraal in 2019. We kunnen inwoners en bedrijven immers alleen vragen mee te doen, als wij als gemeente het goede voorbeeld geven. Wij hebben drie maatregelen op het oog: energiezuiniger maken van de openbare verlichting met LED s en dimmers, onderzoek naar het energieneutraal maken van 35 gemeentelijke gebouwen en de aanschaf van drie elektrische voertuigen voor het gemeentelijk wagenpark. Snellere vervanging openbare verlichting: 369.000,- Bij openbare verlichtingsarmaturen doen we een extra investering. Aanvullend op het verlichtingsplan worden de oudste en meest energieslurpende armaturen (totaal: 695 lichtpunten) in een sneller tempo (binnen 5 in plaats van de geplande 7,5 jaar) vervangen door LED s en dimmers, die 25 jaar meegaan. De extra investering bedraagt 369.000. Energieonderzoek bij gemeentelijke gebouwen: 90.000,- We doen onderzoek naar het energieneutraal maken van 35 gemeentelijke gebouwen. Als eerste willen we het gemeentekantoor en de gemeentewerf energieneutraal maken. Scholen willen we stimuleren elektrisch energieneutraal te worden. De onderzoekskosten zijn geraamd op 90.000. Dit onderzoek zal leiden tot een nieuw kredietvoorstel en een planning om de gemeentelijke gebouwen energieneutraal te maken. Elektrisch wagenpark: 45.000,- Bij vervanging van het wagenpark schaffen we drie elektrische voertuigen aan voor onder meer gemeentelijke dienstreizen, BOA s, serviceteams en buitendienst. Schoner transport vergroot het duurzame imago van de gemeente. De aanschaf van drie elektrische auto s voor het gemeentelijk wagenpark vergt een uitgave van 45.000,-. 2g. Gemeentelijke aanjaag- en participatierol: 215.000,- In de dorpskernen en bij bedrijven en verenigingen groeit het draagvlak om initiatieven te ontplooien voor energiebesparing en duurzame energieopwekking. De gemeente heeft een puur stimulerende, aanjagende en ondersteunende rol. In de periode tot en met 2018 zoeken we nadrukkelijker de aansluiting met bestaande netwerken (inwoners, bedrijven, instellingen en maatschappelijke partners) en stimuleren we nieuwe netwerken en verbindingen die bijdragen aan onze duurzame ambities. Daarnaast stimuleren we initiatieven die de betrokkenheid en bereidheid in de samenleving om samen voor een energieneutraal Berkelland te gaan verder verhogen, denk aan energy battles. Gezamenlijke projecten Om samen met inwoners, bedrijven en andere partners projecten uit te kunnen voeren voor duurzame oplossingen, energiebesparing en duurzame energieopwekking, is in 2016, 2017 en 2018 jaarlijks 10.000,- beschikbaar (totaal 30.000,-). 4
Concrete plannen Voor het uitvoeren van initiatieven van buurten/wijken, verenigingen, stichtingen en maatschappelijke instellingen, die zich kwalificeren met een concreet plan voor energiebesparing of duurzame opwekking, is een jaarlijks budget van 45.000 beschikbaar (totaal 2016-2018: 135.000,-). Ambtelijke ondersteuning Om invulling te geven aan de gemeentelijke aanjaag- en participatierol zal 1,0 fte aan extra ambtelijke ondersteuning worden ingezet. De raad is in december 2015 over deze uitbreiding van de basisformatie geïnformeerd. Voor 2016 is een eenmalige uitgave van 50.000 gevraagd ten laste van de algemene reserve. De uitbreiding van de formatie (1,0 fte) voor 2017 en volgende jaren wordt verwerkt in de begroting 2017 e.v.. 2h. Verbreding van het revolverend SVn-fonds: naast woningeigenaren en agrariërs ook MKB/instellingen; naast opwekking van duurzame energie ook beschikbaar voor besparingsdoeleinden. Het bestaande fonds van 2 miljoen aanvullen met 1,5 miljoen, te financieren uit eigen liquide middelen Deze nieuwe maatregel is een vervolg op en uitbreiding van de bestaande succesvolle duurzaamheids- en stimuleringsregeling SVn. Steeds meer inwoners en bedrijven doen een beroep op dit fonds van (oorspronkelijk) 2 miljoen dat medio 2013 door de raad is ingesteld. In april 2016 staan honderden leningen uit voor een totaal bedrag van 1,3 mil. In het SVn-fonds sluiten deelnemers een duurzaamheidslening af met een aantrekkelijk lage rente. Niet alleen voor energiebesparende maatregelen maar voortaan ook voor duurzame energieopwekking kunnen initiatiefnemers aanspraak maken op het fonds. De doelgroep van het SVn krijgt uitbreiding (van woningeigenaren en agrarisch ondernemers) naar het middenen kleinbedrijf, bedrijven en instellingen. Ook sportaccommodaties, buurt- en cultuurhuizen en andere verenigingsgebouwen kunnen een beroep op het fonds doen. De verbreding van de scope en doelgroep van het fonds maakt het extra aantrekkelijk opnieuw in te leggen. De maatregelen die het SVn mogelijk maakt, kunnen een waardevolle bijdrage leveren aan het realiseren van onze ambitie. Voor 2016 vragen wij het bestaande SVn-fonds van 2 miljoen aan te vullen met 1,5 miljoen. Op basis van evaluatie van de inspanningen bekijken we in 2016 of er in 2017 en 2018 nogmaals 1,5 miljoen per jaar moet worden toegevoegd. Daarvoor komen wij bij de raad terug met een voorstel. Dit fonds wordt gefinancierd uit gemeentelijke middelen (treasury). Dit geld zetten we revolverend in tegen een rente, die een minimaal rendement heeft. Het SVn-fonds is daarmee budgetneutraal voor de gemeente. 3. Evaluatie/monitoring: meten = scherp houden Jaarlijkse monitoring is nodig om te beoordelen of we onze doelstelling halen om in 2030 energieneutraal te zijn (referentiejaar is 2011). Daarom meten we regelmatig het energieverbruik van woningen en gebouwen en de energieproductie van duurzame opwekinstallaties. Voor de monitoring van de ambitie in het Energie Uitvoeringsprogramma 2015 t/m 2018 zal jaarlijks evaluatie plaatsvinden in het milieujaarverslag. In 2018 zullen we vaststellen welke aanpak en maatregelen in de jaren daarna nodig zijn. 4. Ruimtelijke opgave In een energiebestemmingsplan kan de gemeenteraad de ruimte voor duurzame energieopwekking bepalen, zoals kleine en middelgrote windturbines, zonnedaken (PVpanelen op bedrijfsdaken), grotere zon-pv grondopstellingen en biomassa-installaties. 5
Zo kan er onder meer duidelijkheid komen over de toegestane hoogte van windturbines. Dit onderwerp komt aan bod in de beleidsnotitie voor ruimtelijk energiebeleid. Een projectgroep werkt op dit moment aan de projectopdracht en verwacht in de zomer 2016 een inspraakronde uit te voeren. Financiële paragraaf De totale investering voor de in dit Energie Uitvoeringsprogramma voorgestelde maatregelen is 1.836.000,-. De jaarlijkse uitgaven dekken we uit de algemene reserve. Verder maken we gebruik van cofinancieringskansen die ontstaan in de loop van de programmaperiode vanuit onder meer het Gelders Energie Akkoord (GEA) en de uitvoeringsagenda 2.0 regio Achterhoek. We informeren de raad hierover in de monitoring die we meenemen in het milieujaarverslag. In de Achterhoek is de laatste jaren een sterk netwerk van partners ontstaan, die elk bijdragen aan een energieneutrale Achterhoek 2030. De cofinancieringkansen nemen hierdoor toe. Participatie Het realiseren van onze ambitie voor 2019 kan de gemeente niet alleen. Initiatieven van inwoners, ondernemers en maatschappelijke partners zijn onmisbaar. Het Energie Uitvoeringsprogramma is daarom nadrukkelijk in samenspraak met hen opgezet. In 2015 is een bijeenkomst geweest om het draagvlak te toetsen met de gemeenteraad in het dorpshuis Beltrum. In april 2015 zijn er vragen gesteld aan het internetpanel over het onderwerp. In oktober is een eerste kaderstellend voorstel voorgelegd. Daarover heeft in november een beeldvormende bijeenkomst met de gemeenteraad en betrokken partijen plaatsgevonden. In januari 2016 heeft een tweede bijeenkomst plaatsgevonden waarin gemeenteraadsleden, inwoners en maatschappelijke partners met elkaar in gesprek zijn geweest over de doelen en mogelijke maatregelen in het Energie Uitvoeringsprogramma. De punten die naar voren zijn gebracht, worden meegenomen in de verdere uitwerking van het programma. Informatie en communicatie (in- en extern) Zowel intern als extern wordt uitgebreid gecommuniceerd over de vaststelling van dit Energie Uitvoeringsprogramma. Een persbericht is bijgevoegd. Verordeningen en regelingen Voor een aantal maatregelen vindt concrete uitvoering plaats in beleid of verordeningen die de gemeenteraad zal vaststellen. In het voorjaar en in de zomer van 2016 komen de volgende verordeningen gereed: Verordening (voortzetting) Achterhoek bespaart 2016-2018. Verordening subsidie 2016 voor maximaal 60 energiescans met investeringsadvies op te stellen in overleg met ODA en Platform BV Berkelland. Verordening verbrede SVn duurzaamheidslening voor particulieren (op basis van het regionale model) en SVn agrariërs, een aparte verordening SVn lening voor MKB en instellingen op basis van de bedrijvenlijst van de ODA met middelgrote verbruikers. 6
In 2017 zal gewerkt worden aan de totstandkoming van de twee navolgende regelingen: Subsidieverordening voor het uitvoeren van energiescans met investeringsadvies voor MKB bedrijven en instellingen (na evaluatie van de pilot in Ruurlo). Subsidieverordening voor asbest-isolatieregeling voor woningeigenaren bij dakisolatie. De evaluatie in milieujaarverslag kan in het voorjaar van 2017 worden verwacht. Burgemeester en wethouders van Berkelland, de secretaris, de burgemeester, J. Harmsen. drs. J.H.A. van Oostrum. 7
Raadsvergadering : Agendapunt : De raad van de gemeente Berkelland; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 19-02-2016 b e s l u i t : 1. Het Energie Uitvoeringsprogramma (EUP 2015 t/m 2018) vaststellen; 2. Uit de Energie Uitvoeringsagenda 2015 t/m 2018 de volgende maatregelen vaststellen en de benodigde kredieten beschikbaar stellen (de 1 e fase): a. Achterhoek bespaart subsidieregeling 2016 t/m 2018: 500.000,- b. Stimuleren duurzame energieopwekking 2016 t/m 2018: 250.000,- c. Frontoffice voor inwoners en bedrijven in 2016-2018 : 142.000,- d. Energiescan met investeringsadvies voor maximaal 60 bedrijven in 2016: 90.000,- e. Stimuleren technische innovatie 135.000,- f. Gemeentelijke voorbeeldfunctie: snellere vervanging 695 LED lantaarnpalen, elektrisch rijden en energieonderzoek gebouwen: 504.000,- g. Gemeentelijke aanjaag- en participatierol: 215.000,- h. Verbreding revolverend SVn-leningfonds: naast woningeigenaren en agrariërs ook MKB/instellingen; naast energiebesparingsdoeleinden ook beschikbaar voor opwekking van duurzame energie. Het bestaande SVn-fonds van aanvullen met 1,5 miljoen, te financieren uit eigen middelen. 3. Het EUP 2015-2018 jaarlijks evalueren in het milieujaarverslag. 4. Het opstellen van een beleidsnotitie over de ruimtelijke opgave voor duurzame energie-opwekking (Energiebestemmingsplan medio 2016). Aldus vastgesteld in de raadsvergadering van 12-04-2016, de griffier, de voorzitter, Bijlage bij het raadsvoorstel: 8
Energie Uitvoeringsprogramma 2015 tm2018 (EUP 2015 t/m 2018). 9