LelyStadsPanel Lelystad Nieuwsbrief van Onderzoek en Statistiek van de gemeente Lelystad; mei 2014 Trouw lid LELYSTADSPANEL beloond met Cheque Jaarlijks verloten wij onder onze actieve panelleden een prijs van 250,- euro. Lelystedelinge Eliza Zwankhuizen is sinds 2007 lid van het panel. Ze is in de jaren 80 in Lelystad komen wonen en sindsdien zeer betrokken bij haar stad. LelyStadsPanel Het LelyStadsPanel bestaat uit ruim 1600 leden. Een aantal keer per jaar worden panelleden naar hun mening gevraagd over onderwerpen die voor inwoners en de stad van belang zijn. Zo werden panelleden in 2013 onder meer ondervraagd over hun woonsituatie, de leefbaarheid in de stad, de veiligheid van hun woonomgeving en over woon-werkverkeer Mantelzorgers hebben behoefte aan erkenning Zorg voor naasten die (tijdelijk) niet voor zichzelf kunnen zorgen is voor veel Lelystedelingen de dagelijkse realiteit. Meestal gaat het om iemand binnen het gezin of de familie. Mantelzorgers geven aan dat zij vooral behoefte hebben aan begrip en erkenning vanuit hun omgeving en zorginstanties. Dit blijkt uit onderzoeken van de gemeente Lelystad en het klantonderzoek Wmo (SGBO). De onderzoeken zijn gedaan onder mantelzorgers in Lelystad. Ondersteuning Uit onderzoek van de gemeente Lelystad bleek dat het aantal mantelzorgers in Lelystad al jaren stabiel is. Wel neemt de hoeveelheid tijd die iemand kwijt is aan deze zorg langzaam toe. Eén op de vier Lelystedelingen zorgt één of meerdere uren per week voor iemand in zijn of haar gezin of familie. Dit gaat niet altijd gepaard met een toenemend gevoel van belasting.
Een deel van de mantelzorgers geeft wel aan zich zeer zwaar of overbelast te voelen, maar ten opzichte van twee jaar geleden is dit aantal niet toegenomen. Om te voorkomen dat mantelzorgers overbelast raken kunnen mensen terecht bij verschillende steunpunten van zorg- en welzijnsorganisaties in Lelystad. Het eigen netwerk Voor een deel van de mantelzorgers is ondersteuning niet nodig. Zij halen deze steun uit hun eigen netwerk. Het is de taak van de gemeente, samen met zorg- en welzijnsorganisaties, om de mensen die wel ondersteuning nodig hebben te bereiken. Daarom wordt op dit moment uitvoering gegeven aan de speerpunten uit de beleidsnota informele zorg en is er vanaf 1 januari 2014 extra geld beschikbaar om mantelzorgers te kunnen ondersteunen. De bekendheid van het ondersteuningsaanbod wordt vergroot. Zorg- en welzijnsorganisaties die te maken hebben met mantelzorgers zijn hierbij nauw betrokken. Effecten Wmo Naast deze onderzoeken naar mantelzorgers is ook een jaarlijks benchmarkonderzoek gehouden naar de Wmo, uitgevoerd door SGBO. In het onderzoek zijn verschillende gemeenten vergeleken op hun beleid met betrekking tot de Wmo en de effecten daarvan. Zo is gekeken naar maatschappelijke participatie in verschillende sectoren van de Wmo. Hieronder valt onder andere mantelzorg, jeugd en vrijwilligerswerk. Lelystad scoorde op alle thema s in dit onderzoek een gemiddeld van 7,3. Dit is hoger dan het landelijk gemiddelde van 6,8. panelupdate 2013 Jaarlijks houden wij als beheerders van het Lelystadspanel een panelupdate. Wij vinden het belangrijk om de juiste gegevens te hanteren en er kan natuurlijk veel gebeuren in een jaar, denk aan een geboorte, huwelijk, een van de kinderen is 18 geworden of is op zichzelf gaan wonen. Ook in 2013 hebben wij dit weer gedaan en hier is goed op gereageerd. Het is voor ons heel prettig als iedereen reageert, ook als er niets te wijzigen valt, zodat wij hierdoor zeker weten dat ons panelbestand actueel is. Aanhoudende effecten van de crisis herkenbaar onder veel Lelystedelingen Eens in de twee jaar voert gemeente Lelystad een leefsituatieonderzoek uit. De leefsituatieindex geeft in één cijfer een indicatie van de leefsituatie van personen of groepen mensen. De index is ontwikkeld door het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). De Leefsituatieindex 2012 is de vijfde in de reeks leefsituatieonderzoeken voor Lelystad. Het getal is opgebouwd uit acht domeinen: wonen, vrijetijdsactiviteiten, sociale participatie, sport, vakantie, consumptiegoederen, Mobiliteit en gezondheid Het eerste onderzoeksjaar 2004 geldt als basisjaar. De gemiddelde score voor alle Lelystedelingen is in dat jaar op 100 vastgesteld. In de daaropvolgende jaren werd de score afgezet tegen die van het basisjaar en 2
lag de indexscore telkens iets hoger. In 2012 was de gemiddelde score voor Lelystad voor het eerst sinds 2004 weer terug bij 100. Invloed crisis merkbaar De resultaten over 2012 laten zien dat de leefsituatie van bijna alle Lelystedelingen te lijden heeft onder de voortdurende economische crisis. In nagenoeg alle lagen van de bevolking is de crisis merkbaar. Onder bepaalde groepen is er sprake van een grotere daling van de leefsituatie dan gemiddeld. Dit geldt voor vrouwen (met name alleenstaand en/of alleenstaande moeder en/of allochtoon), voor de groep jongeren van 18 tot 29 jaar, voor laag en middelbaar opgeleiden en voor Lelystedelingen met een naar eigen zeggen slechte of zeer slechte gezondheid. De relatieve achteruitgang van deze groepen komt vooral tot uiting op de domeinen wonen en vakantie (voor vrouwen), consumptiegoederen (voor jongeren van 18 tot 29 jaar) en gezondheid (voor laag en middelbaar opgeleiden). De scores van mensen met een slechte gezondheid zijn sterker dan de andere groepen gedaald op het domein participatie. Voortzetten beleid kwetsbare groepen De daling van de leefsituatie, zoals blijkt uit het onderzoeksrapport Leefsituatie Lelystad 2012, is voor de gemeente aanleiding het huidige beleid m.b.t. de kwetsbare groepen in de samenleving voort te zetten. Het onderzoeksrapport Leefsituatie Lelystad 2012 is te vinden op www.lelystad.nl/onderzoek. Coffeeshop Vestiging coffeeshop leidt niet tot extra overlast In 2010 stelde het ministerie van BZK gemeenten in de gelegenheid om een pilotvoorstel in te dienen, gericht op een substantiële vermindering van overlast en verloedering als gevolg van coffeeshops. Gemeente Lelystad diende juist een uniek voorstel in voor onderzoek met betrekking tot overlast zowel vóór de opening van de coffeeshop als daarna. Het college van Lelystad heeft op dinsdag 11 juni 2013 de resultaten van het door het Bonger Instituut voor Criminologie uitgevoerde onderzoek naar de gevolgen van de komst van een coffeeshop in Lelystad aan de gemeenteraad aangeboden. Uit het onderzoek blijkt onder meer dat de komst van de coffeeshop niet heeft geleid tot stijging van overlast en onveiligheidsgevoelens. Daarentegen heeft de komst van de coffeeshop de illegale markt voor een deel verdrongen. Ook blijkt uit het onderzoek dat de aanwezigheid van de coffeeshop algemeen geaccepteerd is in de stad. Onderzoek Het onderzoek is uitgevoerd door het Bonger Instituut voor Criminologie (onderdeel van de Universiteit van Amsterdam) en kende drie meetmomenten: een nulmeting enkele maanden vóór de opening van de coffeeshop, een tussenmeting vanaf drie maanden na de opening van de coffeeshop en een eindmeting een jaar daarna (ruim 15 maanden na opening van de 3
coffeeshop). De drie metingen bestonden steeds uit een bevolkingsenquête onder leden van het LelyStads- Panel, een publieksenquête in het stationsgebied, gesprekken met bedrijven rond de vestigingslocatie, een etnografisch veldonderzoek in buurten waar illegale cannabisverkoop werd vermoed, een inventarisatie van beschikbare cijfers rond overlast en een focusgroep met experts (gemeente, politie, wijkraad, jongerenwerk, hulpverlening en coffeeshop). Medio augustus 2011 werd de coffeeshop geopend. In de tussen- en eindmeting is een enquête gehouden onder bezoekers van de coffeeshop. Het algemene beeld dat uit het onderzoek naar voren komt, is dat de komst van de coffeeshop niet heeft geleid tot een toename van overlast. Hieronder volgt een samenvatting van de uitkomsten aan de hand van de onderzochte thema s. Bekendheid met en houding tegenover de coffeeshop Al vrij snel waren inwoners van Lelystad goed op de hoogte van het bestaan van de coffeeshop. Bij de tussenmeting wisten vier op de vijf deelnemers aan de bevolkingsenquête ervan en zij wisten meestal ook precies waar de coffeeshop gevestigd is. Bij de eindmeting leek men hiervan nog beter op de hoogte. De mening van de Lelystadse bevolking over blowen in het algemeen bleef verdeeld, maar bij de eindmeting was men gemiddeld wat minder voor een verbod op cannabisgebruik dan bij de nulmeting en de tussenmeting. Cannabisgebruik en blowen in de openbare ruimte Onder de deelnemers aan de bevolkingsenquête bleef het percentage cannabisgebruikers gelijk. Wel gingen steeds meer van de gebruikers hasj of wiet in de plaatselijke coffeeshop kopen. De gemiddelde leeftijd van de coffeeshopbezoekers is 26 jaar. Er zijn geen indicaties dat de coffeeshop beginnende gebruikers aantrekt. De coffeeshopbezoekers blowen minder op straat, op pleinen en in parken in Lelystad dan vóór de komst van de coffeeshop. Gemeentebreed lieten registratiecijfers van de politie na de komst van de coffeeshop een tijdelijke stijging in meldingen, aangiftes en aanhoudingen i.v.m. softdrugsbezit zien. Handel, vervaardigen en overlast waarbij softdrugs in het spel is, bleven min of meer gelijk. Onveiligheid, (verkeers)overlast en criminaliteit in het stationsgebied Het gevoel van (on)veiligheid in het stationsgebied onder inwoners bleef gelijk. Bij alle metingen voelde de overgrote meerderheid zich er veilig en een hele kleine minderheid (erg) vaak onveilig. De deelnemers aan de publieksenquête voelden zich in het stationsgebied bij de eindmeting minder onveilig dan bij de nulmeting. Blijkens de bevolkingsenquête verbeterde de algemene overlastsituatie in het stationsgebied geleidelijk. Volgens ondernemers en werknemers in het stationsgebied was met betrekking tot overlast bij de tussenmeting nauwelijks iets veranderd en dat was ruim een 4
jaar later (eindmeting) nog steeds zo. Bij de nulmeting was er in het stationsgebied vooral sprake van verkeersoverlast vóór automobilisten (slechte doorstroming) en dóór fietsen en scooters (hinderlijk gestalde of rijdende tweewielers). De komst van de coffeeshop heeft de verkeersdrukte niet vergroot, evenmin zijn de parkeerproblemen toegenomen. De overlast van mensen die blowen op straat was relatief beperkt, hoewel cannabisgebruik wel degelijk werd gesignaleerd. In de bevolkingsenquête zag men sinds de opening van de coffeeshop in het stationsgebied niet meer, maar ook niet minder mensen op straat blowen, softdrugs kopen of verkopen. In de publieksenquête (gehouden onder personen die veel vaker dan de gemiddelde Lelystedeling in het stationsgebied komen) zag men steeds minder cannabiskoop en -verkoop op straat. De hiervan ervaren overlast bleef onverminderd laag. Onveiligheid en overlast hangjongeren en drugshandel in buurten Blijkens de eerste bevolkingsenquête (nulmeting) werd in enkele buurten meer overlast ervaren van hangjongeren dan in het stationsgebied. Bij de tussenmeting was de onveiligheid in de eigen buurt over het geheel genomen niet veranderd. Maar op de wat langere termijn nam in de eigen buurt de overlast van hangjongeren en het zien van en ervaren van overlast door blowers op straat af. In enkele buurten werden tussentijds meer vermoedelijke dealactiviteiten (vanuit dealadressen of levering door bezorgers) gerapporteerd, maar voor Lelystad als geheel gold een geleidelijke daling. Coffeeshop als concurrent van de bezorgmarkt De lokale illegale cannabishandel bleek bij de nulmeting van het etnografisch veldonderzoek vooral een bezorgmarkt (06-dealers) te zijn; er waren weinig vaste verkoopadressen. Blijkens de enquête onder coffeeshopbezoekers kochten verreweg de meesten voor de komst van de coffeeshop in Lelystad wiet of hasj op de illegale markt. De illegale cannabisverkoop in Lelystad verminderde al snel na de opening van de coffeeshop en die trend zette gestaag door. Een deel van de (overgebleven) 06-dealers en de thuisadressen ging volgens de bezoekers van de coffeeshop iets vaker ook harddrugs verkopen. Sommige 06-dealers richtten zich meer op andere gemeenten. In de eerste meting in de coffeeshop (tussenmeting) bleek dat veel klanten voorheen cannabis in coffeeshops buiten Lelystad kochten, vooral in Amsterdam en Almere. Dat werd steeds minder, maar er was zeker geen volledige verplaatsing naar de lokale coffeeshop. De belangrijkste voordelen gast van de raad De gemeenteraad van Lelystad wil inwoners graag meer betrekken bij de lokale politiek. Veel mensen hebben nog nooit een raadsvergadering bijgewoond. Na een aantal succesvolle ervaringen heeft de raad in april, juli en december 2013 circa 12 panelleden uitgenodigd om als speciale gast een raadsvergadering bij te wonen. Tijdens deze avond krijgt een aantal inwoners de gelegenheid om een kijkje in de keuken te nemen in de raad van Lelystad. Hiervoor wordt een steekproef gehouden onder de panelleden die hebben aangegeven op hun persoonlijke pagina dat ze ook op anderen manieren benaderd willen worden. Voorafgaand aan de raadsvergadering waar u dan te gast kunt zijn krijgt u de benodigde stukken voor de raadsvergadering. Op basis van deze informatie kunt u zelf kiezen bij welke sessie u aanwezig wilt zijn. Op de avond van de raadsvergadering wordt u ontvangen op het Stadhuis. De (plv) raadsvoorzitter vertelt u een en ander over het werk van de raad. Hierna geniet u gezamenlijk van een warm buffet. Vervolgens woont u als speciale gast de raadsvergadering bij. Na afloop kunt u natuurlijk ook nog een praatje maken met de raadsleden. Mocht het u leuk lijken dit ook eens mee te maken dan kunt u dat laten weten door uw profiel aan te passen of te mailen naar lelystadspanel@lelystad.nl 5
van de coffeeshop vinden de bezoekers: nabijheid, snelle service en legaliteit. De belangrijkste verbeteringen die bezoekers aan de coffeeshop wensen zijn: meer sfeer en meer zitplaatsen. De belangrijkste redenen waarom Lelystadse cannabisgebruikers niet naar de nieuwe coffeeshop gaan, zijn privacy (verplichte registratie en zichtbaarheid), prijs en kwaliteit. Aanbevelingen De onderzoekers doen op basis van de uitkomsten van het onderzoek de volgende aanbevelingen: bewaak de continuïteit in de samenwerking tussen gemeente, politie en coffeeshop in de preventie en zo nodig bestrijding van overlast, hou de ontwikkelingen op de bezorgmarkt goed in de gaten, blijf alert op 06-dealers die cannabis (trachten te) verkopen aan minderjarigen en intensiveer de aanpak van 06-dealers die ook harddrugs verkopen. Ook zal Lelystad alert moeten blijven op mogelijke consequenties van het rijksbeleid ten aanzien van coffeeshops. 6
Colofon Deze nieuwsbrief is opgesteld door Onderzoek & Statistiek en bestaat uit persberichten die betrekking hebben op het Lelystadspanel. Het verschijnt jaarlijks en is bestemd voor de leden van het Lelystadspanel. Dit panel bestaat vanaf 2005 en heeft op dit moment circa 1600 leden. Team Onderzoek en Statistiek Te downloaden op onze Panelsite Voor feiten en cijfers en overige onderzoeksrapporten, monitoren en beleidsevaluaties kunt u terecht op onze website: http://www.lelystad.nl/panel Gemeente Lelystad Team Onderzoek en Statistiek Postbus 91 8200 AB Lelystad T 0320 27 85 74 F 0320 27 82 45 e-mail: onderzoek@lelystad.nl 7