Duurzaamheidsverslag 2011-2012 OKTOBER 2013

Duurzaamheidsverslag 2011-2012 OKTOBER 2013

DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2011-2012 1 Voorwoord 4 2 organisatieprofiel 6 Uitgelicht Duurzaamheid in de genen 6 Omzet 8 Financiële overheidssteun 8 Deugdelijk bestuur 9 3 Duurzaamheid in de kernprocessen 10 Uitgelicht Doelstelling: zuiver water 10 Duurzaamheid managementaanpak 11 4 Visie op productontwikkeling 14 Uitgelicht De LED Challenge 14 Nieuwe producten verlichting 16 Nieuwe producten noodverlichting 17 Nieuwe producten lichtregelsystemen 19 Energieprestatieparameters (EPP) 19 5 klantentevredenheid 20 Uitgelicht GreenLight: partners in duurzaamheid 20 6 Medewerkers 22 Uitgelicht Smile@Work 22 Functioneringsgesprekken 23 Duidelijker structuur 23 Opleiding en interne doorgroeimogelijkheden 23 Betrokkenheid 23 Cijfers en tabellen 24 7 Dialoog met stakeholders 30 Uitgelicht Duurzaamheidsscore in aankoop 30 8 Maatschappelijke bijdrage 32 Uitgelicht Katoen met meerwaarde 32 Mandaten bestuurders 33 9 Milieu 34 Uitgelicht Duurzaamheid: iedereen betrokken 34 Milieubeleidsverklaring 36 Cijfers en tabellen 37 10 Proces van het duurzaamheidsverslag 42 11 GRI-inhoudsopgave 43

1 Voorwoord

Voor u ligt de derde editie van ETAP s duurzaamheidsrapport. Dit rapport beschrijft de duurzaamheidsvisie van het bedrijf en de concrete acties die het resultaat zijn van het consequent toepassen van deze visie in 2011 en 2012. De afgelopen jaren waren niet de gemakkelijkste in de geschiedenis van ETAP. De bouwsector werd extra hard getroffen door een hevige en hardnekkige economische crisis. Gevolg was een omzetdaling ten opzichte van de voorbije jaren. Door efficiëntieverbetering, interne reorganisatie en helaas ook personeelsinkrimping proberen we deze moeilijke periode te overbruggen. Deze economische tegenvaller mag geen excuus zijn om onze bekommernissen op het vlak van duurzaamheid op een lager pitje te zetten, integendeel zelfs. We zijn ervan overtuigd dat onze blijvende focus op maatschappelijk verantwoord ondernemen ons mee zal helpen om sterker uit deze crisis te komen. De resultaten van deze inspanningen vindt u hier. Cijfers zijn belangrijk, maar door concrete voorbeelden te tonen en vooral de mensen achter de cijfers te tonen - krijgt u als lezer hopelijk een vollediger beeld van onze duurzaamheidspolitiek. Duurzaam ondernemen is wat we willen en moeten doen. Door onze visie aan u voor te leggen en een correct verslag uit te brengen van onze acties, stellen we ons bewust kwetsbaar op. We nodigen uit tot reactie en interactie. We zijn er van overtuigd dat een kritische kijk op onze eigen prestaties de beste manier is om steeds beter te doen. Christ l Joris Voorzitter van de raad van bestuur DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2011-2012 5

2 Organisatieprofiel Uitgelicht Duurzaamheid in de genen Op het bedrijfsterrein van ETAP, naast de showroom, staat de stam van een oude linde. Een boom met geschiedenis: hij stond in de tuin van baron Philippe Gillès de Pélichy, medestichter en aandeelhouder van ETAP. Het was tijdens ettelijke vergaderingen in de schaduw van deze boom dat de stichting en de toekomst van ETAP vorm kreeg, eind jaren 40. Bij het overlijden van baron Gillès de Pélichy schreef Norbert Joris, stichter en erevoorzitter van ETAP: Hij was een venture-capitalist avant la lettre. Hij beschouwde ondernemen en dat impliceerde voor hem werkgelegenheid scheppen als een belangrijke maatschappelijke plicht. De ondernemingen van de ETAP-groep zijn de expressie van deze bekommernis en overtuiging. Meer dan 60 jaar later zit maatschappelijk verantwoord ondernemen nog altijd stevig in de ETAP-genen. Deze linde is daarvan een krachtig symbool.

De ETAP groep werd in 1949 opgericht in Antwerpen en is gevestigd in Malle. We zijn actief in professionele verlichting voor kantoren, fabrieken, opslagplaatsen, scholen, publieke gebouwen, rusthuizen, ziekenhuizen, winkels en hotels. We hebben eigen verkoopteams in Europa en de Verenigde Arabische Emiraten. Via onze exportafdeling worden echter ook wereldwijd andere markten bediend. ETAP ontwikkelt verlichtingsoplossingen van a tot z: wij creëren verlichtingsconcepten, ontwerpen, industrialiseren en produceren verlichtingsarmaturen, geven advies en maken verlichtingsstudies, leveren de armaturen op tijd en staan in voor de nazorg. Onze strapline Excellent Lighting, Saving Energy is daarbij steeds onze leidraad: wij bieden kwalitatief hoogstaande én energiezuinige verlichting. Ons domein strekt zich uit van functionele verlichting over noodverlichting tot lichtregelsystemen. Door zelf het hele proces op te volgen, kunnen we in elke fase de hoogste kwaliteit garanderen. Door voortdurend te innoveren, hebben we een toonaangevende plaats verworven op de Europese verlichtingsmarkt. Elk jaar investeren we 6 tot 7 % van onze omzet in onderzoek en ontwikkeling. De ETAP-groep telt volgende juridische entiteiten: ETAP NV in België, ETAP BV in Nederland, ETAP SA en ALTER SAS in Frankrijk. Verder heeft ETAP NV een 50 %-participatie in ETAP.SCHRÉDER Iluminação Interior, Lda in Portugal en een meerderheidsparticipatie in ETAP Belysning AB in Zweden. ETAP NV heeft branches in de volgende landen: Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Spanje, Italië, Polen en de Verenigde Arabische Emiraten. Figuur 1a: bedrijfsorganogram ETAP-GROEP productgroepen vestigingen verkoop centrale diensten verlichting noodverlichting lichtregelsystemen België, Duitsland, Frankrijk, Nederland, Spanje, Italië, Polen, Verenigd Koninkrijk, Verenigde Arabische Emiraten, Zweden, Portugal, export financiële dienst personeelsdienst customer services IT marketing Figuur 1b: vestigingen verkoop VERENIGD KONINKRIJK ZWEDEN NEDERLAND BELGIË POLEN FRANKRIJK SPANJE DUITSLAND ITALIË PORTUGAL VERENIGDE ARABISCHE EMIRATEN

Grafiek 1: Omzet en personeelsvergoedingen van 2010-2012 Grafiek 2: Financiële steun van de overheid 80 1,0 70 60 0,8 50 0,6 40 30 0,4 20 0,2 10 0 61,1 27,3 61,8 27,8 54,7 28,3 0,0 0,56 0,91 0,61 0,76 0,57 0,72 omzet in milj. euro personeelsvergoedingen in milj. euro subsidies bedrijfsvoorheffing in milj. euro verminderingen RSZ in milj. euro Omzet Door de marktomstandigheden was vooral 2012 een moeilijk jaar voor ETAP. De aanhoudende crisis liet zich extra zwaar voelen in de bouwsector, waardoor we geconfronteerd werden met een omzetdaling. Dit werd opgevangen door kostenbesparing, onder meer via een vrijwillige loonsinlevering en via tijdelijk stempelen voor arbeiders en bedienden. Financiële overheidssteun De enige financiële steun die ETAP in de verslagperiode ontving van de overheid waren tewerkstellingspremies en een subsidie van het Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie (IWT). ETAP ontving subsidies van de overheid in het kader van bedrijfsvoorheffing voor ploegenarbeid, overuren, tewerkstelling van onderzoekers in ontwikkeling en een interprofessionele subsidie. Naast een structurele vermindering van de RSZ werden ook verminderingen toegekend voor oudere werknemers, langdurig werkzoekenden, werknemers uit herstructureringen, jongeren -18 en in het kader van startbaan overeenkomsten. Alle cijfers in dit duurzaamheidsverslag zijn geconsolideerde cijfers die de volledige ETAP-groep beslaan. 8 ETAP

Deugdelijk bestuur Een goed systeem van deugdelijk bestuur is een noodzaak voor de ontwikkeling van ETAP op lange termijn. Dit houdt een concrete toewijzing van verantwoordelijkheden in op verschillende niveaus: de algemene vergadering, de raad van bestuur, de gedelegeerd bestuurder, het directiecomité, de directeurs van de business units en de centrale stafdiensten, en de managers. Een intern reglement bakent de bevoegd heden af.»» De raad van bestuur telt 6 leden van wie 3 externe bestuurders en komt 6 maal per jaar samen. De externe bestuurders worden gekozen op basis van complementariteit inzake bekwaamheden, ervaring en kennis waar ETAP nood aan heeft.»» De gedelegeerd bestuurder rapporteert op regelmatige tijdstippen aan de voorzitter van de raad van bestuur. De voorzitter legt de agenda van de vergaderingen vast en ziet erop toe dat de bestuurders accurate, tijdige en duidelijke informatie ontvangen.»» Onder leiding van zijn voorzitter evalueert de raad van bestuur regelmatig zijn omvang, samenstelling, zijn prestaties en interactie met het uitvoerend management.»» De raad van bestuur is verantwoordelijk voor het algemene beleid. Hij keurt de strategische plannen en begrotingen goed die het directiecomité voorlegt en volgt en evalueert de prestaties.»» De raad van bestuur delegeert het dagelijks bestuur aan het directiecomité met uitzondering van de taken die de wet voorbehoudt aan de raad van bestuur en de bevoegdheden die de raad van bestuur volgens het interne reglement voorbehoudt voor zichzelf.»» Het directiecomité, dat bestaat uit 5 leden, is zodanig samengesteld dat het de raad van bestuur kan informeren over alle activiteitsdomeinen, aspecten van operationele leiding en financiële resultaatsevolutie. De gedelegeerd bestuurder is voorzitter van het directiecomité. Het interne reglement voorziet in een uitgebreide informatieplicht van het directiecomité aan de raad van bestuur.»» Het directiecomité beoordeelt op regelmatige basis in overleg met het management de risico s en bepaalt in welke mate hiervoor maatregelen en/of voorzieningen moeten getroffen worden.»» De boekhouding van ETAP wordt door een internationaal gereputeerd auditkantoor gecontroleerd.»» De vennootschap vergoedt de bestuurders en de leden van het directiecomité op een billijke en verantwoorde wijze.»» ETAP behoort tot een bedrijvengroep met een 100 % familiaal aandeelhouderschap. Jaarlijks organiseren de aandeelhouders een ontmoeting en informatie-uitwisseling met de raad van bestuur en het directiecomité.»» De aandeelhouders stelden in 2004 een familiaal charter op waarin zij de gedragsregels, normen, waarden en doelstellingen omschrijven voor de familiale groep. In 2012 werd het charter geactualiseerd, met een belangrijke bijdrage van de toekomstige generatie van jonge aandeelhouders.»» De top drie van de waarden die de aandeelhouders in ETAP en zijn leiding willen terugvinden zijn: continuïteit, innovatie & creativiteit en verantwoordelijkheidszin. Andere belangrijke onderwerpen die in dit charter aan bod komen zijn: de leidende rol van niet-familieleden in het familiebedrijf; carrièremogelijkheden en de vergoedingsregels voor aandeelhouders en hun partners en kinderen; de openheid van het aandeelhouderschap; de financiële verwachtingen van de aandeelhouders, maar vooral een engagement naar de opleiding en vorming van de volgende generatie van aandeelhouders.»» Ook de regels in geval van een conflict in de context van bedrijf en aandeelhouders worden omschreven. DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2011-2012 9

3 Duurzaamheid in de kernprocessen Uitgelicht Doelstelling: zuiver water De elektro-coating installatie (EC), waar een deel van de armaturen wordt geschilderd, was al langer een aandachtspunt voor ETAP. Het afvalwater van deze installatie was goed voor liefst 90 procent van de totale hoeveelheid bedrijfsafvalwater. Bovendien is het EC-afvalwater relatief zwaar belast met verontreinigde stoffen. De operationele kost van de water zuivering was bijna volledig hieraan toe te schrijven. Daarom besliste ETAP in 2012 om de EC-installatie uit gebruik te nemen en alle armaturen voortaan te schilderen in de lakstraat. Door gebruik van zogenaamde cascadespoeling produceert deze lakstraat nauwelijks afvalwater. Bij het ter perse gaan van dit rapport werd de EC-installatie uit dienst genomen.

ETAP streeft als onderneming naar duurzame ontwikkeling op lange termijn. Daarbij houden we een gezond evenwicht in stand tussen economisch rendement, sociale waarden en engagement in de wereld waarin we leven. Sinds zijn oprichting heeft ETAP duurzaamheid en zorg voor het milieu opgenomen als deel van zijn missie. Enerzijds is er uit deze missie een duurzaamheidscharter (zie onder) als algemene richtlijn opgesteld, anderzijds is ze vertaald naar een praktische managementvisie over hoe we met de relevante thema s omgaan. Dit geeft onze leidinggevenden een concreet kader voor hun acties. Omdat het zwaartepunt van ontwikkeling en productie in Malle ligt, worden de initiatieven en beslissingen rond duurzaamheid voornamelijk door de Belgische directie behandeld. Duurzaamheid managementaanpak 1. Economische duurzaamheid We streven naar een duurzame opbrengst van de investeringen van de aandeelhouders. Belangrijkste drijfveer is de continuïteit van de activiteiten. Dit wordt bereikt door een differentiatiestrategie toe te passen naast kostenbeheersing. De opbrengst voor de aandeelhouders wordt gedefinieerd als een percentage van het bedrijfsresultaat dat toelaat om het overblijvende deel te herinvesteren om de internationale groei te financieren. Onze productieactiviteit in België is ingebed in de lokale samenleving. Daarom streven we ernaar om werkgelegenheid te creëren en zo de economische groei in de regio te stimuleren. Voor onze internationale verkoopsactiviteiten doen we beroep op lokale werknemers om de band met de lokale gemeenschap te garanderen. ETAP DUURZAAMHEIDSCHARTER 1. In onze beslissingsprocessen houden we rekening met duurzame ontwikkeling. 2. In alle bedrijfsaspecten werken we eerlijk en integer. 3. In onze bedrijfsvoering streven we voortdurend naar het verminderen van onze impact op het milieu. In het bijzonder proberen we onze ecologische voetafdruk te verkleinen. 4. We ontwikkelen producten gericht op maximale energieefficiëntie die gemakkelijk gerecycleerd en verwerkt kunnen worden bij het einde van hun levenscyclus. 5. Met interne opleidingen en programma s stimuleren we onze medewerkers om milieuvriendelijk en verantwoord te handelen. 6. We steunen onafhankelijke initiatieven rond milieu en helpen onze klanten daarmee. 7. We staan een deel van onze winst af aan projecten die lokale gemeenschappen kunnen helpen in hun ontwikkeling. 8. We rapporteren onze inspanningen volgens de richtlijnen van het Global Reporting Initiative (GRI). De waarden van het duurzaamheidscharter zijn de verantwoordelijkheid van elke medewerker van ETAP. Om het duurzaam ondernemen echter een gezicht te geven in de onderneming, is een lid van het directiecomité verantwoordelijk om de principes en intenties in de realiteit om te zetten. 11

2. Omgeving In elk van de drie fases van de levenscyclus van onze producten willen we de impact op de omgeving minimaliseren: productie, energieverbruik tijdens gebruik en verwerking aan het einde van de levensduur. Dit stimuleren we enerzijds door onze procedures te certificeren volgens EN14001 en anderzijds door levenscyclusanalyse op onze producten toe te passen. Wij voeren een aankoopbeleid dat onze leveranciers moet stimuleren om op dit vlak ook zelf nieuwe initiatieven te nemen. 3. Sociale werkomstandigheden Op het vlak van arbeidsomstandigheden wil ETAP meer doen dan enkel de wettelijke bepalingen naleven. Eerst en vooral m.b.t. de wetgeving in de landen waar ETAP actief is en de internationale arbeidsstandaard van de Verenigde Naties. Ten tweede m.b.t. permanente bijscholing, die vastgelegd wordt in collectieve overeenkomsten binnen de Belgische industrie. 4. Mensenrechten ETAP beantwoordt aan de internationale arbeidswetgeving van de Verenigde Naties. Via zijn aankoopbeleid vraagt ETAP ook aan zijn leveranciers om aan deze standaarden te beantwoorden, in het bijzonder m.b.t. kinderarbeid en dwangarbeid. Met betrekking tot zijn eigen activiteiten voorziet de personeelsdienst bemiddelaars die aangesproken kunnen worden als werknemers zich gediscrimineerd voelen of gepest worden. Discriminatie op basis van geslacht, religie of ras wordt bij ETAP niet getolereerd. 5. Bijdrage aan of impact op de samenleving ETAP voert een strikt anticorruptiebeleid. De financiële dienst screent alle uitgaven en is verplicht om elke verdenking van fraude te melden aan de raad van bestuur. ETAP financiert geen politieke partijen of politici. ETAP past het vier ogen -principe toe. Dit betekent dat elke uitgave goedgekeurd moet worden door een tweede persoon. ETAP is actief betrokken bij verenigingen binnen de verlichtingsindustrie en draagt bij tot de uitstippeling van het beleid in samenwerking met andere leden. 12 ETAP

6. Productverantwoordelijkheid Al onze producten zijn voorzien van de wettelijk vereiste informatie. ETAP streeft naar een verbetering van het ontwerp van nieuwe producten met het oog op hun impact op gezondheid en veiligheid. Alle producten worden extern gecertificeerd volgens de wettelijke veiligheidsvereisten. Elke twee jaar organiseert ETAP een enquête over zijn producten bij zijn klanten. De resultaten daarvan worden verspreid binnen de organisatie; het directiecomité ziet erop toe dat elke afdeling binnen zijn activiteitendomein de gepaste maatregelen neemt. 7. Aankoopbeleid ETAP kiest leveranciers op basis van objectieve criteria zoals kwaliteit, prijs, technologie en impact op de omgeving. Voor zover het in onze competentie ligt doen we suggesties en vragen we input aan onze leveranciers om verbeteringen aan te brengen aan hun duurzaamheidsprestaties. We streven ernaar om kleinschalige en lokale leveranciers in te schakelen in ons aankoopbeleid om de lokale economie te steunen. Hoe ETAP deze aanpak in de praktijk heeft gebracht in 2011 en 2012 leest u in de volgende hoofdstukken. DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2011-2012 13

4 Visie op productontwikkeling Uitgelicht De LED Challenge Leds vinden meer en meer ingang als energiezuinige verlichtingsbron. Zonder blind de heersende trend achterna te lopen geloven we ook sterk dat de voordelen die led ons brengt in lijn zijn met onze missie en visie. In onze noodverlichting ontwikkelen we al een paar jaar enkel nog ledproducten. Om ook in algemene verlichting de ledsprong te maken, ging ETAP de LED Challenge 2012 aan. Dit programma had drie doelstellingen: (1) een coherent en volledig gamma ledarmaturen ontwikkelen tegen 2012; (2) alle betrokken werknemers bijscholen tot specialisten in ledverlichting en (3) ETAP verder profileren als een innovatieve ledverlichtingsproducent. Intussen heeft ETAP de ledsprong gemaakt. Ook in algemene verlichting hebben we nu een volledig gamma ledarmaturen, dat nog voortdurend uitbreidt. Een groot deel van onze ontwikkelingscapaciteit is toegewezen aan ontwikkeling van ledarmaturen zonder daarom de klassiekere fluorescentiearmaturen uit het oog te verliezen. Intussen werkt ETAP ook volop aan de volgende stap in de ledrevolutie: de ontwikkeling van oled-verlichting voor noodverlichting.

Energie-efficiënte en kwaliteitsvolle verlichtingsoplossingen uitwerken op maat van de klant is onze missie geweest sinds de oprichting van ETAP. De toenemende maatschappelijke aandacht voor energiezuinigheid en als gevolg daarvan de strengere regelgeving sterken ons alleen maar in onze overtuiging. Wereldwijd gaat ongeveer 20 % van het totale energieverbruik naar verlichting. Afhankelijk van het type gebouw en de activiteit kan dat zelfs oplopen tot 35 % of meer. Verlichting heeft dan ook een erg groot besparingspotentieel. Tegelijk bespaart een energiezuinige verlichting op de koelinstallatie, omdat de verlichting minder overlast door warmte veroorzaakt. Ook de uitstoot van broeikasgassen vermindert. Een noodzaak, want in het Kyotoprotocol zijn de EU-landen overeengekomen dat zij de CO 2 -uitstoot van 2008 tot 2012 zullen terugdringen tot 8 % beneden het niveau van het jaar 1990. Het Kyotoprotocol werd verlengd tot 2015 en strengere normen zitten eraan te komen. ETAP wil een voortrekkersrol spelen wanneer het gaat over energie-efficiëntie. Onze strapline Excellent lighting, saving energy is geen loze slogan. Onze armaturen voor verlichting en noodverlichting behoren tot de meest energie-efficiënte op de markt. De lichtregelsystemen dragen sterk bij aan het besparingspotentieel. Daarnaast moeten de verlichtingsoplossingen van ETAP: -- zorgen voor verlichtingscomfort in uiteenlopende werkomgevingen; -- betrouwbaar en duurzaam zijn; -- bijdragen aan de architectuur van het gebouw; -- aangepast zijn aan de specifieke wensen van elke klant; -- gemakkelijk te installeren en te onderhouden zijn. ETAP s bekommernis voor kwaliteit komt onder andere tot uiting in onze consequente ENEC-certificatie. Dit label geeft een extra externe check naar conformiteit aan de wettelijke normen. Onze visie is ondersteund door onze eigen diverse wetenschappelijke referentiebronnen. De combinatie maakt onze visie origineel en verleent ze een eigen waarde. ETAP werkt ook actief mee binnen Lighting Europe (Europese Verlichtingsfederatie) en via Agoria leveren we bijdragen naar het opstellen van regelgeving (bijvoorbeeld de energieprestatierichtlijn, EPR). Ook werken we samen met wetenschappelijke instituten zoals het VITO, dat voor onze noodverlichting een volledige levenscyclus analyse en studie naar ecologisch ontwerp heeft uitgewerkt. Een concreet resultaat hiervan is de overschakeling van NiCD naar NiM-batterijen in noodverlichting (zie blz. 17). Voor de LED Challenge en meer bepaald bij het ontwikkelen van ons LED+LENS -concept werken we samen met de Universiteit Gent. DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2011-2012 15

R7 UM2 R6 Nieuwe producten verlichting LED+LENS ETAP bracht een volledig gamma op de markt voor algemene verlichting van kantoren, industrie, horeca en retail. Het ontwikkelde hiervoor de LED+LENS -technologie: hoogvermogenleds gecombineerd met lenzen met een gepatenteerde oppervlaktestructuur. De reeksen R7, U7, E1 en Kardó zijn energiezuinig, hebben een hoog rendement en een hoge behoudfactor. Deze reeks zal de komende jaren nog worden uitgebreid. Downlights met led In 2012 bracht ETAP ook downlights met led op de markt. Grootste uitdaging hier was het thermisch ontwerp. Leds functioneren namelijk optimaal bij voldoende koeling. Dit is geen evidentie bij downlights, waar de leds dicht bij elkaar zitten en de oppervlakte voor koeling klein is. Daarom ontwikkelde ETAP een specifiek koellichaam voor de leddownlights. Een thermische folie tussen printplaat en koellichaam zorgt voor een optimale warmteafvoer. Flare met verhoogde lichtopbrengst De Flare, in 2010 gelanceerd, kreeg in 2012 een update met efficiëntere leds. Dit leverde een stijging op van de lichtopbrengst met 30 procent. R6 ETAP investeert uiteraard ook nog in fluorescentieverlichting. De R6 opbouw- en pendelarmatuur heeft een hoog rendement dankzij de Equilum-reflector en het HRSilver -aluminium. UM2 UM2 is een diffusor-armatuur die door het gebruik van de MesoOptics -microtechnologie een hoger rendement (30 %) haalt dan de klassieke diffusoren. UM2 is zowel beschikbaar met fluorescentielampen als met leds. Ecolampen Sinds 2012 vervangt ETAP stelselmatig de klassieke T5-fluorescentielampen door T5-ecolampen. Die verbruiken tot 10 % minder energie. 16 ETAP

EBS Compact NiMh-batterijen K9 Update E5 E5 is een armatuur voor de verlichting van grote ruimtes (fabriekshallen, magazijnen,...). Door de ontwikkeling van nieuwe reflectoren zijn de toepassingsmogelijkheden aanzienlijk uitgebreid. Bovendien is er een nieuw basisprofiel beschikbaar voor de lijnarmaturen, waardoor we de tussenafstanden kunnen optimaliseren om het aantal armaturen te reduceren (en dus extra energie te besparen). Nieuwe producten noodverlichting Nieuwe K9 De K9-armatuur kreeg een grondige update. De nieuwe lenzen zijn nog efficiënter, zodat de verlichting hoger kan gemonteerd worden en de tussenafstanden voor vluchtwegverlichting zijn toegenomen. De antipanieklens zorgt bovendien voor een nagenoeg vierkante uitstraling van het licht. Daardoor kunnen de ruimtes egaler verlicht worden, zonder blinde vlekken. K2 met led ETAP vervolledigde het K2-gamma. Deze robuuste water- en stofdichte noodverlichtingsarmatuur voor buitentoepassingen en industriële omgevingen is nu in alle versies ook met led verkrijgbaar. Green Safety ETAP gebruikt enkel nog NiMH-batterijen voor zijn volledige productengamma. NiMH-batterijen bevatten geen cadmium en verbruiken beduidend minder energie dan NiCD-batterijen. EBS Compact EBS Compact is een centraal batterijsysteem voor noodverlichting met led. De batterij voedt de noodverlichting binnen één brandzone, zodat geen dure en complexe brandveilige bekabeling nodig is. DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2011-2012 17

Grafiek 3: EPP verlichting 80 70 67,30 69,46 70,69 60 lm/w lineaire trendlijn data Grafiek 4: EPP controls 2000 1761 1544 1500 1173 1000 CO2-equivalente besparing in ton Grafiek 5: EPP noodverlichting 1,0 0,9 0,87 0,8 0,7 0,6 0,69 0,66 0,65 0,55 0,5 0,4 0,49 verlichting (kwh/m 2 ) signalisatie (kwh/m 2 ) 18 ETAP

Nieuwe producten lichtregelsystemen Easydim Easydim is een lokaal lichtregelsysteem dat automatisch het lichtniveau aanpast op basis van het binnenkomende daglicht en de aanwezigheid van menselijke activiteit. Het levert besparingen op tot 55 procent. Nieuwe ELS (ETAP LichtregelSysteem) De daglichtsensor ELS kreeg een grondige makeover. De sensor is minder temperatuurafhankelijk en kan daardoor preciezer regelen. Bovendien reageert de nieuwe ELS sneller en accurater. Deze verbeteringen resulteren in 30 procent meer energiebesparing dan de vorige generatie sensoren. MDS (Movement Dependent System) voor open ruimtes en gangen ETAP breidde zijn gamma bewegingsdetectoren uit met vijf nieuwe versies: twee voor gangen en drie voor hoge en grote ruimtes. Bewegingsdetectoren schakelen of dimmen het licht op basis van beweging, zodat het licht enkel brandt wanneer dat nodig is. Ze zorgen voor een aanzienlijke energiebesparing. Energieprestatieparameters (EPP) Om een indicatie te geven hoe ETAP bijdraagt aan energiebesparing bij zijn klanten zijn drie energieprestatie-parameters (EPP) ontwikkeld (zie grafiek hiernaast). De EPP verlichting geeft de gemiddelde lumen per watt voor de verkochte verlichtingsarmaturen. Door constante product updates en verbeteringen aan bestaande producten krijgen we jaar na jaar meer licht voor hetzelfde geïnstalleerd vermogen. De stijging van de EPP verlichting kunnen we verklaren door het stopzetten van een aantal oudere, minder efficiëntere reeksen en de toename van het aantal ledproducten, het invoeren van de ecolampen en het gebruik van HRSilver-aluminium in de fluorescentiearmaturen. HRSilver heeft een extreem hoge reflectiefactor (98 %) dankzij een deklaagje van zuiver zilver bovenop het basismateriaal. De EPP controls is de besparing die al onze klanten samen op 1 jaar tijd realiseren door onze controlesystemen te combineren met onze armaturen. De parameter is uitgedrukt in het aantal bespaarde ton CO 2 per jaar. De EPP controls is rechtstreeks verbonden aan het aantal verkochte producten. Door de groeivertraging in 2011 en 2012 is dus ook de EPP gedaald. De EPP noodverlichting bestaat uit 2 delen. EPP verlichting geeft het aantal kwh/m² (waarbij m 2 het aantal vierkante meter aanduidt dat door het toestel verlicht wordt) dat onze toestellen in waaktoestand consumeren. De EPP signalisatie in kwh/m (waarbij m de herkenningsafstand aanduidt) geeft het verbruik voor alle signalisatieapplicaties die we verkopen. Beide getallen worden gerefereerd t.o.v. het cijfer van 2007 zodat we de verbetering kunnen volgen over de jaren heen. De aanhoudende daling in EPP noodverlichting heeft te maken met het grotere aandeel ledproducten in onze verkoop. Het effect is groter voor verlichting dan voor signalisatie. DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2011-2012 19

5 Klantentevredenheid Uitgelicht GreenLight: partners in duurzaamheid Als Main Endorser van het GreenLight-programma van de EU moedigt ETAP zijn klanten aan om GreenLight Partner te worden. Dit houdt in dat de klant zich engageert om binnen vijf jaar de helft van de verlichtingsinstallaties te vervangen door efficiëntere verlichting, of om het totale energiegebruik voor verlichting met minstens 30 procent te reduceren. De beste projecten worden beloond met een GreenLight Award. ETAP is er fier op dat verschillende van haar klanten een Award hebben gewonnen. Dat ook de klanten deze Award hoog inschatten, blijkt uit de reactie van Philippe Tostain van de stad Rijsel (GreenLight Award 2012). De Award is een mooie beloning van onze inspanningen, aldus Tostain. We willen dit delen met de inwoners van onze stad. Daarom tonen we in de betrokken instellingen een display met het GreenLight-logo en bijkomende uitleg over dit project.

Klantentevredenheid is een belangrijk element in onze strategie. Om de klantentevredenheid te meten, hebben we zowel informele als formele instrumenten. De meer informele input komt via ons uitgebreide verkoopnetwerk: onze verkopers staan dagelijks in contact met de klant en behandelen naar best vermogen alle vragen en lossen kleine problemen op. Daarnaast hebben we twee formele kanalen: -- Ten eerste ons systeem om klachten op te vangen. Elke formele klacht van een klant wordt doorgestuurd naar de relevante afdeling en nadat het probleem is opgelost, wordt ook een feedback aan de klant gegeven. De behandeling van klachten is volledig beschreven in het ETAP ISO 9001-kwaliteitsysteem. Jaarlijks wordt ook een overzicht van de structurele klachten voorgelegd aan de raad van bestuur. Het is een belangrijk instrument om de organisatie bij te sturen waar nodig. -- Ten tweede een klantenbevraging. Die gebeurt om de 3 jaar in functie van de strategische planningsoefening die ETAP uitvoert. We peilen naar de parameters waarin we als organisatie willen uitblinken en het verschil willen maken met onze concurrenten. Het betreft kwaliteit en afwerking, technische performantie, innovatie en design. De resultaten van de enquête worden binnen de organisatie verspreid. Elke afdeling is verantwoordelijk voor de opvolging van de resultaten binnen zijn activiteitendomein. De resultaten van de bevraging van 2011 worden gegeven in de grafiek 6 en 7. De resultaten (op een score van 10) worden geïnterpreteerd in functie van eerdere bevragingen en in functie van de positie ten opzichte van onze directe concurrenten. Uit de enquête van 2011 blijkt dat de klantentevredenheid hoog blijft, zowel voor verlichting als noodverlichting. In vergelijking met de vorige enquête, in 2007, zijn er geen significante verschuivingen. Grafiek 6: Resultaten klantenbevraging voor verlichtingsproducten Grafiek 7: Resultaten klantenbevraging voor noodverlichtingsproducten 10 9 8 7 6 5 4 3 2 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 8,2 8,6 8,4 8,1 8,2 8,4 8,2 7,9 8,2 8,2 8,3 7,9 Kwaliteit en afwerking Energiezuinige Efficiënte verlichting verlichtingsoplossingen 7,6 7,9 8,2 7,7 7,1 7,8 7,9 7,7 7,1 8,1 7,9 7,5 Vernieuwing Design Maatwerk 1 0 8,2 8,4 8,4 8,1 8,4 8,5 8,5 8,2 8,1 8,3 8,2 7,9 8,0 8,3 8,1 7,9 Kwaliteit en afwerking Betrouwbaarheid Vernieuwing Design architecten (n = 30) ingenieurs (n = 71) eindgebruikers (n = 245) installateurs (n = 233) architecten (n = 30) ingenieurs (n = 71) eindgebruikers (n = 245) installateurs (n = 233) DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2011-2012 21