Nederlandse Onderwatersport Bond Nassaustraat 12 3583 XG Utrecht 030 251 70 14 www.onderwatersport.org Zeeland 12-12- 12: Divers Delta
Onze missie Voorwoord De Nederlandse Onderwatersport Bond behartigt de belangen van de onderwatersport en de onderwatersportverenigingen, door de sport in te richten, en te presenteren als toegankelijk en door iedereen te beoefenen. Zij streeft daarbij actief de samenwerking na met gelijkgerichte organisaties. De NOB is dé organisatie voor iedereen die het unieke van onderwater-zijn wil beleven. De NOB is daarbij dienstverlener, belangenbehartiger en het loket voor alle vragen van iedereen die in de onderwatersport is geïnteresseerd. De NOB maakt dat mogelijk door de regie te voeren over het beleid ten aanzien van de onderwatersport in Nederland, in nauwe samenwerking met partnerorganisaties. 2008 Nederlandse Onderwatersport Bond Delen van deze visie zijn eerder verwoord in de Integrale Recreatievisie Deltawateren, het projectplan Wrakken voor sportduikers in Zeeland en het discussiestuk Voorstellen voor het verbeteren van duiklocaties in Zeeland. De duiksport groeit. In opleidingen, in contacten met de duikbranche en verenigingen, in belangenbehartiging en de effectiviteit daarvan in de Zeeuwse delta. De duiksport groeit in kwaliteit. En hoewel marketingdeskundigen gehakt maken van de stelling dat een goed product zichzelf verkoopt; een goed product is wel de voorwaarde voor succes. De Provincie Zeeland heeft aan de Nederlandse Onderwatersport Bond gevraagd om een visie te ontwikkelen op het product duiken. En hoe dat voor Zeeland economisch beter kan worden benut. Vanuit onze rol als belangenbehartiger voor alle duikers, zijn we al een tijd bezig met de ontwikkeling van onze sport in de delta. Dat begon met de afschaffing van de Zeelandvergunning in 2002, na ondertekening van een convenant met de beroepsvissers. De uitdaging nu is om ervoor te zorgen dat het belang van de onderwatersport wordt verankerd in het sociaal-economisch beleid van de Provincie Zeeland. In dit document geven we daarom de richting aan van de gewenste ontwikkelingen. Onze visie op hoe het komt dat iedere duiker, of hij nu Jan, Jean of Ivan heet, Zeeland vanaf 12-12- 12 in de top drie van zijn favoriete duikbestemmingen heeft staan. John Geurts, Voorzitter, Nederlandse Onderwatersport Bond. De NOB wil: De onderwatersport in al haar verschijningsvormen een duidelijke, stevige en erkende plaats geven in de samenleving; Een dienstverlenende, marktgerichte organisatie zijn die maatschappelijk relevant beleid ontwikkelt; Een open en transparante organisatie zijn waar mensen zich thuis en betrokken voelen. Verantwoordelijk bestuurder NOB: Marcel Waijers Verantwoordelijk beleidsmedewerker NOB: Desmond van Santen Concept, tekst en fotografie: Rob Aarsen Illustraties: Geert Westerhof / The Rep s Vormgeving: Arthur Hermans Druk: Libertas, Bunnik Nederlandse Onderwatersport Bond Nassaustraat 12 3583 XG Utrecht 030 251 70 14 www.onderwatersport.org Andere mijlpalen zijn de aanleg van drie kunstmatige riffen in het Grevelingenmeer, de eerste trappen in de dijk aan de Oosterschelde en concrete plannen voor de verbetering van vier duikplaatsen aan de noordzijde van Schouwen-Duiveland. De contacten met de betrokken partijen in Zeeland zijn hartelijk en productief. pagina 2 - Zeeland 12-12- 12 Zeeland 12-12- 12 - pagina 3
Goed duikwater beter benut Na 12-12- 12 zijn op een zonnige voorjaarsdag nergens grote concentraties sportduikers op een beperkt aantal locaties te vinden. De 80/20 regel (80 procent van alle duiken wordt gemaakt op 20 procent van de beschikbare duikplekken) is doorbroken. De groei van de onderwaterrecreatie heeft het ook nodig gemaakt dat deze beter wordt verspreid over de 120 bestaande duikplaatsen. Om de recreatiedruk te spreiden zijn instrumenten ontwikkeld die de duikers en ondernemers in staat stellen een bewuste keuze te maken ten aanzien van de duikplek voor een bepaalde dag. Er is permanente en actuele informatie over zicht, biologische gesteldheid, bijzondere waarnemingen en eventuele opstoppingen, gekoppeld aan vindbaarheid en markering van de duikplaatsen. Er wordt bovendien vaker van een boot gedoken. Er zijn meer opstapplaatsen voor chartervaart en interessante (want vanaf de wal moeilijk bereikbare) plaatsen zijn gemarkeerd en beboeid. Op drukke duikplaatsen is de oppervlakte hard substraat vergroot. Het duiken concentreert zich van oudsher op de randen van de Zeeuwse wateren: de voet van de dijken die een enorm kunstmatig rif vormen. Er zijn genoeg plekken met diep en helder water, maar omdat hard substraat ontbreekt zijn dat lege zandvlaktes. Een harde ondergrond van breuksteen of reefballs maakt deze duikplaatsen vele malen groter. Eén locatie kan een groter aanbod van duikers verwerken. In plaats van steen kiezen we op acht locaties voor een scheepswrak. Wrakken zijn door hun structuur en begroeiing voor duikers extra interessant. Afzinklocaties zijn geselecteerd op weloverwogen criteria: bereikbaar met de auto, korte afstand tussen de parkeerplaats en het water, niet te veel getijdenwerking. Dus een beschutte plek die ook goed toegankelijk is voor beginnende duikers of duikers met een lichamelijke beperking. De plekken die met hard substraat zijn uitgebreid, hebben de status van reservaat. Ze zijn gesloten voor visserij en het duiken vindt er onder strikte voorwaarden plaats. Bekend is dat een dergelijk reservaat zich binnen korte tijd ontwikkelt tot een veerkrachtig ecosysteem, waar het omliggende water van profiteert. De NOB is ervan overtuigd dat een aantal strategisch gepositioneerde reservaten de duiksport én de visserij ten goede komen. Natuur, recreatie en visserij gaan in Zeeland op duurzame wijze hand in hand. Zeeland 12-12- 12 - pagina 5
Zo veel moois goed toegankelijk Duikplezier is evenredig aan het gemak waarmee de duiker bij en in het water komt. (En er weer uit). Na 12-12- 12 voelen sportduikers zich een oprecht welkome gast in Zeeland. Zo gedragen zij zich ook. Recreatie is ondergeschikt aan de belangen van natuur, milieu en beroepsvisserij. De NOB werkt namens alle duikers samen met de natuur- en terreinbeherende organisaties en met de vissers, om duikplaatsen open te houden. Als onderwater-recreanten zijn sportduikers vergelijkbaar met wandelaars, vogelspotters of kanovaarders in hun beleving van de natuur. Hun belangen worden meegewogen bij de inrichting van natuurgebieden. Duiken is ook opgenomen in de beheerplannen voor de Oosterschelde als Natura 2000 gebied. Duikers worden niet verrast door verboden of beperkingen, omdat zij actief zijn betrokken bij de besluitvorming. Ook met de vissers gelden goede afspraken over het duiken op vispercelen of bij uitstaand vistuig. Duikers en vissers respecteren elkaars belang. Afspraken zijn vastgelegd in een convenant. De gemaakte afspraken zijn duidelijk gecommuniceerd aan alle duikers en onderbouwd met kaartmateriaal en borden ter plekke. Wie zich niet aan de gedragscode houdt, riskeert een boete. De duiksport is volwassen geworden en daarmee toegankelijk voor iedereen. Steeds meer vrouwen beoefenen de sport. De leeftijdsopbouw loopt van 14 tot 74 jaar. Het aandeel oudere duikers is gegroeid. Steeds meer mindervaliden ontdekken dat beperkingen die ze op het land ervaren, in de gewichtsloze omgeving onder water voor hen niet gelden. De voorzieningen op de duikplaatsen zijn met deze ontwikkelingen meegegroeid. Na 12-12- 12 is het voor een duiker net zo prettig om aan het water te komen als voor een zeiler. Verharde paden, een trap over de dijk en een vlonder of trap aan de waterkant hebben het in- en uitstappen gemakkelijker gemaakt. De kreukelberm is ter plekke uitgevlakt en ontdaan van Japanse oesters. Aan de landzijde zijn de duikplaatsen ingericht op een aangenamer verblijf tussen de duiken door en voor de mensen die aan de kant blijven. De kans op auto inbraak is met de helft verminderd. De grote duikplaatsen hebben het karakter van een volwaardige picknickplaats met toiletvoorzieningen, verlichting, banken en spoelbakken. Ze blijken voor meerdere groepen recreanten een welkome voorziening. Zeeland 12-12- 12 - pagina 7
Kennis als basis voor verantwoord recreëren Zeeland heeft zich ontwikkeld tot hét kenniscentrum voor onderwatersport in Nederland. Kennis is beschikbaar voor mensen die beroepsmatig met duiken bezig zijn, en voor de sportduikers zelf. In samenwerking met commerciële richtingen van de Hogeschool Zeeland wordt marktonderzoek gedaan naar de mogelijkheden van de duiksport in Zeeland. Er is cijfermateriaal beschikbaar over groei dan wel krimp van de inkomsten uit duiktoerisme, herkomst van duikers, opkomende markten en segmenten. Betrouwbare informatie op basis waarvan ondernemers en overheden bestaande of nieuwe plannen kunnen onderbouwen. De commissie Duikscholen en gespecialiseerde consulenten van de NOB staan de duikondernemers waar gevraagd terzijde met advies, trainingen en workshops. Voor sportduikers of mensen die dat willen worden, zijn opleidingen ook verkrijgbaar in een aantal (NOB-erkende) nautische centra. Dat mes snijdt aan twee kanten. De opleider profiteert van de faciliteiten en de aanzuigende werking van een goed uitgerust nautisch centrum op toeristen. En het nautisch centrum profiteert omdat met duikopleidingen erbij het aanbod is verbreed het centrum is daarmee aantrekkelijk voor een bredere groep mensen. Toeristen kunnen er terecht voor opfriscursussen en introductieduiken. Daartoe werken de duikondernemers en verenigingen nauw samen met twee gespecialiseerde nautische centra. Er zijn programma s ontwikkeld om het jeugdduiken te bevorderen. Jeugdduiken is opgenomen in het aanbod van zomerkampen ( summercamps ) waarin kinderen tot 14 jaar de jeugdopleiding doorlopen. Jongeren vanaf 14 jaar worden in een aantal weken opgeleid voor het 1* duikbrevet met een specialisatie biologie, al dan niet in combinatie met een getuigschrift voor het vaarbewijs. Zeeland legt de basis voor verantwoord recreëren. Het aanbod is bovendien laagdrempelig gemaakt. In samenwerking met ICT- en communicatierichtingen van de Hogeschool Zeeland is een virtueel netwerk tot stand gekomen van VVV s, duikscholen, duikverenigingen en campings. Via de lokale VVV s, Deltagids, campings en vakantieparken kunnen toeristen uit binnen- en buitenland zich eenvoudig aanmelden voor een dagexcursie Beleef de unieke onderwaterwereld in Zeeland, al dan niet met een introductieduik. De NOB is een kennisorganisatie met een netwerk van specialisten op allerlei duikgebieden. Onderwaterbiologen verzorgen cursussen, biologische weekenden en verzamelen gegevens van soorten en aantallen waarnemingen. Sportduikers spelen een actieve rol in de verzameling van gegevens, die zij aandragen bij Stichting Anemoon. Ook deze vorm van ecotoerisme draagt bij aan een intensere beleving van het onderwater-zijn. Zeeland 12-12- 12 - pagina 9
Duiksport economische pijler: aanbod ontmoet vraag Rond 12-12- 12 is de duiksport uitgegroeid tot een van de grote economische pijlers binnen het toeristische aanbod van Zeeland. Actieve ondernemers leveren daaraan een belangrijke bijdrage. Ondernemers weten de weg bij de lokale instanties, die de kaders scheppen voor het starten, uitvoeren of uitbreiden van hun bedrijf. Zeeland kent een gunstig klimaat voor ondernemers die het toeristisch product willen verbeteren. Ondernemers hebben zich opnieuw georiënteerd op de toegevoegde waarde die zij aan sportduikers bieden. De focus is in een aantal gevallen verlegd van opleiden en verkoop van duikmateriaal, naar het veraangenamen van het verblijf van duikers voor, tussen en na het duiken. Er zijn slimme combinaties gemaakt van duikcentra met horeca, die dicht naar de waterkant zijn gebracht. Ook voor niet-duikende familie en vrienden is een dagje Zeeland een cadeautje. Het aandeel duikende Nederlanders dat de sport ook in eigen land beoefent, is met twintig procent gegroeid. Er zijn in Nederland ongeveer 300.000 mensen die duiken. Aan het eind van de vorige eeuw dook slechts een fractie van deze groep, zo n 60.000 mensen, ook in eigen land. De overgrote meerderheid dook alleen in het buitenland. De ondernemers weten een steeds groter aandeel van deze markt naar Zeeland te trekken, omdat de kwaliteit van hun product overeen komt met wat vakantieduikers in het buitenland gewend zijn. Zoals materiaalverhuur, duikcentra dicht bij het water, arrangementen en begeleiding door ervaren gidsen. Er is een ruime keuze aan comfortabele charterschepen, voor duiken in het open water. Ondernemers richten zich in toenemende mate op buitenlandse markten. Zeeland is uitgegroeid tot een volwaardige duikbestemming een geduchte concurrent voor andere West- Europese bestemmingen. Van bestaande markten als Duitsland, Frankrijk en België wordt een groter aandeel vakantiegangers naar Zeeland gehaald. Maar ook duikers in opkomende markten als Polen, Rusland en Tsjechië boeken een compleet verzorgde duikreis naar de delta. Duikvakantie? Kom naar Zeeland! Zeeland 12-12- 12 - pagina 11
Zeeland Divers Delta Zeeland weet de economische potentie van de onderwatersport volledig te benutten. Sinds 12-12- 12 concurreert de provincie succesvol met andere watersportgebieden in Nederland en met duikbestemmingen in het buitenland. Zeeland is Divers Delta. In de positionering ten opzichte van andere watersportgebieden in Nederland, wijst Zeeland steeds op de meerwaarde van recreatie in drie dimensies. Waar je in andere gebieden Friesland, IJsselmeer alleen op en boven water kunt recreëren, biedt Zeeland plezier op, boven én onder water. Deze derde dimensie wordt als uniek verkoopargument steeds meegenomen in de marketing en promotie van Zeeland als toeristische bestemming, nationaal en internationaal. In de positionering ten opzichte van andere duikbestemmingen in West Europa, wijst Zeeland steeds op de kwaliteit van het duikwater en de bijzondere ecologische omstandigheden. De biodiversiteit biedt mogelijkheden voor ecotoerisme. De sepiatijd in mei is net zo bekend als de Sardine Run voor de kust van Zuid-Afrika, die bezoekers en fotografen van over de hele wereld trekt. Andere argumenten om naar Zeeland te komen zijn de beschutting van het water door de dijken en het ongeëvenaarde voorzieningenniveau. Zeeland is trots op al deze kwaliteiten en draagt ze ook uit. Evenementen onderstrepen de leidende positie van Zeeland als duikbestemming. Bestaande evenementen worden beter benut. Nieuwe evenementen worden aan de kalender toegevoegd of naar Zeeland gehaald. Het North Sea Film Festival voor onderwaterfilms wordt gesponsord en vindt in 2013 voor het eerst plaats in Vlissingen. In 2015 komen s werelds beste fotografen bij elkaar in Zeeland voor de wereldkampioenschappen onderwaterfotografie. Zeeland is thuisbasis van en gastheer voor evenementen van de European Underwater Federation. Marketing en promotie zijn succesvol omdat er goed wordt samengewerkt tussen overheden, uitvoeringsinstanties en marktpartijen. Er is een Economic Development Board opgericht die de promotie coördineert. Hier wordt tijdig de verbinding gemaakt tussen Divers Delta en de andere Zeelandpromotie, en met de marketing van het duiken (Scuba4U). Er is een goede koppeling naar verkoopkanalen. Want wat marketing begint, maakt verkoop af. Zeeland 12-12- 12 - pagina 13