RIS130982_22-SEP-2005 Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag de gemeenteraad Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk rm 2005.222 - DSO/2005.2873 RIS 130982 Doorkiesnummer 070-353 5000 E-mailadres Onderwerp uitvoering motie:duurzame energie in Caballero fabriek Aantal bijlagen 1 Datum 20 september 2005 Op 23 juni 2005 heeft u een motie van D 66 aangenomen waarin wordt verzocht: te onderzoeken hoe de energievoorziening van de Caballerofabriek gerealiseerd kan worden middels duurzame energie zoals zonnecelpanelen; daarin de mogelijkheid van Europese subsidies mee te nemen en de raad te informeren over de uitkomsten voor de behandeling van de begroting 2006-2009. Ter uitvoering van deze motie hebben wij onderzoek laten verrichten naar de mogelijkheden van de toepassing van duurzame energie in de Caballerofabriek. Dit onderzoek richt zich op de mogelijkheden van duurzame energie d.m.v. installatietechnische voorzieningen of de besparing van energie door bouwkundige toepassingen. De resultaten van dit onderzoek zijn vastgelegd in het rapport Onderzoek duurzame energie Caballerocomplex van 12 augustus 2005, dat als bijlage behoort bij deze brief. Alvorens in te gaan op de mogelijke maatregelen, wordt ingegaan op de uitgangspunten bij de herontwikkeling van de Caballero Fabriek. Deze uitgangspunten zijn sterk van invloed op de mogelijke maatregelen en hun kosten. Opzet en ambitie Caballero Fabriek De Caballero Fabriek is een bestaand fabriekscomplex. De eerste bebouwing bestaat uit de jaren 50, waarna in latere jaren hallen zijn bijgebouwd. De gemeente heeft dit complex in 2001 aangekocht om een strategische grondpos itie te hebben bij de herontwikkeling van de Binckhorst. Bij de herontwikkeling van de Caballero Fabriek is ook met dit uitgangspunt rekening gehouden. Inlichtingen bij Postadres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag Telefoon: 070-353 5000 Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Fax: 070-353 2782 Internetadres: www.denhaag.nl
DSO/2005.2873 2 Met dit gegeven is nagedacht hoe dit gebouw een nieuwe functie kan krijgen en kan worden geëxploiteerd. Daarbij bleek dat een bestaand gebouw met dergelijke sfeer goed aansluit bij de creatieve en innovatieve bedrijven. De Caballero Fabriek is een broedplaats voor nieuwe initiatieven en bedrijvigheid. De bijbehorende doelgroep (grafische ontwerpers, architecten, ict, communicatie- en reclamebureaus), geeft de voorkeur aan gebouwen met een industrieel karakter, waarbij dat verleden ook in het opleveringsniveau terug te zien is. Dit heeft geleid tot: een exploitatietermijn van 20 jaar in plaats van 50 jaar; behoud van industriële uitstraling van het gebouw; gezien de looptijd de renovatie beperken tot noodzakelijke bouwkundige investeringen. Dit heeft ertoe geleid dat o.a.: de huidige gevels en kozijnen met enkel glas zijn gehandhaafd; gevels en stucwerk beperkt opgekapt worden; leidingwerk in het zicht gelaten is; geen koelinginstallatie ; de buitenruimte met bestaand materiaal wordt heringericht. Wel moet de fabriek qua data-infrastructuur up-to-date zijn, om goede faciliteiten aan de doelgroep aan te bieden. Daartoe is veel geïnvesteerd, o.a. in glasvezel en wireless-punten. Caballero Fabriek en duurzaamheid De grootste bijdrage die de Caballero Fabriek levert aan duurzaamheid is dat sprake is van hergebruik van een bestaand pand. De sigarettenfabriek krijgt een tweede leven als bedrijvencentrum. De reeds aanwezige aansluiting op de stadsverwarming is daarbij een positief element. Dit hergebruik van het bestaande pand levert wel een beperking op in het kader van duurzame energie. Het Caballerocomplex is van origine een fabriekshal uit de jaren 50 en zodoende niet geïsoleerd. In de periode 1950-2000 is de Zuidgevel aangepast met kunststof kozijnen met dubbel glas. In het reeds gestarte verbouwingsproject wordt de huidige binnenpleingevel vernieuwd door dubbele Rodecabeplating. Nieuwe daklichten bestaan uit dubbele lexaanplaten. Het achteraf isoleren zou een grote investering betekenen. De buitengevels van met name de fabriekshal en de 2 e verdieping zouden vervangen moeten worden, evenals de constructieve vloer en het dak. Deze investeringen passen niet bij de opzet en ambitie van het project. Wel betekent deze keuze dat hierdoor, ten opzichte van geïsoleerde gebouwen, een verhoogd energieverbruik verwacht mag worden voor koeling s zomers en verwarming s winters. De exploitatietermijn van 20 jaar maakt dat het ook onzeker is of de investeringskosten voor duurzame energie terug te verdienen zijn. Feitelijk maakt het gebruik van dit bestaande pand, de keuzes die gemaakt zijn om het bouwkundige investeringsniveau te beperken en de exploitatietermijn, maatregelen voor duurzame energie onhaalbaar. Voorstellen die wel toepasbaar zijn in een nieuwbouwsituatie waarbij de investeringskosten hoger zijn en de exploitatietermijn langer is. Desondanks hebben wij onderzocht welke maatregelen in principe mogelijk zijn voor de Caballero Fabriek.
DSO/2005.2873 3 Bekeken Maatregelen Het onderzoek heeft een aantal maatregelen onderzocht die het gebruik van duurzame energie kunnen bevorderen. De belangrijkste uit het rapport zijn : zonneboilers; koelings/aquifersysteem; zonne- of PV-panelen; vegetatiedak; hemelwaterafvoer. Meer informatie vindt u in de bijlage, het rapport van het Bouw- en Projectbureau. Toepasbare maatregelen Op basis van criteria (o.a. comfort, reductie CO 2 uitstoot, subsidies) is bepaald welke maatregelen voor het Caballero complex zinvol kunnen zijn. Dit heeft geleid tot de volgende toepasbare maatregelen in de diverse onderdelen van het complex. Caballero Fabriek Fase 1 Aangezien de werkzaamheden zo dusdanig gevorderd zijn, wordt er geadviseerd geen van de bovenstaand genoemde systemen toe te passen. De bouw zou een zodanig grote vertraging oplopen waarbij de baten niet opwegen tegen de extra kosten aangezien de reeds uitgevoerde werkzaamheden tenietgedaan worden. Het loskoppelen van de hemelwaterafvoer met een uitstort op de Laak zou zonder al te veel problemen ingepast kunnen worden in het werkschema. Caballero Fabriek Fase 2 Bovengenoemde voorstellen voor duurzame energie zouden kunnen worden opgenomen in verdere uitwerking van de ontwerpplannen voor Fase 2. Het grote dakoppervlak van Fase 2 maakt het mogelijk om de hemelwaterafvoer los te koppelen en het regenwater op te slaan voor het doorspoelen van toiletten. Het plaatsen van één of meerdere zonneboilers is zinloos met de huidige bestemming als bedrijfsverzamelgebouw. Het plaatsen van zonnepanelen op grote schaal wordt afgeraden, de investeringskosten worden niet terugverdiend binnen de exploitatietijd en de reductie van de CO 2 - uitstoot niet erg groot. Het toepassen van een warmtepomp/aquifersysteem is mogelijk, maar ook deze keuze is afhankelijk van de nieuwe gebruiksfunctie van het gebouw. Mogelijke combinaties van systemen dienen bij nadere uitwerking nader onderzocht te worden. Daarbij kan in het ontwerp rekening gehouden worden met energiebesparende oplossingen, zoals bewegingssensoren voor kranen en licht. Momenteel is echter geen koelingssysteem in de Caballero fabriek aanwezig. Dit betekent dat de investeringskosten volledig ten laste komen van de fabriek. Ketelhuis Op het Ketelhuis kunnen twee zonneboilers geplaatst op het dak voor de verwarming van het tapwater. Ook een warmtepomp/aquifersysteem wordt aanbevolen. Zonnepanelen zijn niet interessant om toe te passen door de lange terugverdientijd.
DSO/2005.2873 4 Investeringskosten Voor de verschillende toepassingsmogelijkheden wordt een indicatie gegeven van de investeringskosten. De genoemde bedragen zijn indicatief en inclusief BTW en begeleidingskosten, de mogelijke voordelen van subsidies zijn tevens opgenomen. Tevens is aangegeven of de kosten kunnen verhaalbaar zijn op de huurders. Maatregel Maximale Kosten Minimale kosten Verhaalbaar op huurders 1 e fase 150.000 Nee 2 e fase 180.000 Nee Warmtepomp/aquifersysteem 1.500.000 Beperkt Ketelhuis Zonneboilers 25.000 Ja 90.000 Nee Totaal 1.945.000 euro (1.634.454 ex btw) Totaal met subsidie (40 % subsidie met maximum van 450.000) 1.495.000 euro Subsidie Twee subsidiemogelijkheden komen in eerste instantie in aanmerkin g: een Europese subsidie en een bijdrage vanuit de Provincie Zuid-Holland. Het Europese traject is erg lang en de tijd die voor een dergelijke aanvraag noodzakelijk is weegt waarschijnlijk niet op tegen de mogelijke bijdrage in de meerkosten. De provinciale stimuleringsregeling Duurzame energie daarentegen is eenvoudig aan te vragen. De aanvragingstijdvakken lopen van 1 juni 2005 tot 1 oktober 2005. Daarna is het weer mogelijk om een aanvraag te doen in het tijdvak 1 december 2005 tot 1 maart 2006. De regeling zal in ieder geval blijven bestaan tot begin 2007. Dit past wat planning van het Caballerocomplex betreft dus uitstekend. De minimale aanvraag moet 25.000,00 bedragen. Het maximale bedrag is 450.000,00. Er wordt maximaal 40% van de meerkosten van duurzame energietechnieken bijgedragen vanuit deze stimuleringsregeling. Naast een stimuleringsregeling op het gebied van duurzame energie is het ook mogelijk om een subsidie aan te vragen bij het Hoogheemraadschap voor het zogenaamde van verhard oppervlak aangesloten op de riolering. Hier valt te denken aan vegetatiedaken maar ook aan maatregelen als het opvangen van hemelwater voor het doorspoelen van de toiletten. De hoogte van het subsidiebedrag is afhankelijk van de hoogwaardigheid van de afkoppeling. Het hoogste bedrag is gereserveerd voor gebruik van water voor het doorspoelen van de toiletten, het laagste voor storten op de Laak.
DSO/2005.2873 5 Conclusie Wij concluderen: dat bij de Caballero Fabriek sprake is van hergebruik van een bestaand pand, waarbij in de gekozen opzet sprake is van een exploitatietermijn van maximaal 20 jaar en een beperking van de bouwkundige en installatie-technische investeringen; dat door voorgaande uitgangspunten het terugverdienen van maatregelen van duurzame energie in de Caballero Fabriek niet verzekerd is; dat in de huidige exploitatie geen middelen gereserveerd zijn voor de uitvoering van deze maatregelen. Met een totale bouwsom van 13,2 miljoen euro zijn de financiële consequenties, zelfs met subsidie, dermate fors dat deze niet gedragen kunnen worden door de exploitatie van de Caballero fabriek; dat binnen de gemeentelijke begroting geen andere posten beschikbaar zijn; dat de Caballero Fabriek doordat sprake is van hergebruik van een bestaand pand en door haar aansluiting op de stadsverwarming wel een bijdrage levert aan duurzaamheid. Derhalve stellen wij voor geen aanvullende maatregelen te nemen om het gebruik van duurzame energie te bevorderen. Op bovenstaande wijze hebben wij de motie uitgevoerd. Het college van burgemeester en wethouders, de secretaris, de burgemeester, D.M.F. Jongen W.J. Deetman