Vragen voor 22 april informatie avond Gas en Olie winning: Vervolg op de informatieavond: De vergunning voor Vermilion Engergy Inc. Harlingen(een Canadeesbedrijf ) om gas- en olie te winnen in de gemeente Bodegraven-Reeuwijk. (zij hebben waarschijnlijk de niet rendabele concessie overgenomen van de NAM of Northern Petroleum Nederland B.V. (NPN)) Waarom denkt Vermilion Engergy Inc. Dat het gebied wel rendabel is? Onderzoeken zij een groter gebied? Kunnen de kaarten van het onderzoeksgebied en het vergunningengebied worden verspreid? Nieuwe techniek? Beantwoording door Vermilion: a. Vermilion onderzoekt op dit moment of winning van het aangetoonde olie/gas in het Papekopveld economisch rendabel is. In dit onderzoek worden de kosten voor winning afgezet tegen de verwachte opbrengsten. b. Het onderzoeksgebied voor het Papekopveld beperkt zich tot de winningsvergunning Papekop c. De kaarten van de winningsvergunning en het Papekopveld maken onderdeel uit van de presentatie (zie https://www.woerden.nl/olie-en-gasboring-papekopveld-documenten-en-publicaties). d. Vermilion maakt gebruik van de best beschikbare technieken voor het verantwoord winnen van aardgas en aardolie. Volgens de brief van 21 april 2015 van de minister van EZ aan de Kamer: Over het standpunt van Vermilion Energy: Hierbij spelen de economische omstandigheden een belangrijke rol. (Misschien wel de belangrijkste rol.) Waarom is het Schilderskwartier niet genoemd? Ligt het kwartier in het veld van de proeven? Is dat omdat het drinkwaterbedrijf OASEN te dicht bij de proefboringen ligt? De ligging van het Papekopveld is aangegeven in de presentatie. Dit is de ligging van het reservoir op circa 1800 meter diepte en wordt door de geologie bepaald. Als wij ervan uitgaan dat met het veld van de proeven wordt gedoeld op het gebied aan het aardoppervlak dat bij de voorbereiding van het project wordt meegenomen in de beoordeling, dan is het antwoord dat de omvang van het onderzoeksgebied niet op voorhand vastligt. In de voorbereiding wordt dit gebied vastgesteld en hiermee wordt zorgvuldig rekening gehouden met belangen van derden zoals bijvoorbeeld drinkwaterbedrijven. Het Schilderskwartier ligt, voor zover nu bekend, net buiten het gebied waar de olie- en gasvoorraad zich bevindt en daarom is het niet apart genoemd. Gemeente Woerden begrijpt de vraag tegen de achtergrond van de funderingsproblematiek in het Schilderskwartier Dit onderwerp heeft nadrukkelijk de aandacht van de gemeente. We zijn daarom bestuurlijk onder andere in overleg met het waterschap HDSR en met Oasen. Deze organisaties behartigen specifiek het belang van de waterstand en de kwaliteit van het drinkwater en zullen dat ook onder de aandacht van de besluitvormende instanties brengen. Locatie: Is 750 m ten zuiden van de woonwijk Molenvliet in Woerden en juist ten zuiden van de grens met Woerden (U) en Bodegraven-Reeuwijk (Z-H). Wederom een grensgeval waarbij Woerden weer aan de verkeerde kant van de grens ligt. Het winveld strekt zich uit tot ver onder de gemeente Woerden en de provincie Utrecht. Papekopseveld van 63 km2 is 8 x 8 km of 9 km rond of een andere vorm. Is dit een schatting en wetenschappelijk onderbouwd (proeven van de NAM)? 1
In de presentatie wordt onderscheid gemaakt in de winningsvergunning Papekop en het Papekop reservoir. Het oppervlak, waarbinnen Vermilion de vergunninghouder is voor het opsporen en produceren van aardolie en aardgas (koolwaterstoffen) heeft een oppervlakte van 63 km2. Dit gebied wordt begrensd door in de winningsvergunning aangegeven coordinaten. Het Papekop reservoir betreft de gas-/oliehoudende zandsteenlaag. Deze is begrensd op basis van seismische gegevens van de ondergrond. Het veld loopt naar wij nu aannemen in Noordelijk richting onder de Woerdense woonwijk Molenvliet, Schilderskwartier en de polders Rietveld en Barwoutswaarder. Het terrein wordt op Zuid-Hollands grondgebied ontsloten via een B-weg binnen de gemeente Woerden provincie Utrecht (Parallelweg West, ten noorden en zuiden van de A12 bij de Waardsedijk) Brief van de minister van EZ d.d. 21 april 2015: Er is geen infrastructuur (pijpleiding) voor de afvoer van olie en/of gas in de nabijheid. Deze factoren compliceren een economische ontwikkeling van dit veld. Volgens Vermilion is deze voorziening wel aanwezig, wat is waar? Als deze infrastructuur niet aanwezig is, moet er dan geen vergunning door de Provincies en de gemeenten worden aangevraagd? In de brief van de minister wordt geduid op de noodzakelijke infrastructuur om olie en/of gas na winning te transporteren naar de eindgebruiker. Vermilion heeft in haar presentatie aangegeven dat het transport van olie naar verwachting met vrachtwagens zal plaatsvinden. Voor aardgas is het gebruikelijk om dit via ondergrondse leidingen te transporteren. Een ondergrondse leiding voor dit doel is nog niet aanwezig. Voor het aanleggen hiervan moet onder andere ontheffing/vergunning worden verleend op grond van de Wet ruimtelijke ordening. In deze wet zijn verantwoordelijkheden voor gemeente en provincie vastgelegd. Voor de plannen van de voorganger(s) van Vermilion waren verkeerskundige toestemmingen van de gemeente Woerden nodig. Deze zijn tot op heden niet afgegeven. Als er voor de definitieve plannen van Vermilion ook verkeerskundige toestemmingen nodig zijn, zal Vermilion deze dienen aan te vragen en zullen wij zorgvuldig toetsen of er zich geen onaanvaardbare risico s voordoen op grond waarvan wij de toestemmingen moeten weigeren. Drinkwater. OASEN: Drinkwaterwingebied van OASEN De Hooge Boom ligt veel te dicht bij de proefboringen evenals het Schilderskwartier. OASEN heeft of zal een brief aan de provincies Utrecht en Zuid-Holland gestuurd met de opmerking dat men deze proeven ontraad mede i.v.m. de grondwateronttrekking voor de drinkwatervoorziening in Zuid-Holland Men onttrekt het grondwater uit de eerste WaterVoerendPakket tot 40 m NAP. De brief zal ik jullie toesturen nadat ik van OASEN daarvoor toestemming heb ontvangen. Vitens: Met grondwaterputten in Linschoten die het tot drinkwater te zuiver grondwater uit het tweede WaterVoerendPakket van 60 tot meer dan 100 m NAP oppompen. Na contact met Vitens is mij vandaag verteld dat zij buiten het winningsgebied liggen, ik wacht nog op een mail hierover. Het vergunninggebied is veel groter dan het onderzoeksgebied wat op de kaart werd aangegeven, is het mogelijk dat het onderzoeksgebied na eventuele toestemming van Den Haag naar een ander deel van het vergunningengebied wordt uitgebreid? In de presentatie wordt onderscheid gemaakt in de winningsvergunning Papekop en het Papekop reservoir. Het 2
oppervlak, waarbinnen Vermilion de vergunninghouder is voor het opsporen en produceren van aardolie en aardgas (koolwaterstoffen) heeft een oppervlakte van 63 km2. Dit gebied wordt begrensd door in de winningsvergunning aangegeven coördinaten. Het Papekop reservoir betreft de zandsteenlaag waarin het olie/gas zich over geologische tijd heeft verzameld. Binnen het begrensde gebied van een winningsvergunning kunnen meerdere aardgasreservoirs voorkomen. Voor de winningsvergunning Papekop zijn hiervoor echter geen concrete aanwijzingen. Ik heb OASEN gevraagd om Vitens te benaderen om toch een brief te sturen daarbij heb ik gewezen op een kaart die bij een artikel van het AD van 23 april is bijgevoegd. Vergunning: De vergunning voor de proefboring is door EZ afgegeven, grondslag waarschijnlijk de Mijnwet van 2003 (Mijnwet vergunning meer dan 100 m diep) EZ moet toch ook rekening houden het welzijn van de bevolking en hun eigendommen? Waar vinden deze proefboringen plaats? Is het mogelijk dat bij deze proefboringen het grondwater in het 1 e en 2 e Watervoerendpakketten (WVP) verontreinigd worden? (let op de grondwaterwinning door de drinkwaterbedrijven.) De proefboring vindt plaats vanaf het boorpunt gelegen in de gemeente Bodegraven-Reeuwijk, net over de grens van Woerden bij de Rijksweg A12 en het Oosteinde. De inrit van de mijnbouwlocatie komt uit op een weg van de gemeente Woerden (parallelweg West), ten zuiden van de A12 bij de Waardsedijk. De Minister heeft Vermilion opgedragen een nieuw winningsplan in te dienen (zie https://www.woerden.nl/sites/default/files/rapporten/olie%20en%20gasboring/brief%20van%20minister%20kamp%20 tweede%20kamer.pdf). Bij dit nieuwe winningsplan verlangt de Minister van Vermilion ook een risicoanalyse. Vermilion zal dus alle risico s in kaart moeten brengen en moeten aangeven welke maatregelen Vermilion treft om deze risico s te beperken. Gemeente Woerden rekent overigens ook het Waterschap (Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden) en OASEN tot de vaste gesprekspartners. Zoals hierboven aangegeven, zullen deze organisaties specifiek het belang van de waterstand en de kwaliteit van het drinkwater behartigen en onder de aandacht van de besluitvormende instanties brengen. Productie: 600 tot 800 miljoen m3 en Aardgas en 1 tot 2 miljoen m3 aardolie. Ik neem aan dat dit de totale productie is met nogal een grote marge. Diepte: 2000 m1 in een zandsteenlaag heeft deze verbinding met de laag die komt uit het Zuidoosten van Nederland? Deze vraag heeft betrekking op de geologie van de ondergrond en olie- en gaswinning. Olie- en gasreservoirs moeten in principe afgesloten zijn van omliggende formaties. Deze isolatie van de omgeving zorgt ervoor dat de olie en/of het gas zich daar over geologische tijd heeft verzameld. Reservoirs maken onderdeel uit van een Geologische formatie. Deze formaties kunnen zich over grote gebieden uitstrekken. Hierbij is het echter wel zo dat de eigenschappen van een formatie over korte afstand sterk kunnen verschillen. In het door Vermilion op te stellen winningsplan wordt de geologie van het reservoir en de formatie meer in detail beschreven. Volgens de brief van 21 april 2015 van de minister van EZ aan de kamer: Het olie- en gasveld nabij Woerden betreft het Papekopveld. Het Papekopveld is in 1986 door de Nederlandse Aardoliemaatschappij (NAM) aangetoond middels de boring Papekop-01. Het Papekopveld bevindt zich in een zandsteenlaag op een diepte van circa 1700 meter. Het betreft een gecombineerd olie- en gasveld waarbij er nog onzekerheden zijn ten aanzien van de winbare hoeveelheden olie en gas en ook ten aanzien van de snelheid waarmee de olie en het gas gewonnen kunnen worden. Volgens de brief van de minister van EZ is de diepte van de zandsteenlaag op een diepte van 1700 m1 wat is de waarheid? Door Vermilion is tijdens de informatieavond van 22 april aangegeven dat de zandsteenlaag zich bevindt op een 3
diepte van circa 1800 tot 2000 meter. Deze diepte is net als de diepte aanduiding in de brief van de minister gebaseerd op de thans beschikbare gegevens uit het winningsplan van NPN. Vermilion heeft tijdens gesprekken en op de bewonersavond van 22 april jl. aangegeven dat de tot nu toe ingediende stukken het werk zijn van de voorgangers van Vermilion. Vermilion wil eigen studies doen naar deze locatie en onderdeel van die studies vormt de wijze van produceren van het olie- en gasveld. De reservoirdiepte bedraagt volgens het huidige Winningsplan 1704 meter, maar het Winningsplan moet worden geactualiseerd. Zakking: 2 tot 3 cm over dertig jaar volgens de Woordvoerder Fokke Jans van Vermilion Energy Inc. (overigens is het zo dat onze wijk Schilderskwartier niet zakt maar dat de omliggende polders een bodemdaling heeft van 3 mm tot bijna 10 mm per jaar ) Bij het onderzoek naar de toestand van de houten palen is na grondig onderzoek komen vast te staan de droogstaande palen worden beschermd door de zuurstof arm / loze laag tussen de onderzijde van de kleilaag en de bovenzijde van de grondwaterstand. Is het dan ondenkbaar dat het zakken en/of de eventuele bevingen, breuken doen ontstaan in de kleilaag onder het Schilderskwartier en daardoor de zuurstofdichtheid van de kleilaag te niet doen? Hoe dit is vastgesteld weten we niet en kan moeilijk uit eerdere onderzoeken zijn bepaald, de eventuele onderzoeken door Vermilion zijn die openbaar opdat wij ze kunnen bestuderen? De gemeente kan op dit moment geen antwoord geven op de vraag of de bodemdaling en/of bodemtrillingen gevolgen heeft voor de zuurstofdichtheid van de kleilaag onder het Schilderskwartier. Ook wij vinden het van belang dat Vermilion hier onderzoek naar doet ten behoeve van het te actualiseren winningsplan. De proefboringen moeten nog plaatsvinden en de metingen uit 1987 van de NAM hadden betrekking op de bodemlagen waar olie in zit en niet over de mogelijke zakkingen. Ook hebben de mensen van het VU Amsterdam vraagtekens bij de bodemdaling (fysisch geoloog Ko van Huissteden ) Olie- en Gasdeskundige René Peters van TNO Delft denk dat de bodemdaling of bevingen minder zeker is. Verder onderzoek volgt nog. Gelet op de situatie in den landen zoals de mijngebieden de bevingen in noord Limburg en Groningen zou ik niet zo stellig zijn. Hoe kan Vermilion zo stellig zijn in haar oordeel gelet op, om er een paar te noemen, de situatie en problemen in het mijngebied en Noord-Limburg en het gaswinningsgebied in de provincie Groningen. Ernstige problemen ontstaan door bodemdaling en de daaruit voortvloeiende bevingen? Vermilion heeft aangegeven dat in het op te stellen winningsplan voor het Papekop reservoir opnieuw een beoordeling van de eventuele risico s van bodemdaling, het risico op aardbevingen, en de eventuele gevolgen daarvan moet worden opgenomen. Hiervoor worden de meest recente inzichten gebruikt zoals die onder andere op dit moment op grond van de door de Minister in zijn brief van 21 april jl. genoemde onderzoek naar de aardbevingsgevoeligheid van de kleine velden op land. Het nieuwe winningsplan zal in ieder geval een gedegen onderzoek moeten bevatten naar deze effecten, specifiek voor de locatie Papekop. De gemeente Woerden Bodegraven/Reeuwijk en Oudewater hebben besloten bezwaar aan te tekenen tegen de vergunning en hebben een gesprek aangevraagd met Vermilion Engergy Inc, maar enige ondersteuning van de wijkplatformen Molenvliet en Schilderskwartier in deze is nooit weg. Nawoord: Advies KCAF: 4
Belangrijk is dan wel in gesprek te komen om samen randvoorwaarden bij e.e.a. vast te stellen. In ieder geval stellen wij voor, voordat er überhaupt iets gebeurt, dat er door middel van een nulmeting aan de betrokken woningen, de huidige situatie eerst goed in kaart wordt gebracht en wordt geborgd. Zodat er rechtsgrond is bij evt. latere gevolgen. Ook zou een monitoring traject moeten worden afgesproken. Dit alles dient schriftelijk bij een notaris vastleggen. Als het zover komt dat een nulmeting aan de orde is, kunnen wij adviseren op basis van ervaringen die o.m. met GrondWaterWoerden is opgedaan op welke wijze dit, met verslaglegging enz. zou dienen te gebeuren. Volgens de brief van 21 april 2015 van de minister van EZ aan de kamer: Het in 2009 goedgekeurde winningsplan van NPN is niet meer actueel. Op grond van artikel 34 van de Mijnbouwwet moet Vermilion het winningsplan actualiseren, mocht zij tot winning over willen gaan. Voor dit gewijzigde winningsplan zal ik opnieuw een instemmingsbesluit moeten nemen, waarbij ik mij laat adviseren door SodM, TNO en de Tcbb. Mocht Vermilion een gewijzigd winningsplan indienen, dan zal ik dit behandelen conform de wijze die ik uiteen heb gezet in de kabinetsreactie op het OVV-rapport over de gaswinning in Groningen (Kamerstuk 33 529 nr. 143). Hieruit blijkt dat er gewoon een nieuw winningsplan kan worden ingediend. Hebben de lagere instanties Provincies en gemeenten op 21 april 2015 zich rijk gerekend of waren de media niet duidelijk en heeft men dit klakkeloos gevolgd? De gemeente Woerden heeft bij brief van 7 april 2015 een stevig standpunt bij de Minister van Economische Zaken neergelegd. Mede naar aanleiding daarvan heeft de Minister de brief van 21 april 2015 aan de Tweede Kamer gestuurd. Een belangrijk winstpunt is de uitdrukkelijke uitspraak van de Minister dat het winningsplan geactualiseerd moet worden en dat een risicoanalyse moet worden uitgevoerd. Voorts heeft de Minister toegezegd dat hij de provincie en de gemeenten gaat betrekken in de advisering over het gewijzigde Winningsplan. Vermilion heeft toegezegd de wijze van monitoren van de winningsactiviteiten inzichtelijk te maken en vooraf aan de gemeente te zullen voorleggen. Wij hebben in het kader van de wijziging van de Mijnbouwwet ook aan de Minister gevraagd om de vereiste onderdelen van het winningsplan uit te breiden met een beschrijving van het meetplan en de wijze van monitoren(https://www.woerden.nl/sites/default/files/documenten/pdf/brief%20gemeente%20woerden%20aan%2 0minister%20ihkv%20internetconsultatie%20wijziging%20mijnbouwwet.pdf) zodat daarover vooraf meer duidelijkheid ontstaat. Verder moeten de specifieke kenmerken van het veenweidegebied en de specifieke kenmerken van het Schilderskwartier wat de gemeente Woerden betreft in nieuw onderzoek worden betrokken. Opmerkingen : De minister is bang dat hij een claim aan zijn broek krijgt van Vermilion want deze heeft veel geld betaald voor deze vergunning en wil deze terug verdienen. Uit de brief van 21 april 2015 van de minister aan de kamer: Dit betekent echter niet dat (nieuwe) gaswinningsprojecten niet meer nodig zijn. Zoals ik in mijn brief van 7 oktober 2015 (Kamerstuk 29 023 nr. 176) heb aangegeven, blijft aardgas de komende decennia een belangrijke rol vervullen in onze energievoorziening. Niet alleen zullen vrijwel al onze huishoudens nog geruime tijd gas gebruiken om hun woningen te verwarmen en hun eten te koken, ook zal een aanzienlijk deel van onze elektriciteit worden opgewekt met gas. Veel van onze bedrijven gebruiken bovendien gas, niet alleen voor verwarming en verhitting, maar ook als grondstof in chemische processen. Werken aan de toekomst: 5
Wanneer wordt er nog verder ingegaan op het advies wat Els Borst in de jaren negentig heeft gegeven, dat alle daken op het zuiden en de platte daken van de woningen zonnepanelen moeten worden geïnstalleerd? Wij adviseren u deze vraag rechtstreeks aan het Ministerie van Economische Zaken te stellen. Gemeente Woerden zet zich in voor duurzame energie en blijft kijken naar intensivering van gebruik van duurzame energie en promoot dit bij de inwoners. Waarom kan men niet, op niet gebruikte gronden zonneparken aanleggen net als in Duitsland en Frankrijk? Zie vorige vraag: gemeente Woerden zet zich in en blijft kijken naar intensivering van gebruik van duurzame energie en promoot dit bij de inwoners. Er zijn op de universiteiten veel innovatieve plannen voor energiewinning en opslag, waarom worden deze niet ingezet? ( Bio-energie, Water energie etc. ) Zie het antwoord bij de vorige vragen. Waarom wordt in Nederland niet net als in België een waterreservoir in zee aangelegd zodat het overschot aan energie dat geleverd door de windmolens kunt opslaan en later gebruikt kan worden. De gemeente Woerden kan op deze vraag geen antwoord geven. Wij adviseren u deze vraag rechtstreeks aan het ministerie van Economische Zaken te stellen. Woerden 24 april 2015 Ad van Hulten 6