KLEINE FLEXIBILITEIT PC 112 SOCIAAL Om vooraf gekende piekperioden op te vangen kan de werkgever een beroep doen op de zogenaamde kleine flexibiliteit. Deze piekperioden kunnen zowel seizoens- als marktgebonden zijn. In het paritair comité voor het garagebedrijf (het PC 112) zijn de piekperioden bijvoorbeeld de zomer- en winterbandenwisseling in de bandencentrales. Met dit systeem kan de werkgever de arbeidsduur en het arbeidsrooster van zijn personeel aanpassen aan de werkingsbehoeften van zijn onderneming. Hieronder een bevattelijk overzicht dat rekening houdt met de specifieke sectorale bepalingen die gelden voor arbeiders en bedienden. Avenue Jules Bordetlaan 164, 1140 Brussel Bruxelles T 02 778 62 00 F 02 778 62 22 traxio.be
- 1 -
- 2 - De redactie van de publicaties van FEDERAUTO vzw gebeurt steeds met de grootste zorg. Toch kan FEDERAUTO vzw niet aansprakelijk gesteld worden voor de actualiteit, de juistheid, de volledigheid en de kwaliteit van de inhoud van haar publicaties. Onderhavig model is louter informatief en betreft op geen enkele manier de particuliere situatie van een natuurlijke of rechtspersoon en dient bijgevolg niet als de vervanging van een professioneel advies. De gebruiker van onderhavig model doet uitdrukkelijk afstand van de mogelijkheid om FEDERAUTO vzw, haar uitgevers of de auteur van de tekst, aansprakelijk te stellen voor de actualiteit, de juistheid, de volledigheid en de kwaliteit van de inhoud van dit model. Conform de nationale en internationale bepalingen betreffende intellectuele eigendom is dit werk beschermd en mag het niet verspreid worden zonder schriftelijk akkoord van FEDERAUTO vzw, haar uitgevers en de auteur van de tekst. Elk gebruik met winstoogmerk is strikt verboden.
- 3 -
- 4 - INHOUDSTAFEL KLEINE FLEXIBILITEIT VOOR ARBEIDERS... - 5 - Pro en contra... - 5 - Uitbetaling loon... - 6 - Modaliteiten... - 6 - Uiterlijk op 31 december van het voorgaande kalenderjaar... - 6 - Tijdens het kalenderjaar... - 7 - Uiterlijk op 30 juni van het kalenderjaar... - 7 - KLEINE FLEXIBILITEIT VOOR BEDIENDEN... - 8 - Pro en contra... - 8 - Uitbetaling loon... - 8 - Modaliteiten... - 9 - Bepaling van de piek- en dalperioden... - 9 - Wijziging van het arbeidsreglement en mededeling ervan... - 9 - Bij toepassing van de flexibele uurroosters... - 9 - MODEL... - 10 - Flexibele arbeidsregeling vast werkrooster*... - 11 - Flexibele arbeidsregeling cyclisch werkrooster*... - 12 - Flexibele arbeidsregeling variabel werkrooster*... - 13 - Flexibele arbeidsregeling variabel werkrooster met cyclisch karakter*... - 13 - BIJKOMENDE NUTTIGE INFORMATIE... - 14 - NUTTIGE CONTACTGEGEVENS... - 14 - Voorzitter Paritair Comité voor het garagebedrijf (PC 112)... - 14 - Voorzitster Aanvullend Paritair Comité voor de Bedienden (APCB 200)... - 14 - Traxio vzw... - 14 -
- 5 - KLEINE FLEXIBILITEIT VOOR ARBEIDERS Pro en contra Voordelen Kleine flexibiliteit is interessant om het hoofd te kunnen bieden aan een te voorziene toename van het werk tijdens sommige perioden van het jaar door het invoeren van piekroosters, die gecompenseerd worden met dalroosters in perioden met minder werk. De toegelaten afwijking, op voorwaarde dat de gemiddelde wekelijkse arbeidsduur van 38 uur, over een periode van een jaar, niet wordt overschreden 1 : - 2 uur per dag naar boven of naar onder met een absoluut maximum van 9 uur per dag; - 5 uur per week naar boven of naar onder met een absoluut maximum van 45 uur per week 2. Naast die extra uitzondering op de maximale arbeidsduur is het systeem geliefd bij werkgevers omdat de uren die boven de normale dag- en weekgrenzen, maar binnen de hierboven omschreven toegelaten afwijking gepresteerd worden, geen aanleiding geven tot compensaties via overloon. Het principe zelf van de invoering van de regeling werd reeds overeengekomen door een sectorale collectieve arbeidsovereenkomst. Nadelen Kleine flexibiliteit is beperkt: - het aantal uren afwijking op weekbasis is beperkt tot 5 uur. Zijn de piekperioden zo druk dat er een behoefte is die groter is dan 5 uur per week, dan is de kleine flexibiliteit geen oplossing; - sectoraal is overeengekomen dat de arbeidsperioden tijdens de welke de wekelijkse arbeidsduur (38 uur) mag worden overschreden, worden bepaald met een maximum van 60 arbeidsdagen per jaar 3. De uren die boven de gewone arbeidsduurgrenzen worden verricht, dienen gerecupereerd te worden in de loop van het lopende kalenderjaar, echter binnen de grenzen die hierboven omschreven werden 4. Opgelet! De bovenstaande teller moet worden verhoogd met eventuele periode(n) van buitengewone vermeerdering van werk. Dit impliceert dat de totale duur van de perioden met buitengewone vermeerdering van werk en kleine flexibiliteit samen 60 werkdagen per jaar en per arbeider niet mag overschrijden. De uren die gepresteerd worden binnen het raam van een buitengewone vermeerdering van werk worden binnen de drie kalendermaanden gerecupereerd 5. De schommelingen moeten vooraf worden ingeschat: - ten minste 7 dagen voordat het arbeidsrooster van kracht wordt, moet de vervanging van een normaal (of een flexibel) door een (ander) flexibel uurrooster aan de werknemers worden meegedeeld door aanplakking 6. Worden achteraf meer uren gepresteerd dan uitgehangen, dan zijn dit overuren; 1 Art. 3 CAO flexibiliteit 9 oktober 2015. 2 Art. 4, 2 en 3 CAO flexibiliteit 9 oktober 2015. 3 Art. 4, 4 CAO flexibiliteit 9 oktober 2015. 4 Art. 4, 4 CAO flexibiliteit 9 oktober 2015. 5 Art. 5 CAO flexibiliteit 9 oktober 2015. 6 Art.14bis wet 8 april 1965 tot instelling van de arbeidsreglementen, BS 5 mei 1965.
- 6 - - sectoraal is overeengekomen dat de keuze van de piek- en de dalperioden dient te gebeuren uiterlijk op 31 december van het voorgaande kalenderjaar en eventueel kan bijgestuurd worden uiterlijk op 30 juni van het kalenderjaar 7 : o in de onderneming met een vakbondsafvaardiging is een collectieve arbeidsovereenkomst vereist over de piek- en de dalperioden en de roosters die kunnen ingevoerd worden 8 ; o in de ondernemingen met minder dan 50 werknemers en zonder vakbondsafvaardiging dient de aanpassing van het arbeidsreglement per aangetekend schrijven meegedeeld te worden aan de voorzitter van het paritair comité. Ten vroegste 30 dagen na deze mededeling kan het arbeidsreglement aangepast worden 9. In deze ondernemingen kan eventueel ook een collectieve arbeidsovereenkomst gesloten worden. - de conventionele gemiddelde wekelijkse arbeidsduur, over een periode van een jaar, zijnde 38 uur, mag niet overschreden worden. In een 38-urenweek mogen maximaal 1.976 uur gepresteerd worden (38 uur x 52 weken) 10. Inhaalrust en overloon zijn nog steeds mogelijk: de uren (als gevolg van een ongeval, een buitengewone toename van werk of een onverwachte noodzaak) die gepresteerd worden boven het flexibele arbeidsrooster (basisrooster of alternatief rooster) zijn overuren, die in voorkomend geval recht geven op inhaalrust en op overloon. Kleine flexibiliteit is enkel mogelijk voor voltijdse werknemers. Uitbetaling loon Gedurende de periode(n) dat de flexibele arbeidsroosters gelden, heeft de werknemer recht op de regelmatige betaling van het loon dat normaal verschuldigd is op basis van de gemiddelde wekelijkse arbeidsduur zonder dat rekening wordt gehouden met de flexibele regeling 11. Wat indien bij het beëindigen van de arbeidsovereenkomst of op het einde van de flexibiliseringsperiode zou blijken dat de werknemer meer of minder dan het gemiddelde heeft gepresteerd? De werknemer die minder gepresteerd heeft dan de gemiddelde arbeidsduur behoudt het uitbetaalde loon. Aan de werknemer die meer gepresteerd heeft dan de gemiddelde arbeidsduur dient de meerarbeid betaald te worden 12. Modaliteiten Uiterlijk op 31 december van het voorgaande kalenderjaar Bepaling van de piek- en dalperioden Uiterlijk op 31 december van het voorgaande kalenderjaar dienen de periode(n) gekozen te worden waarin men (een) piek- en dalrooster(s) wenst toe te passen. Deze voornemens worden verder geconcretiseerd in een ontwerp van collectieve arbeidsovereenkomst op ondernemingsniveau en/of ontwerp van aanpassing van het arbeidsreglement (zie model) en maken het voorwerp uit van sociaal overleg. 7 Art. 5, 5 CAO flexibiliteit 9 oktober 2015. 8 Art. 5, 6 CAO flexibiliteit 9 oktober 2015. 9 Art. 5, 7 CAO flexibiliteit 9 oktober 2015. 10 Art. 4, 1, eerste lid CAO flexibiliteit 9 oktober 2015. 11 Art. 9ter, eerste lid Loonbeschermingswet. 12 Art. 9ter, tweede en derde lid Loonbeschermingswet.
- 7 - Twee mogelijke scenario s: Onderneming met vakbondsafvaardiging Onderneming < 50 werknemers zonder vakbondsafvaardiging CAO over de piek- en de dalperioden en de piek- en dalroosters. Opsturen van een afschrift van de CAO naar de voorzitter van het PC 112 en het uithangen van dit afschrift in de onderneming. De bepalingen van voormelde CAO worden in het arbeidsreglement ingevoegd waarvan een afschrift tevens wordt opgestuurd naar de voorzitter van het PC 112. Het ontwerp van aanpassing van het AR wordt per aangetekend schrijven opgestuurd naar de voorzitter van het PC 112. Ten vroegste 30 dagen na deze mededeling kan de wijzigingsprocedure met betrekking tot het AR opgestart worden. OF CAO over de piek- en de dalperioden en de pieken dalroosters. Zonder wijzigingsprocedure worden de bepalingen van voormelde collectieve arbeidsovereenkomst in het AR ingevoegd. Opsturen van een afschrift van de CAO naar de voorzitter van het PC 112 en het uithangen van dit afschrift in de onderneming. De bepalingen van voormelde CAO worden in het arbeidsreglement ingevoegd waarvan een afschrift tevens wordt opgestuurd naar de voorzitter van het PC 112. Aanpassing en mededeling van het AR (zie model): binnen de 8 dagen nadat het AR van kracht wordt stuurt de werkgever een afschrift van het nieuwe AR naar 13 : - zijn werknemers, - de Inspectie der sociale wetten van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, en - naar de voorzitter van het PC 112. Tijdens het kalenderjaar Bij toepassing van de flexibele uurroosters De (het) alternatieve uurrooster(s) dien(t)(en) meegedeeld te worden aan de werknemers door aanplakking van een bericht op de arbeidsplaatsen ten minste 7 dagen voor het arbeidsrooster van kracht wordt 14.Dit bericht moet aangeplakt blijven zolang de alternatieve uurregeling van toepassing blijft. Het bericht wordt gedagtekend en ondertekend; het vermeldt de datum van inwerkingtreding van de aangeduide uurregeling alsmede de periode tijdens welke ze van toepassing is. Dit bericht moet bewaard worden tot 6 maanden na het einde van de periode gedurende welke de wekelijkse arbeidsduur gemiddeld moet worden nageleefd. Uiterlijk op 30 juni van het kalenderjaar De eerder bepaalde piek- en dalperiode(n) kan (kunnen) eventueel bijgestuurd worden uiterlijk op 30 juni van het kalenderjaar. Dit wil zeggen dat een nieuw ontwerp van CAO en/of aanpassing AR dient goedgekeurd te worden uiterlijk op 30 juni van het kalenderjaar. De daaropvolgende te respecteren modaliteiten zijn dezelfde als hierboven omschreven. 13 Art. 15, zevende lid wet 8 april 1965 tot instelling van de arbeidsreglementen, BS 5 mei 1965. 14 Art. 14bis wet 8 april 1965 tot instelling van de arbeidsreglementen, BS 5 mei 1965.
- 8 - KLEINE FLEXIBILITEIT VOOR BEDIENDEN Pro en contra Voordelen Dezelfde voordelen als hierboven vermeldt. Hieronder enkele specifieke bepalingen. Indien er een flexibele regeling van toepassing is op de arbeiders, is deze ook van toepassing op de technische bedienden 15. De toegelaten afwijking, op voorwaarde dat de gemiddelde wekelijkse arbeidsduur van 38 uur, over een periode van een jaar, niet wordt overschreden 16 : - 1 uur per dag naar boven of naar onder met een absoluut maximum van 9 uur per dag; - 5 uur per week naar boven of onder de normale wekelijkse arbeidsduur. Nadelen Dezelfde nadelen als hierboven vermeldt, behalve de sectorale bepalingen. Ook hier is een conventionele gemiddelde wekelijkse arbeidsduur, over een periode van een jaar, zijnde 38 uur, die niet mag overschreden worden. In een 38-urenweek mogen maximaal 1.976 uur gepresteerd worden (38 uur x 52 weken) 17. Indien niet alle werknemers van de onderneming of van een afdeling van de onderneming bij de invoering van nieuwe arbeidsregimes zijn betrokken, mag de inschakeling van de werknemers in die regimes slechts op vrijwillige basis gebeuren 18. Uitbetaling loon Zie hierboven. 15 Art. 3 CAO 29 september 1988 nieuwe arbeidsregimes, algemeen verbindend verklaard bij KB 16 februari 1989, BS 14 april 1989 (afgekort CAO 29 september 1988 nieuwe arbeidsregimes). 16 Art. 4 CAO 29 september 1988 nieuwe arbeidsregimes. 17 Art. 4 CAO 29 september 1988 nieuwe arbeidsregimes. 18 Art. 10.2 CAO 29 september 1988 nieuwe arbeidsregimes.
- 9 - Modaliteiten Bepaling van de piek- en dalperioden Twee scenario s Technische bedienden Niet-technische bedienden De kleine flexibiliteit die geldt voor arbeiders is ook van toepassing voor de technische bedienden. De bepaling van de periode(n) waarin men (een) piek- en dalrooster(s) wenst toe te passen en de opmaak van het ontwerp van aanpassing van het arbeidsreglement (zie model). Wijziging van het arbeidsreglement en mededeling ervan Aanpassing van het AR (zie model): binnen de 8 dagen nadat het AR van kracht wordt stuurt de werkgever een afschrift van het nieuwe arbeidsreglement naar 19 : - zijn werknemers, - de Inspectie der sociale wetten van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, en - naar de voorzitter van het APCB 200. Bij toepassing van de flexibele uurroosters De (het) alternatieve uurrooster(s) dien(t)(en) meegedeeld te worden aan de werknemers door aanplakking van een bericht op de arbeidsplaatsen ten minste 7 dagen voor het arbeidsrooster van kracht wordt. Dit bericht moet aangeplakt blijven zolang de alternatieve uurregeling van toepassing blijft. Het bericht wordt gedagtekend en ondertekend; het vermeldt de datum van inwerkingtreding van de aangeduide uurregeling alsmede de periode tijdens welke ze van toepassing is 20. Dit bericht moet bewaard worden tot 6 maanden na het einde van de periode gedurende welke de wekelijkse arbeidsduur gemiddeld moet worden nageleefd. 19 Art. 15, zevende lid wet 8 april 1965 tot instelling van de arbeidsreglementen, BS 5 mei 1965. 20 Art. 14bis wet 8 april 1965 tot instelling van de arbeidsreglementen, BS 5 mei 1965.
- 10 - MODEL Onderstaand artikel kan toegevoegd worden aan het bestaande arbeidsreglement. Art. - In toepassing van art. 20bis van de arbeidswet van 16 maart 1971, mogen flexibele werkroosters op jaarbasis in de onderneming worden ingevoerd. De invoering van dergelijke flexibele werkroosters werd opgenomen in een bijlage van onderhavig arbeidsreglement. De vervanging van een normaal werkrooster door een flexibel werkrooster moet aan de werknemers ten minste 7 dagen voor het van kracht worden ervan, worden meegedeeld. Dit gebeurt door het aanplakken van een bericht in de arbeidslokalen. Dit bericht moet gedateerd en ondertekend zijn. Het vermeldt de datum waarop het flexibele werkrooster van kracht wordt en de periode waarin het zal worden toegepast. Het bericht zal zolang worden aangeplakt als het werkrooster van kracht is. Bijlage De gemiddelde wekelijkse arbeidsduur is 38 uur per week, of 1.976 uren per jaar. De onderneming stelt een flexibele arbeidsregeling in van uren per week van tot en van uren per week van tot. Tijdens de andere weken wordt een normaal arbeidsrooster toegepast van 38 uur. In totaal zal de werknemer uren hebben gewerkt, wat het jaartotaal is voor een gemiddelde arbeidsduur van 28 uur. Voorbeeld - De gemiddelde wekelijkse arbeidsduur is 38 uur per week, of 1.976 uren per jaar. De onderneming stelt een flexibele regeling in van 43 uur per week gedurende 8 weken (mei en juni) en van 35u30 gedurende 16 weken (begin juli tot einde oktober). Tijdens de andere 28 weken wordt een normaal arbeidsrooster toegepast van 38 uur. In totaal zal de werknemer 344 uren (8 weken x 43 uren) + 568 uren (16 weken x 35u30) +1.064 uren (28 weken x 38 uren) hebben gewerkt, of 1.976 uren, wat het jaartotaal is voor een gemiddelde arbeidsduur van 38 uur 21. Deze flexibele arbeidsregeling is van toepassing op (omschrijving van de categorie van werknemers). De flexibele arbeidsweek is de flexibele arbeidstijdregeling die wordt georganiseerd onder de voorwaarden en binnen de grenzen die bepaald zijn in artikel 20bis van de arbeidswet van 16 maart 1971. Deze vorm van organisatie van de arbeidstijd is gericht op de normale dagelijkse en wekelijkse arbeidsduurgrenzen die opgenomen werden in onderhavig arbeidsreglement. In vergelijking met het in onderhavig arbeidsreglement vastgesteld normale uurrooster kan : - de dagelijkse arbeidsduur met maximaal uur worden vermeerderd of verminderd met een absoluut maximum van negen uren per dag ; - de wekelijkse arbeidsduur met maximaal vijf uur worden vermeerderd of verminderd. De onderstaande flexibele uurroosters worden toegepast (gebruik wat past*). 21 F. VERBRUGGE, Gids voor sociale reglementering, Kluwer, Mechelen, 2015, 408.
- 11 - Flexibele arbeidsregeling vast werkrooster* Piekrooster(s) maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag TOTAAL U/WEEK VOORMIDDAG NAMIDDAG TOTAAL VAN TOT VAN TOT Dagelijkse rustpauzes: van tot en van tot. Dalrooster(s) maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag TOTAAL U/WEEK VOORMIDDAG NAMIDDAG TOTAAL VAN TOT VAN TOT Dagelijkse rustpauzes: van tot en van tot.
- 12 - Flexibele arbeidsregeling cyclisch werkrooster* [De dagen en de uren waarop wordt gewerkt worden in een vaste volgorde herhaald.] WEEK 1 (piek- of dalrooster) maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag TOTAAL U/WEEK VOORMIDDAG NAMIDDAG TOTAAL VAN TOT VAN TOT Dagelijkse rustpauzes: van tot en van tot. WEEK 2 (piek- of dalrooster) maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag TOTAAL U/WEEK VOORMIDDAG NAMIDDAG TOTAAL VAN TOT VAN TOT Dagelijkse rustpauzes: van tot en van tot. WEEK (piek- of dalrooster) maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag TOTAAL U/WEEK VOORMIDDAG NAMIDDAG TOTAAL VAN TOT VAN TOT Dagelijkse rustpauzes: van tot en van tot.
- 13 - Flexibele arbeidsregeling variabel werkrooster* De dagen en uren waarop wordt gewerkt mogen elke week veranderen, maar in vergelijking met het in onderhavig arbeidsreglement vastgesteld normale uurrooster kan: - de dagelijkse arbeidsduur met maximaal uur worden vermeerderd of verminderd met een absoluut maximum van negen uur per dag; - de wekelijkse arbeidsduur met maximaal vijf uur worden vermeerderd of verminderd. De gemiddelde wekelijkse arbeidsduur van uur moet worden nageleefd over een referteperiode van maximum één jaar, die loopt van tot. Over een periode van (maximum één jaar), bedraagt het te presteren aantal arbeidsuren, maal de wekelijkse arbeidsduur voorzien in het onderhavig arbeidsreglement. De vervanging van een normaal werkrooster door een flexibel werkrooster moet aan de werknemers ten minste 7 dagen voor het van kracht worden ervan, worden meegedeeld. Dit gebeurt door het aanplakken van een bericht in de arbeidslokalen. Dit bericht moet gedateerd en ondertekend zijn. Het vermeldt de datum waarop het flexibele rooster van kracht wordt en de periode waarin het zal worden toegepast. Het bericht zal zolang worden aangeplakt als het werkrooster van kracht is. Flexibele arbeidsregeling variabel werkrooster met cyclisch karakter* De dagen waarop wordt gewerkt worden in een vaste volgorde herhaald, maar de uren waarop wordt gewerkt mogen wel veranderen, maar in vergelijking met het in onderhavig arbeidsreglement vastgesteld normale uurrooster kan : - de dagelijkse arbeidsduur met maximaal worden vermeerderd of verminderd met een absoluut maximum van negen uur per dag; - de wekelijkse arbeidsduur met maximaal vijf uur worden vermeerderd of verminderd. De gemiddelde wekelijkse arbeidsduur van uur moet worden nageleefd over een referteperiode van maximum één jaar, die loopt van tot. Over een periode van (maximum één jaar), bedraagt het te presteren aantal arbeidsuren, maal de wekelijkse arbeidsduur voorzien in het onderhavig arbeidsreglement. De vervanging van een normaal werkrooster door een flexibel werkrooster moet aan de werknemers ten minste 7 dagen voor het van kracht worden ervan, worden meegedeeld. Dit gebeurt door het aanplakken van een bericht in de arbeidslokalen. Dit bericht moet gedateerd en ondertekend zijn. Het vermeldt de datum waarop het flexibele rooster van kracht wordt en de periode waarin het zal worden toegepast. Het bericht zal zolang worden aangeplakt als het werkrooster van kracht is.
- 14 - BIJKOMENDE NUTTIGE INFORMATIE Klik hier voor meer informatie over de wijziging van het arbeidsreglement. Klik hier voor meer informatie over het opstellen van een collectieve arbeidsovereenkomst op ondernemingsniveau. NUTTIGE CONTACTGEGEVENS Voorzitter Paritair Comité voor het garagebedrijf (PC 112) FOD Werk, Arbeid en Sociaal Overleg Marc Payen Voorzitter Paritair Comité voor het garagebedrijf (PC 112) Ernest Blerotstraat, 1 1070 BRUSSEL Tel: (02) 233.41.28 Fax: (02) 233.44.88 E-mail: Marc.PAYEN@emploi.belgique.be Internet:.www.werk.belgie.be Voorzitster Aanvullend Paritair Comité voor de Bedienden (APCB 200) Traxio FOD Werk, Arbeid en Sociaal Overleg Sophie Du Bled Voorzitster Aanvullend Paritair Comité voor de Bedienden (APCB 200) Ernest Blerotstraat, 1 1070 BRUSSEL Tel: (02) 233.40.79 Fax: (02) 233.40.77 E-mail: Sophie.DUBLED@emploi.belgique.be Internet: www.werk.belgie.be FEDERAUTO vzw Jules Bordetlaan, 164 1140 BRUSSEL Tel: (02) 778.62.00 Fax: (02) 778.62.22 E-mail: mail@traxio.be Internet: www.traxio.be