Aansprakelijkheid voor nalaten Mr. D. Rijpma 21 maart 2011
HR 22 november 1974, (Broodbezorger), NJ 1975/149 Verplichting om te waarschuwen of in te grijpen bij waargenomen gevaar bestaat slechts: - als de betrokkene zich bewust is van de ernst van het gevaar voor de ander; of - als uit de speciale relatie met het slachtoffer of met de plaats van het gevaar een bijzondere plicht tot zorg en oplettendheid voortvloeit
Waarschuwing of hulp Vier voorwaarden: (a) iemand beschikt over concrete kennis van een gevaarlijke situatie, des dat concrete derden worden bedreigd met ernstige schade (letsel of dood); (b) hij beschikt over de mogelijkheid (kunde) om de gevaarlijke situatie te vermijden of te beëindigen;
(c) de bezwaarlijkheid van te nemen maatregelen weegt minder zwaar dan de daarmee mogelijke vermijding of beëindiging van het dreigende risico; (d) hij is zich ervan bewust dat de ander niet beschikt over die kennis (van het ernstige risico) of kunde (om zichzelf te redden), en daarover evenmin kan beschikken. Zie: C.C. van Dam, Aansprakelijkheidsrecht, Den Haag: Bju 2000, nr 1606.
Klassieke normen Het intreden van het rechtsgevolg is afhankelijk van het vervuld zijn van een aantal vereisten Voorbeeld: art. 3:84 BW Verbinden feiten en rechtsgevolgen op logische wijze aan elkaar
Open normen Het intreden van het rechtsgevolg is afhankelijk van de omstandigheden van het concrete geval Voorbeelden: art. 6:162 BW; art. 6:233, aanhef en sub (a) BW
Verbinden feiten en rechtsgevolgen niet op logische wijze aan elkaar - afweging is nodig; enerzijds/anderzijds Geven maatstaven om te bepalen welke feiten relevant zijn en welke niet Geven soms ook aan welke omstandigheden in de afweging móeten worden betrokken.
Open normen: drie typen Harde subregels Vuistregels Gezichtspunten
Algemene voorwaarden Onredelijk bezwarende bedingen Art. 6:233 sub a BW - gezichtspunten Art. 6:236 BW - harde subregel Art. 6:237 BW - vuistregel
Art. 6:233 sub (a) BW Een beding in algemene voorwaarden is vernietigbaar indien het, gelet op de aard en de overige inhoud van de overeenkomst, de wijze waarop de voorwaarden zijn tot stand gekomen, de wederzijds kenbare belangen van partijen en de overige omstandigheden van het geval, onredelijk bezwarend is voor de wederpartij.
Art. 6:236 BW Art. 6:236 BW is een harde subregel van de gezichtspuntennorm van art. 6:233 sub a BW.
Art. 6:237 BW Art. 6:237 BW geeft een vuistregel ten opzichte van de gezichtspuntennorm van art. 6:233 sub a BW.
Bunde/Erckens HR 17.12.1976, NJ 1977/241 (GJS) Hof Arnhem 09.11.1982, NJ 1987/714 HR 05.12.1986, NJ 1987/382 Hof Den Bosch 30.10.1989, NJ 1992/429
Bunde en Erckens sluiten een overeenkomst, maar gebruiken daarin een voor misverstand vatbare uitdrukking: belastingschade. Strijdvraag: Is er al dan niet een overeenkomst tot stand gekomen?
Gezichtspunten: a. betekenis uitdrukking ligt wel/niet meer voor de hand b. wel/niet gerechtvaardigde verwachting dat wederpartij technische betekenis van de uitdrukking ook kende c. wel/niet gerechtvaardigde verwachting dat wederpartij door deskundige over technische betekenis zou worden voorgelicht d. wel/niet ongerijmd resultaat van bepaalde uitleg in het licht van wat partijen met de overeenkomst beoogden
HR 05.11.1965 (Kelderluik), NJ 1966/136 Of en in hoeverre iemand die een situatie in het leven roept die voor anderen bij het nietinachtnemen van de vereiste oplettendheid en voorzichtigheid gevaarlijk is, rekening moet houden met de mogelijkheid dat die oplettendheid en voorzichtigheid niet zullen worden betracht, en met het oog daarop bepaalde veiligheidsmaatregelen moet treffen, is afhankelijk van de omstandigheden van het gegeven geval.
Gezichtspunten: 1. Mate van waarschijnlijkheid van onoplettendheid en onvoorzichtigheid 2. Grootte van kans op een ongeval 3. Ernst van de (mogelijke) gevolgen 4. Mate van bezwaarlijkheid van veiligheidsmaatregelen
Waarschuwing of hulp Vier voorwaarden: (a) iemand beschikt over concrete kennis van een gevaarlijke situatie, des dat concrete derden worden bedreigd met ernstige schade (letsel of dood); (b) hij beschikt over de mogelijkheid (kunde) om de gevaarlijke situatie te vermijden of te beëindigen;
(c) de bezwaarlijkheid van te nemen maatregelen weegt minder zwaar dan de daarmee mogelijke vermijding of beëindiging van het dreigende risico; (d) hij is zich ervan bewust dat de ander niet beschikt over die kennis (van het ernstige risico) of kunde (om zichzelf te redden), en daarover evenmin kan beschikken. Zie: C.C. van Dam, Aansprakelijkheidsrecht, Den Haag: Bju 2000, nr 1606.
Pauze (20 minuten) Toespitsing op aansprakelijkheid voor nalaten toezichthouder door David de Knijff