Informatievaardigheden in de farmaceutische wetenschappen: missie en doelstellingen Wim Van Isterdael American Library Association (2003): Characteristics of programs of information literacy that illustrate best practices: a guideline 1 A mission statement for an information literacy program: - includes a definition of information literacy; - is consistent with (the Information Literacy Competency) Standards (for Higher Education ) - corresponds with the mission statements of the institution; - clearly reflects the contributions of and expected benefits to all institutional constituencies; Goals and objectives for an information literacy program: - are consistent with the mission, goals, and objectives of programs, departments, and the institution; - accommodate input from various constituencies; - articulate the integration of information literacy across the curriculum; - accommodate student growth in skills and understanding throughout the college years; Good practice in the UK and abroad (SCONUL briefing paper) 2 - Programs should have clear aims and be based on sound pedagogic foundations - Programs should attempt to measure initial and exit competence, and can thus demonstrate impact. Definities Boekhorst e.a. 3 Iemand is informatievaardig indien hij in staat is een informatiebehoefte te onderkennen, deze informatiebehoefte om te zetten in een zoekvraag, vervolgens de relevante informatiebronnen kan kiezen en raadplegen, de hiervoor benodigde informatietechnologie beheerst en vervolgens in staat is de gevonden informatie te selecteren, te evalueren, te gebruiken en zo nodig verder te verspreiden. Daarbij komt dat ervan uitgegaan wordt dat iemand in staat is dit op een effectieve wijze te doen. 1 American Library Association (2003): Characteristics of programs of information literacy that illustrate best practices: a guideline. http://www.ala.org/ala/acrl/acrlstandards/characteristics.htm 2 Society of College,National and University Libraries (1999): Briefing paper. Information skills in higher education. Prepared by the SCONUL Advisory Committee on Information Literacy. <<Available at: http://www.sconul.ac.uk/activities/inf{ilit/papers/seven}pillars2.pdf>> 3 Boekhorst,Albert; Koers,Diane; Kwast,Inge (2000): Informatievaardigheden. Lemma, Utrecht.
American Library Association, Presidential committee on information literacy: final report. (1989) 4 To be information literate, a person must be able to recognize when information is needed and have the ability to locate, evaluate, and use effectively the needed information. Ultimately, information literate people are those who have learned how to learn. They know how to learn because they know how knowledge is organized, how to find information, and how to use information in such a way that others can learn from them. They are people prepared for lifelong learning, because they can always find the information needed for any task or decision at hand. Standards Information Literacy Competency Standards for Higher Education 5 Standard One. The information literate student determines the nature and extent of the information needed. Standard Two. The information literate student accesses needed information effectively and efficiently. Standard Three. The information literate student evaluates information and its sources critically and incorporates selected information into his or her knowledge base and value system. Standard Four. The information literate student, individually or as a member of a group, uses information effectively to accomplish a specific purpose. Standard Five. The information literate student understands many of the economic, legal, and social issues surrounding the use of information and accesses and uses information ethically and legally. 4 American Library Association, Presidential committee on information literacy: final report. (1989): ACRL, Washington D.C. <<Available at: http://www.ala.org/ala/acrl/acrlpubs/whitepapers/presidential.htm>> 5 Association of College and Research Libraries (2000): Information Literacy Competency Standards for Higher Education. American Library Association, Chicago <<Available at: http://www.ala.org/ala/acrl/acrlstandards/standards.pdf>>
The Seven Pilars of Information Literacy (SCONUL) 6 6 op.cit.
Opdrachtsverklaring van de Katholieke Universiteit Leuven 7 Eerder dan louter feitenkennis, bevordert zij de vaardigheid om problemen te onderkennen, te formuleren en op te lossen. Bijzondere aandacht gaat naar de blijvende evaluatie van haar onderwijs met het oog op een verhoogde zelfwerkzaamheid van de studenten, De universiteitsbibliotheek in de opdrachtsverklaring van de K.U.Leuven 8 - Een brede vorming vereist dat de studenten in de UB niet enkel een vakspecialistisch aanbod kunnen vinden, maar ook lectuur van algemeen informatieve en culturele aard. - Voor de verhoogde zelfwerkzaamheid biedt de UB een ideaal instrument; dit veronderstelt echter een collectievorming, ontsluitingssysteem en materiële infrastructuur die studentvriendelijk zijn. - Intensieve persoonlijke begeleiding veronderstelt zowel voldoende en gevormd bibliotheekpersoneel als permanent overleg en samenwerking tussen docenten en studiebegeleiders enerzijds en het bibliotheekpersoneel anderzijds; indien aan deze voorwaarden wordt voldaan, dan kan de UB zelf een deel van de opleiding, van het "leren zoeken", op zich nemen. - De UB is de plaats bij uitstek waar studenten zich kunnen vertrouwd maken met allerlei nieuwe technologieën die thans gebruikt worden voor de informatievoorziening. Dit veronderstelt niet enkel bibliotheekautomatisering en de beschikbaarheid van elektronische informatie (online databanken, CD-ROM), maar ook een ruim aanbod van audio-visuele informatiedragers die voor persoonlijke studie en recapitulatie toegankelijk moeten zijn. Dit alles stelt specifieke eisen aan infrastructuur en personeelsinzet. - De aanwezigheid van drie onderwijsniveaus dwingt tot een collectievorming die zowel elementaire handboeken als hooggespecialiseerde literatuur bestrijkt. Publicaties die door grote groepen studenten moeten geraadpleegd worden, dienen in voldoende hoeveelheden beschikbaar te zijn. Zelfevaluatie Faculteit Farmaceutische Wetenschappen 9 Professionele context van de apotheker Farmaceutische zorg omvat o.a., aandacht voor het correcte gebruik van geneesmiddelen (informeren, demonstreren, opvolgen en begeleiden), Mogelijke functies voor de apotheker of de industrie-apotheker (of doctor in de Farmaceutische Wetenschappen) in de farmaceutische industrie zijn de informatie over geneesmiddelen, Doelstellingen van de opleiding Het spreekt voor zich dat aan het eind van de universitaire studie de farmaceut tevens in staat moet zijn een bijdrage te leveren aan het functioneren van de maatschappij, een onderbouwd oordeel moet kunnen formuleren en zichzelf in nieuwe domeinen moet kunnen inwerken of zichzelf in het eigen domein moet kunnen bijscholen. In een steeds weer 7 http://www.kuleuven.ac.be/algemeen/opdrachtsverklaring.htm 8 http://www.bib.kuleuven.ac.be/ub/opdracht.htm 9 https://farma1.farm.kuleuven.ac.be/intern/visitatie/alles.pdf
veranderende wetenschappelijke, technische en socio-economische context geldt dan ook voor alle toekomstige apothekers dat hun opleiding minder moet afgestemd zijn op het passief verzamelen en reproduceren van kennis, maar des te meer op het ontwikkelen van gepaste attitudes en vaardigheden. De opleiding moet de student leren actief leren. Eindtermen Van de afgestudeerde wordt verwacht, dat hij/zij de volgende vaardigheden verworven heeft: - vaardigheid in het schrijven en presenteren (met moderne audiovisuele technieken) van informatie over farmaceutische aangelegenheden; - vaardigheid in het functioneel en flexibel kunnen aanwenden van de verworven kennis in diverse omstandigheden; - vaardigheid in het kritisch analyseren en systematiseren van farmaceutische gegevens verschenen in vakliteratuur of persberichten; - vaardigheid in het beheren en analyseren van databestanden met de computer; - communicatieve vaardigheden; Van de afgestudeerde wordt verwacht, dat hij/zij de volgende attitudes verworven heeft: - verantwoordelijkheid voor eigen studie en permanente vorming: mentaliteit om met voldoende inzet het farmaceutisch kennisdomein te leren en te blijven beheersen; - kritisch wetenschappelijke houding - open staan voor nieuwe inzichten en bereid zijn zich permanent bij te scholen; - correct eigen meningen kunnen en durven uiten, open staan voor de mening van anderen, beslissingen loyaal uitvoeren, gevoel hebben voor initiatief, verantwoordelijkheid en leidinggeven Strategisch plan voor een documentaire informatiedienst voor de Faculteit Farmaceutische Wetenschappen in een eengemaakte Biomedische Bibliotheek 10 De Faculteitsraad heeft de bibliotheek de prioritaire opdracht gegeven te zorgen voor de wetenschappelijke informatievoorziening en begeleiding van de studenten van de Faculteit Farmaceutische Wetenschappen. De bibliotheek brengt de studenten in contact met de verschillende vormen van wetenschappelijke informatie en begeleidt hen bij het zoeken en selecteren van bruikbare en betrouwbare gegevens. De bibliotheek wil daarbij optimaal gebruik maken van nieuwe technologieën die de informatieverschaffing en de begeleiding kunnen verbeteren. Daarbij wordt gedacht aan een geïntegreerd kennisbeleid waarbij de bibliotheek zich inschakelt in de elektronische leeromgeving van de student. Binnen de faculteit werkt de bibliotheek nauw samen met de Permanente Onderwijscommissie om de werking van de bibliotheek zo goed mogelijk te laten aansluiten bij het onderwijsgebeuren binnen de faculteit. 10 Niet gepubliceerd
Doelstellingen De bibliotheek wil in de eerste plaats studenten in contact brengen en leren omgaan met een geïntegreerd aanbod van wetenschappelijke informatie. - Ter beschikking stellen en inhoudelijk ontsluiten van een globaal informatieaanbod dat aansluit bij de informatiebehoeften van de studenten. Onderwijsondersteuning Aangezien onderwijsondersteuning de centrale opdracht is voor de bibliotheek binnen FFW, speelt bibliotheekinstructie een centrale rol in de dienstverlening. Deze instructie verloopt volgens drie belangrijke sporen. 1. Instructie in groepsverband in het kader van onderwijsactiviteiten van specifieke vakken in het curriculum 2. Via de instructieve pagina s van de website van de faculteitsbibliotheek. 3. Via persoonlijke begeleiding bij het bibliotheekbezoek. Informatievaardigheid moet als een essentieel element in het onderwijsprogramma ingebouwd worden en het is noodzakelijk dat alle studenten deze vaardigheden worden bijgebracht. Enerzijds kan dit gebeuren door het organiseren van een volwaardige cursus, anderzijds kunnen elementen van informatievaardigheden ook geïntegreerd worden in verschillende andere vakken van het curriculum. Informatievaardigheid kan best stap voor stap aangeleerd worden om te komen tot een mentaliteit waarbij de studenten automatisch denken aan documentaire informatie als ze geconfronteerd worden met een specifieke informatievraag Om de integratie van informatievaardigheden optimaal te laten verlopen, moet gestreefd worden naar hechte en soepele samenwerkingsverbanden tussen de betrokken docenten en de bibliotheekmedewerker verantwoordelijk voor de onderwijsondersteuning. De dialoog tussen deze partijen kan best georganiseerd worden binnen het kader van de Permanente Onderwijscommissie Deze onderwijsondersteuning vanuit de bibliotheek moet ook aansluiten bij de leeromgeving van de studenten. Daarom moet de bibliotheek ook een plaats krijgen binnen de elektronische leeromgeving, Gezien de hoge prioriteit die vanuit FFW aan de onderwijsondersteunende functie van de bibliotheek gegeven wordt, moet een specifieke bibliotheekinstructie voor de studenten van farmacie zeker gegarandeerd blijven ook in de nieuwe omgeving.
UCLA Library Information Literacy Initiative 11 Our mission is to help members of the UCLA community master conceptual and practical information literacy skills to enrich their educational, professional and personal lives, and enable them to become independent, lifelong learners. Collaborating - provide mechanisms to further coordination, communication, and collaboration relating to information literacy activities and approaches in UCLA libraries - further a sequenced approach to information literacy by facilitating communication and partnering among librarians and faculty Informing - increase campus awareness of information literacy issues and Initiative efforts Measuring - support ongoing assessment and evaluation of student information literacy needs and achievement - assess and improve the reach and effectiveness of information literacy activities Reaching - investigate traditional and alternative mechanisms for teaching information literacy - identify opportunities to reach new audiences Instructional development - focus on instructional development to improve the teaching of information literacy concepts and skills Missie van het Project Informatievaardigheden Met dit project willen we studenten helpen informatiebehoeften te onderkennen en informatie te zoeken, evalueren en gebruiken, dit alles op een efficiënte en verantwoorde manier. We willen een bijdrage leveren tot een opleiding die mensen laat afstuderen die zich verantwoordelijk voelen voor de eigen studie en permanente vorming. Wij willen meehelpen aan de vorming van mensen die als het ware automatisch denken aan documentaire informatie als ze geconfronteerd worden met een specifieke informatievraag. Door studenten op te leiden als informatievaardige mensen willen we meewerken aan de uitbouw van een informatievaardige samenleving. Dit is volgens ons een verantwoordelijkheid van de hele universitaire gemeenschap. Wij willen een bescheiden bijdrage leveren om te komen tot een informatievaardige universiteit. Wij willen het belang van informatievaardigheden in de informatiemaatschappij uitdragen binnen de universiteit en binnen de informatie- en bibliotheekwereld en deelnemen aan overlegorganen rond informatievaardigheden binnen de universiteit en binnen de bibliotheeksector. 11 http://www.library.ucla.edu/infolit/about.html
Doelstellingen van het Project Informatievaardigheden - In overleg met de Permanente Onderwijscommissie willen we de informatievaardigheden bepalen die we de studenten willen bijbrengen. - In samenwerking met de Permanente Onderwijscommissie en de docenten willen we een leertraject uitwerken waarbij we de studenten stap voor stap willen informatievaardig maken. - Wij willen alle docenten attent maken op het belang van informatievaardigheden in de opleiding in de farmaceutische wetenschappen. - Wij willen methodes ontwikkelen om informatievaardigheden te meten zodat we de impact van de instructie kunnen evalueren. - Wij willen de studenten ondersteunen bij het ontwikkelen van informatievaardigheden. Daarvoor willen we instructief materiaal uitwerken dat de studenten steeds kunnen gebruiken als ondersteuning in hun leerproces. - Wij willen meewerken aan de ontwikkeling van moderne communicatiekanalen binnen de universiteit en binnen de bibliotheekwereld, waar ideeën en ervaringen rond informatievaardigheden kunnen worden uitgewisseld - Wij willen ons project toetsen aan andere initiatieven rond informatievaardigheden binnen en buiten de universiteit. Wij willen ook over dit project communiceren met anderen die rond informatievaardigheden initiatieven hebben uitgewerkt.