PILOTONDERZOEK SOCIALE KWALITEIT De Ambelt Kampen Plaats : Kampen BRIN nummer : 02YN OKE 03 SO Onderzoeksnummer : 253787 Datum onderzoek : 5 november 2013 Datum vaststelling : 5 december 2013
Pagina 2 van 6
Inleiding De Inspectie van het Onderwijs bezocht op 5 november 2013 De Ambelt SO Kampen voor een onderzoek naar de sociale kwaliteit. De school verzorgt speciaal onderwijs aan leerlingen in de leeftijd van 3 tot 13 jaar met ernstige gedragsproblematiek. Pilotonderzoek sociale kwaliteit Het thema van het onderzoek is: hoe werkt De Ambelt SO Kampen aan de sociale kwaliteit? De inspectie besteedt op dit moment al aandacht aan aspecten van de sociale kwaliteit van onderwijs, maar gaat dat de komende jaren nog meer doen. In dat kader is op deze school een pilotonderzoek naar de sociale kwaliteit gedaan. De inspectie voert deze pilot - op basis van een conceptwaarderingskader uit in het najaar van 2013 op circa dertig scholen voor so en/of vso. Documenten De inspectie heeft de documenten bestudeerd die de school heeft aangeleverd. Op basis hiervan zijn gesprekken gevoerd met functionarissen in de school. Gesprekken, lesbezoeken en schoolobservaties Tijdens het bezoek sprak de inspectie met de schoolleiding, de intern begeleider, de gedragswetenschapper, leraren en leerlingen. In deze gesprekken is aandacht besteed aan aspecten van de sociale kwaliteit van het onderwijs. Ook heeft de inspectie een (anonieme) vragenlijst over het schoolklimaat afgenomen bij de oudste leerlingen van het SO. Dit waren twee bovenbouwgroepen (KH en KG). Verder bezocht de inspectie drie lessen in de groepen KA, KE en KF. Dit betrof lessen waarin volgens de school goed zichtbaar is op welke wijze zij werkt aan de sociale en/of de maatschappelijke ontwikkeling van leerlingen. Het ging om (aspecten van) lessen waarin deze onderwerpen aan de orde komen. Ook observeerde de inspectie tijdens twee pauzemomenten. Uitkomsten van het onderzoek naar de sociale kwaliteit De inspectie heeft zich een algemeen beeld gevormd van de sociale kwaliteit van het onderwijs aan de hand van de indicatoren uit het conceptwaarderingskader. De inspectie geeft géén oordelen over de kwaliteit van het onderwijs op deze indicatoren, zij beschrijft deze alleen in termen van ontwikkeling. Deze beschrijvende weergave staat in de volgende paragraaf. Het onderzoek leidt ook niet tot een nieuw toezichtarrangement. Pagina 3 van 6
Er komt een gezamenlijke rapportage van de dertig pilotonderzoeken in een volgend Onderwijsverslag. Bevindingen van de inspectie. Hieronder staat een korte weergave van de bevindingen van de inspectie over de sociale opbrengsten, het onderwijsaanbod, het pedagogisch handelen en de kwaliteitszorg, gericht op het verwerven van sociale en maatschappelijke vaardigheden. De inspectie beschrijft kort wat de school aanbiedt, welke gegevens de school verzamelt en hoe zij deze analyseert. I. Sociale opbrengsten De inspectie heeft nog geen landelijke standaarden waarmee zij de sociale opbrengsten kan beoordelen. De school gebruikt een genormeerd instrument voor de sociale en/of emotionele ontwikkeling van de leerlingen (SEOL). Daarnaast gebruikt de school een instrument om de veiligheidsbeleving van de leerlingen na te gaan. Dit leerlingentevredenheidsonderzoek is in 2010 afgenomen. De resultaten zijn niet meer van toepassing op de leerlingen die nu in de eindgroepen zitten. Dit onderzoek zal volgens de bestuursafspraak in 2014 worden herhaald. De school heeft geen standaarden vastgesteld voor de niveaus die leerlingen in overeenstemming met hun uitstroombestemming moeten behalen. Er is een aanbod aanwezig voor leergebied overstijgende kerndoelen, de school heeft hierbij geen schooleigen doelen vastgelegd. De checklist zelfredzaamheid is bedoeld voor de leraar om te bepalen of leerlingen zich conform hun leeftijd ontwikkelen, niet om gegevens te verzamelen voor de sociale opbrengsten. De school beschikt niet over gegevens die een beeld geven van de sociale en/of maatschappelijke competenties van leerlingen. De informatie die school verzamelt met de SEOL gebruikt de school in het gesprek met de ouders/verzorgers van de leerlingen en als onderlegger voor de aandachtspunten in het handelingsplan. De leerkracht formuleert vervolgens sociaal-emotionele doelen. Pagina 4 van 6
II. Onderwijsaanbod De school maakt gebruik van een leerstofaanbod dat zij heeft afgestemd op haar leerlingenpopulatie. Dit aanbod is in overeenstemming met de uitstroombestemmingen van de leerlingen. Het aanbod voor de ontwikkeling van de sociale en maatschappelijke competenties van leerlingen omvat verschillende materialen die de school regelmatig inzet. Naast de methoden voor wereldoriëntatie hanteert zij in voldoende mate materialen voor het verwerven van sociale competenties. Ook heeft de school een leerlijn zelfstandig werken geformuleerd. III. Pedagogisch Handelen De school heeft op groepsniveau en op schoolniveau zicht op het (ortho)pedagogisch handelen van de leraren. Daarvoor gebruikt de school lesobservaties. Zij verwerkt deze informatie structureel om het pedagogisch handelen en het schoolklimaat te verbeteren. Zo bezoekt de autismecoach regelmatig de groepen en geeft aanbevelingen voor de aankleding van de lokalen en de vaardigheden van de leraren. Ook de intern begeleider en de adjunct-directeur voeren lesobservaties uit. De belangrijkste vaardigheden van leraren zijn het creeëren van rust en veiligheid en voorspelbaar leraargedrag. De afspraken over de omgang met de leerlingen bespreekt het team regelmatig. De agressieregulatietraining zit structureel in het scholingsprogramma, ook is het team bezig met het invoeren van het zogenoemde ABC-model. Belangrijkste bespreekpunt voor het team is hierbij: Wat tolereer je aan taalgebruik van leerlingen? Aandachtspunt voor het team is het plein. Uit een intern onderzoekje van een stagiaire bleek deze buitenruimte minder geschikt voor de bovenbouwleerlingen. Hiervoor heeft het team een oplossing gezocht in de vorm van een Panna kooi. Pagina 5 van 6
V. Kwaliteitszorg De school beschikt over documenten waarin de visie van de school, de concrete onderwijsdoelen van de school en het onderwijsaanbod van de school zijn beschreven met betrekking tot de sociale en maatschappelijke schooldoelen. Dit visiedocument omvat de sociale en maatschappelijke ontwikkeling van de leerlingen en actief burgerschap. De school beschikt deels over documenten waaruit blijkt dat zij het beleid van de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel borgt. Deze documenten betreffen preventief beleid, beleid gericht op het optreden bij pesten en incidenten en beleid gericht op het afhandelen van incidenten. Ambeltbreed is het pestprotocol in ontwikkeling. De school evalueert de resultaten van de leerlingen op de leergebiedoverstijgende ontwikkelingsgebieden niet. Algemene indruk De Ambelt SO Kampen heeft een aanbod voor sociale en maatschappelijke competenties en bevordert de pedagogische vaardigheden van het team. De resulaten van het onderzoek naar de veiligheidsbeleving bij de leerlingen tijdens het onderzoek naar sociale kwaliteit zijn niet in lijn met de visie zoals De Ambelt SO Kampen die hanteert. De gevoelens van onveiligheid bij de helft van de leerlingen zijn deels te verklaren vanuit de wisseling in groepsleiding en vanuit hun beperkingen, aldus de directie. De regels die de pleinwacht hanteert voor het veilig buitenspelen kan het team aanscherpen. Pagina 6 van 6