Retouradres: Postbus 8 3300 AA DORDRECHT Aan de heer PJ. Heijkoop van de fractie CDA Werkenmondestraat 35 3312 JV DORDRECHT Gemeentebestuur Spuiboulevard 300 3311 GR DORDRECHT T 14 078 F (078) 770 8080 www.dordrecht.nl Geachte heer Heijkoop, In uw brief van 22 februari 2013 stelt u namens uw fractie vragen over de gevolgen van scheiden wonen en zorg voor ouderen in Dordrecht. Wij beantwoorden uw vragen hieronder. Voorafgaand hieraan gaan we kort in op de brief die staatssecretaris Van Rijn op 25 april jongsleden aan de Tweede Kamer stuurde over de hervormingen van de langdurige zorg 1. De voorgenomen extramuralisering wordt verzacht ten opzichte van de maatregelen voorzien in het Regeerakkoord. Voor de ouderenzorg wordt verwacht dat bij Zorgzwaartepakket (ZZP) 4 niet 100% van de mensen thuis kunnen wonen, maar 50%. In de sector verpleging en verzorging wordt de extramuralisering van ZZP 3 wel volledig doorgevoerd. Voor de ouderenzorg is verder van belang de nieuwe aanspraak op thuisverpleging die wordt opgenomen in de Zorgverzekeringswet (ZVW). Deze nieuwe aanspraak moet het mogelijk maken om ook bij een zwaardere zorgvraag langer thuis te kunnen wonen 2. Het tijdspad voor extramuralisering in de sector verpleging en verzorging ziet er als volgt uit: - Per 1 januari 2013 is inmiddels - zoals voorzien - gestart met ZZP VV 1 en VV 2 voor nieuwe cliënten. - Per 1 januari 2014 vervolgstap met VV 3 voor nieuwe cliënten. - Per 1 januari 2016 volgt VV 4 (naar verwachting voor 50%) voor nieuwe cliënten. Contactpersoon P. Savenije T (078) 770 4727 E p.saveneije@dordrecht.nl DOSSIER Afschrift: - MO/RB2, P Savenije SK Dordrecht West l e etage - wethouder Wagemakers SK Dordrecht 718 - bestuursvoorlichter E van Kuppenveld SK Dordrecht 410-412 - woordvoerder burgemeester CJW ter Linde SK Dordrecht 810 - SBC/Concern, EG Imthom SK Dordrecht 713 - raadsgriffier Van Hall t.b.v. raads- en burgerraadsleden SK Dordrecht Oost l e etage Met de maatregelenbrief van de staatssecretaris van april jl. is niet alleen de extramuralisering voor de verpleging en verzorging verzacht. Ook voor alle andere sectoren geldt een verzachting van de maatregel. Zo blijft de zorg voor mensen met een licht verstandelijke handicap en (zware) gedragsproblemen volledig onder de kern-awbz. Dit geldt ook voor gehandicapten met een verstandelijke handicap (VG 3: een verzachting van 50% en VG 4: een verzachting van 100%). Ook de zwaardere zorg voor lichamelijk, auditief en visueel gehandicapten blijft onder kern-awbz vallen. Ten slotte zal het voornemen om GGZ ZZP 3 en ZZP 4 te extramuraliseren geen doorgang vinden. 1 Kamerbrief "Hervorming langdurige zorg: naar een waardevolle toekomst". 25 april 2013. 2 Door de aanspraak thuisverpleging in de ZVW onder te brengen wordt de zorgverzekeraar verantwoordelijk voor het hele medische domein, van verpleging thuis tot en met opname in het ziekenhuis. Pagina 1/6 r\ Mixed Sources'i'rof rom» e iw.
\ DORDRECHT Datum Ons kenmerk 21 mei 2013 MO/1009478 Vraag 1.: Hoeveel kwetsbare ouderen wonen er op dit moment in verzorgingshuizen in Dordrecht? Antwoord: Op dit moment is bekend dat het zorgkantoor voor Dordrecht in de verpleging en verzorging in totaal 1.313 intramurale plaatsen heeft ingekocht voor 2013 (878 plaatsen met behandeling en 435 plaatsen zonder behandeling). Vraag 2.: Er is nog geen specifieke informatie over de aantallen ouderen die wonen in verzorgingshuizen in Dordrecht. VGZ, het preferente zorgkantoor in de regio Waardenlanden, brengt in opdracht van de stuurgroep AWBZ in kaart welke mensen geraakt worden door de maatregelen en welke middelen hiermee gemoeid zijn. Deze informatie wordt in juni van dit jaar verwacht. Daarnaast organiseert de stuurgroep AWBZ in juni een tweede thematafel wonen en zorg, waarin ondermeer de reflectie op de eerste analyse van het zorgkantoor van de verschillende partijen gevraagd wordt. Graag bieden wij aan om de uitkomsten van de analyse van de doelgroepen en deze tweede themabijeenkomst met uw raad te komen bespreken. Hoeveel ouderen staan er op dit moment op de wachtlijst met een ZZP 1, 2 of 3-indicatie? Antwoord: Uit navraag bij het zorgkantoor VGZ, verantwoordelijk voor de inkoop van AWBZ-zorg, blijkt dat de wachtlijstnorm - de zogenoemde Treeknorm 3 - in onze regio vrijwel altijd behaald wordt. In de Treeknorm is bepaald dat een cliënt met een actieve vraag binnen drie maanden een plaats moet krijgen. De wachtlijsten voor AWBZ-zorg in de sector verpleging en verzorging worden jaarlijks gepubliceerd in het inkoopplan van het zorgkantoor. In het inkoopplan VGZ 2013 valt te lezen dat er in de Drechtsteden op de peildatum van 1 april 2012 voor intramurale VV 41 actief wachtenden waren, waarvan 21 langer dan 6 weken op de wachtlijst stonden. Meer dan de helft hiervan betrof ZZP 5 cliënten. Deze groep met psychogeriatrische (PG) problematiek blijkt lastiger uit te plaatsen. Een deel hiervan betreft cliënten die op een tijdelijke plek opgenomen dienen te worden voor PG observatie. Vraag 3.: Hoeveel verzorgingshuizen gaan er de komende jaren naar verwachting in Dordrecht verdwijnen? Antwoord: Voor intramurale aanbieders van ouderzorg betekent de hervorming dat geleidelijk minder cliënten een beroep doen op de bestaande intramurale zorg. De versnelde capaciteitsafname in de komende jaren als gevolg van de extramuralisering van ZZP's 1 t/m 4 (waarvan 4 voor 50%), gecombineerd met de effecten van de invoering van de normatieve huisvestingscomponent (NHC 4 ) zal ook gevolgen hebben voor de situatie van verzorgingshuizen in Dordrecht. Op welke wijze en in 3 De gezondheidszorg heeft sinds 2000 te maken met de Treeknorm. Een norm waarin is bepaald hoe lang mensen maximaal mogen wachten voor een behandeling. 4 Eventuele kosten voor leegstand komen vanaf 2018 geheel voor rekening van de zorgaanbieder door het volledig afbouwen van de nacalculatie in de komende vijfjaar. Pagina 2/6 f \ Mixerl
welke omvang is vooralsnog niet te zeggen. Op dit moment is wel sprake van leegstand binnen sommige huizen, maar nog geen sprake van sluiting. Instellingen maken momenteel de analyse op de eigen vastgoedportefeuille. Berenschot verwacht dat de verschillende maatregelen verpleeg- en verzorginshuizen zullen nopen om versneld af te schrijven op de boekwaarde van hun vastgoed 5. De staatssecretaris gaat in zijn brief aan de kamer in op boekwaardeproblematiek als gevolg van langer thuis wonen. Hierbij wijst hij ondermeer op een onderzoek uitgevoerd in opdracht van HEAD 6, waaruit blijkt dat 72% van de instellingen die inzicht hebben in de financiële gevolgen van langer thuis wonen, voor hun instelling geen afwaardering van de boekwaarde verwacht. Slechts 6% van de respondenten verwacht een afboeking van meer dan 5%. Vraag 4.: Heeft u met besturen van zorginstellingen gesproken over de wijze waarop zij denken de problemen (o.a. doordat ouderen langer thuis moeten blijven wonen) het hoofd te gaan bieden en ziet u daarin een rol voor de gemeente weggelegd? Antwoord: Op 31 januari 2013 heeft met de Stuurgroep AWBZ (voorheen denktank Drechtzorg) een eerste themabijeenkomst over het onderwerp scheiden wonen en zorg (SWZ) plaatsgevonden. Hierin is door alle partijen nadrukkelijk de wens uitgesproken om samen op te trekken in de analyse en beleidsontwikkeling op het gebied van de extramuralisering. In de themabijeenkomst bleek vooral de zorg groot over extramuralisering van de diverse zorgzwaartepakketten 4 en dan met name die binnen de geestelijke gezondheidszorg (GGZ), verstandelijk gehandicaptenzorg (VG) en de psychogeriatrie (PG). De verwachting was dat deze groepen zeer lastig te extramuraliseren zijn vanwege ondermeer de vraag om een beschermende woonomgeving en permanent toezicht. De zorg van woningcorporaties in de stuurgroep AWBZ betrof in hoofdzaak die doelgroepen in de VG en GGZ, vanwege het risico op overlastgevend gedrag en verwachte problemen met woninghygiëne. Bovenstaande zorgen sluiten aan bij de analyse van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZA) 7 over de noodzaak om aanvullende maatregelen te nemen bij de extramuralisering voor die cliënten waar permanent toezicht, een therapeutisch leefklimaat en/of een beschermde/ beveiligde woonomgeving nodig is. Ook onderzoekers van het Erasmus MC spraken hun zorg uit over de beoogde extramuralisering van ZZP 4 cliënten in de verstandelijk gehandicaptenzorg en pleitten ervoor de zorg voor ZZP-VG 4 in de AWBZ te houden. Uit onderzoek van het Erasmus MC 8 blijkt dat veel van deze mensen de vaardigheden die nodig zijn om een huishouden te voeren nooit hebben kunnen leren. Bovendien hebben zij door een opeenstapeling van motorische en 5 Berenschot in Zorgvisie Executive: "Sluiting dreigt voor ruim 800 ouderenzorglocaties" (2013). 6 HEAD Finance ideas, Financiële thermometer Ie kwartaal 2013. 7 Advies Scheiden van Wonen en Zorg in de AWBZ. Extramuralisering ZZP's (2012). 8 Gezondheid en zelfstandigheid van 50-plussers, geïndiceerd voor ZZP-VG 4: gegevens op basis van de studie Gezond Ouder met een verstandelijke beperking (GOUD) (2012). Pagina 3/6 r\ Mixed Sources [M yi FSC ww o in*ut
zintuiglijke beperkingen en chronische ziekten toch vaak veel zorg nodig. De onderzoekers verwachtten dat dergelijk zorg te veel gevraagd is van huisartsen, thuiszorg en mantelzorg. Over de mogelijkheden om ZZP 3 te extramuraliseren bestond ten tijde van de themabijeenkomst nog geen eenduidig beeld. Er werd vooral benadrukt dat mogelijkheden voor het creëren van maatwerk essentieel zijn. Onderzoeksbureau HHM concludeerde dat cliënten ZZP 3 VV niet zondermeer geextramuraliseerd kunnen worden. Bij deze cliënten kan valgevaar aan de orde zijn en kan sprake zijn van regieverlies. HHM adviseert om expliciet aandacht te besteden aan deze doelgroep VV 3 en de zwaarteverschillen binnen die doelgroep. Juist voor deze doelgroep is een goed extramuraal en samenhangend aanbod op het gebied van wonen, zorg en welzijn volgens HHM essentieel. Specifieker kijken naar verschillende doelgroepen, voorbij de ZZP categorieën, was dan ook een behoefte die naar voren kwam tijdens de themabijeenkomst in januari van dit jaar. Over het extramuraliseren van de ZZP's 1 en 2 bestond bij de bestuurders aanzienlijk minder onrust. Deze groep lijkt zonder al te veel problemen langer thuis te kunnen wonen, zo was de algemene teneur onder de directeuren. Daarbij is het wel zaak dat de randvoorwaarden voor zorg thuis goed geborgd zijn. Belangrijke randvoorwaarden voor de mensen die het betreft zijn: "een gevoel van veiligheid en aanwezigheid kunnen bieden", "de aanwezigheid mantelzorg/sociaal netwerk" en "het aanbieden van zorg op afstand", zo blijkt uit een onderzoek van bureau HHM 9. Overigens ontvangen veel ouderen in de lichtere ZZP's als gevolg van het al langer op extramuralisering gerichte overheidsbeleid, op dit moment hun zorg al in de eigen omgeving. Diverse AWBZ-instellingen zien dan ook al langer het belang om extramurale dienstverlening te ontwikkelen. Dit zal in de komende tijd alleen maar toenemen, zo is de verwachting. Vraag 5.: Wat zijn de gevolgen van deze plannen voor het beroep op de huishoudelijke hulp? Antwoord: Na invoering van de maatregelen bestaat vanuit de AWBZ geen verantwoordelijkheid meer voor het leveren van huishoudelijke hulp. Er zullen dus naar verwachting meer mensen compensatie zoeken in de Wmo en een beroep doen op huishoudelijke ondersteuning (HO). In eerste instantie zou op de middelen voor de huishoudelijke ondersteuning een korting plaatsvinden van 75% (Regeerakkoord Rutte II). Ook deze maatregel wordt nu verzacht en er is straks sprake van een korting van 40%. Gemeenten moeten een basisvoorziening Wmo creëren voor kwetsbare doelgroepen in de wetenschap dat op dit moment 70-80% van de gebruikers van de Wmo HO tot de kwetsbare doelgroep behoren. Op 9 ZZP VV01-VV03 in de thuissituatie. Randvoorwaarden, toerusting zorg- en ondersteuningsaanbod en aanvullend beleid (2012). Pagina 4/6 /"Y Mixed
Datum Ons kenmerk 21 mei 2013 MO/1009478 dit moment zien we een lichte daling in het beroep op voorzieningen in de Wmo. Dit waarschijnlijk als gevolg van strenger indiceren en maximaliseren van de eigen bijdrage. Vraag 6.: Wat zijn de gevolgen van deze plannen voor mantelzorgers en op welke wijze gaat u hen extra ondersteunen? Antwoord: De verwachting (HHM 2012) is dat mantelzorgers voor een groot deel van de cliënten (een deel van) de huidige verblijfsvoorzieningen gaan uitvoeren. Het toekomstig Wmo/AWBZ-beleid zal dan ook gericht zijn op een uitbreiding van stut en steun aan de mantelzorgers als aanvulling op het huidige beleid. Een voorbeeld hiervan is de inrichting van de keten dementie. In deze keten worden de mantelzorger en de patiënt geïnformeerd over het verloop van het ziektebeeld en de mogelijkheden voor ondersteuning, zodat zij beter en langer in staat zijn de ondersteuning thuis te bieden U gaf in uw beantwoording op onze vorige vragen aan dat u in gesprek bent met zorgorganisaties via de "Denktank A WBZ" en via Drechtzorg. Daarin geeft u ook aan dat u samen met organisaties actief op het gebeid van wonen en zorg bezig bent met een analyse van de toekomstige situatie. Vraag 7.: Antwoord Wat zijn de uitkomsten van deze gesprekken en de analyse in het bijzonder? Wat zijn de afspraken die zijn gemaakt om de scheiding van wonen en zorg door te voeren met zo weinig mogelijk hinder voor de doelgroep? De themabijeenkomst wonen en zorg was een eerste aftrap om te onderzoeken of er draagvlak tussen de partijen onderling bestaat om in gezamenlijkheid beleid te ontwikkelen. De belangrijkste afspraak daar gemaakt, is om als gemeente, AWBZ-zorginstellingen, woningbouwcorporaties en het zorgkantoor het beleid in lijn met elkaar te ontwikkelen en uiteindelijk ook te implementeren. Naast de gezamenlijke analyse zal dan ook een gezamenlijk actieplan opgesteld worden. Verder wordt door zorgaanbieders ingezet op de ontwikkeling van extramurale zorg en ondersteuningspakketten. Zorgaanbieders en woningcorporaties gezamenlijk kijken naar de ontwikkeling van nieuwe woonvormen waarin wonen en zorg op een goede manier gecombineerd kunnen worden. In ons antwoord op vraag 4 geven wij aan welke globale noties er 31 januari verder gedeeld zijn. Zoals aangegeven in de beantwoording van vraag 1 verwachten wij de analyse van het zorgkantoor in juni 2013 en zijn we graag bereid de resultaten hiervan met uw raad te komen bespreken. Vraag 8.: In hoeverre bent u in staat en bereid om een regisserende rol en daarna een faciliterende rol te vervullen waar het gaat om het versterken van de sociale structuren in de wijk? Antwoord: Beide rollen worden op dit moment opgepakt. We kiezen voor een gezamenlijke aanpak in de ontwikkeling van een wijkgerichte zorg- en Pagina 5/6
ondersteuningsstructuur (o.a. sociale wijkteams en pilots in de Staart en Sterrenburg). Vraag 9.: Bent u inmiddels in staat om een schatting te maken van de kosten van deze maatregel voor de gemeente Dordrecht (uitgesplitst per thema) en in hoeverre de aanvullende middelen vanuit het rijk voldoende zijn? Antwoord: Nee. We weten nog niet hoeveel aanvullende middelen er vanuit het Rijk komen om de maatregelen te ondersteunen. Wel is met de septembercirculaire 2012 duidelijk geworden dat het Rijk incidenteel 15 miljoen toevoegt aan de integratie-uitkering Wmo voor huishoudelijke ondersteuning 2013. Dit om gemeenten te compenseren voor extra kosten die zij moeten maken omdat mensen mogelijk langer een beroep doen op huishoudelijke ondersteuning. Voor Dordrecht gaat dit om een bedrag van ongeveer 118.000,. Vraag 10.: Voor welke maatschappelijke organisaties en informele verbanden ziet u een rol weggelegd waar het gaat om het voorkomen van eenzaamheid, het versterken van (sociale) veiligheid en het stimuleren van de betrokkenheid op elkaar? En welke rol ziet u daarbij voor de gemeente? Antwoord: De diverse eerstelijnsvoorzieningen uit de Wmo, AWBZ, ZVW bundelen hun krachten in wijknetwerken (denk aan huisartsen, wijkverpleegkundigen, maatschappelijk werk, welzijnwerk). Gezamenlijk met de partijen zijn wij in Wielwijk en Crabbehof gestart met een pilot rond de ontwikkeling van wijknetwerken. Ook in de Staart en in Sterrenburg worden in het kader van de innovatieagenda AWBZ pilots ontwikkeld. In de Staart door Woonzorgcentrum de Merwelanden in samenwerking met MEE Drechtsteden en Syndion. In Sterrenburg wordt door Yulius samengewerkt met o.a. Parkhuis, Spectrum en MEE Drechtsteden op het thema en ouderenpsychiatrie (dementie). Dit alles als onderdeel van convenant met VGZ. Als gemeente hebben wij hierin een regisserende en faciliterende rol. Wij vertrouwen er op u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Het college van Burgemeester en Wethouders Pagina 6/6