Passend onderwijs: Transformeren op de werkvloer 16.30 uur Lezingen Frank Hoogeboom ( expert passend onderwijs en onder andere voorzitter van de Werkgroep Maatwerk Ouderkracht) : IEDEREEN DOET MEE, TOCH. José Wichers-Bots, Kenniscentrum Passend Onderwijs Fontys, lid landelijke Geschillencommissie Passend Onderwijs: TRANSFORMEREN OP DE WERKVLOER 17. 15 uur Debat Frank Hoogeboom/José Wichers-Bots/Penny Holloway (moeder van een thuiszitter) /Suzanne Boomsma (coöperatie Ouderkracht voor t Kind en stichting AutiPassend Onderwijs) /Rita Portman ( o.a. begeleider passend onderwijs VO Utrecht) Dagvoorzitter: Marlies Post, directeur beroepsvereniging NVO Lezingencyclus Opvoeden en opgroeien tussen wetenschap en praktijk Een initiatief van: Passend Onderwijs Het doel van Passend onderwijs is dat zoveel mogelijk leerlingen regulier onderwijs kunnen volgen Iedereen doet mee, toch 1
Waar komt het vandaan? Tot 2002/2003 vrij strikte scheiding tussen regulier en speciaal onderwijs Groei in een aantal sectoren van het VSO Verwijsproblemen en grensgevallen Ouders vaak buiten spel Wat gingen we toen doen? Start rugzak Vier clusters Oprichting regionale expertise centra Ambulante begeleiding Scholing docenten Acceptatie en integratie van leerlingen met handicaps 2
Hielp dat? Aanvankelijk wel Voortdurende stijging aantal rugzakken Geen terugloop bij VSO (wachtlijsten) Budgetoverschrijdingen En intussen.. Ambulante begeleiding bundelen Trajectgroepen Samenwerking VSO / VO Steeds meer nieuwe labels Aangepaste aanvraagstrategie 3
Grootste bezwaren Niet te stoppen groei Open eind financiering Rendement rugzak Medicalisering Ouders van kastje naar de muur Met alle maatregelen toch thuiszitters Steeds hogere uitgaven in de zorgbudgetten Maatregelen Afschaffen rugzak Opheffen REC s Invoeren zorgplicht Binnen wettelijk kader ontwikkelt regio zelf beleid Samenwerkingsverband coördineert en zorgt voor dekkend zorgaanbod Van indiceren naar arrangeren Werk maken van burgerzin 4
Passend Onderwijs Geen inclusief onderwijs Mogelijk maken van tussenvoorzieningen Regio-beleid: Ondersteuningsplan SWV Aftoppen budget / geen bezuiniging Samenwerking met de gemeenten Ondersteuningsplanraad / MR SWV En de scholen Stemmen af met andere scholen Schoolondersteuningsprofiel Basisondersteuning Extra ondersteuning Ontwikkelingsperspectief 5
En de docenten. Zorgen van het Ministerie Omgaan met verschillen Handelingsrepertoire uitbreiden Opbrengst- en ontwikkelingsgericht werken Werken met ontwikkelingsperspectieven (ik krijg toch geen tien individuele handelingsplannen op mijn bureau hè?) En de ouders? Schoolondersteuningsprofiel Ontwikkelingsperspectief Zorgplicht / financiële middelen Geschillencommissie Veel problemen liggen in de communicatieve sfeer 6
Toezicht Inspectie op SWV Realiseert samenhangend geheel van ondersteuningsvoorzieningen Thuiszitters in beeld / in traject / perspectief Verwijzingen naar VSO Verzuim Ondersteuningsplan / jaarverslagen Geen thuiszitters meer.. Kunnen we thuiszitters voorkomen? Signaleren / Ingrijpen Expertise verbreden Afstandsonderwijs 7
Passend onderwijs begint in de klas Intelligentie, interesse, gedrag Verschillen signaleren? Interesse in verschillen? Verschillen analyseren? Wat heeft de leerling nodig, hoe stem ik af op de onderwijsbehoeften, hoe sluit ik aan bij de ondersteuningsbehoeften? Veilig en uitdagend leerklimaat met respect voor verschillen; neem de kansen als uitgangspunt Aandacht voor het groepsplan Onderwijskundig leiderschap Een schoolleiding die er voor staat en er voor gaat is een voorwaarde voor het vergroten dan wel versterken van de professionaliteit in het omgaan met verschillen Stel aan de orde in de gesprekkencyclus en hanteer daarbij een passend competentieprofiel Zet professionalisering in, passend binnen de visie, zowel op teamniveau als voor individuele docenten. Kom vooral eens kijken 8
Zevende voortgangsrapportage Iedereen doet mee Oplossing verplicht Positie SWV verbeterd Thuiszitters beter in beeld Samenwerking met de gemeenten op gang Op koers? Zevende voortgangsrapportage Geen dekkend aanbod Onvoldoende geschoolde docenten Nieuwe bureaucratie Omzeilen zorgplicht Onvoldoende gebruik van wettelijke mogelijkheden Er blijven toch veel thuiszitters Naarmate de casus ingewikkelder wordt neemt de kracht van de zorgplicht af Grote verschillen tussen SWV s 9
Passend Onderwijs: transformeren op de werkvloer Wat vraagt dit van ons als professionals? José Wichers-Bots, orthopedagoog-generalist Kenniscentrum Passend Onderwijs Fontys Hogescholen J.Wichers@fontys.nl Visie Transformeren Aanbod Deskundigheid 10
Visie Paradigmashift Defect Ontwikkelings gericht Segregatie Normalisatie Burgerschap Inclusie Swet, J. Wichers-Bots, J.P.M. & Brown, K. (2011). Soluton-focused Assesment: rethinking labels to support inclusive schools. International Journal of Inclusive Education, p 1-15 Nieuwe Wetten Wet Maatschappelijke ondersteuning (WMO) Wet langdurige zorg (WLZ) Participatiewet Jeugdwet Wet Passend Onderwijs 11
WMO Sociale wijkteams Koppeling met School OndersteuningsTeams(Voorheen: ZAT) Je krijgt het als het er is Wet langdurige zorg (Wlz.) de zorg voor kinderen en jongeren met ernstige verstandelijke, lichamelijke of meervoudige beperkingen de zorg voor sterk gedragsgestoorde licht verstandelijk beperkten (SGLVG) Het gaat dan om kinderen die blijvend de hele dag intensieve zorg en toezicht dichtbij nodig hebben. 12
Participatiewet meer mensen met een arbeidsbeperking aan het werk krijgen. Gemeenten worden verantwoordelijk voor de re-integratie van mensen die nog kunnen werken maar daarbij wel ondersteuning nodig hebben. Werken naar vermogen Jeugdwet o Decentralisatie: Provincies dragen jeugdzorg over aan Gemeenten o Financiering in één hand o Centra voor Jeugd en Gezin o Sociale wijkteams o Landelijke kwaliteitseisen Samenhang met Passend Onderwijs 13
Wet Passend Onderwijs Passend onderwijs in breed perspectief o Onderwijs en onderwijs-ondersteuning zijn onlosmakelijk met elkaar en met de opvoeding verbonden Gewenste omslag o Van curatie naar preventie o Van indiceren naar arrangeren o Van sectoraal naar integraal en intersectoraal Van klinisch perspectief naar pedagogisch perspectief Aanbod De omslag in denken en handelen Van beperking en handicap naar: behoeften en ondersteuning Van uniforme aanpakken naar: maatwerk en data- gestuurd werken Van handelingsplan naar: ontwikkelingsperspectief/ handelingsdeel Van middelen rugzak naar: arrangement op meerdere terreinen Van ZAT naar ondersteuningsteam multidisciplinaire aanpak 14
Meer gelaagd model van instructie & interventie Intensief niveau Interventies worden uitgevoerd ten aanzien van leerlingen met intensieve/chronische leer en/of gedragsbehoeften op basis van monitoring van de permanente voortgang en /of diagnostische toetsing Gericht niveau Interventies worden uitgevoerd ten aanzien van leren en/of gedrag voor risico leerlingen en leerlingen die onderpresteren en specifieke ondersteuning nodig hebben om succesvol te zijn. 1-5% 5-15% Universeel niveau Alle leerlingen krijgen goed gekwalificeerd onderwijs, gebaseerd op research; de instructie is gebaseerd op een permanente algehele screening, monitoring van de vooruitgang en beschrijvende toetsing. Verwachtingen worden aangeleerd, bekrachtigd en gemonitord door alle volwassenen in alle situaties. 80-90% Leren en gedrag Samenleving Gezin Samenleving Gezin Samenleving Gezin Samenleving 15
Micro niveau Meso niveau Macro niveau deskundigheid Ipvregistreren en verantwoorden achter het bureau actief participeren op de werkvloer Micro Moeilijke Onderwijs Situaties (MOS) Definitie: situatie waarin een leerling niet laat zien wat de leraar verwacht Ambitie Systematisch, datagestuurd in kaart brengen van moeilijke onderwijssituaties en op basis hiervan leraren, leerling, ouders en ketenpartners ondersteunen bij het samen zoeken naar oplossingen en uitvoeren van interventies 16
arrangementen Moeilijke onderwijssituaties worden frequent en vaak binnen verschillende levensdomeinen ervaren. Kenmerkend bij deze leerlingen is het verbreken van verbinding met school op: - Cognitief gebied - Gedragsgebied - Sociaal emotioneel Voorafgaand aan arrangement Is de basisondersteuning op orde? Is groenen geelop ordevoordezeleerling? Is op groenof geelondersteuningvoorde leraarnodig? Opvoeding, ontwikkeling en context centraal stellen 17
Meso - niveau Werken met data o Verzamelen o Analyseren o Communiceren in partnerschap o Nieuw beleid ontwikkelen Kennis verzameld uit good practices bij individuele leerlingen in moeilijke onderwijssituaties leidt tot preventieve effectieve interventies voor alle leerlingen op een school Macro - niveau Achterhalen van gegevens en patronen achter de gegevens op niveau van: Samenwerkingsverbanden besturen Gemeente Ministerie Doel: preventie en pro-actief handelen opsporen van trends leidt tot effectieve interventies 18
Kortom Positie (ortho)pedagoog verandert: De (ortho)pedagoog ontwikkelt op de werkvloer een heldere visie op burgerschap. Hij is een breed opererende professional in het sociale domein die gezond ontkokerd denkt met verstand van zaken. De (ortho)pedagoog kan practicebasedevidenceverzamelen en het gesprek leiden over deze cijfers t.b.v. verbeteracties, zowel op micro -, meso-als macro niveau. De (ortho)pedagoog professionaliseert, inspireert en empowertvanuit inhoud, leraren, jeugdzorgmedewerkers en andere professionals, ouders, managers, bestuurders, beleidsmakers. Orthopedagogiek is een veranderingswetenschap Een kritische professional zoekt de samenwerking zelf wel op Uit: Kind en adolescent Praktijk, sept. 2010, blz. 118-122 19