Aansprakelijkheid in de techniek. mr. K.E.G.H. (Klaas) van der Kolk

Transcriptie

1 Aansprakelijkheid in de techniek mr. K.E.G.H. (Klaas) van der Kolk 1

2 Inhoud aansprakelijkheid in de techniek Intro O.o.t.b. (out of the box) Doel seminar NEN 3140 Keten Overeenkomsten Rollen Aansprakelijkheid Schade Toerekenbaar De nieuwe techniek 2

3 O.o.t.b. 3

4 Schade Letselschade Jongen valt met skateboard over de kabel. Wie is aansprakelijk? De auto eigenaar. Maar wie moet betalen? A. De WAM (wet aansprakelijkheid motorvoertuigen) verzekeraar of; B. De aansprakelijkheidsverzekeraar van de eigenaar van de auto. Ad a. Levert de kabel een; - Verkeersrisico of; - Een bezitsrisico op. De WAM heeft de schade vergoed! 4

5 Doel Helderheid omtrent de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid in de techniek vanuit juridische perspectief en de NEN

6 NEN 3140 De NEN 3140 is geen wet, maar wel een best practice. Het is een publiekrechtelijke algemeen geldende norm. In het Engels vertaald met standaard. 6

7 NEN 3140 Het verantwoord laten beheren van elektrische installaties en elektrische arbeidsmiddelen en het veilig (laten) verrichten van elektrotechnische werkzaamheden. De norm beschermt? Wat is er civielrechtelijk en strafrechtelijk bepaald. 7

8 Keten - Wie doet wat met wie? - Wie vervult welke rol? - Van offerte tot opdracht. - Wat staat er in de offerte? - Is die specifiek genoeg? - De algemene voorwaarden - De battle of forms. - Welke voorwaarden gelden? 8

9 Rollen - Opdrachtgever/opdrachtnemer. - Aanneming van werk - Werkgever/werknemer. - Arbeidsovereenkomst - Slachtoffer/dader. - Onrechtmatig handelen - Het Burgerlijk Wetboek. - Verbintenis uit de wet/overeenkomst - De NEN Belemmering of bescherming 9

10 Aansprakelijkheid - Vanuit welke perspectief - Vanuit de wet of vanuit de overeenkomst? - Onrechtmatige daad - Contract / Wanprestatie - Vermogensschade of Lichamelijk letsel - Civiel recht of Strafrecht - Opzet of schuld. Verwijtbaarheid - Toerekenbaar? 10

11 Keten Van offerte tot opdracht. De algemene voorwaarden. - Voor consumenten - Voor zakelijke klanten (reflexwerking) Uitsluiten van aansprakelijkheid? 11

12 Keten In de algemene voorwaarden kan men al de uitsluiting van de algemene voorwaarden van de opdrachtgever opnemen. Maar het mag niet onredelijk bezwarend zijn Algemene voorwaarden zijn vaak van toepassing. De voorwaarden worden soms erg eenzijdig geformuleerd, maar onderhandeling is mogelijk. Voor een kleine partij geldt: negen van de tien keer kan er niet over onderhandeld worden. Vandaar dat de wet zegt dat onredelijk bezwarende voorwaarden vernietigbaar zijn. 12

13 Keten Wat zegt de wet artikel 6:233a BW: Een beding in algemene voorwaarden is vernietigbaar indien het, gelet op de aard en de overige inhoud van de overeenkomst, de wijze waarop de voorwaarden zijn tot stand gekomen, de wederzijds kenbare belangen van partijen en de overige omstandigheden van het geval, onredelijk bezwarend is voor de wederpartij. Is een bepaling nu vernietigbaar? 13

14 Rollen Wie heeft met wie een overeenkomst/verbintenis. De ZZP er; Als opdrachtnemer of opdrachtgever. Opdrachtgever met opdrachtnemer. Aanneming van werk. Dus het aannemen van werk voor het plaatsen van een product of het uitvoeren van een controle of inspectie. Er is sprake van stoffelijke werkzaamheden Werkgever met werknemer Arbeidsovereenkomst. Een gezagsverhouding. 14

15 Casus Inspectiebedrijf Pietersen BV. Inspecteert een vernieuwd schakelsysteem en verdeelinrichting aan bij mevrouw Bos in opdracht van Woningbouwvereniging Rustig Wonen. De werkzaamheden worden verricht door Andre (wn), die jarenlange ervaring heeft met inspecteren van zulk soort systemen. Door een onjuiste handelingen van Andre ontstaat er schade door kortsluiting. De meterkast vat vlam. Het kan snel worden geblust maar er is wel degelijk schade. Tot overmaat van ramp ontstond er ook een vlamboog waarbij Andre lichamelijk letsel oploopt. 15

16 Rollen 16

17 Rollen Bij wie kan mevrouw Bos terecht om de schade te verhalen. Is de werkgever (opdrachtnemer) of de werknemer aansprakelijk? - Artikel 6:170 en 6:171 aansprakelijkheid voor ondergeschikten. Is de opdrachtgever aansprakelijk? - Artikel 7:658 lid 4. Aansprakelijkheid voor schade? Wat zegt de norm: Art NEN

18 Rollen Art NEN Wie is verantwoordelijk voor de veiligheid? Worden werkzaamheden uitgevoerd op grond van een overeenkomst tot het verrichten van werkzaamheden of een uitbesteding dan ligt de verantwoordelijkheid bij de aannemende partij TENZIJ dit nadrukkelijk schriftelijk wordt uitgesloten. Personen die worden ingeleend, zoals uitzendkrachten, verrichten hun werk onder leiding van een organisatie waarmee ze geen arbeidsovereenkomst hebben. Deze organisatie is verantwoordelijk voor de elektrotechnische veiligheid bij werkzaamheden van de ingeleende personen. 18

19 Rollen Heeft de opdrachtgever verplichtingen? Is men aansprakelijk voor een niet ondergeschikte? Artikel 7:658 BW Goed werkgeverschap? Art 6:170 en 6:171 BW & artikel 7:611 BW e.v. 19

20 Aansprakelijkheid De analyse: De bewoner kan zowel de opdrachtgever, dus de woningbouw als de opdrachtnemer aansprakelijk stellen voor de schade. Er is sprake van een onrechtmatige daad. - schade, - oorzakelijk verband, - in strijd met het recht - (en de maatschappelijk betamelijkheid) - toerekenbaarheid en, - relativiteit. Er moet wel bewijs worden geleverd. 20

21 Aansprakelijkheid Maar dan; Heeft de inspecteur zich gehouden aan het contract/ NORM/de wet. Heeft de opdrachtgever/nemer zich gehouden aan de contract/norm/de wet. Wat wordt er verwacht van werknemer en werkgever? Is het toerekenbaar? Is het gedrag verwijtbaar? 21

22 Aansprakelijkheid Wat is toerekenbaar? Om succesvol een vordering op grond van een onrechtmatige daad in te kunnen stellen, moet de onrechtmatige daad toerekenbaar aan de dader zijn, ingevolge artikel 6:162 lid 3 Burgerlijk Wetboek. Toerekenbaarheid is onder te verdelen in twee rubrieken. De dader kan onder beiden rubrieken vallen, maar één rubriek is voldoende. Indien zij is te wijten aan de dader zijn schuld; of Indien zij is te wijten aan een oorzaak die krachtens de wet of verkeersopvatting voor de rekening van de dader komt 22

23 Aansprakelijkheid Is het gedrag verwijtbaar? Geen straf zonder schuld. Men kan verantwoordelijk zijn voor de bedrijfsvoering van de elektrische installaties. Dat is zeer breed. Vraag: kan men er iets aan doen. Zijn al de voorschriften in acht genomen? NEN 4.2 (NEN 3140: 2011) Personen betrokken bij werkzaamheden moeten zich houden aan eisen, regels en instructies. 23

24 Aansprakelijkheid Stel: Indien door het onjuist inspecteren van de verdeelinrichting mevrouw Bos een schok krijgt en zwaar lichamelijk letsel oploopt met de dood ten gevolg, wat dan? Strafrecht; dood door schuld? Privaatrecht; immateriële schade bij nabestaanden? 24

25 Aansprakelijkheid Wat kan de Norm voor een betekenis hebben. Relativiteitsbeginsel: (Artikel 6:163 Burgerlijk Wetboek) Geen verplichting tot schadevergoeding bestaat, wanneer de geschonden norm niet strekt tot bescherming tegen de schade zoals benadeelde heeft gelden. 25

26 Aansprakelijkheid Dreekegmo: Een verplichting tot schadevergoeding bestaat indien de geschonden norm wel strekt ter bescherming van degene die schade heeft geleden. 26

27 Aansprakelijkheid Wie is wanneer aansprakelijk voor schade. Op grond van de wet: Het burgerlijk wetboek artikel 6:162. Het niet houden aan de NEN NORM Op grond van de overeenkomst: Wat is er contractueel afgesproken? - wanprestatie. (artikel 6:74 BW) - Schade - Toerekenbare tekortkoming in de nakoming van de verbintenis. 27

28 Aansprakelijkheid Is Andre aansprakelijk voor zijn gedrag? Bij wie is het mogelijk om in rechte verhaal te halen van de geleden schade - Heeft Andre zich aan de norm gehouden? - Heeft zijn werkgever zich gehouden aan de norm? - Heeft de opdrachtgever zich gehouden aan de norm? 28

29 Aansprakelijkheid (Boxtel) 29

30 Aansprakelijkheid Houding: Is er een juiste veiligheidscultuur, een veiligheidsbeleid? Heeft de werkgever voldaan aan zijn verplichtingen? Actief; heeft hij iets gedaan om het te voorkomen (cursussen, kleding, faciliteiten etc) Passief; het actief doen nalaten, niets doen!!! Plichtsverzakend gedrag Zeer verwijtbaar!!! 30

31 Aansprakelijkheid Schade kan verhaald worden bij de werknemer: - Opzettelijk handelen; - Bewust roekeloos handelen. Heeft men er alles aan gedaan om de schade te voorkomen? Heeft men de kans op de koop toegenomen dat het allemaal wel goed zou komen? Nalatig handelen is verwijtbaar handelen. Een niet leek weet dat hij een grotere mate van verantwoordelijkheid draagt. Door opzet of bewust roekeloos = hoofdelijk aansprakelijk. 31

32 Aansprakelijkheid Vermogensschade of immateriële schade Bij vermogensschade artikel 6:96 BW Immateriële schade ook artikel 6:96 BW of wellicht dood door schuld artikel 307 Sr. Beschermt de norm? 32

33 Aansprakelijkheid Heeft de werkgever, de opdrachtgever (opdrachtnemer) er alles aan gedaan om veilig te werken, zodat voldaan is aan de NORM? - VGA; - Vergunningen in orde, ontheffingen; - Checklisten; - Toolbox meetings; - Risico inventarisatie; - Etc.. Maar; u bent altijd zelf degene die wel of niet de handeling verricht!! 33

34 Aansprakelijkheid (en de nieuwe techniek). 34

35 Aansprakelijkheid (en de nieuwe techniek). Wie is aansprakelijk voor de nieuwe techniek? Zelfrijdende auto s. Nano technologie Doorlicht apparatuur Cyborg, half mens half machine? Drones 35

36 Aansprakelijkheid (en de nieuwe techniek) De toekomst: De NEN norm werkt beschermend. Er zullen nieuwe ontwikkelingen en uitspraken komen over wie wanneer aansprakelijk kan worden gehouden voor de nieuwe technologische ontwikkelingen. Maar: indien men zich houdt aan de huidige geldende normen zal men nimmer aansprakelijk kunnen worden gehouden voor de gelden schade. 36

37 Verantwoordelijk & Aansprakelijk Verantwoordelijk voor uw handelen bent u altijd. Aansprakelijk, dat is maar de vraag en ook afhankelijk van de geschonden norm. En daar speelt u zelf een zeer grote rol in! 37

38 Vragen? Hartelijk dank Contactgevens: Nova Juridica Van Hasseltstraat DK Kampen 38