Social Media en de Dood

Vergelijkbare documenten
Social Media na overlijden

Facebook pagina maken

10 basis tips voor een goed LinkedIn profiel

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar

Hyves handleiding voor de Groenteman

Op zoek naar vrijwilligerswerk?

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.

LinkedIn Profiel Checklist

Waarom met je bedrijf op Facebook?

Iedereen online, van 9 tot 99 jaar. Les Facebook, sociaal zijn op het internet. Deze iconen tonen aan voor wie het document is

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN

Inhoudsopgave Voorwoord 7 Nieuwsbrief 7 Introductie Visual Steps 8 Wat heeft u nodig? 8 Hoe werkt u met dit boek? 9 Uw voorkennis

TuinHulp.com, Nieuwe Webservice voor Hoveniersbedrijven 2014

Antwoorden - Basis Digiveiligheid 2016 Nr Vraag Antwoord a Beschrijf in het kort wat er gebeurt als je Instant Messaging gebruikt:

Succesvol campagne voeren

V O O R W O O R D V O O R U Z I C H K U N T A A N M E L D E N B I J G O O G L E D E E L N E M E N A A N G O O G L E +...

Aan de slag met Twitter

MINI-CURSUS FACEBOOK Statusupdates op je startpagina (1) (2) (3) (4) (5)

OPA EN OMA DE OMA VAN OMA

10 basis tips voor een goed LinkedIn profiel

Handleiding Hootsuite

1 De privacy instellingen van mijn Facebook profiel

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten

Privacy instellen Facebook. Klik op het haaientandje rechts naast Startpagina en kies voor Privacyinstellingen

Privacy instellingen voor Facebook Alles wat je op Facebook zet is openbaar. Wil je dat ook?

Jezus vertelt, dat God onze Vader is

Wil jij minderen met social media?

Preek Psalm 78: september 2015 In het spoor van Opening winterwerk Spiegelbeeld I

GHOST mode. Beveilig uw Social Media profielen Facebook 1

Werkboek Het is mijn leven

Social media workshop

Op zoek naar vrijwilligers?

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon

Voor jou! Dit boek is voor jou. Het gaat over God. En over God en jou samen. Over Gods liefde voor jou.

narratieve zorg Elder empowering the elderly

De loopgroep van René Uijthoven op facebook. Inleiding... 1 Registreren bij facebook... 3 Lid worden van Loopgroep RUNé... 5

Bloggen met blogdirect

Handleiding Facebook. SIR-55 Handleiding Facebook 1

10 FACEBOOK TIPS VOOR BEDRIJVEN

Je -programma configureren

(VIDEO) Review ZEEF Wat is ZEEF en wat kan je hiermee?

10 Gouden Tips voor Professioneel Relatiebeheer

Inhoudsopgave Voorwoord 5 Nieuwsbrief 5 Introductie Visual Steps 6 Wat heeft u nodig? 7 Uw voorkennis 7 De website bij het boek

De uitleg is van toepassing voor de Instagram app op jouw mobiele telefoon of tablet. 1. Wie mag jouw Instagram foto en video profielpagina zien?

Herlaarhof. het social media spel

9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd

werkbladen thema 6 feestdagen en vrije tijd

Sociaal netwerk. Handleiding voor begeleiders

wil ik het wensen rond overlijden

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

KIDmail Januari 2013

Vrijwilligers en social media

Handleiding Basisschoolnet.nl (voor ouders en leerkrachten)

6,9. Spreekbeurt door een scholier 1336 woorden 4 oktober keer beoordeeld. Nederlands

Leuk en veilig op social media, hoe doe je dat? Twitter, Facebook, LinkedIn

Vragenlijst: Wat vind jij van je

Boek en workshop over het verlies van een broer of zus. Een broertje dood. Door Corine van Zuthem

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK!

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Luisteren: muziek (B1 nr. 4)

Facebook, Twitter en andere Sociale Media

Beertje Bruin zegt dan: Ik heb van moeder Beer gehoord dat je erg verdrietig

Social media checklist

Ik en de maatschappij. Online

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?

HANDLEIDING WEBSITE STICHTING BUURTWELZIJN

Online declareren. Stap 1: Inloggen. Stap 2: Mijn ik!

Het Rouwende Kind. een handvat voor de volwassene

Snel van start met Twitter?

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie

Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen?

Mijn doel is zover als mogelijk is de voorouders vanuit onze kinderen terug te zoeken.

Facebook: Privacy Instellingen

INLEIDING AANMELDEN...

Wijs Worden. werkboek. deel 1 DAMON

taal portfolio Taalportfolio 9+

Romp. Lesbrief Identiteit, Imago en Profiel. Kop

Aanmelden bij LinkedIn

D e i n d e l i n g v a n j e w e b s i t e

GOUDEN TIPS voor Professioneel Relatiebeheer

Handleiding voor het maken van je eigen webpagina op de schoolsite

Vindt het leuk om met ouderen om te gaan en te luisteren en te schrijven. Volgens afspraak tussen stagebieder, oudere en stagiair.

Gebruikershandleiding. e-kracht is ontwikkeld door:

psymate gebruikershandleiding PsyMate

Dit ben ik Naam: juf Alma van den Bergh School: o.b.s. de Torenuil Groep: 7a Datum: juni 2015

AFFILIATE WORDEN Geld verdienen met het promoten van onze diensten.

Een goed leven voor.

MANTELZORG VANAF JANUARI 2015 EEN GROTERE ZORG VOOR GEMEENTEN

Veel mooie herinneringen verzachten onze smart. Voorgoed uit ons midden, voor altijd in ons hart. Iedere moeder is uniek: Zij was dat heel speciaal

Donor. Inleiding. Hoofdstukken. Wat is een donor?

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les

Sociale Media voor beginners. starten met sociale netwerken

1. Stuur je kaarten via de post?

Inleiding Het adres Hoe werkt ? Je adres registreren Aanmelden bij Outlook Schermonderdelen...

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

Doelgroep De doelgroep van het onderzoek bestaat uit de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder.

Transcriptie:

Social Media en de Dood Suzanne Zijlstra Meander Uitvaartopleidingen Donderdaggroep 2015/2016

Inhoudsopgave Inleiding 3 Inhoudelijke uitwerking 5 Conclusie 9 Stelling 10 Bibliografie 11 Bijlage I Aantal Nederlandse gebruikers op Social Media vanaf 2005 12 Bijlage II Uitkomst antwoorden enquête Social Media en de Dood 13 Bijlage III Wat gebeurt er met mijn account als ik kom te overlijden? 14 Bijlage IV Facebook users (Wordwide) 16 2

Inleiding Mijn moeder is geboren in 1953 op Sorong, dat ligt in Nederlands Indië en ik ben dus opgegroeid met de Indische cultuur. Hoewel Indische mensen nooit in details hun geheimen zullen blootgeven of hun vuile was buiten zullen hangen, is hun eerste natuur wel om te delen. Alles wordt met elkaar gedeeld: eten, kleding, geld, woonruimte, maar ook de vele herinneringen, ervaringen en gevoelens. Ik kom uit zo n typisch Indische familie waarin alles van ons samen is. Bij mijn oma en opa thuis komt niemand iets te kort. Al op hele jonge leeftijd raak ik er aan gewend dat alles binnen onze familie gemeengoed is. Bij oma in de kast staan tientallen fotoalbums die wij regelmatig weer tevoorschijn pakken om te bekijken en de bijbehorende leuke herinneringen op te halen. Onze familie is groot. Mijn oma en opa - die helaas beiden zelf niet meer leven - hadden 12 kinderen en 12 schoonkinderen. Wij zijn met 22 kleinkinderen waarvan een groot deel tegenwoordig ook al aanhang heeft. En samen hebben deze kleinkinderen tot nu toe gezorgd voor 18 achterkleinkinderen en er zijn er momenteel zelfs weer twee op komst. Onze familie is hecht. Om elkaar op de hoogte te houden van wat iedereen bezig houdt, schrijven wij brieven naar elkaar en wisselen regelmatig nieuwe foto s uit. Bij oma en opa op tafel ligt een schrift op de eettafel waarin een ieder bij zijn of haar bezoek een berichtje achterlaat over hoe het met hem of haar gaat, zodat de rest van de familie dat op een ander tijdstip kan lezen. Door de jaren heen zorgt dit voor een grote gezamenlijke nalatenschap. Op het moment dat mijn oma en opa gaan verhuizen van hun eengezinswoning naar een bejaardentehuis komen al deze schriften en fotoalbums boven water. Ze kunnen niet mee naar het nieuwe adres en worden verdeeld over de kinderen en kleinkinderen. Onderling ruilen we ze regelmatig om ze keer op keer te kunnen bekijken. Door de fotoalbums regelmatig door te bladeren en de schriften (waarvan er tientallen bestaan) te lezen herleef ik mooie momenten, verdrietige omstandigheden en grappige situaties. Ze zijn mij erg dierbaar. Naast mijn grootouders zijn in tussentijd ook al een oom (broer van mijn moeder), een tante (het jongste zusje van mijn moeder), mijn vader (die aangetrouwd was binnen mijn Indische familie) en één van mijn kleine nichtjes - al op heel jonge leeftijd - overleden. De foto s die van hen zijn gemaakt koester ik extra. Ik bekijk ze vaak en hierdoor voel ik mij soms even weer dichtbij hen die ons ontvallen zijn. Dan voel ik me blij en verdrietig tegelijk. Tegenwoordig hebben we bijna geen fotoalbums meer in de kast en ik ben nog één van de weinige mensen die echte brieven schrijft. Ontvangen doe ik ze al bijna helemaal niet meer. Het laatste exemplaar van het schrift dat bij mijn oma en opa - en later alleen nog bij mijn opa - op tafel lag stamt uit het jaar 2011. Sinds mijn oma en opa niet meer leven, zie ik mijn familie niet meer wekelijks zoals dat voorheen gewoonlijk was. Maar dat betekent niet dat mijn familieleden uit mijn leven zijn verdwenen. Bijna al mijn familieleden hebben tegenwoordig een account op Facebook en ik kan daardoor dagelijks zien wat hen bezig houdt. Het schrift is omgezet in een digitale vorm middels de Familiebox : een e-mailaccount waarop ieder familielid kan inloggen (dit e- mailaccount was er al jaren eerder dan Facebook en na de komst van die laatste is het gebruik van deze mailbox aanzienlijk minder geworden). 3

Ikzelf ben door de jaren heen heel actief geworden op diverse Social Media. Ik ben aangesloten bij verschillende sociale en zakelijke netwerken waaronder Facebook en LinkedIn. Ik houd een dagelijkse blog bij sinds ik een hartpatiënt ben en ik verzamel mooie foto s - die ik zelf maak -, op Instagram. Iedere dag post ik dus wel iets ergens op het internet. Voor het eerst werd ik geconfronteerd met een digitale nalatenschap toen één van mijn collega s een paar jaar geleden op jonge leeftijd overleed. Zij was naast mijn collega op het werk ook vrienden met mij op Facebook. Haar overlijden heeft mij destijds persoonlijk diep geraakt, omdat zij en ik veel overeenkomsten hadden zoals het al jarenlang niet hebben van een partner en het niet hebben van een gezin. Iets waar wij - toen zij nog leefde - samen regelmatig over spraken. Op een dag vond haar broer haar zittend in bed, overleden aan een hartstilstand en zij had daar misschien al wel 24 uur zo gezeten. Ze was nog maar 42 jaar. Op haar eerstvolgende verjaardag zei Facebook enthousiast tegen mij: Elka is vandaag 43 jaar geworden. Feliciteer haar door haar een bericht te sturen. Even was ik verbijsterd. Want ze heeft de leeftijd van 43 natuurlijk helemaal nooit gehaald. En tot op de dag van vandaag laat Facebook mij ieder jaar weer weten dat zij jarig zou zijn geweest. Wat de reden is dat haar account blijft voortbestaan zal ik waarschijnlijk nooit te weten komen, maar ieder jaar sta ik weer even stil bij Elka haar geboortedag. Een verjaardagsmelding of vriendschapssuggestie van een overledene is vaak pijnlijk voor de nabestaanden, terwijl het gemakkelijk voorkomen kan worden. (De Jong, 2015) Dat heeft mij aan het denken gezet voor mijn eigen situatie. Want mijn gehele volwassen leven is door al mijn activiteiten te vinden op het internet. Maar hoe is dat straks voor mijn nabestaanden als ik er op een gegeven moment niet meer ben? Welke invloed heeft mijn digitale nalatenschap op hen na mijn dood? En hoe zit dat met andere mensen? Is men zich er in deze tijd wel van bewust wat hij of zij achterlaat aan erfenis anders dan de tastbare goederen? 4

Inhoudelijke uitwerking Een persoon die overlijdt laat allerlei bezittingen na. Die kunnen tastbaar en niet tastbaar zijn (Beckers, 2012, p. 173). Het gebruik van Social Media is vandaag de dag niet meer weg te denken uit onze maatschappij. Zowel op persoonlijk gebied als op het zakelijke vlak. De inhoud van het internet groeit letterlijk met de minuut. Steeds meer mensen zijn actief in de digitale wereld en er komt steeds meer informatie beschikbaar over mensen die voor iedereen zichtbaar is. Social Media zijn al lang geen hype meer. Steeds meer mensen benutten Social Media om zichzelf te uiten en te communiceren met anderen (Bertrams, 2012, p. 9). In januari 2016 telt Nederland de volgende gebruikersaantallen: Facebook LinkedIn Twitter Instagram 9,6 Miljoen 4,2 Miljoen 2,6 Miljoen 2,1 Miljoen (Oosterveer, 2016) Een grafiek dat een duidelijk beeld geeft van de ontwikkelingen van Social Media van de afgelopen jaren heb ik als bijlage toegevoegd (Bijlage I). Dit houdt in dat ook de online erfenissen de afgelopen 10 jaar explosief zijn gegroeid. Dagelijks posten bijvoorbeeld 6,8 miljoen actieve gebruikers van de 9,6 miljoen Nederlandse gebruikers iets op hun Facebook en het aantal dagelijks actieve Twittergebruikers in Nederland is 0,9 miljoen. Wereldwijd is het aantal maandelijkse gebruikers van Facebook in 2013 al 1,19 miljard. (Verlaan, 2013) Ik vraag me dan ook af of al deze mensen zich bewust zijn van de invloed die al deze informatie kan uitoefenen op hun nabestaanden na hun overlijden. En ik besluit hiernaar een klein onderzoek te doen en plaats een oproep op Facebook, LinkedIn en Twitter. Ik vraag of mensen willen deelnemen aan mijn enquête die ik dezelfde titel geef als mijn werkstuk: Social Media en de Dood. Wanneer mensen zich vrijwillig bij mij melden krijgen ze van mij een vijftal vragen per email toegestuurd. Het eerste wat ik vraag is op welke Social Media de deelnemers actief zijn. De uitkomst hiervan verbaast mij niet aangezien ik de statistieken al op internet had uitgezocht. Van de 42 ondervraagden zijn er 38 actief op Facebook, 35 op LinkedIn, 12 op Twitter, 10 op Instagram en dan is er nog een aantal actief in overige netwerkgroepen. De volgende vraag die ik stel is: Heb je er wel eens over nagedacht wat voor invloed jouw digitale nalatenschap heeft op je nabestaanden na jouw overlijden? 24 Deelnemers hebben daar nog nooit hun gedachten over laten gaan. Echter 18 mensen hebben hier al wel eens over nagedacht. Hoewel het een gesloten vraag is die dus alleen met ja of nee beantwoord kan worden, krijg ik van sommige deelnemers hierbij nog een toelichting zoals: Nee niet echt, maar is eigenlijk best een gedachte waard en Ja, doordat ik een collega tegenkwam op LinkedIn die al meer dan een jaar geleden overleden was. 5

In de derde vraag informeer ik bij de mensen of ze er van op de hoogte zijn dat ze bij leven kunnen regelen dat hun digitale erfenis na hun overlijden kan worden verwijderd of omgezet kan worden in een herinneringspagina. Hierover zal ik verderop meer vertellen. Ook hierbij komen de cijfers van 18 tegen 24 naar boven. 18 Deelnemers weten dit wel, 24 deelnemers hebben hier nog nooit over gehoord. Overigens zijn de 18 en de 24 deelnemers niet dezelfde deelnemers als de 18 en 24 van vraag 2. Vervolgens vraag ik aan de deelnemers of zij zelf al stappen hebben ondernomen om na hun overlijden hun digitale erfenis te laten verwijderen of om te laten zetten in een herinneringspagina en maar 5 mensen van de ondervraagden beantwoorden deze met ja. Deze laatste uitkomst verbaast mij. Aangezien onder de deelnemers een aantal mensen zich in de uitvaartbranche bevindt, had ik verwacht dat dit cijfer iets hoger zou zijn. Dan realiseer ik mij dat daar nog een heel gebied ligt waar ik iets mee zou kunnen doen in de vorm van voorlichting om mensen bewust(er) te maken van de mogelijkheden om bij leven te bepalen wat er later met hun digitale nalatenschap gebeurt. Als laatste vraag ik naar de leeftijd van de deelnemers om nog een iets gerichter beeld te krijgen van de gebruikersgroep. Het grootste gedeelte van de deelnemers is tussen de 40 en de 60 jaar. Nu komt voor mij helemaal het besef dat ik graag iets wil betekenen in de bewustwording van digitale nalatenschap, aangezien het grootste aantal actieve gebruikers van Social Media nu nog onder de 40 jaar is. De volledige uitkomst van mijn onderzoek heb ik als bijlage toegevoegd (Bijlage II). Dat men zich al wel iets bewuster is van digitale nalatenschap blijkt uit de komst van gastdocent Sander van der Meer, medeoprichter van Digitale Nazorg. Dit is een organisatie die zich bezig houdt met het helpen van nabestaanden om toegang te krijgen tot de digitale nalatenschap van hun overledenen. Het mooie verhaal van Sander spreekt mij erg aan en sluit ook naadloos aan bij mijn gedachten hierover. En ik ben blij dat hier aandacht aan wordt besteed. Ik dacht dat dit onderwerp voor veel meer mensen net zo vanzelfsprekend is als voor mij en ik verbaas mij er dus over dat het tegenovergestelde waar is. Digitale Nazorg is een bedrijf dat ik nabestaanden in de toekomst zal kunnen aanbevelen wanneer zij niet bij de gegevens van hun dierbare kunnen. Hét antwoord op vragen bij dierbare data, digitale nalatenschap of online erfenis. (Digitale Nazorg, 2016). Het lijkt mij niet meer dan logisch dan dat dit bedrijf de komende jaren sterk gaat groeien. Wellicht kan ik naast mijn toekomstige baan als uitvaartbegeleider, in de toekomst met mijn visie en mijn affiniteit iets betekenen binnen deze organisatie. Sander stelt ook binnen de groep van mijn medestudenten de vraag of er al studenten tussen zitten die voor later iets geregeld hebben voor hun online erfenis. En opnieuw verbaast het mij dat ook onder deze groep mensen (allemaal startende in de uitvaartbranche) naast mijzelf maar één studiegenoot is die hierop haar vinger opsteekt. Meer en meer begint bij mij het idee te kriebelen om mij in de heel nabije toekomst nog meer te verdiepen in dit onderwerp en hier iets mee te doen. Uit mijn eigen onderzoek en uit de statistieken die ik vind op het internet, blijkt heel duidelijk dat Facebook momenteel het grootste netwerk is waarop actief informatie gedeeld wordt. En volgens de prognoses blijft dat voorlopig ook zo. Het is de reden voor mij om van alle Social Media daarom Facebook in het kader van dit onderwerp eens onder de loep te nemen. 6

Naast het altijd nog actieve account van mijn overleden collega, heb ik ondertussen ook twee overleden familieleden op Facebook van wie de accounts zijn omgezet in herinneringspagina s. Nabestaanden kunnen dit sinds enige tijd door Facebook laten doen en daarmee is Facebook het eerste sociale netwerk dat deze mogelijkheid biedt. Ongetwijfeld zullen de andere grote netwerken hier in de toekomst ook in mee gaan. Ikzelf weet van deze mogelijkheid al een tijdje af, echter uit mijn onderzoek blijkt dus dat deze wetenschap nog niet algemeen bekend is. Ik krijg dan ook van meerdere mensen de vraag hoe ze dit voor zichzelf, voor hun nabestaanden en voor hun overleden dierbaren kunnen regelen. De stappen die hiervoor genomen moeten worden heb ik achteraan als bijlage toegevoegd (Bijlage III). Het document heb ik rechtstreeks gekopieerd van de pagina van het Helpcentrum van Facebook zelf. Iedereen met een Facebookaccount heeft sinds vorig jaar bij leven de mogelijkheid om vooraf een keuze te maken om na zijn of haar overlijden het account om te zetten in een herinneringspagina of om het te laten verwijderen. Daarbij dient men een contactpersoon aan te wijzen die dit na zijn of haar overlijden aan Facebook doorgeeft. Die contactpersoon kan overigens de vooraf gemaakte keuze tussen het omzetten of het verwijderen NIET wijzigen. Wanneer iemands account na overlijden eenmaal is omgezet of is verwijderd, dan is dit onherroepelijk en kan dus nooit meer gewijzigd worden. Daarom is het belangrijk dat men hiervoor iemand aanwijst die hij of zij ook echt vertrouwt. Ik heb, in goed overleg met hem zelf, één van mijn neven opgegeven als contactpersoon hiervoor en omgekeerd heeft hij ook mij aangewezen. Eén van ons zal in de toekomst een nieuw persoon hiervoor moeten aanstellen wanneer één van ons overlijdt. Zelf maak ik de keuze om mijn Facebook (en ook al mijn accounts op de overige Social Media) te laten verwijderen. Niemand kan een ander voorschrijven hoe je zou moeten rouwen (Harrems, 2012, p. 185). Ik weet niet of mijn familie mijn digitale nalatenschap zou willen houden, maar ik neem nu de vrijheid om deze niet achter te laten na mijn dood. Ik vind op internet een onderzoek wat naadloos aansluit bij mijn eigen gedachten over het verwijderen van een Facebookaccount in plaats van het omzetten daarvan. In 2098 staan er meer dode dan levende gebruikers op Facebook (Sadikki, 2016). Een grafiek van zijn prognose heb ik als bijlage toegevoegd (Bijlage IV). Wanneer alle huidige gebruikers van Facebook er voor kiezen om hun account na hun overlijden om te laten zetten naar een herinneringspagina in plaats van het te laten verwijderen gebeurt er volgens de Amerikaanse nieuwssite Fusion het volgende: Voor het eind van deze eeuw lijkt Facebook meer op een digitale begraafplaats dan op een plek voor levende mensen. (Brown, 2016) Deze stelling wordt ook in Nederland in de media overgenomen en verspreid, echter kom ik na wat dieper onderzoek dit tegen: De berekening is plausibel, maar de kans dat het daadwerkelijk uitkomt is erg klein. (Van Zessen, 2016) Volgens van Zessen is overlijden op Social Media nog geen groot onderwerp. Hoe zich dat daadwerkelijk gaat ontwikkelen in de komende decennia moet blijken uit de praktijk. Uit mijn eigen onderzoek is gebleken dat wanneer ik de deelnemers te kennen geef dat het mogelijk is om op Facebook hun digitale nalatenschap te regelen bij leven, daar weldegelijk behoefte aan is. 7

Als uitvaartbegeleider in deze moderne tijd en met het huidige en toekomstige gebruik van Social Media ben ik er van overtuigd dat dit onderwerp bij overlijden ook ter sprake moet worden gebracht. Steeds meer mensen zullen hiermee te maken krijgen, zonder dat zij zich hier wellicht bewust van zijn. Niet alleen denk ik dat ik daarin een rol kan vervullen door dit te bespreken met de nabestaanden die zich tot mij zullen wenden. Ook in de voorgesprekken met toekomstige klanten is het een puntje dat op mijn checklist in mijn ogen niet ontbreken mag. Ik zal mijn klanten bewust maken van hun digitale nalatenschap en ze goed en uitgebreid adviseren over wat er allemaal mogelijk en nodig is om de regie daarover in eigen hand te houden, zodat - wanneer zij dit wensen - na hun overlijden ook déze erfenis op de juiste wijze wordt afgewikkeld. 8

Conclusie Social Media en de dood gaan nog niet hand in hand met elkaar. Van de vele dagelijkse gebruikers is nog maar een heel klein deel op de hoogte van welke invloed hun digitale nalatenschap kan hebben op hun nabestaanden. Vooral de jongeren ten opzichte van de ouderen denken hier niet over na, terwijl zij juist wel de meest actieve gebruikers zijn. Doordat nog maar weinig gebruikers van Social Media hier over nadenken, is er een minimum aantal mensen dat ook daadwerkelijk stappen zet om hun online erfenis te regelen. Facebook speelt al wel in op het fenomeen en biedt de mogelijkheid om na iemands overlijden zijn of haar account te verwijderen of om te zetten in een herinneringspagina. Ook bestaan er al enkele bedrijven die zich bezig houden met digitale nazorg. Als uitvaartbegeleider kan ik nog een grote taak vervullen in de bewustmaking van de invloed van de digitale nalatenschap op nabestaanden. 9

Stelling Na de dood is privacy overleden en de digitale nalatenschap leeft door. 10

Bibliografie De Jong, E. (2015). Steeds meer Nederlanders zadelen nabestaanden met ongewenste digitale nalatenschap op. Geraadpleegd op 10 mei 2016 via http://www.nuvema.nl/socialmedia-testament/onderzoek-2015 Beckers, E. (2012). Gids bij overlijden voor Dummies. Amsterdam: Pearson Benelux. Bertrams, J. (2012). Social Media Expert in een week. Schiedam: Scriptum. Oosterveer, J. (2016). Sociale media in Nederland 2016: whatsapp overstijgt Facebook. Geraadpleegd op 2 mei 2016 via http://www.marketingfacts.nl/berichten/social-media-innederland-2016-whatsapp-overstijgt-facebook Verlaan, D. (2013). Facebook passeert 1,19 miljard maandelijkse gebruikers. Geraadpleegd op 2 mei 2016 via http://www.nu.nl/tech/3615852/facebook-passeert-119-miljardmaandelijkse-gebruikers.html Digitale Nazorg (2016). Digitale Nazorg: hét antwoord op vragen bij dierbare data, digitale nalatenschap of online erfenis. Geraadpleegd op 3 mei 2016 via https://www.digitalenazorg.nl Harrems, C. (2012). De uitvaartplanner. Utrecht/Antwerpen: Kosmos. Sadikki, H. (2016). We calculated the year dead people on Facebook could outnumber the living. Geraadpleegd op 3 mei 2016 via http://www.fusion.net/story/276237/the-number-ofdead-people-on-facebook-will-soon-outnumber-the-living Brown, K. (2016). We calculated the year dead people on Facebook could outnumber the living. Geraadpleegd op 3 mei 2016 via http://www.fusion.net/story/276237/the-number-ofdead-people-on-facebook-will-soon-outnumber-the-living Van Zessen, J. (2016). 2098: Meer doden dan levenden op Facebook. Geraadpleegd op 3 mei 2016 via http://www.nrc.nl/next/2016/03/11/2098-meer-doden-dan-levenden-opfacebook-1596447 11

Bijlage I Bron: http://www.buzzcapture.com/2015/06/aantal-nederlandse-social-media-gebruikersanno-2015 12

Bijlage II Uitkomst antwoorden enquête Social Media en de Dood Aantal deelnemers aan het onderzoek: 42 1) Op welke Social Media ben jij actief? Facebook 38 LinkedIn 35 Twitter 12 Instagram 10 Anders 10 2) Heb je er wel eens over nagedacht wat voor invloed jouw digitale nalatenschap heeft op je nabestaanden na je overlijden? Ja 18 Nee 24 3) Weet je dat je bij leven kunt regelen dat jouw digitale nalatenschap na je overlijden verwijderd kan worden (meeste sociale netwerken) of omgezet kan worden in een herdenkingspagina (Facebook)? Ja 18 Nee 24 4) Heb je zelf actief stappen ondernomen om na je overlijden je digitale nalatenschap te laten verwijderen of om te zetten naar een herdenkingspagina? Ja 5 Nee 37 5) Wat is je leeftijd? 20 tot 30 3 30 tot 40 9 40 tot 50 13 50 tot 60 13 60 tot 70 3 Ouder dan 70 1 13

Bijlage III Wat gebeurt er met mijn account als ik kom te overlijden? Je kunt ons vooraf mededelen of je wilt dat je account de herdenkingsstatus krijgt of permanent moet worden verwijderd van Facebook. Accounts met herdenkingsstatus Accounts met herdenkingsstatus vormen een plek waar vrienden en familie kunnen samenkomen om herinneringen te delen nadat een persoon is overleden. Accounts met herdenkingsstatus hebben de volgende belangrijke functies: De zin Ter nagedachtenis aan wordt weergegeven naast de naam van de overleden persoon op zijn/haar profiel Indien de privacyinstellingen van het account dit toelaten, kunnen vrienden berichten ter nagedachtenis op de tijdlijn plaatsen Inhoud die deze persoon heeft gedeeld (zoals foto's en berichten), blijft op Facebook staan en is zichtbaar voor het publiek met wie de persoon deze inhoud heeft gedeeld Profielen met herdenkingsstatus worden niet in publieke ruimten weergegeven, zoals in Mensen die je misschien kent, verjaardagsherinneringen of advertenties. Niemand kan zich aanmelden bij een account met herdenkingsstatus Accounts met herdenkingsstatus die geen contactpersoon hebben voor het afwikkelen van zaken na overlijden, kunnen niet worden gewijzigd Pagina's met één beheerder wiens account de herdenkingsstatus heeft gekregen, worden van Facebook verwijderd als we een geldig verzoek ontvangen Hoe kan ik een contactpersoon voor accounts met herdenkingsstatus toevoegen, wijzigen of verwijderen? Je kunt op elk gewenst moment een contactpersoon voor accounts met herdenkingsstatus toevoegen, wijzigen of verwijderen in de beveiligingsinstellingen van je account. Je kunt als volgt een contactpersoon voor accounts met herdenkingsstatus toevoegen: 1. Klik op rechtsboven in Facebook en selecteer Instellingen 2. Klik in het menu links op Beveiliging 3. Klik op Contactpersoon voor accounts met herdenkingsstatus 4. Voer de naam van een vriend in en klik op Toevoegen 5. Klik op Verzenden om je vriend te laten weten dat hij/zij je contactpersoon is voor accounts met herdenkingsstatus Als je een contactpersoon voor accounts met herdenkingsstatus wilt wijzigen of verwijderen, volg je de bovenstaande stappen (1-3) en klik je vervolgens op Verwijderen. Vervolgens kun je indien gewenst een nieuwe contactpersoon voor accounts met herdenkingsstatus toevoegen. 14

Wat is een contactpersoon voor accounts met herdenkingsstatus? Een contactpersoon voor accounts met herdenkingsstatus kan op je account letten nadat het de herdenkingsstatus heeft gekregen. Wanneer je account herdenkingsstatus heeft gekregen, heeft je contactpersoon voor accounts met herdenkingsstatus de optie om het volgende te doen: Een vastgezet bericht op je profiel plaatsen (bijvoorbeeld om uit naam van jou een laatste bericht te delen of om informatie te geven over een herdenkingsdienst) Reageren op nieuwe vriendschapsverzoeken (bijvoorbeeld van oude vrienden of familieleden die nog geen lid waren van Facebook) Je profielfoto en omslagfoto bijwerken Je hebt ook de optie om je contactpersoon voor accounts met herdenkingsstatus toe te staan om een kopie te downloaden van wat je hebt gedeeld op Facebook. Mogelijk voegen we in de toekomst aanvullende functies toe voor contactpersonen voor accounts met herdenkingsstatus. Je contactpersoon voor accounts met herdenkingsstatus kan het volgende niet doen: Aanmelden bij je account Oude berichten, foto's of andere inhoud die je hebt gedeeld op je tijdlijn verwijderen of wijzigen Berichten lezen die je hebt verzonden aan andere vrienden Je vrienden verwijderen Bron: https://www.facebook.com/help/103897939701143 15

Bijlage IV Facebook Users (Worlwide) Bron: http://www.fusion.net/story/276237/the-number-of-dead-people-on-facebook-will-soonoutnumber-the-living 16