VERANTWOORDING ONDERWIJSTIJD

VERANTWOORDING ONDERWIJSTIJD Datum voltooid: 2 juni 2016 Auteurs: Dienst Onderwijs & Innovatie Versie: 1.0 Status: Definitief

Documenthistorie Revisies Versie Status Datum Auteur 0.1 concept 14-02-2016 Erika Spoelma en Joke Sulman i.s.m. Dienst O&I 0.2 concept 31-03-2016 Afstemming versie 0.2 met Rini Romme (mbo raad) 0.3 concept 26-04-2016 Afstemming met SMT s 1.0 definitief 28-04-2016 Verspreiding binnen Graafschap College Versie: 1.0 / definitief [2/10] Datum: 02-6-2016

Aanleiding In de aanloop op de invoer van de herziene kwalificatiestructuur (HKS) heeft de Inspectie van het Onderwijs de interpretatie van de Wet Educatie en Beroepsonderwijs (d.d. 01.08.2014) over de definitie van onderwijstijd 1 opnieuw toegelicht. De aanleiding hiervoor is de actuele discussie over de ruimte binnen de definitie van onderwijstijd bij de invoer van de herziene kwalificatiestructuur en met name vanwege de keuzedelen. Deze landelijke discussie wordt gevoed door vragen die opkomen bij de implementatie van innovatieve onderwijsconcepten zoals hybride leeromgevingen en gepersonaliseerd leren. Dit servicedocument is gebaseerd op de presentatie onderwijstijd; een middel om kwaliteit te genereren van Els de Ruijter (1 oktober 2015) en de presentatie van Rini Romme Onderwijstijd en HKS (etalagebijeenkomst Invoering HKS (29 januari 2016)). Inspiratie & spelregels Binnen de kaders van de wet is er ruimte voor een kwalitatief hoogwaardige en creatieve invulling van de begeleide onderwijstijd (BOT). Belangrijk is dat gewerkt wordt vanuit een visie op wat goed onderwijs is voor de studenten. Om je te inspireren vind je in het eerste hoofdstuk voorbeelden van het invullen van begeleide onderwijstijd (BOT), die zijn goedgekeurd door de onderwijsinspectie. In het tweede hoofdstuk zijn de spelregels rondom onderwijstijd (BOT + BPV) samengevat. 1 http://wetten.overheid.nl/bwbr0007625/2016-02-01#hoofdstuk7_titeldeel1 (artikel 7.2.7 lid 6) Versie: 1.0 / definitief [3/10] Datum: 02-6-2016

Inspiratie Praktijkleren De opleidingen HZ&W, VZ en VP zijn vormgegeven in een zorginstelling, waarbij studenten van verschillende opleidingsniveaus met elkaar samen werken en leren. Aansluitend op de ervaringen die studenten opdoen in de diverse afdelingen, worden verdiepende onderwijsactiviteiten georganiseerd door docenten of deskundigen van de instelling. Per week worden verschillende geprogrammeerde lessen aangeboden. De student kiest zelf welke lessen hij volgt. De leercoach, een medewerker van de mbo-school, houdt bij wat de student gedaan heeft en is steeds beschikbaar voor ondersteuning. Eén dag per week in een virtueel klaslokaal Bij studenten uit de regio speelt reistijd een grote rol. Lessen worden gemist wegens slecht aansluitende dienstregelingen van het openbaar vervoer. Eén dag per week worden lessen aangeboden op afstand, door gebruik te maken van een Virtual Classroom (met Lync). De docent geeft les via de webcam en ook de studenten hebben de webcam aanstaan. In principe ziet de docent iedereen en om de studenten betrokken te houden stelt hij vragen of vraagt ze bijvoorbeeld om opdrachten te maken en hun scherm te delen. Indien nodig kan hij een student 1-op-1 begeleiden. Samenwerkend afstandsleren Per week krijgen studenten twee klokuren les via een Virtual Classroom. Via Adobe Connect begeleidt de docent een reguliere groep op afstand, waarbij de studenten worden verdeeld in groepen van vijf personen. Voorafgaand aan deze digitale thuis-les volgen ze een theorieles op school. Versterking onderwijsteam Het is mogelijk dat ouderejaars lesgeven aan jongerejaars. Dit valt onder begeleide onderwijstijd, wanneer de ouderejaars studenten door een docent worden begeleid. De docent is verantwoordelijk voor het programma en de borging. Versie: 1.0 / definitief [4/10] Datum: 02-6-2016

Afwijken van de urennorm Niveau 2 studenten logistiek volgen een éénjarige opleiding met 585 uur Begeleide Onderwijstijd (BOT) en 480 uur beroepspraktijkvorming (BPV). Werkplekleren is voor deze studenten de meest effectieve vorm van leren, omdat dit hen motiveert. School en bedrijf vormen samen een krachtige leeromgeving. Verhoging van het aantal BOT uren leidt bij deze studenten tot meer verzuim, wat een afname van de kwaliteit betekent. De opleiding heeft daarom bij het College van Bestuur toestemming gevraagd voor het mogen afwijken van de urennorm. Deze aanvraag is onderbouwd met de didactische visie van het team inclusief de hogere verzuimcijfers. Daarnaast heeft het team ervoor gekozen een studenten-enquête te houden. De aanvraag bevat ook een verslag van het gesprek met de studentenraad. Meer tijd voor praktijklessen Studenten bereiden thuis, als huiswerk, de les voor door middel van videolessen (flipping-the-classroom) waarin de theorie wordt uitgelegd. Daarop volgen de verdiepingslessen op school, die inhoud krijgen in praktijk- en instructielessen. De videolessen zijn onderdeel van een hybride leeromgeving. Online begeleiding BPV Online BPV-begeleiding biedt studenten én docenten de mogelijkheid vaker contact te hebben tijdens de stage. Studenten en docenten ontmoeten elkaar groepsgewijs in een virtuele wereld via Open Sim. De gesprekken worden in intervisievorm gevoerd, waarbij tijd is voor groepsreflectie en het uitwisselen van ervaringen en tips. Daarnaast worden online opdrachten gegeven en behandeld. Deze contacturen tellen mee als BOT. Praktijkopdrachten in begeleide onderwijstijd Studenten gaan voor een authentieke praktijkopdracht naar buiten (bij voorkeur ook na instructie door de docent op school). Ze verwerken en bespreken die opdracht op dezelfde dag met een docent. De opdracht valt zo onder onderwijstijd. Het is geen onderwijstijd wanneer ze na de opdracht naar huis gaan, dat is huiswerk. Versie: 1.0 / definitief [5/10] Datum: 02-6-2016

Spelregels Studieduur Urennormen en de minimale en maximale studieduur van de opleiding zijn vastgelegd in de Wet Educatie en Beroepsonderwijs 2. De studieduur wordt uitgedrukt in een studielast van tenminste 1600 klokuren per jaar. Het College van Bestuur stelt de studieduur van onze opleidingen vast. Zolang de duur van de opleiding voldoet aan de wet is er geen sprake van een verkorte opleiding. Een tweejarige vakopleiding is dus géén verkorte opleiding. De onderwijsovereenkomst (OOK) voor de nominale student bevat de voorgeschreven studiejaren. Normen voor de studieduur Soort opleiding Studieduur Studielast (SBU) totaal Entree-opleiding 1 jaar 1600 Basisberoepsopleiding 1-2 jaar Min. 1600 max. 3200 Vakopleiding 2-3 jaar Min. 3200 max. 4800 Middenkader 3 jaar 4800 Middenkader (aparte lijst 3 ) 3-4 jaar Min. 4800 max. 6400 Specialist 1 jaar 1600 Normen BOT versus BPV Binnen de studielast van 1600 klokuren per jaar, wordt gemiddeld 1000 klokuren aan begeleide onderwijstijd (BOT) èn beroepspraktijkvorming (BPV) besteed. De urennormen voor de verdeling van de BOT en BPV gelden per opleiding in onderstaand model. Een deel mag de school zelf bepalen of in te vullen met BOT en/of met BPV, dit noemen we VRIJ. Normen voor urenverdeling BOT en BPV Studieduur BOT BPV Vrij Totaal BBL 200 610 40 850 BOL entree 600-400 1000 BOL 1-jaar 700 250 50 1.000 BOL 2 jarig 1.250* 450 300 2.000 BOL 3 jarig 1.800* 900 300 3.000 BOL 4 jarig 2350* 1350 300 4.000 *: 700 uur BOT in het eerste jaar 2 http://wetten.overheid.nl/bwbr0007625/2016-02-01#hoofdstuk7_titeldeel1 (artikel 7.2.4a Studieduur opleidingen) 3 Voor de middenkaderopleidingen, opgenomen in http://wetten.overheid.nl/bwbr0035212/geldigheidsdatum_11-02- 16#Bijlage1, kan door het bevoegd gezag een studieduur worden vastges teld van vier studiejaren. Versie: 1.0 / definitief [6/10] Datum: 02-6-2016

Veranderen van opleiding Wanneer een student van opleiding verandert, zijn de normen voor de urenverdeling opnieuw van toepassing. Ongeacht of er sprake is van instroom, afstroom, doorstroom of stapeling. Om te achterhalen wat van toepassing is, zijn er drie stappen: 1. Begint de student in het eerste jaar van de nieuwe opleiding? Ja: norm onderwijstijd 700 uur BOT geldt voor eerste jaar. Nee: gemiddelde normen voor een evenwichtig programma zijn van toepassing (richtlijn: 550 uur BOT en 450 uur BPV). 2. Voldoet het onderwijsprogramma aan de diploma-eisen? De student heeft BPV-uren in zijn programma De student kan aan zijn keuzedeelverplichting voldoen 3. Begint de student in een cohort binnen de herziene kwalificatiestructuur? Ja: de keuzedeelverplichting is van toepassing Nee: student stroomt in, in een lopend cohort binnen oude kwalificatiestructuur Afwijken van de urennorm Een opleidingsteam kan er voor kiezen af te wijken van de urennorm, wanneer dit beter is voor kwaliteit van de opleiding. Binnen ons college geldt hiervoor de procedure Aanvraag verantwoorde andere keuze m.b.t. de wettelijke urennorm. Je vindt deze procedure op het portaal bij het expertiseplein. Verantwoording Wanneer een opleiding met toestemming van de studentenraad afwijkt van de urennorm en er is sprake van onvoldoende kwaliteit, analyseert de onderwijsinspectie op hoofdlijnen of de oorzaak te weinig onderwijstijd is. Wanneer een opleiding zonder toestemming van de studentenraad afwijkt van de urennorm en er is sprake van onvoldoende kwaliteit, volgt onderzoek op urenniveau. Versie: 1.0 / definitief [7/10] Datum: 02-6-2016

Keuzedeelverplichting Vanaf 1 augustus 2016 moeten alle opleidingen voldoen aan de herziene kwalificatiestructuur. Elke opleiding bestaat dan uit een basisdeel, een profieldeel en één of meer keuzedelen. De keuzedeelverplichting is bepaald per soort opleiding en is uitgedrukt in studielast in klokuren (SBU). De keuzedeelverplichting maakt deel uit van de totale studiebelasting van de opleiding. Elke opleiding dient voldoende keuzedelen aan te bieden (aanbodverplichting), zodat de student echt iets te kiezen heeft. De student kan, naast het opleidingsaanbod, ook kiezen uit het volledige aanbod van het Graafschap College. Dit geldt ook voor keuzedelen die niet gekoppeld zijn aan zijn opleiding. Studielast per opleiding Soort opleiding Studieduur Studielast (SBU) totaal Keuzedeelverplichting (onderdeel studielast) Entree-opleiding 1 jaar 1600 240 Basisberoepsopleiding 1-2 jaar min. 1600 - max. 3200 480 Vakopleiding 2-3 jaar min. 3200 max. 4800 720 Middenkader 3 jaar 4800 720 Middenkader (aparte lijst 4 ) 3-4 jaar min. 4800 max. 6400 960 Specialist 1 jaar 1600 240 Onderwijsprogramma Het onderwijsprogramma is uitgewerkt in een meerjarenplan (curriculum), jaarplanning, een studieplan en een lesrooster. Het onderwijsprogramma is voldoende intensief en is evenredig verdeeld over de opleiding uitgaande van de minimum-urennorm. Binnen het programma hoeft geen onderscheid aangebracht te worden tussen het basis-, profiel- en de keuzedelen. De programmering van de uren voor de opleiding zijn vastgelegd in de OER (onderwijs en examenregeling). In de onderwijsovereenkomst (OOK) wordt verwezen naar de studiegids en door ondertekening daarvan gaat de student akkoord. Verantwoording In de jaarlijkse risicomonitoring van de onderwijsinspectie vindt alleen onderzoek naar onderwijstijd plaats als er sprake is van: - ernstige signalen van studenten, - lage tevredenheid, en/of - lage opbrengsten. Er wordt dan door de onderwijsinspectie gevraagd naar verantwoording van de onderwijstijd op opleidingsniveau. 4 Voor de middenkaderopleidingen, opgenomen in http://wetten.overheid.nl/bwbr0035212/geldigheidsdatum_11-02- 2016#Bijlage1, kan door het bevoegd gezag een studieduur worden vastgesteld van vier studiejaren. Versie: 1.0 / definitief [8/10] Datum: 02-6-2016

Onderwijstijd Begeleide onderwijstijd is onderwijs dat valt onder de verantwoordelijkheid en met actieve betrokkenheid van onderwijspersoneel. Het onderwijspersoneel: - betreft de leden van een onderwijsteam, - heeft interactie met of geeft directe begeleiding aan de student, - heeft heldere afspraken over de studentbegeleiding, en - stuurt op het leerproces (interventies mogelijk). Begeleiding in de beroepspraktijk is een apart onderdeel van onderwijstijd en betreft; - leerdoelen, leeractiviteiten, leerresultaten die gerelateerd zijn aan het kwalificatiedossier, de keuzedelen of aan (meerdere) kwalificatie(s), - reële begeleiding door een praktijkopleider op de werkplek, - regelmatige begeleiding door een praktijkbegeleider op de voortgang, en - een praktijkovereenkomst met de afspraken tussen erkend leerbedrijf, school en student. De urennormen voor het onderwijsprogramma betreffen de opleiding en niet de individuele student. Tegelijkertijd dient er sprake zijn van een realistische planning. De richtlijn van het Graafschap College is een marge van 5% aan te houden voor: - lessen die vervallen aan het begin en einde van het schooljaar, - weken waarin vrije dagen, vergaderuren of studiedagen van het voltallige personeel vallen, - toetsweken en examenperiodes (alleen de uren tellen mee waarin daadwerkelijk getoetst wordt), - lesuitval en ziekte van medewerkers. Toetsing en examinering, BOT of BPV? Alle toets- en examenafnames tellen mee als BOT. Ongeacht de plaats waar de toets of het examen afgenomen wordt (onderwijsinstelling, externe exameninstelling of leerbedrijf). Een proeve van bekwaamheid telt volledig mee als BOT, ook als de proeve tijdens de BPV plaatsvindt. Voorwaarde is dat de opleiding inzichtelijk maakt waar er sprake is van BPV (als deel van het onderwijs) en waar van de proeve (als deel van de examinering). en de keuzedelen? De urennormen voor het onderwijsprogramma gelden voor het niveau van de opleiding, inclusief de keuzedelen. Urennormen gelden niet op het niveau van de individuele student. Bij het ontwerpen van de opleiding, maak je een reëel opleidingsprogramma (in uren BOT en BPV) voor de nominale opleiding en dat beschrijf je in de studiegids. Versie: 1.0 / definitief [9/10] Datum: 02-6-2016

Richtlijnen: 1. Biedt je keuzedelen in configuraties aan? - bereken de BOT en BPV uren van de configuraties, - tel de uren van de configuratie op bij de uren voor het basis- en profieldeel, - voldoe je aan de minimumuren voor BOT en BPV? Als je niet aan de minimumuren voldoet moet de procedure met studentenraad en CVB worden gevolgd. 2. Biedt je losse keuzedelen aan die onderling verschillen in geprogrammeerde BOT en BPV uren? - bepaal wat de mogelijke combinaties van keuzedelen zijn, die een student kan maken, - bereken het totaal aan BOT en BPV uren van elke combinatie, - tel de uren van elke combinatie op bij de uren voor het basis- en profieldeel, - voldoet het totaal, voor iedere combinatie, aan de minimumuren voor BOT en BPV? Als je niet aan de minimumuren voldoet moet de procedure met studentenraad en CVB worden gevolgd. 3. en wat als een opleiding een ruim keuzedelenaanbod heeft, met een grote variëteit in keuzedelen wat betreft BOT en BPV uren? - bepaal wat de meest logische combinaties van keuzedelen zijn, die een student kan maken, - bereken het totaal aan BOT en BPV uren van elke combinatie, - tel de uren van elke combinatie op bij de uren voor het basis- en profieldeel, - voldoet het totaal, voor iedere combinatie, aan de minimumuren voor BOT en BPV? Als je niet aan de minimumuren voldoet moet de procedure met studentenraad en CVB worden gevolgd. Bij een ruim en divers aanbod kan een student een minder voor de hand liggende combinatie maken. Dan geldt als richtlijn dat wanneer uren van de individuele student verschuiven van bot naar bpv, dit onderbouwd kan worden. Voorwaarde is dat het totaal van de opleidingsprogramma voldoet aan de gemiddelde urennorm van 1000 uur onderwijstijd (BOT + BPV) per opleidingsjaar. Communicatierichtlijnen De minister stalt dat verkorte en versnelde trajecten niet gepromoot mogen worden. Echter, zolang de normatieve opleidingsduur voldoet aan de wet, is er géén sprake van een verkorte opleiding (zie bladzij 6). Vaak voorkomende vrijstellingen mag je wél op de website vermelden, bijvoorbeeld: - Met een HAVO diploma kun je instromen in het tweede leerjaar, of - Met vooropleiding X krijg je standaard vrijstelling voor examenonderdeel Y. Belangrijk is dat het duidelijk is dat het om individuele uitzonderingen gaat, die persoonlijk worden vastgesteld, ook al kun je vaak van deze studenten een klas vormen. Versie: 1.0 / definitief [10/10] Datum: 02-6-2016