Denkend aan architectuur Het ontstaan van de Geotect Verbinden Leren Bijdragen Samenwerken
Enkele begrippen vooraf Geo-informatie Architectuur (van de digitale wereld): Principes Standaarden Bouwstenen (modellen) Gebruik van informatie (missie/visie, diensten/producten, processen) (Bedrijfsarchitectuur) Gegevens (data) (Gegevensarchitectuur) Applicaties (software) (Applicatie-architectuur) Technische infrastructuur (Technishe architectuur)
Het ontstaan van de Geotect 1. Inleiding Denkend aan architectuur 2. Terugblikken: 25 jaar ontwikkeling Ontwikkeling Geo-informatie en architectuur Geo in de overheidsarchitectuur (NORA, GEMMA, PETRA, WILMA, NEN3610) 3. Actualiteit: Geo(n) en architectuur Geo in de overheidsarchitectuur; de praktijk ( informatielandschap in kaart ) De Geotect: schaap met 6 poten? Mix van Geo-specialist en IT-architect (spelregels: standaarden, beleid, technologie, TOGAF, Archimate, Requirements management, ) 4. Toekomst: nieuwe uitdagingen Welke uitdagingen komen er op ons af? Wat is de rol van architectuur en Geo(n) hierin?
Ontwikkeling Geo(n) in vogelvlucht 1. 2. 3. 1972 The blue marble : NASA s beroemde foto van de aarde tijdens de vlucht van Apollo 17 1986 Peter Burrough: Principles of Geographical Information Systems for Land Resources Assessment (Universiteit van Utrecht) 1991 Desktop GIS: ArcView (ESRI), Idrisi GIS (Clark Labs) 1999 Internet en GIS, een gouden combinatie (voorbeeld Gouden gids) 2005 Google Earth 2009 Lancering Nationaal Georegister 2013 Real-time GIS
Principes van GIS (Peter Burrough, 1986)
1991 Desktop GIS (commercieel wetenschap)
2003 Google Maps / 2005 Google Maps Google Maps op je website: lust én last Informatievoorziening via de kaart op een website neemt een alsmaar grotere vlucht. Wat begon met een routekaartje is uitgegroeid tot een steeds uitgebreidere dienstverlening, vaak met behulp van Google Maps. Dat is immers gemakkelijk, gratis en iedereen kent het. Maar voor niets gaat alleen de zon op. (Artikel GeoInside n.a.v. onderzoek Geo-viewers i.o.v. BZK, 2011) De focus van de overheid moet liggen op een goede inrichting van de data infrastructuur (inclusief basisservices), waarmee minimaal basisregistraties binnen een viewer op een eenduidige manier kunnen worden gepresenteerd. Het ontwikkelen van producten kan de overheid aan de markt of community overlaten.
2009 2012
Gebruik (Bedrijfsarchitectuur) 1. Desktop GIS (pioniersfase) Enkele experts (cartografie, analyse) GIS beleid GIS opleidingen 2. WebGIS (mainstream IT) 1990 1995 2000 2005 2010 - nu Gemeengoed (web mapping) Visie + I-management Geo-architectuur Gegevens (data) (Gegevensarchitectuur) Applicaties (software) (Applicatie-architectuur) Digitaliseren kaartmateriaal Desktop GIS GIS in GUI Grootschalige inwinning en productie Standaarden (ISO, NEN 3610) Desktop GIS WebGIS / GIS-viewer OSS Technische infrastructuur (Technishe architectuur) File-based opslag Lokale netwerken Internet Standaarden (OGC) Spatial databases
Applicatie-architectuur gemeente (2003) Landelijke voorziening basisregistraties RO-Online GBKN + LKI AKR Beperkingen Beperkingen Adressen Gebouwen Adressen Gebouwen Bestemmingsplannen Tekeningen/ plannen Kadaster Topografie WKPB BAG DURP Beheer Groen Geografisch basissysteem CAD-functies StabiPlan Beheerplannen Beheerinformatie Aanvalsplannen, aanrijroutes Geoviewer Internetviewer Google Maps
Landelijke voorziening basisregistraties RO-Online Aanvalsplannen, aanrijroutes OOV bijvoorbeeld StabiCAD GISKIT AKRinfo AKR volledig DDS4all Adressen GBKN + LKI AKR deels Beperkingen Beperkingen Adressen Gebouwen Adressen Gebouwen Bestemmingsplannen Kadaster Topografie WKPB BAG PlanProces (2008) Beheerplannen Beheerinformatie DgDialog Groen DgDialog Topografie Oracle Locator CAD-functies Tekeningen/ plannen GBA WOZ Milieu Geoweb Applicatie-architectuur redenerend vanuit Geo (Grontmij)
Landelijke voorziening basisregistraties RO-Online Aanvalsplannen, aanrijroutes Key2percelen Key2beperkingen Key2adressen Key2gebouwen Key2 Datadistributie Adressen OOV bijvoorbeeld StabiCAD AKR volledig Beperkingen Adressen Gebouwen GBKN + LKI Beperkingen Adressen Gebouwen Bestemmingsplannen DgDialog Topografie DgDialog Groen GISKIT NENshape Geografisch basissysteem (nader te bepalen) GISKIT Plan CAD-functies Tekeningen/ plannen Beheerplannen Beheerinformatie GIS4web (MapGuide) GBA WOZ Milieu Applicatie-architectuur redenerend vanuit administratief (Centric)
Framework Geo-standaarden
Gebruik (Bedrijfsarchitectuur) 1. Desktop GIS (pioniersfase) Enkele experts (cartografie, analyse) GIS beleid GIS opleidingen 2. WebGIS (mainstream IT) Gemeengoed (web mapping) Geo-visie Geo-architectuur 3. Geo in dienstverlening (integratie in IT) 1990 1995 2000 2005 2010 - nu Integratie Geo in IT I-visie Architectuur Gegevens (data) (Gegevensarchitectuur) Digitaliseren kaartmateriaal Grootschalige inwinning en productie Standaarden (ISO, NEN 3610) 3D, LOD, Big data Crowd-sourced data Gegevensknooppunten Standaarden (OGC/W3C) Applicaties (software) (Applicatie-architectuur) Desktop GIS GIS in GUI Desktop GIS WebGIS / GIS-viewer OSS Desktop GIS WebGIS / GIS-viewer Mobiel GIS Webservices / mashups Technische infrastructuur (Technishe architectuur) File-based opslag Lokale netwerken Internet Standaarden (OGC) Spatial databases Internet Spatial databases Mobiel netwerken (4/5G)
Geo in de overheidsarchitectuur Algemene kaders Specifieke kaders
Geo in de overheidsarchitectuur Overheidsbreed - NORA (2007 NORA 2.0) 2010 NORA Dossier geo-informatie Provincies - PETRA (2008 - Initiële versie) 2010 Geo-architectuur in PETRA (mede op basis van Geo-architectuur Groningen) Waterschappen (WILMA) 2011 Initiële versie (Geo-aspect opgenomen in infrastructuur ) Gemeenten - GEMMA 2013 Geo in GEMMA : KING/Geonovum
Nederlandse Overheid Referentie Architectuur (NORA) Informatie locatiegewijs ontsluiten = GII
Geo verbindt informatie met locatie en biedt toegevoegde waarde door visualisatie, analyse en ruimtelijke relatie.
Geo-informatie infrastructuur in NORA Architectuur Missie, visie, bedrijfsdoelen Business rules Speelveld van de Geotect Visie op Geo-informatie IT-beleid Framework Geo-standaarden (OGC/NEN3610) IT-standaarden (bv. W3C) Informatiebeleid GIS Overige ICT
NORA INSPIRE ( Missing link )? 1. Aansluiting op gebruik? 2. Aansluiting op ICT (standaarden)
Uitdagingen van de Geotect 1. Referentiearchitectuur -> bedrijfsspecifieke architectuur (toepassen binnen een organisatie) 2. Van aanbod naar vraag Business case Requirements management Project Start Architectuur (PSA) 3. Adapteren van spelregels ( architectuur standaarden) Dezelfde taal spreken: Archimate Aanpak / proces: TOGAF Ontwikkeling & beheer ICT: ASL, BiSL (en ITIL), Scrum, Wat kan de Geo-wereld leren van de ICT-architect (en andersom)?
Missing link : van aanbod naar gebruik Ambitie = geo-informatie gebruiken voor: Inzicht (snapshot) Monitoring (herhaald inzicht) Toetsen van beleid (KPI s) Meten effect maatregelen Voorspellen effect maatregelen
Informatielandschap in kaart (gemeenten) Referentiearchitectuur gemeenten (GEMMA) GEMMA Softwarecatalogus GEMMA wiki (xml) CSV export GEMMA+SWC (xml) Modelleren Visualiseren (inzicht) Verrijken / specificeren Analyseren
GEMMA informatiefunctie GEMMA proces GEMMA applicatiecomponent Frontoffice Midoffice Backoffice
Voorbeeld Aanleggen/veranderen inrit/uitrit
Nieuwe uitdagingen Stelsel van basisregistraties Gegevensknooppunten Omgevingswet