memo Aan Van Gemeenteraad College van B & W Datum 12 april 2013 Onderwerp Afschriften voor Informatie JOGG-Meppel Lea Limonard, Sabine van Geffen, Petra van Dijk Aanleiding Het bevorderen van een gezonde leefstijl en de preventie van overgewicht zijn speerpunten uit de kadernota volksgezondheid. De raad heeft voor de uitvoering hiervan middelen beschikbaar gesteld in de gemeentebegroting. Voor de integrale aanpak van overgewicht is gekozen voor de JOGG methode, waarbij Meppel in 2012 officieel JOGG gemeente werd. JOGG staat voor Jongeren Op Gezond Gewicht. Het is de beweging waarbij iedereen in stad, dorp of wijk zich inzet om gezond eten en bewegen voor jongeren gemakkelijk en aantrekkelijk te maken. Aangetoond is dat deze aanpak over meerdere jaren effectief is bij de aanpak van overgewicht bij jongeren. De hoofddoelstelling van JOGG Meppel is: vanaf 2017 zal het aantal kinderen met overgewicht in de wijk Koedijkslanden & Berggierslanden niet langer stijgen maar dalen; de zogenaamde knik in de BMI curve (Body Mass Index: maat voor overgewicht). De nieuwe JOGG aanpak richt zich op de wijk Koedijkslanden & Berggierslanden. Vier thema s staan centraal: Eten van groenten en fruit, Water drinken, Beweegvriendelijke omgeving en Gezonde leefstijl jongeren 12+. Binnen deze thema s wordt ingezet op zowel activiteiten voor de doelgroep als op het inrichten van een gezonde omgeving. In deze memo wordt u geïnformeerd over JOGG Meppel. Er wordt een terugblik op het afgelopen jaar gegeven en doelen voor het komend jaar genoemd. Terugblik De eerste fase van JOGG Meppel was gericht op het informeren, inventariseren, verwerven van draagvlak en enthousiasmeren van medewerkers binnen de gemeente en bij partijen in het veld. Hiervoor is een aftrap binnen de gemeente georganiseerd, is een netwerkanalyse gedaan, is deskresearch verricht en zijn gesprekken met diverse partijen gevoerd. De inventarisatie is besproken met de stuurgroep. Er zijn thema s, afgeleid uit de inventarisatie, vastgesteld en vervolgacties afgesproken. De eerste actie na deze fase was een startbijeenkomst JOGG Meppel in juni 2012. Naast JOGG ambassadeur Paul Rosenmöller waren alle relevante stakeholders aanwezig.
Na de startbijeenkomst is actief gewerkt aan bewustwording en draagvlak. De eerste belangrijke stap. Er zijn JOGG verkenningsgroepen rondom de eerdergenoemde thema s opgericht en gestart. Ook is in 2012 de eerste nieuwsbrief verschenen. Over de verkenningsgroepen wordt hieronder ingegaan. Dit wordt per thema gedaan. Ook worden een aantal activiteiten vermeld. Thema 1 Eten van groenten en fruit MFK Het Palet Het eten van voldoende groente en fruit zorgt voor diverse gezondheidsvoordelen. Kinderen eten bijna nooit de aanbevolen hoeveelheid van 2 stuks fruit en 200 gram groente. Ouders hebben zelf deels in de hand dat het gezin voldoende groente en fruit eet, maar ook schoolbeleid op het gebied van gezonde voeding kan hieraan bijdragen. Dit thema is opgepakt door het bestaande netwerk van MFK Het Palet (twee basisscholen, kinderopvang, peuterspeelzaal, een praktijk voor fysiotherapie/logopedie/psychologie en het CJG). Tijdens de opening van MFK Het Palet zijn diverse activiteiten rondom gezonde voeding en bewegen georganiseerd. Er was onder meer een voedingsspel waarbij kinderen informatie over gezonde voeding van medewerkers van het CJG kregen. De beweegactiviteiten werden door Meppel Actief uitgevoerd. In september 2012 is het project Schoolgruiten op de twee basisscholen van MFK Het Palet gestart. Twintig weken lang is drie keer in de week om 10.00 fruit en groenten aan de kinderen uitgedeeld. Behalve de gruiten kregen de scholen ook folders, posters en lesmateriaal over gezonde voeding. Met het stoppen van de gratis levering van Schoolgruiten hebben de scholen ouders gevraagd om de fruitdagen in ere te houden. Om het gezonde tussendoortje mee naar school te nemen hebben alle kinderen een fruitdoosje van de gemeente ontvangen. Dit project was de aanzet tot structureel fruit in plaats van ongezonde tussendoortjes eten op school. In 2012 gaat ook het voortgezet onderwijs in de JOGG wijk meedoen met een pilot schoolgruiten VO. Thema 2 Gezond drinken: water Jongeren drinken vaak zoete dranken als ze dorst hebben. Hiermee krijgen ze onbewust veel calorieën binnen, wat overgewicht kan veroorzaken. JOGG Meppel wil water drinken gemakkelijk en aantrekkelijk maken. Water drinken moet weer gewoon worden. Voor het thema water hebben zich tijdens de startbijeenkomst JOGG Meppel geen deelnemers aangediend. Er is daarom een werkgroepje binnen de gemeente opgezet.
Door de gemeente is onder meer ingezet op watertappunten. Op Wereldwaterdag op 22 maart is op het Kerkplein het eerste watertappunt samen met jongeren feestelijk in gebruik genomen. Daarnaast is het thema water aan het netwerk MFK Het Palet en de verkenningsgroep Gezonde leefstijl jongeren 12+ voorgelegd. Zij willen in de komende periode een aantal acties rondom water gaan uitvoeren. Thema 3 Beweegvriendelijke omgeving Bij een beweegvriendelijke omgeving gaat het om het creëren van een omgeving die kinderen nog meer stimuleert om buiten te spelen, te wandelen of te fietsen. Bij de interne verkenningsgroep Beweegvriendelijke omgeving zijn verschillende beleidsterreinen vertegenwoordigd, zoals sport, volksgezondheid en ruimtelijke ordening. De eerste bijeenkomsten waren gericht op het elkaar informeren over de diverse activiteiten op de verschillende beleidsterreinen en het verkennen van mogelijkheden voor de wijk Koedijkslanden. Thema 4 Gezonde leefstijl jongeren 12+ Aan de verkenningsgroep Gezonde leefstijl jongeren is de volgende centrale vraag gesteld: Hoe kunnen we jongeren stimuleren om zelf te kiezen voor een gezonde leefstijl? Een aantal enthousiaste jongeren maken andere jongeren enthousiast en gaan samen invulling geven aan de vraag hoe jongeren meer gaan bewegen en er een gezondere leefstijl op na gaan houden. Aan deze verkenningsgroep doen verschillende partijen mee: voedingsadviescentrum Diadem, welzijn Mensenwerk, VO Dingstede, CJG, Meppel Actief en de gemeente. De eerste stap was kennismaking en elkaar informeren over de activiteiten van de eigen organisatie. Er zijn onder andere verbindingen gelegd met het project Sportdorp in de wijk en er heeft een bijeenkomst plaatsgevonden met vakdocenten van VO scholen over het bereiken en betrekken van jongeren bij een gezonde leefstijl. Olievlekwerking In de afgelopen periode zijn steeds meer partijen in de wijk Koedijkslanden & Berggierslanden zich bewust geworden van het belang van een gezonde leefstijl en gaandeweg doen steeds meer partijen actief mee. Een aantal voorbeelden van activiteiten die in 2012 zijn gestart c.q. uitgevoerd met als doel om een gezonde leefstijl te bevorderen: elke dag een gezonde lunch tijdens de tussenschoolse opvang voor leerlingen van CBS Het Kompas. een training Smaaklessen voor medewerkers van OBS De Sprinkels. een moestuin en een fietscrossbaan door bewoners. een leefstijltraining 'Samen Fit' van Prima Life Junior.
het project Do it en een lezingenavond over een gezonde leefstijl door VO Stad en Esch en Dingstede. Met presentaties over JOGG en De Gezonde School. Stad en Esch heeft aangegeven een gezonde school te willen worden. Dingstede gaat de Gezonde Schoolkantine verder uitwerken. Verder is, op verzoek van JOGG Meppel, de GGD Drenthe in 2012 een pilot kortdurende begeleiding overgewicht op twee basisscholen in de JOGG wijk gestart. Komend jaar Voor JOGG Meppel is het jaar 2013 enerzijds gericht op uitvoering in de wijk Koedijkslanden & Berggierslanden en anderzijds op borging binnen de gemeente. Hierna worden de doelen per thema en voor de pijlers van JOGG weergegeven. Doelen 2013 Thema s Thema 1 Eten van fruit en groenten In de tweede helft van het schooljaar 2012/2013 eten alle kinderen (0 12) van MFK Het Palet minstens twee keer in de week fruit of groenten. Ook vinden er in 2013 aanvullende activiteiten plaats die het gezonde eetpatroon bevorderen. Thema 2 Drinken van water In 2013 vindt er een aantal activiteiten plaats die het water drinken stimuleren en zijn er watertappunten in de wijk geplaatst. Er worden partijen uit de wijk betrokken die de JOGGboodschap om (meer) water te drinken uit gaan dragen. Thema 3 Beweegvriendelijke omgeving Het creëren van een omgeving die kinderen stimuleert om buiten te gaan spelen. Hiervoor wordt in 2013 één van de belemmerende factoren uit de wijkanalyse Koedijkslanden die het buitenspelen belemmeren, opgeheven. Het wijkplatform wordt hierbij betrokken. Thema 4 Gezonde leefstijl jongeren Jongeren worden in 2013 actief betrokken bij activiteiten op het gebied van bewegen en gezonde voeding. In het evaluatieplan van JOGG Meppel zijn de doelen nader uitgewerkt.
Vijf pijlers JOGG Pijler 1 Politiek bestuurlijk draagvlak Gezond gewicht, als onderdeel van een gezonde leefstijl, neemt een belangrijke plaats in het collegeprogramma. Burgemeester en wethouders zijn bekend, enthousiast en betrokken bij de JOGG beweging. Er is een zodanig draagvlak op alle niveaus binnen de gemeente dat JOGG Meppel in 2013 succesvol kan zijn en na 2013 voortgang heeft. Pijler 2 Publiek private samenwerking (PPS) JOGG impliceert dat iedereen mee doet. De private partners horen daar bij. In de afgelopen periode heeft een aantal partijen contact met de gemeente gezocht over eventuele samenwerking. Binnen de gemeente is duidelijkheid bereikt over hoe zij wil samenwerken met private partijen en zijn de eerste stappen in werking gezet. Pijler 3 Sociale marketing Sociale marketing is de toepassing van commerciële marketing concepten en technieken om positieve maatschappelijke of sociale veranderingen te bewerkstelligen. In 2012 is een aanvraag voor financiële ondersteuning voor een pilot sociale marketing ingediend. Deze aanvraag is niet gehonoreerd. In 2013 is een nieuwe aanvraag gedaan. Er vindt in 2013 een pilot plaats om ervaringen met sociale marketing op te doen. Pijler 4 Wetenschappelijke begeleiding en evaluatie (WBE) Wetenschappelijke begeleiding en evaluatie zijn essentieel om de resultaten en het proces te meten en de activiteiten in het kader van JOGG Meppel te kunnen verbeteren. JOGG Meppel wordt gemonitord en geëvalueerd op resultaat en proces middels een evaluatieplan. Pijler 5 Verbinden preventie en zorg In een JOGG gemeente signaleren (zorg)professionals overgewicht in een vroeg stadium. De zorg is goed op elkaar afgestemd en jongeren die zorg nodig hebben komen direct op de juiste plek terecht. Belangrijke partijen zijn vertegenwoordigd in de JOGG verkenningsgroepen. Verder zijn er contacten gelegd met onder meer de huisartsen. Er is in 2013 samen met partijen inzichtelijk gemaakt hoe de huidige situatie op het gebied van preventie en zorg in de wijk Koedijkslanden & Berggierslanden is en hoe de gewenste situatie er uit zou moeten zien.
Borging JOGG is gebaseerd op de EPODE aanpak in Frankrijk. Aangetoond is dat deze aanpak over meerdere jaren effectief is bij de aanpak van overgewicht bij jongeren. Het programma EPODE startte begin jaren 90 en heeft in verschillende EPODE steden bijna een halvering van het aantal jongeren met overgewicht opgeleverd. In de Fransen dorpen Fleurbaix en Laventie is dankzij de gezamenlijke lokale aanpak het overgewicht bij kinderen gedaald tot 8,8%. In omliggende dorpen was dit gestegen tot 17,8%. Voor het bereiken van de hoofddoelstelling van JOGG Meppel (vanaf 2017 zal het aantal kinderen met overgewicht niet langer stijgen maar dalen) is structurele inzet t.b.v. JOGG van groot belang.