documentnr.: INT/C/13/00889 zaaknr.: Z/C/13/00926 *Z00187AC30A* Raadsvoorstel Onderwerp : Vaststelling visiedocument transitie jeugdzorg Datum college : 14 mei 2013 Portefeuillehouder : Hillenaar Contactpersoon : Q. Bosch - van Hest Afdeling : RMO E-mail : quirina.bosch@cuijk.nl Telefoon : 0485-396716 Commissie : Burger In te vullen door de griffie Nummer raadsvoorstel : 2013-54 Datum commissie : 28 mei 2013 Agendapunt commissie : 5 Datum raad : 10 juni 2013 Agendapunt raad : 24 Samenvatting voorstel De Transitie jeugdzorg wordt in Brabant Noordoost met 20 gemeenten vormgegeven. In 2012 is de visie Transitie jeugdzorg Brabant Noordoost tot stand gekomen, welke is voorgelegd aan het brede jeugdveld ter consultatie. Nadat de reacties zijn verwerkt ligt de visie nu aan u voor ter vaststelling. Voorstel besluit 1. Het visiedocument Transitie jeugdzorg vast te stellen. 2. Kennis te nemen van het consultatiedocument. Het betreffende ontwerpbesluit bieden wij hierbij ter vaststelling aan. Financiële consequenties De nieuwe taak komt met een budgetkorting naar de gemeenten. Op de huidige budgetten wordt in 2017 landelijk 450 miljoen bezuinigd. Dit komt neer op een korting ten opzichte van het huidige budget van 15 %. Aanvankelijk ging de decentralisatie van de jeugdzorg gepaard met een efficiencykorting van 300 miljoen landelijk. Deze korting is inmiddels opgelopen tot 450 miljoen (Kabinet Rutte II). Het Rijk heeft toegezegd dat in de meicirculaire 2013 richtbedragen worden opgenomen over de decentralisatie-uitkering jeugdzorg voor de individuele gemeenten. Deze richtbedragen benaderen zo dicht mogelijk het definitieve bedrag dat gemeenten in 2015 voor de nieuwe taak ontvangen. De complexe en ingrijpende decentralisatie noodzaakt ons tot inhoudelijke en organisatorische voorbereidingen op de nieuwe taak. Dit is erg lastig als cruciale informatie over budgetten ontbreekt. In de meicirculaire komt hierover meer duidelijkheid. De financiële risico's in de jeugdzorg zijn enorm. Solidariteit tussen gemeenten is nodig om deze risico's te spreiden. Bijvoorbeeld als een kleine gemeente in één jaar geconfronteerd wordt met een aantal opnames in een gespecialiseerde jeugdzorginstelling. De kosten hiervoor kunnen soms oplopen tot 100.000 per jaar per kind. Door de transformatie (o.a. meer opvang in de nulde en eerste lijn) moeten er in iedere gemeente voldoende basisvoorzieningen zijn om die beweging daadwerkelijk in gang te kunnen zetten. Dit botst met de huidige bezuinigingsgolf bij gemeenten. Vanwege de efficiencykorting van het rijk zal iedere gemeenteraad in principe bereid moeten zijn de
decentralisatie-uitkering van het rijk daadwerkelijk in te zetten voor jeugdzorg om zodoende het solidariteitsbeginsel te ondersteunen. Wettelijk kader en beleidskader Algemene wet bestuursrecht. De nieuwe jeugdwet (nog niet vastgesteld) Communicatie en participatie Participatie Het concept visiedocument transitie jeugdzorg is vanaf 1 november 2012 schriftelijk ter consultatie voorgelegd aan het maatschappelijk veld: te weten alle instellingen die met jeugd/jeugdzorg te maken hebben, cliëntenraden van jeugdzorginstellingen en Wmo-raden van de 20 gemeenten. Tot 1 februari 2013 konden de partijen hun zienswijze kenbaar maken. In het consultatiedocument zijn alle ontvangen inspraakreacties opgenomen, voorzien van een reactie/verwerkingsvoorstel door het transitieteam. Veel reacties en adviezen hebben betrekking op het nog te maken uitvoerings- en implementatieplan. Over het algemeen waren er geen bezwaren tegen de visie. Een aantal verbeterpunten op onderdelen zijn verwerkt. Naast de mogelijkheid van het indienen van een inspraakreactie, hebben wij bijeenkomsten georganiseerd voor instellingen en cliëntenorganisaties om in gesprek te gaan over het visiedocument. Consultatie op deze schaal roept veel reacties op. Jeugdzorginstellingen moeten bij een transformatie inkrimpen: we willen immers minder dure jeugdzorg en meer ondersteuning dicht bij huis. Dit maakt de belangen groot. Cliëntenorganisaties willen verbetering van de huidige zorg, die recht doet aan hun belangen. In totaal hebben 32 partijen gebruik gemaakt van de mogelijkheid om een zienswijze in te dienen. Naast de bijeenkomsten die er waren op de schaal van Noordoost Brabant is er ook een aantal bijeenkomsten georganiseerd op de schaal Land van Cuijk voor de gemeenteraden en Wmoraden, het Regionaal Overleg Wmo-raden Land van Cuijk en het jeugdveld 1. Communicatie De communicatieadviseurs van de gemeenten Den Bosch, Oss en de provincie hebben een communicatie-/uitvoeringsplan gemaakt om de communicatie te coördineren. Het communicatieplan vindt u terug in bijlage IV. In iedere gemeente is de communicatieadviseur aanspreekpunt voor de transitie jeugdzorg. Zo wordt op een vergelijkbare manier gecommuniceerd op grond van het communicatieplan. Het streven is dat alle 20 gemeenteraden voor de zomer van 2013 instemmen met het visiedocument transitie jeugdzorg en daarmee een uitspraak doen over regionale samenwerking voor bepaalde vormen van jeugdzorg. Gemeenschappelijke regeling/samenwerkingsverband Deelnemende gemeenten: Subregio De Meierij: s-hertogenbosch, Vught, Boxtel, Sint-Michielsgestel, Schijndel, Haaren, Heusden. Subregio Maasland: Oss, Bernheze, Maasdonk. Subregio Uden/Veghel: Uden, Veghel, Sint Oedenrode, Boekel en Landerd; Subregio Land van Cuijk: Boxmeer, Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert. Sint Anthonis. 1 Met het jeugdveld worden organisaties uit de 0 e, 1 e en 2 e lijn bedoeld die te maken hebben met jeugd, inclusief onderwijs.
Onze gemeente kan de organisatie van de jeugdzorg niet alleen uitvoeren. Voor bepaalde vormen van jeugdzorg zijn de risico's te groot om als gemeente alleen te dragen. Solidariteit en samenwerking tussen gemeenten is nodig. Voor bepaalde vormen van jeugdzorg (jeugdbescherming) is regionale samenwerking voorgeschreven. De regio Noordoost Brabant is een goede samenwerkingsschaal om voldoende bestuurskracht te organiseren. Het laatste anderhalf jaar is al intensief samengewerkt tussen gemeenten in Noordoost Brabant. Dit heeft geleid tot het voorliggende visiedocument transitie jeugdzorg. Toelichting op het voorstel Aanleiding Door de decentralisatie van de jeugdzorg met ingang van 1 januari 2015 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor alle vormen van hulp en zorg voor jeugdigen en opvoeders. Het decentralisatieproces bevat een bestuurlijke en organisatorische kant. Het gaat niet alleen om het verleggen van verantwoordelijkheden en financiering, maar ook om transformatie: het opnieuw vormgeven van het stelstel van ondersteuning en zorg voor jeugdigen en hun opvoeders. Beoogd effect De transitie biedt gemeenten meer mogelijkheden voor integrale en daarmee effectievere hulp aan jeugdigen en gezinnen. Decentralisatie van de jeugdzorg biedt volop kansen voor verbetering. De hoofddoelstellingen van het nieuwe jeugdzorgstelsel zijn: Ouders zijn als eersten verantwoordelijk voor het gezond en veilig opgroeien van hun kinderen, voor de ontwikkeling van de talenten van hun kinderen op weg naar een zelfstandig leven; De overheid komt pas in beeld als dit niet vanzelf gaat; Eerdere ondersteuning en zorg op maat en een betere samenwerking rond gezinnen. Kinderen, ouders en andere opvoeders moeten dus gemakkelijk ergens terecht kunnen met vragen over opvoeden en opgroeien: dat voorkomt mogelijk het ontstaan of het verergeren van problemen. Wanneer er problemen zijn, wordt er snel en op maat hulp en ondersteuning geboden, waardoor de problemen niet escaleren. Deze gespecialiseerde jeugdzorg moet naadloos aansluiten op de jeugdtaken waar gemeenten nu al verantwoordelijk voor zijn. Nieuwe taak voor gemeenten Door de invoering van de Jeugdwet worden alle gemeenten vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijk voor de organisatie van alle vormen van jeugdhulp en jeugdzorg. Hiervoor zijn kaders noodzakelijk. Met de vaststelling van de visie worden de kaders aangegeven waarbinnen de jeugdzorg voor onze gemeente uitgewerkt moet worden. Vaststelling gemeenteraad Het visiedocument is kaderstellend voor de uitwerking van het uitvoeringsplan transitie jeugdzorg en moet in 20 gemeenteraden worden vastgesteld. In het visiedocument zijn de uitgangspunten geformuleerd: We gaan niet uit van een transitie maar van een transformatie: bij transitie gaat het om de verschuiving van verantwoordelijkheid naar de gemeenten, bij transformatie gaat het om een herziening en verandering van het hele jeugdzorgstelsel; We kiezen voor een integrale aanpak, op gemeentelijk en op regionaal niveau worden de drie transities ( AWBZ, Participatie en Jeugdzorg) in samenhang opgepakt; We doen een concreet voorstel over een afstemmingstructuur met passend onderwijs; We hanteren een centrale toegang tot gespecialiseerde jeugdzorg via de CJG's;
We hebben een aantal uitgangspunten voor het opdrachtgeverschap van de gemeenten geformuleerd. De methodiek bestuurlijk aanbesteden lijkt hierbij het beste te passen. Voor de transitie jeugdzorg willen wij met 20 gemeenten regionaal samenwerken; bij de keuze voor een regionaal intensief samenwerkingsscenario tussen gemeenten wordt naast een gezamenlijk financiering ook gezamenlijk beleid gemaakt dat uitgaat van de solidariteitsgedachte tussen gemeenten; We willen de jeugdzorg zo laag als mogelijk (lokaal) en hoog als nodig (subregionaal, regionaal en bovenregionaal) organiseren. De schaal van Noordoost Brabant brengt met zich mee, dat we moeten afstemmen met twee AWBZ-regio's en met twee regio's die samenwerken rond de Participatiewet. Dit vanwege de noodzaak van integrale benadering van de drie transities. Daarnaast moeten we afstemmen met drie volledig autonome regio's voor Passend onderwijs. Twintig gemeenteraden moeten de visie vaststellen. Het spanningsveld dat ontstaat is, dat regionale samenwerking ten koste gaat van lokale autonomie. Daarnaast heeft iedere gemeente nog lokale ontwikkelingen in het sociale domein. Kortom veel schaalniveaus, actoren en belangen die de transitie jeugdzorg tot een complexe operatie maken. De transformatie in de jeugdzorg is waarschijnlijk op 1 januari 2015 niet afgerond. We moeten ervoor zorgen dat de zorg voor jeugdigen en gezinnen doorloopt en de gezamenlijke koers duidelijk is. Instellingen moeten weten waar ze aan toe zijn en hierop anticiperen. Nieuwe Jeugdwet De laatst aangepaste versie van de Jeugdwet (versie 16 januari 2013) gaat half maart naar de Raad van State. Voor de zomer wordt de Jeugdwet aan de Tweede Kamer aangeboden. Zoals het er nu uitziet krijgen gemeenten een voorzieningenplicht en een decentralisatie-uitkering. Gemeenten kunnen sturen middels beleidsplannen en verordeningen. Daarin wordt aangegeven wat het niveau van ondersteuning en zorg is, welke zorg/ondersteuning vrij toegankelijk is en waarvoor een individuele beschikking (met de mogelijkheid van bezwaar en beroep) vereist is. In de laatste versie van de Jeugdwet is het pakket en omvang van de jeugdzorg fors uitgebreid. Het hele domein van AWBZ-voorzieningen jeugd tot 18 jaar (persoonlijke verzorging, begeleiding, behandeling, langdurig en kortdurend verblijf) komt via de Jeugdwet naar de gemeenten. Dit geldt voor alle jeugdigen met een verstandelijke en lichamelijke beperking. Verder is toegevoegd dat huisartsen naar alle vormen van jeugdzorg kunnen verwijzen, hetzelfde als de kinderrechter, jeugdbescherming en jeugdreclassering. Voorwaarden voor gecertificeerde instellingen in de jeugdbescherming zijn opgenomen. Uitvoering Vervolg proces na vaststelling van de visie Inmiddels is de regionale projectorganisatie transitie jeugdzorg aan het werk om de volgende thema's verder uit te diepen: opdrachtgeverschap en financieringssystematiek; afstemming jeugdzorgketen en justitieketen, positionering jeugdbescherming en jeugdreclassering, samenvoeging AMK en SHG; kanteling; toegang; zorg die nu onderdeel uitmaakt van de AWBZ-zorg en zorgverzekeringswet; registratie, ICT, dossiervorming, monitoren, opstellen begroting. Bij deze thema's wordt een uitgebreide koppeling met de transitie AWBZ/Wmo gemaakt. In de regio Noordoost Brabant zijn twee verschillende AWBZ-regio's. De uitkomsten van de werkgroepen leiden tot een functioneel ontwerp- en uitvoeringsplan, dat ten slotte tot een implementatieplan uitgewerkt kan worden. De planning ziet er als volgt uit: 01-01-2013 tot 01-07-2013 themagroepen ontwikkelen inhoudelijke verdiepingsvoorstellen
01-07-2013 tot 31-12-2013 functioneel ontwerp en uitvoeringsplan (wordt ter vaststelling aan de gemeenteraad voorgelegd) 01-01-2014 tot 31-12-2014 implementatieplan transitie jeugdzorg (wordt door het college vastgesteld) Bijlagen Beslisdocumenten Conceptraadsbesluit Bijlage I Conceptvisie transitie Jeugdzorg van 1 april 2013 samenwerkingsregio Noordoost Brabant; Overige bijlagen Bijlage II Consultatiedocument; Bijlage III Cijfermatig onderzoek Noordoost Brabant; Bijlage IV Communicatieplan; Bijlage V Advies PRW. De openbare bijlagen zijn te vinden op www.cuijk.nl, onder Bestuur en Organisatie. De beslisdocumenten zijn tevens opgenomen in de commissie- en/of raadsbundel. Raadsplanning (bestuurlijke planning) Dit voorstel leidt niet tot de volgende wijziging van de raadsplanning: Toelichting: n.v.t. Burgemeester en wethouders van Cuijk, mr. R.P. Hoffmann mr. W.A.G. Hillenaar secretaris burgemeester