1 Inleiding /15 1.1 De overheid / 15 1.1.1 Macro-economische sectoren / 15 1.1.2 Inflatie en deflatie / 17 1.1.3 Monetair versus overheidsbeleid / 20 1.2 Financiële instellingen / 21 1.2.1 Typen financiële instellingen / 21 1.2.1.1 Banken / 21 1.2.1.2 Institutionele beleggers / 22 1.2.2 De diensten van financiële instellingen / 23 1.2.3 Functies bij financiële instellingen / 24 1.2.4 Het adviseringsproces / 25 1.3 Beleggers / 27 1.3.1 Beleggingshorizon van de belegger / 28 1.3.1.1 Lange beleggingshorizon / 28 1.3.1.2 Korte beleggingshorizon / 29 1.3.2 De inkomenspositie van de belegger / 29 1.3.3 De vermogenspositie van de belegger / 29 1.3.4 Risicoprofiel van de belegger / 30 1.3.5 De kennis en ervaring van de belegger / 31 1.3.6 Beleggingsdoelen / 31 1.3.6.1 Beleggingsdoelen met objectieve prioriteit / 32 1.3.6.2 Beleggingsdoelen met subjectieve prioriteit / 32 1.4 NYSE Euronext Amsterdam / 32 1.4.1 NYSE Euronext Amsterdam Stock Market / 33 1.4.1.1 Notering op NYSE Euronext Amsterdam Stock Market; de primaire markt / 34 1.4.1.2 De organisatie van de handel; de secundaire markt / 35 1.4.1.3 Ordertypen / 38 1.5 Wetgeving / 41 1.5.1 Toezichthouders / 41 1.5.1.1 Veranderde marktbenadering / 42 1.5.1.2 De Wet op het financieel toezicht / 43 1.5.2 Zorgplicht / 45 1.5.2.1 Informatieverschaffing / 45 1.5.2.2 Klantenprofiel / 46 1.5.2.3 Klachtenregeling / 47 1.5.2.4 Checklist voor goede zorgplicht / 48 1.5.3 De Autoriteit Financiële Markten / 48 1.5.3.1 Toezicht op de markt / 49 1.5.4 De MiFID-richtlijn inzake beleggingen / 51 1.5.5 De Financiële bijsluiter / 52 7
1.5.5.1 Wat houdt het product in? / 53 1.5.5.2 Wat zijn de risico s? / 54 1.5.5.3 Wat zijn de kosten? / 55 1.5.5.4 Wat kan het product opbrengen? / 56 1.5.5.5 Wat gebeurt er bij eerder beëindigen? / 57 2 Vermogensallocatie /58 2.1 Top-down versus bottom-up / 58 2.1.1 Top-downbenadering / 59 2.1.1.1 Spreiding over beleggingscategorieën / 59 2.1.1.2 Spreiding over geografische regio s /60 2.1.1.3 Spreiding over sectoren of thema s /60 2.1.1.4 Spreiding over individuele aandelen / 60 2.1.2 Bottom-upbenadering / 61 2.2 De portefeuilletheorie / 61 2.2.1 Het gemiddelde; het meten van rendement / 63 2.2.1.1 Rekenkundig rendement / 64 2.2.1.2 Meetkundig gemiddeld rendement / 64 2.2.1.3 Logaritmisch gemiddeld rendement / 65 2.2.1.4 Portefeuillerendement / 66 2.2.1.5 Reëel rendement / 66 2.3 De standaarddeviatie; de maatstaf van risico / 66 2.3.1 Kwalitatief beleggingsrisico / 66 2.3.2 Het kwantificeren van risico / 68 2.3.3 Portefeuillerisico / 68 2.3.4 De efficiënte grenslijn / 70 2.3.5 De bèta / 70 2.4 Vermogensherallocatie/rebalancing / 71 2.4.1 Situatieverandering / 71 2.4.2 Verhouding van de objecten/scheefgroei / 71 3 Spaarvormen /72 3.1 Spaarrekeningen / 72 3.2 Internetsparen / 72 3.3 Sparen met regelmaat / 73 3.4 Jeugdsparen / 73 3.5 Termijndeposito s /73 3.6 Kasbiljetten en spaarbrieven / 74 3.7 Valutarekeningen / 74 3.8 Vaste of variabele rente / 74 4 Obligaties /75 4.1 De prijs van een obligatie / 75 4.1.1 Nettokoers / 75 8
4.1.2 Opgelopen rente / 76 4.2 De looptijd van een obligatie / 76 4.3 De aflossing van een obligatie / 76 4.3.1 Bulletleningen / 76 4.3.2 Lotende leningen / 76 4.3.3 Vervroegde aflossing door debiteur (callable) / 77 4.3.4 Vervroegde aflossing door belegger (putable) / 77 4.3.5 Verlengbare obligatie (extendible) / 77 4.4 Het rendement van een obligatie / 77 4.4.1 Het couponrendement / 77 4.4.2 Het effectief rendement / 78 4.4.3 De yield curve / 79 4.4.3.1 De geldmarkt / 79 4.4.3.2 De kapitaalmarkt / 80 4.4.4 Het verloop van de yield curve / 80 4.5 Risico van obligaties / 82 4.5.1 Inleiding / 82 4.5.2 Duration / 84 4.5.2.1 Inleiding / 84 4.5.2.2 Berekening van de duration / 84 4.5.2.3 De duration en de looptijd / 86 4.5.3 Modified duration / 87 4.6 Het debiteurenrisico / 87 4.6.1 Algemeen / 87 4.6.2 Ratings / 87 4.6.3 Garanties / 89 4.6.4 Varianten op de obligatie / 89 4.6.4.1 Winstdelende obligaties / 89 4.6.4.2 Inkomstenobligaties / 89 4.6.4.3 Achtergestelde obligaties / 90 4.6.4.4 Nulprocentobligaties / 90 4.6.4.5 Geïndexeerde obligaties (floating rate notes) / 90 4.6.4.6 Pandbrieven / 90 4.6.4.7 Converteerbare obligaties (convertibles) / 91 4.6.4.8 Strips / 91 5 Aandelen /92 5.1 Algemeen / 92 5.1.1 Zeggenschap bij aandelen / 93 5.2 Rendement op aandelen / 94 5.3 Risico van aandelen / 95 5.4 Cyclische en non-cyclische aandelen / 95 5.5 Ratio-analyse / 97 5.5.1 Liquiditeitsratio s /98 5.5.1.1 Werkkapitaal / 98 5.5.1.2 Current ratio / 98 9
5.5.1.3 Quick ratio / 99 5.5.1.4 Ratio voorraad/werkkapitaal / 99 5.5.2 Solvabiliteitsratio s /100 5.5.2.1 Solvabiliteitsratio A / 100 5.5.2.2 Solvabiliteitsratio B / 100 5.5.2.3 Debt ratio / 100 5.5.2.4 Interest coverage ratio / 101 5.5.3 Rentabiliteitsratio s /101 5.5.3.1 Rentabiliteit van het totale vermogen (RTV) / 101 5.5.3.2 Rentabiliteit van het eigen vermogen (REV) / 101 5.5.3.3 Brutomarge / 102 5.5.3.4 Hefboomeffect / 102 5.5.4 Koersratio s /102 5.5.4.1 Dividendpercentage / 102 5.5.4.2 Dividendrendement / 103 5.5.4.3 Koers/winstverhouding / 103 5.5.4.4 PEG-ratio / 103 5.5.4.5 Koers/cashflowverhouding / 103 5.5.5 Overige ratio s /103 5.5.5.1 Gouden balansregel / 104 5.5.5.2 Cashflow / 104 5.5.5.3 Afschrijvingen / 104 5.5.5.4 Kostprijs / 105 5.5.5.5 Verkoopkosten / 105 5.5.5.6 Debiteuren / 105 5.5.5.7 Omloopsnelheid van de voorraad / 105 5.6 Ratio-analyse en het contantewaardemodel / 105 5.7 De technische analyse / 107 5.7.1 Trendlijnen en trendkanalen / 107 5.7.1.1 Trendlijnen / 108 5.7.1.2 Trendkanalen / 108 5.7.2 Voortschrijdend gemiddelde / 108 5.7.3 Koerspatronen / 109 5.7.3.1 Hoofd- en schouderformaties / 110 5.7.3.2 Driehoeksformaties / 111 5.8 Varianten op het aandeel / 112 5.8.1 Certificaten van aandelen / 112 5.8.2 Preferente aandelen / 113 5.8.3 Prioriteitsaandelen / 114 6 Derivaten /115 6.1 Opties / 115 6.1.1 Calloptie / 117 6.1.2 Putoptie / 117 6.1.3 Prijsvorming van opties / 118 6.1.4 Optiestrategieën / 120 Inhoudsopgave 10
6.1.4.1 Callopties of putopties / 120 6.1.4.2 Combinaties van callopties óf putopties op dezelfde onderliggende waarde, spreadstrategieën / 124 6.1.4.3 Combinaties van callopties én putopties op dezelfde onderliggende waarde, straddle-strategieën / 125 7 Waardevolle stoffelijke zaken /127 7.1 Vastgoed / 127 7.1.1 Bijzondere kenmerken van vastgoed / 127 7.2 Edelmetalen / 129 7.3 Kunstvoorwerpen / 129 7.4 Commodities / 130 8 Beleggingsfondsen /131 8.1 Beleggingsfondsen in aandelen / 132 8.1.1 Wereldwijde fondsen / 132 8.1.2 Regiofondsen / 132 8.1.3 Landenfondsen / 133 8.1.4 Bedrijfstakfondsen / 133 8.1.5 Themafondsen / 133 8.1.6 Indexfondsen / 133 8.1.6.1 Trackers / 133 8.1.7 Clickfondsen / 135 8.2 Beleggingsfondsen in obligaties / 135 8.3 Vastgoedfondsen / 136 8.3.1 Financiering vastgoedbeleggingen in vastgoedfondsen / 138 8.4 Groene beleggingen / 140 8.5 Mixfondsen / 140 8.6 Hedgefunds / 140 8.7 Fonds voor gemene rekening / 141 8.8 Open-end en closed-end beleggingsfondsen / 141 8.8.1 Open-end beleggingsfonds / 142 8.8.2 Closed-end beleggingsfonds / 142 8.8.3 Semi-open-end beleggingsfondsen / 142 8.9 De vrijgestelde beleggingsinstelling / 142 8.10 Beleggingsbeleid / 144 9 Performancemeting /145 9.1 Algemeen / 145 9.1.1 Het meten van de resultaten / 145 9.1.2 Vergelijken van de resultaten / 150 9.1.2.1 Vergelijking met een index / 150 9.1.2.2 Analyseren van de resultaten / 150 10 Fiscale aspecten /152 10.1 Inleiding / 152 11
10.2 De particuliere belegger / 152 10.2.1 Boxensysteem van de Wet inkomstenbelasting 2001 / 152 10.2.2 In Nederland belastingplichtig / 154 10.2.3 Grondslag voor de belastingheffing / 155 10.2.4 Toerekening aan de boxen (rangorde) / 164 10.2.5 Toerekening aan partners / 165 10.2.6 Box 1: inkomen uit werk en woning / 166 10.2.7 Box 2: inkomen uit aanmerkelijk belang / 174 10.2.8 Box 3: sparen en beleggen / 181 10.3 De collectieve belegger / 184 10.3.1 Beleggingsdepot / 184 10.3.2 Vennootschapsbelastingplicht / 185 10.3.3 Fiscale winstberekening / 185 10.3.4 Fiscale faciliteiten / 187 10.3.5 Het regime van de fiscale beleggingsinstelling / 188 10.3.6 Winstberekening van een fiscale beleggingsinstelling / 191 10.3.7 Vrijgestelde beleggingsinstelling (VBI) / 191 10.3.8 Overdrachtsbelasting / 192 10.3.9 Kapitaalsbelasting / 193 10.3.10 Dividendbelasting / 193 10.3.11 Onroerende-zaakbelastingen (OZB) / 194 10.4 Schenk- en erfbelasting / 195 10.5 Belastingdruk en de fiscale vorm van de belegging / 200 10.5.1 Vermogensrendementsheffing en werkelijke rendementen / 200 10.5.2 Juridische vorm van de beleggingen / 201 11 Juridische aspecten /208 11.1 Financieel recht / 208 11.2 Historisch overzicht, toezichthouders en markten / 208 11.2.1 Historisch overzicht / 208 11.2.2 Toezichthouders / 209 11.2.3 NYSE Euronext / 210 11.3 Wft: transparantie en integriteit markten / 211 11.3.1 Aanbieden van effecten en andere financiële instrumenten / 211 11.3.2 Bieden op effecten en rechten van deelneming in een beleggingsinstelling / 212 11.3.3 Voorwetenschap en marktmanipulatie / 212 11.3.4 Openbaarmakings- en meldingsplichten / 213 11.3.5 Melding substantiële deelnemingen / 214 11.4 Beleggingsondernemingen / 215 11.4.1 Algemeen / 215 11.4.2 Zorgplicht / 216 11.4.3 Vermogensscheiding / 217 11.4.4 Integere bedrijfsvoering / 217 12
11.4.5 Beleggerscompensatiestelsel / 217 11.5 Toezicht beleggingsinstellingen / 219 11.5.1 Vergunningvereisten AFM / 219 11.5.2 Integere bedrijfsvoering / 220 11.5.3 Uitzonderingen vergunningplicht / 221 11.5.4 Voorschriften voor beheerders ter zake van reclameuitingen / 221 11.6 Toezicht op het aanbieden van en het bemiddelen in beleggingsobjecten / 222 11.6.1 Vereisten op grond van de Wft / 222 11.7 Informatieverplichtingen aan beleggers / 223 11.7.1 Verplicht te verstrekken informatie / 223 11.7.2 Financiële bijsluiter / 223 11.7.3 Dienstverleningsdocument / 224 11.7.4 Verplichte informatie / 224 11.7.5 Provisieverbod / 225 11.8 Toezicht en klachtenprocedures / 226 11.8.1 Toezichtslijn / 226 11.8.2 Klacht tegen een beleggingsonderneming / 226 11.8.3 Geschillenregeling KiFiD / 227 11.8.4 Individuele en collectieve acties / 228 Financiële agenda 2014 / 229 ISIN-codetabel beursgenoteerde ondernemingen / 247 ISIN-codetabel beursgenoteerde beleggingsfondsen / 253 Trefwoordenregister / 263 13