Plan van Aanpak Woninginbraak 2013-2014 Politie OM Bestuur Juni 2013
Inhoudsopgave Inleiding 3 Probleembeschrijving 4 Taken en verantwoordelijkheden 8 Verantwoording en sturing 10 Maatregelenmatrix 11 2
Inleiding Algemeen Het aantal diefstal/inbraak woning (hierna: woninginbraken) in de eenheid Amsterdam is in de afgelopen jaren fors gestegen. In 2012 ligt het aantal woninginbraken (6.490) aanzienlijk hoger dan in 2008 (5.498). Een onwenselijke situatie gezien de enorme impact die een woninginbraak heeft op het slachtoffer en diens directe omgeving. Vanwege deze enorme impact en de stijging van het aantal woninginbraken is het delict woninginbraak benoemd als High Impact Crime (HIC). Landelijk heeft de Minister van Veiligheid en Justitie bepaald dat in 2014 de verdachtenratio HIC moet zijn gestegen met 25% (t.o.v. peiljaar 2009). 1 In het Regionaal Veiligheidsplan 2012-2014 (RVP) is eveneens prioriteit toegekend aan de aanpak van woninginbraken. Hierbij is de volgende doelstelling geformuleerd: Deze inzet wordt gecontinueerd en waar nodig uitgebreid om de daling van de misdrijven door te zetten en terug te brengen naar maximaal 5.773 misdrijven in 2014. Voor het behalen van deze doelstelling is een uiterste inspanning van alle partners noodzakelijk. Hierbij concentreert de gemeenschappelijke inzet zich op de gebieden waar het inbraakrisico hoog ligt of de afgelopen jaren sterk is toegenomen De gemeente Amsterdam, het Openbaar Ministerie (OM) en de politie in de eenheid Amsterdam zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het behalen van deze doelstelling. Er is echter niet concreet uitgewerkt hoe deze doelstelling behaald dient te worden en wie waarvoor verantwoordelijk is. Om hier invulling aan te geven is dit actieplan opgesteld. Doel actieplan Het actieplan bevat een vertaling van de doelstelling het terugdringen van het aantal misdrijven woninginbraak naar maximaal 5.773 in 2014 - voor de ketenpartners. Hiervoor wordt stilgestaan bij de taken en verantwoordelijkheden die de gemeente/stadsdelen, het OM en de politie hebben als het gaat om de aanpak van woninginbraken. Daarna volgt een beschrijving van maatregelen en acties die door ketenpartners zullen worden uitgevoerd of al worden uitgevoerd om deze doelstelling te realiseren. De maatregelen zien o.a. op het vergroten van de pakkans en het voorkomen van het slachtofferschap door middel van preventie. De beschreven acties/maatregelen zijn niet limitatief. Gedurende de uitvoering van het actieplan kunnen acties en maatregelen worden bijgesteld of aangevuld. Relatie Top600 Een van de doelen van de aanpak Top600 is het verminderen van de huidige omvang van high impact delicten door een integrale persoongsgebonden aanpak van Top600-personen. In dit actieplan worden aanvullend op de persoonsgebonden aanpak specifieke maatregelen benoemd die gericht zijn op het delict woninginbraak. 1 Landelijke politie prioriteiten 2011-2014 3
Probleembeschrijving Hieronder volgt een beschrijving van de aard en omvang van het delict diefstal/inbraak woning in de eenheid Amsterdam. Definitie Diefstal/inbraak woning Woninginbraak wordt onderscheiden in vier categorieën: Gekwalificeerde diefstal in/uit woning Diefstal in/uit woning Gekwalificeerde diefstal met geweld in/uit woning Diefstal met geweld in/uit woning Met gekwalificeerde diefstal wordt bedoeld dat er sprake is van strafverzwarende omstandigheden, bijvoorbeeld diefstal uit een woning in de nachtelijke uren of diefstal uit woning waarbij er sprake is van braakschade. Hoewel een woninginbraak en een woningoverval overeenkomsten hebben, valt een woningoverval niet onder de definitie woninginbraak. De aanpak van woningovervallen maakt onderdeel uit van de aanpak overvallen. Aantal misdrijven 2 In tabel I is een overzicht opgenomen van het aantal misdrijven woninginbraak in de gemeenten in de eenheid Amsterdam. In tabel II is een overzicht opgenomen van het aantal misdrijven in de stadsdelen van de gemeente Amsterdam. Zoals gezegd is het aantal woninginbraken in de afgelopen 5 jaar in de eenheid Amsterdam sterk toegenomen. Tabel I: Aantal misdrijven diefstal/inbraak woning per gemeente in de eenheid Amsterdam Aantal misdrijven 2008 2009 2010 2011 2012 Gemeente Aalsmeer 82 73 106 105 145 Gemeente Amstelveen 441 462 822 713 535 Gemeente Amsterdam 4.596 5.350 5.663 5.384 5.888 Gemeente Diemen 171 253 202 142 113 Gemeente OuderAmstel 140 92 84 106 83 Gemeente Uithoorn 68 95 115 139 176 Totaal l gemeenten 5.498 6.325 6.992 6.589 6.940 2 Per 1 januari 2013 worden veiligheidscijfers gemonitord via het aantal misdrijven en niet meer het aantal aangiften. 4
Tabel II: Aantal misdrijven diefstal/inbraak woning gemeente Amsterdam per stadsdeel Aantal misdrijven 2008 2009 2010 2011 2012 Stadsdeel centrum 616 470 646 600 694 Stadsdeel Nieuw West 911 1.330 1.306 1.211 1.533 Stadsdeel Noord 358 481 805 699 821 Stadsdeel Oost 641 579 721 715 666 Stadsdeel West 941 1.134 1.092 1.012 1.112 Stadsdeel Zuid 615 840 673 629 588 Westpoort 3 5 3 3 2 Stadsdeel Zuidoost 511 511 482 515 472 Totaal gemeente Amsterdam 4.596 5.350 5.728 5.384 5.888 Aantal verdachten Het aantal aangehouden verdachten is in de afgelopen 5 jaar gestegen. Ondanks de stijging van het aantal woninginbraken is het aantal aangehouden verdachten in verhouding meer gestegen. Hoewel de pakkans voor woninginbraak altijd klein is geweest, betekent dit dat de pakkans in de afgelopen jaren wel is toegenomen. In 2012 is er echter weer sprake van een daling van het aantal aangehouden verdachten. Tabel III Aantal aangehouden verdachten woninginbraak in de eenheid Amsterdam Jaartal 2008 2009 2010 2011 2012 Aantal aanhoudingen 416 511 618 663 616 Dader en dadergroepen Omdat het aantal aangehouden woninginbrekers op totaal aantal woninginbraken klein is, is moeilijk om steekhoudende uitspraken te doen over daderkenmerken. Desondanks blijkt uit onderzoek dat vier typen woninginbrekers worden onderscheiden: 3 Gelegenheidinbrekers Professionele inbrekers De inbrekersbende Rondtrekkende dadergroepen 80% van de woninginbraken wordt gepleegd door gelegenheidsinbrekers; de overige 20 % door professionele inbrekers en bendes. Georganiseerde woninginbraak wordt vaak uitgevoerd door bendes die regio overschrijdend of nationaal opereren en door rondtrekkende dadergroepen (voornamelijk afkomstig uit Oost-Europa) die internationaal actief zijn. Als specifiek wordt gekeken naar de daderkenmerken van verdachten (analyse van 481 unieke verdachten woninginbraak) in de eenheid Amsterdam dan blijkt dat: 4 Verreweg de meeste verdachten mannen zijn (94%) 16% minderjarig is en 60 % onder de 25 jaar is Verdachten meestal woonachtig zijn in Amsterdam 3 Handel, C. van den, Nauta, O., Soomeren, P. van & Amersfoort, P. van (2009). Hoe doen ze het toch? Modus operandi Woninginbraak (Eindrapportage.) Amsterdam: DSP-groep BV. 4 Melhbaum, S. en Weele, W. van de (april 2011). Gepakt en gestraft? Een onderzoek naar de kenmerken en afhandeling van woninginbraakverdachten. Politie-eenheid Amsterdam: DRI Bureau Centrale Informatie Organisatie 5
De meeste verdachten in district West wonen 20% geen bekend woonadres heeft Herhaald slachtofferschap en risicobesmetting Kenmerkend voor het delict woninginbraak in vergelijking met andere high-impact delicten is dat er sprake is van een verhoogde kans op herhaald slachtofferschap en risicobesmetting. Dat wil zeggen dat de bewoner van een woning waar is ingebroken een aanzienlijke kans maakt dat er hetzelfde jaar nog een keer wordt ingebroken. Bewoners van woningen rondom de door inbraak getroffen woning lopen een verhoogde kans dat er binnen korte tijd óók wordt ingebroken. Door middel van preventie kan er veel worden gedaan om herhaald slachtofferschap en risicobesmetting te voorkomen. Inbraakrisico Het inbraakrisico wordt berekend door het aantal aangiften te delen door het aantal woningen maal 100. Voor de eenheid Amsterdam geldt dat het inbraakrisico de afgelopen jaren rond de 1,35% schommelt. In 2007 was het percentage echter lager namelijk 1,18%. Het landelijke inbraakrisico lag in 2011 op 1,20%. 5 Tabel IV: Inbraakrisico in de eenheid Amsterdam Inbraakrisico 2009 2010 2011 Amsterdam 1,36% 1,41% 1,32% Diemen 2,52% 1.93% 1,37% Ouder-Amstel 1,66% 1,43% 1,80% Amstelveen 1,16% 2,02% 1,72% Aalsmeer 0,65% 0,91% 0,96% Uithoorn 0,80% 0,89% 1,02% Totaal 1,35% 1,46% 1,35% Preventieve voorzieningen tegen woninginbraak Woningeigenaren hebben een eigen verantwoordelijkheid om te voorkomen dat men slachtoffer wordt van een woninginbraak. Ook bijvoorbeeld woningcorporaties en verzekeraars kunnen hierin een rol spelen. Door het nemen van preventieve voorzieningen ook wel target hardening genoemd kan het een inbreker worden bemoeilijkt om een woning binnen te dringen. Zonder preventievoorzieningen is er een tien keer hogere kans dat in een woning ingebroken wordt. Uit de Veiligheidsmonitor van 2012 blijkt echter dat de aanwezigheid van preventie voorzieningen tegen woninginbraak in de eenheid Amsterdam aanzienlijk lager ligt dan het landelijke gemiddelde (zie tabel V). Uit cijfers van de Veiligheidsmonior van 2011 blijkt dat het gebruik van deze voorzieningen ook lager ligt dan het landelijke gemiddelde (zie tabel VI). 5 Bron: aantal aangiften land 2010 en 2011 is de landelijke Gidskubus o.b.v. landelijke definitie aangifte 6
Tabel V: Aanwezigheid van preventieve maatregelen atregelen tegen criminaliteit (Veiligheidsmonitor 2012) Extra veiligheidsloten (Rol)luiken voor ramen Buitenverlichting Alarminstallatie in huis Amsterdam- 57,9% 9,1% 51,8% 9,4% Amstelland Landelijk 67,5% 18,7% 77,3% 13,0% Tabel VI: V Gebruik van preventieve entieve voorzieningen tegen criminaliteit (Veiligheidsmonitor 2011) Extra veiligheidsloten (Rol)luiken voor ramen Buitenverlichting Alarminstallatie in huis Amsterdam- 47,6% 4,0% 48,2% 5,2% Amstelland Landelijk 59,8% 12,9% 59,3% 8,2% 7
Taken en verantwoordelijkheden 3.1 Algemeen Om het aantal woninginbraken terug te dringen is een goede samenwerking en gemeenschappelijke inzet van gemeente(n), stadsdelen, het OM en de politie nodig. Het is daarvoor belangrijk dat helder is wie welke taak en welke verantwoordelijkheid heeft als het gaat om de aanpak van woninginbraken. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen taken en verantwoordelijkheden op het gebied van: Preventie Toezicht Opsporing Vervolging Nazorg Voor de uitvoering van bepaalde taken is soms nauwe samenwerking nodig tussen verschillende partners. Vanuit praktisch oogpunt is een strikte scheiding tussen wie welke taak uitvoert niet wenselijk. Echter als een taak niet of onvoldoende wordt uitgevoerd is het belangrijk dat in het kader van de verantwoording en sturing duidelijk is welke ketenpartner hiervoor de verantwoordelijkheid draagt. Hieronder volgt daarom een korte beschrijving. 3.2 Preventie Om het aantal woninginbraken terug te dringen is het niet alleen nodig dat adequaat wordt opgetreden als een woninginbraak heeft plaatsgevonden, maar moeten vooral ook de nodige preventieve maatregelen worden genomen om woninginbraken te voorkomen of te bemoeilijken. De gemeente en stadsdelen voeren regie over het lokale veiligheidsbeleid en zijn in die rol verantwoordelijk voor de preventie tegen woninginbraken. De politie en het OM hebben in beginsel een signalerende en adviserende rol op het gebied van preventie. Zoals gezegd kunnen er binnen deze rolverdeling verschillende taken zijn de ketenpartners in nauwe samenwerking uitvoeren. Gedacht kan worden aan door een gemeente georganiseerde bewonersbijeenkomsten in samenwerking met de politie of een gezamenlijk communicatiestrategie. De sleutel bij het voorkomen van woninginbraken ligt voor een groot deel bij huiseigenaren (hieronder vallen ook woningcorporaties) en bewoners zelf. Een huiseigenaar is primair verantwoordelijk om zijn woning inbraakproof te maken. Ook de andere netwerkpartners zoals verzekeraars kunnen hierin een belangrijke bijdrage leveren. De focus van dit actieplan beperkt zich tot de verantwoordelijkheden van de ketenpartners en de acties en maatregelen die zij in dit kader dienen uit te voeren. Gemeenten en stadsdelen kunnen vanuit deze verantwoordelijkheid burgers stimuleren in hun bewustzijn en eigen mogelijkheden tot preventie. Dit ook in het kader van het Keurmerk Veilig Wonen. Uiteraard kan bij de uitvoering van deze acties en maatregelen de samenwerking worden gezocht met verschillende netwerkpartners, bijvoorbeeld woningcorporaties. 3.3 Toezicht Politietoezicht is onderdeel van de dagelijkse politietaak. Voor woninginbraken betekent dit dat de politie surveilleert op hotspots en hottimes om te voorkomen dat woninginbraken 8
plaatsvinden. Naast het surveilleren kan ook worden gedacht het houden van bepaalde politieacties bijvoorbeeld voertuigcontroles - op plekken waar het inbraakrisico hoog is. De uitvoering van deze taak gebeurt onder verantwoordelijkheid van de Burgemeester voor zover gaat om handhaving van de openbare orde en valt onder verantwoordelijkheid van het OM als het gaat om de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde. De gemeenten/stadsdelen beschikken over gemeentelijke toezichthouders en handhavers. Deze toezichthouders en handhavers kunnen een signalerende taak hebben richting de politie. In de gemeente Amstelveen is samengewerkt tussen gemeentelijke toezichthouders en de politie in het kader van de near repeat aanpak. Hierbij wordt de dagen nadat is ingebroken in een woning enkele dagen actief toezicht gehouden rondom deze woning. Bij verdere uitwerking van dit actieplan kan worden besloten over een verdergaande en structurele samenwerking tussen de gemeentelijke toezichthouders en handhavers en de politie. Deze samenwerking wordt - voor zover het woninginbraken betrekt - uitgevoerd onder de regie van de politie. 3.4 Opsporing De opsporing in het kader van woninginbraken is een strafrechtelijke taak van de politie. In concreto is opsporing gericht op het vinden van een verdachte, dan wel het vaststellen dat er (g)een strafbaar feit is gepleegd. Het OM heeft het gezag en de eindverantwoordelijkheid over de opsporing. 3.5 Vervolging De vervolging van een verdachte van een woninginbraak is een exclusieve taak en verantwoordelijkheid van het OM. 3.5 Nazorg Nazorg in het kader van woninginbraken is gericht op de personen die slachtoffer zijn van een woninginbraak. Partners zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de nazorg. Omdat nazorg een breed scala aan activiteiten kan omvatten, is het goed dat partners waar mogelijk samenwerken en elkaar versterken. Op dit moment maakt een nazorgbezoek door een wijkagent onderdeel uit van het proces van de afhandeling van een woninginbraak door de politie. Doel van dit nazorgbezoek is informeren naar de eventuele behoefte van slachtofferzorg, het terugkoppelen van de voortgang van het onderzoek en/of het verzamelen van aanvullende opsporingsinformatie. Tijdens dit nazorgboek kan de politie ook eventueel gerichte preventie adviezen geven. Hiervoor kan worden samengewerkt met de stadsdelen. 9
Verantwoording en sturing Verantwoording over de maatregelen en acties en de sturing hierop vindt plaats via de lijn op operationeel, tactisch en strategisch niveau: Operationeel niveau: de werkgroep Triangel geeft operationeel uitvoering aan het actieplan en stuurt bij als dit noodzakelijk is. In de werkgroep Triangel zitten vertegenwoordigers van de gemeente en de politie (het OM is agenda-lid). Daarnaast zijn in de werkgroep ook de stadsdelen vertegenwoordigd evenals de Amsterdamse federatie van woningcorporaties. Tactisch niveau: Het voorstel is om een ambtelijke stuurgroep HIC te organiseren om de voortgang van de acties en maatregelen te monitoren. Indien nodig vindt bijsturing plaats. De werkgroep Triangel is verantwoordelijk voor de voortgangsrapportage aan de ambtelijke stuurgroep HIC. De ambtelijke stuurgroep HIC is verantwoordelijk voor de jaarlijkse rapportage aan de driehoek. Strategisch niveau: 1x per jaar wordt gerapporteerd aan de Driehoek over de voortgang. Op basis van deze jaarrapportage wordt beoordeeld of de huidige aanpak wordt gecontinueerd of dat het actieplan moet worden bijgesteld. Driehoek Ambtelijke stuurgroep HIC Werkgroep Triangel 10
Maatregelenmatrix In dit hoofdstuk worden de maatregelen en acties op het gebied van preventie, toezicht, opsporing, vervolging, nazorg en communicatie concreet uitgewerkt. 1. Preventie Wat Regie door Partners Wanneer 1.1 Opstellen maatregelen voor de (preventieve) aanpak van woninginbraken waarbij o.m. wordt ingegaan op: Hospot- en modus operandi gericht uitvoeren van een buurtschouw Target hardening Slachtoffer gerichte preventie: bv. het organiseren preventieve bewonersbijeenkomsten en preventieve huiskamerbijeenkomsten voor risicogroepen Stadsdelen Gemeente, politie & woningcorporaties 2013 en 2014 1.2 Stimuleren van het fysiek aanpassen van woningen om woninginbraak tegen te gaan Gemeente/Dienst Wonen, Zorg en Samenleven Stadsdelen/ Woningcorporaties 2013 en 2014 1.3 Stimuleren toepassing van PKVWcertificering voor woningen, complexen, buurten en nieuwe bewoners. Nieuwbouw en renovatie van bestaande gebouwen vindt uitsluitend plaats o.b.v. van PKVW. Gemeente/Dienst Wonen, Zorg en Samenleven Stadsdelen/ Woningcorporaties 2013 en 2014 2. Toezicht Wat Regie door Partners Wanneer 2.1 Analyse van het delict woninginbraak waarbij o.a. wordt gekeken naar: pleegplaats, tijdstip, type woning (bouwjaar e.d.), verdachten, buit, modus operandi Politie Gemeente/DWZS Stadsdelen/OM Oktober/ september 2013 11
2.2 Gebiedscan: overzicht van hotspots en hottimes per buurt Politie n.v.t. 2x per maand voor gemeente/ stadsdelen 2.3 Donkere dagen offensief Politie Gemeente/ Stadsdelen/ OM Begin en eind 2013 en 2014 2.4 Uitvoeren van surveillance: Politie Behoeft nog Near repeat en Zichtbare en niet zichtbare nadere prospective surveillance op hotspots en uitwerking hotspot hottimes surveillance per Near repeat surveillance * 01-04-2013 Prospective hotspot gedurende 4 surveillance ** maanden 2.5 Politie-acties houden op hotspots tijdens hottimes: bv. een ANPR- of voertuigcontrole Politie n.v.t. 2013 en 2014 2.6 Uitkijken camerabeelden 151c op hotspots. Voeden CCTR met informatie, gerichte briefings in CCTR en rapportages over opvolging door politie van uitgekeken beelden 2.7 Inrichten van HIC-teams op districtsniveau 2.8 Persoonsgerichte aanpak meervoudige daders Politie/CCTR Gemeente n.v.t. Politie OM Per 1 juni 2013 Politie OM n.v.t. * Near repeat surveillance houdt in dat de politie direct extra inzet pleegt rondom de woning waar recent is ingebroken door middel van gerichte surveillance in een straal van 200 meter rondom de getroffen woning. Doel is om te voorkomen dat omwonenden ook slachtoffer worden van een woninginbraak. De aanwezigheid van de politie vergroot eveneens de alertheid en waakzaamheid van de bewoners. ** Bij prospective hotspotting wordt gebruikgemaakt van politiedata aangevuld met contextinformatie over locaties en omstandigheden (geografisch, tijd, enz.) om op die manier toekomstige woninginbraken beter te kunnen voorspellen. Op basis hiervan kan worden bepaald waar en wanneer bepaalde inzet het meest zinvol zal zijn om inbraken te voorkomen maar ook de kans te vergroten om personen op heterdaad aan te houden. De inzet van capaciteit kan dankzij deze methode op voorhand worden gepland. 3. Opsporing Wat Regie door Partners Wanneer 3.1 Aangiften worden direct op locatie opgenomen of op afspraak binnen 2 dagen *** Politie n.v.t. Per 01-01- 2013 12
3.2 Bij aangifte op locatie wordt meteen een technisch onderzoek uitgevoerd 3.3 Aangevers van woninginbraak krijgen binnen 14 dagen bericht over de voortgang van het politieonderzoek *** 3.4 Buurtonderzoek na elke woninginbraak 3.5 Aanwijzen OvJ HIC als aanspreekpunt voor (nog op te richten) HIC teams Politie n.v.t. n.v.t. Politie OM Per 01-01- 2013 Politie n.v.t. n.v.t. OM n.v.t. Per 01-06- 2013 3.6 In specifieke gevallen wordt OM Politie Continu beoordeeld of de DNA-afname van een verdachte woninginbraak voor de DNA-databank voorrang kan krijgen *** Deze afspraken vloeien voort uit het landelijke Dienstverleningsconcept van de politie (vastgesteld in het Landelijke kwartiermakeroverleg) waarin een aanzet wordt gemaakt voor de inrichting van de landelijke politiedienstverlening 4. Vervolging Wat Regie door Partners Wanneer 4.1 Het uitgangspunt bij een aangehouden verdachte is om deze voor te geleiden bij de rechter-commissaris. 4.2 Als sprake is van een verdachte wordt het slachtoffer geïnformeerd over de voortgang van de vervolging OM Politie Continu OM Politie Continu. 4.3 Bij het heenzenden van een verdachte wordt altijd overwogen of een locatieverbod in de schorsende voorwaarden kan worden opgenomen OM Politie Continu 13
5. Nazorg Wat Regie door Partners Wanneer 5.1 Nazorgbezoek van de wijkagent (binnen 7 dagen) Politie n.v.t. 5.2 Slachtoffer gericht preventie advies Stadsdelen Politie n.v.t. 5.3 Zorg dragen voor de doorgifte van gegevens slachtoffers aan Slachtofferhulp Nederland Politie SHNL n.v.t. 6. Communicatie Wat Regie door Partners Wanneer 1.1 Opstellen integraal communicatieplan door de taskforce communicatie, waarin o.m. benutten van diverse kanalen om informatie over woninginbraken te verspreiden onder burgers (bv. via www.hoeveiligismijnwijk.nl); aanmelden voor burgernet, meld misdaad anoniem, stimuleren gebruik 112, aandacht in de week van de veiligheid voor woninginbraak. Politie/Bestuur/OM woningcorporaties Te ontwikkelen door de taskforce communicatie 1.2. Benutten van diverse kanalen om informatie met betrekking tot de aanpak van woninginbraak te verspreiden onder medewerkers van de betreffende organisaties (website, ledenbrief, publicatie in magazines etc.) Politie/Bestuur/OM woningcorporaties n.v.t. 14