Ondersteuning van de internationalisering van het mkb Selectie van goede praktijken

Ondernemingen en industrie Ondersteuning van de internationalisering van het mkb Selectie van goede praktijken Europese Commissie DIRECTORAAT-GENERAAL ONDERNEMINGEN EN INDUSTRIE

Ondernemingen en industrie Ondersteuning van de internationalisering van het mkb Selectie van goede praktijken Europese Commissie DIRECTORAAT-GENERAAL ONDERNEMINGEN EN INDUSTRIE

Europe Direct helpt u antwoord te vinden op uw vagen over de Europese Unie Gratis nummer (*): 00 800 6 7 8 9 10 11 (*) Als u mobiel of in een telefooncel of hotel belt, hebt u misschien geen toegang tot gratis nummers of kunnen kosten worden aangerekend. Meer gegevens over de Europese Unie vindt u op internet via de Europaserver (http://europa.eu). Bibliografische gegevens bevinden zich aan het einde van deze publicatie. Luxemburg: Bureau voor officiële publicaties der Europese Gemeenschappen, 2008 ISBN 92-79-03091-4 Europese Gemeenschappen, 2008 Overneming met bronvermelding toegestaan. Printed in Italy GEDRUKT OP CHLOORVRIJ GEBLEEKT PAPIER

INHOUD 5 INLEIDING 7 1. BEWUSTMAKING 9 KiVi Kilpailukykyä viennistä ja kansainvälistymisestä: verspreiding van informatie over diensten en instrumenten op het vlak van internationalisering 10 Centra voor de Ontwikkeling van Ondernemerschap en Technologie C.E.TE.DE-netwerk 11 Businessinfo.cz portaal voor zakendoen en export 12 2. HOOGWAA RDIGE INFORMATIE 13 Programma s die koppeling van bedrijven ondersteunen: Zakelijke mogelijkheden 14 Verschaffen van informatie over buitenlandse markten: Duitse Kamers van Koophandel in het Buitenland (AHK) 15 Grensoverschrijdende samenwerking en netwerken op het gebied van informatiediensten: B2fair www.b2fair.com 16 3. PROGR AMMA S VOOR PERSONEELSONTWIKKELING 17 Opleidingsprogramma s: Regionaal programma ter bevordering van de export en de internationalisering van het mkb 18 Bedrijfsprogramma s: Globaali, een evaluatie- en ontwikkelingsprogramma voor het mkb. Gemerkte deskundige dienstverlening ter ondersteuning van de internationalisering van het Finse mkb. 19 Programma s voor afgestudeerden: INOV Contacto 20 4. FINI ANCIËLE ONDERSTEUNING VAN DE INTERNATIONALISERING 21 Verzekering voor kortlopende exportkredieten 22 Royaltyregeling ter ondersteuning van innovatieve nieuwe ondernemingen en bedrijfsgroei op nieuwe markten 23 Mkb en grensoverschrijdende financiering 24 5. NETWERKBEVORDERING 25 Finpro-exportpartnerschap 26 Opzetten van een netwerksysteem voor mkb s ter bevordering van hun export 27 6. STE UN VOOR DE INTERNATIONALISERING VAN DIENSTEN 28 PIPEnet 29 Verspreiding van gespecialiseerde diensten voor buitenlandse structuren 30 Ondersteuning van de internationalisering van het mkb Selectie van goede praktijken 3

7. INI TERNATIONALISERING ALS INSTRUMENT OM HET CONCURRENTIEVERMOGEN TE VERSTERKEN 31 Verhuizen of blijven: verbeter je positie - een hulpmiddel om te berekenen hoe mkb s winst kunnen behalen uit internationalisering 32 Contracten voor industrieel onderzoek en ontwikkeling (IFU) 33 Subsidieregeling ter ondersteuning van de internationalisering van bedrijven via productcertificaten 34 8. INDIVIDUELE ONDERSTEUNING 35 First flight 36 Incubatieprogramma 37 Passport to export 38 PIPE 39 9. GRENS GEBIEDEN EN GRENSOVERSCHRIJDENDE SAMENWERKING 40 Marktplaats Oostzeeregio 41 Transnationaal netwerk Ambachten in de Grote Regio 42 Econet Platform: samenwerking tussen Oostenrijkse, Tsjechische en Slowaakse mkb s binnen de driehoek Wenen-Brno-Bratislava 43 Kennis-Netwerk Nederland/Nordrhein-Westfalen INTER-NED 44 4 Ondersteuning van de internationalisering van het mkb Selectie van goede praktijken

VOORWOORD Dit boekje bevat een selectie van 27 nationale programma s uit het BEST-project Ondersteuning van de internationalisering van het mkb. Het project liep van november 2006 tot december 2007 en was gebaseerd op de bijdragen van een groep deskundigen uit de Europese Unie, de Europese Economische Ruimte en de kandidaat-lidstaten. De selectie werd gemaakt uit de meer dan 90 programma s in 23 verschillende landen, die door de deskundigen werden gepresenteerd. De diverse praktijken worden ondergebracht in negen categorieën die handelen over onderwerpen die van wezenlijk belang zijn voor de internationalisering van het midden- en kleinbedrijf (mkb): 1. Bewustmaking 2. Hoogwaardige informatie 3. Programma s voor personeelsontwikkeling 4. Financiële ondersteuning van de internationalisering 5. Netwerkbevordering 6. Steun voor de internationalisering van diensten 7. Internationalisering als instrument om het concurrentievermogen te versterken 8. Individuele ondersteuning 9. Grensgebieden en grensoverschrijdende samenwerking Belangrijkste uitgangspunt voor de selectie binnen elk van deze negen categorieën was dat de gekozen programma s een doeltreffende aanpak moesten bieden voor een of meerdere problemen die speelden binnen de desbetreffende categorie. Verder moesten de praktijken een doorlopend karakter hebben, operationeel zijn en eenvoudig kunnen worden overgedragen. Ondersteuning van de internationalisering van het mkb Selectie van goede praktijken 5

Dit betekent niet dat de programma s specifiek betrekking hebben op één categorie. In veel gevallen omvatten de praktijken een breder spectrum van mkb-ondersteuning, dat niet beperkt blijft tot de categorie waarin zij zijn ondergebracht. Deze en vele andere praktijken die voor dit project zijn uitgekozen, worden eveneens beschreven in de onlinecatalogus van het directoraat-generaal Ondernemingen en industrie over goede praktijken: http://ec.europa.eu/enterprise/enterprise_policy/charter/ 6 Ondersteuning van de internationalisering van het mkb Selectie van goede praktijken

INLEIDING Een van de grootste successen van de EU is de totstandkoming van een enorme interne markt van meer dan 450 miljoen consumenten. En buiten Europa biedt de huidige trend van globalisering, die wordt gekenmerkt door een sterke afname van handelsbelemmeringen en vervoers-, communicatie- en informatiekosten, tal van mogelijkheden. Voor veel middelgrote en kleine bedrijven (mkb s) vormen nationale grenzen nog steeds een belangrijk obstakel voor de uitbreiding van hun activiteiten. Nog altijd zijn zij grotendeels of volledig afhankelijk van de binnenlandse markt. Volgens actuele ramingen houdt slechts een vijfde van de Europese mkb s zich bezig met export en heeft niet meer dan 3% dochtermaatschappijen, filialen of gemeenschappelijke ondernemingen in het buitenland. Wat nog meer zorgen baart, is dat een aanzienlijk percentage van de Europese mkb s zelfs niet overweegt zijn activiteiten te internationaliseren, ondanks dat de desbetreffende bedrijven ook op hun eigen binnenlandse markt reeds met sterke internationale concurrentie te maken hebben. Uit onderzoeken is reeds gebleken dat er een rechtstreeks verband bestaat tussen internationalisering en betere prestaties van het mkb. Proactieve internationalisering leidt tot meer groei en concurrentievermogen en draagt bij aan de duurzaamheid van een bedrijf op de lange termijn. Ondanks de voordelen is het voor de meeste kleine bedrijven nog steeds een grote stap om de grens over te steken. Zij hebben eenvoudigweg niet de middelen en de contacten die hen kunnen wijzen op geschikte zakelijke mogelijkheden, potentiële partners en openingen op buitenlandse markten. Bovendien kunnen de financiële investeringen die nodig zijn om de internationale arena te betreden, voor een groot deel van de mkb s een belangrijk obstakel vormen. Tevens hbben de obstakels een dynamisch karakter wat inhoudt dat de moeilijkheden met de mate van internationalisering van het bedrijf meegroeien. Om dit probleem te ondervangen, hebben nationale en regionale overheden talrijke programma s ontwikkeld ter ondersteuning van de internationalisering van het mkb. Het eerste agentschap voor de bevordering van de handel werd in 1919 in Finland opgericht en jarenlang hebben steunprogramma s van de overheid zich uitsluitend gericht op de promotie van de export via instrumenten als financieringskredieten, handelsmissies, gezamenlijke handelstentoonstellingen, enz. De aard en inhoud van deze steunmaatregelen voor de export zijn met de nieuwe uitdagingen en de nieuwe veeleisende Ondersteuning van de internationalisering van het mkb Selectie van goede praktijken 7

omgevingen veranderd, maar deze programma s vertegenwoordigen nog altijd meer dan 70% van de steun wereldwijd voor de internationalisering van het mkb. Zulke programma s worden in deze brochure niet besproken. Hoewel deze programma s voortreffelijk zijn, de export zeer doeltreffend bevorderen en in een belangrijke behoefte van het mkb voorzien (vooral kleine en beginnende ondernemingen), hebben alle regeringen een schat aan ervaring op dit gebied en identieke of vrijwel identieke oplossingen voor hun nationale bedrijven ontwikkeld. Hiermee wordt duidelijk aangegeven dat internationalisering niet uitsluitend betrekking heeft op de export. Grensoverschrijdende samenwerking, participatie in winstgevende netwerken, het zoeken naar concurrerende productiemogelijkheden of nieuwe technologieën vormen momenteel voor het mkb belangrijke stimulansen om zich op het pad van de internationalisering te begeven. Tevens combineren internationaal opererende mkb s verschillende benaderingen in hun internationale strategie, die elkaar wederzijds ondersteunen. Hiermee wordt benadrukt dat individuele steun voor mkb s het effectiefste middel is om de internationalisering van het mkb te bevorderen. Dit betekent dat het bedrijf in kwestie volledig wordt geanalyseerd en dat er een plan op maat wordt gemaakt met daarin een reeks steunmaatregelen die soms nog verder gaan dan internationalisering. Een voorbeeld hiervan is het Go international - programma van de Oostenrijkse Federale Economische Kamer en de Oostenrijkse regering. Naast individuele ondersteuning heeft het programma als doel de internationalisering van de economie als geheel, waarbij ook rekening gehouden wordt met andere zaken als maatschappelijke verantwoordelijkheid van bedrijven of innovatie. De Ierse organisatie Enterprise Ireland heeft steunmechanismen ontworpen om aan alle behoeften van ondernemingen te voldoen, zodat zij beter worden toegerust voor internationalisering. Onderzoek heeft reeds uitgewezen dat er een nauw verband bestaat tussen innovatie en internationalisering: beide hebben een positieve uitwerking op het concurrentievermogen. Sommige landen als Noorwegen treffen nu al geïntegreerde beleidsmaatregelen en bieden programma s met daarin een combinatie van innovatie en internationalisering, zodat bedrijven hun waardecreatie en concurrentievermogen kunnen vergroten. Dit soort programma s heeft als bijkomend voordeel dat zij zich richten op bedrijven die vooral willen internationaliseren omdat zij dan betere toegang krijgen tot innovatie, geavanceerde technologie of specialistische kennis. Daarnaast bieden zij een beter platform om rechtstreeks in te spelen op een belangrijk en betrekkelijk nieuw fenomeen, bedrijven die bij de oprichting al helemaal internationaal zijn georiënteerd, ook wel «born globals» genoemd. Deze brochure wil de aandacht vestigen op het feit dat het voor Europa essentieel is het potentieel van het mkb te vergroten en meer mkb s te laten internationaliseren. Op dit terrein valt nog heel wat winst te behalen. Behalve dat het mkb meer bewust moet worden gemaakt van de noodzaak om te internationaliseren, moeten Europese nationale en regionale instellingen de voorwaarden scheppen voor een eenvoudigere en meer wijdverbreide toegang tot steunprogramma s en tot relevante en bruikbare informatie. Ook moeten interne kwesties als een tekort aan voldoende opgeleid personeel dat het proces van internationalisering kan begeleiden, en de behoefte aan directe financieringssteun worden aangepakt. Bij dit alles dient rekening te worden gehouden met de grote verscheidenheid aan bedrijven binnen het mkb; voor elk bedrijf is een individuele benadering nodig. Wil het mkb in het huidige klimaat van zeer grote concurrentie overleven, dan is internationalisering onontbeerlijk. Met deze brochure wordt beoogd de uitwisseling van kennis en de verspreiding van goede internationaliseringsprogramma s die momenteel door diverse Europese landen worden uitgevoerd, te vergemakkelijken. 8 Ondersteuning van de internationalisering van het mkb Selectie van goede praktijken

1. BEWUSTMAKING Europa heeft meer internationaal opererende mkb s nodig. Een groot percentage mkb s en de meeste bedrijven met minder dan tien werknemers zijn volledig gericht op de eigen lokale of nationale markt. Nog zorgwekkender is dat volgens internationale onderzoeken een groot deel van de mkb-bedrijven zelfs nog nooit heeft overwogen het internationale toneel te betreden. Uitbreiding van de activiteiten naar het buitenland wordt nog steeds als onnodig of te duur en riskant beschouwd. Internationalisering biedt echter toegang tot een groter klantenbestand, extra leveranciers of nieuwe technologieën. Doorgaans verbeteren de prestaties en nemen de duurzaamheid op lange termijn en het concurrentievermogen toe, wat het belangrijkste voordeel is van een geslaagde internationaliseringsstrategie. Pleiten voor meer internationalisering van het mkb is belangrijk. Bij bewustmaking gaat het echter niet alleen om de voordelen van internationale bedrijvigheid voor het voetlicht te brengen, maar ook om mkb s erop te wijzen dat zij kunnen profiteren van bestaande programma s die hen helpen het internationale avontuur aan te gaan. Door dit gebrek aan kennis van steunprogramma s of de verwarring als gevolg van te talrijke en elkaar overlappende steunregelingen zitten mkb s soms met de handen in het haar wanneer het tijd is de internationale arena te betreden. Dit geldt vooral voor de kleinste ondernemingen, die mogelijk de grootste behoefte aan ondersteuning hebben. Het is dus van groot belang om met deze doelgroep te communiceren. Programma s waarbij mkb s via krachtige en doeltreffende communicatie worden uitgenodigd voor hun import, export, samenwerking, enz. verder te kijken dan hun natuurlijke grenzen, moeten worden gekoppeld aan gebruikersvriendelijke systemen (bijv. een centraal aanspreekpunt) waarmee belangstelling wordt gekweekt voor mkb s die hun eerste stappen op de weg naar internationalisering zetten. Ondersteuning van de internationalisering van het mkb Selectie van goede praktijken 9

KiVi Kilpailukykyä viennistä ja kansainvälistymisestä: verspreiding van informatie over diensten en instrumenten op het vlak van internationalisering Het mkb in Finland is zich onvoldoende bewust van de verscheidenheid aan beschikbare internationaliseringsdiensten en -instrumenten. Het KiVi-project heeft tot doel om samen met overheids-, semi-overheids- en particuliere organisaties een platform te creëren waar informatie en contactadressen voor deze diensten worden verstrekt. Korte beschrijving van de praktijk Het KiVi-project wordt gecoördineerd door het Verbond van Finse Industrieën EK en de Centra voor Werkgelegenheid en Economische Ontwikkeling (TE-centra) in samenwerking met de Kamers van Koophandel en de Federatie van Finse Ondernemingen. Alle nationale en enkele lokale organisaties die internationalisering promoten, zijn partners in het project. Het project biedt een concept en een platform voor de organisatie van evenementen waar informatie over diensten en instrumenten op het vlak van internationalisering wordt verspreid. Elke studiebijeenkomst wordt lokaal georganiseerd en idealiter nemen alle lokale spelers deel aan de voorbereiding ervan zodat alle relevante ervaringen qua behoeften en voorkeuren van lokale ondernemingen kunnen worden meegenomen. Op nationaal niveau wordt het project gecoördineerd door een internetplatform waarop alle toekomstige evenementen staan vermeld en na afloop de bijbehorende programma s en presentaties worden gepubliceerd. Dit maakt de communicatie efficiënter en vormt een nuttig hulpmiddel voor alle lokale organisatoren. Daarnaast zijn op hetzelfde platform een aantal instrumenten beschikbaar, namelijk het projectdocument waarin het proces en de inhoud van de evenementen worden beschreven, een sjabloon voor het programma/de uitnodiging, een evaluatieformulier en een Excel-werkblad voor het analyseren van de teruggekoppelde informatie. De evenementen zelf bestaan uit een studiebijeenkomst van een halve of hele dag, waar informatie wordt verstrekt in de vorm van presentaties en vooral bedrijfscasussen en op de minibeurs in de hal waar alle belanghebbende dienstverleners met een kraam staan. Alle presentaties worden voor toekomstig gebruik op het nationale platform geplaatst. In eerste instantie het Finse mkb, maar ook vertegenwoordigers van grote bedrijven zijn welkom. In tweede instantie zijn de evenementen bedoeld voor overheids-, semi-overheids- en particuliere organisaties die de internationalisering van Finse bedrijven promoten. Severi Keinälä Senior Advisor Internationalisation of Enterprises Confederation of Finnish Industries EK Tel. (358-400) 66 94 66 E-mail: severi.keinala@ek.fi Tuulikki Laine-Kangas Project Manager Employment and Economic Development Centre of South Ostro Bothnia Tel. (358-40) 594 99 44 E-mail: tuulikki.laine-kangas@te-keskus.fi Met het project wordt beoogd ondernemers en vertegenwoordigers van bedrijven meer bewust te maken van de diensten en financiële instrumenten die voor internationalisering beschikbaar zijn. Tijdens de eerste ronde van studiebijeenkomsten namen 1 379 personen deel aan 18 evenementen: een gemiddelde van 77 deelnemers per evenement, wat voor dit soort bijeenkomsten als heel goed wordt beschouwd. Het aantal deelnemers aan de tweede ronde is ongeveer even groot. Op de evaluatieformulieren kreeg inhoud een 4,0, organisatie en locatie kregen een 4,1 en presentaties een 3,9 op een schaal van 1 t/m 5. Over het geheel genomen kregen de evenementen het predicaat «zeer goed» en sommige afzonderlijke presentaties werden zelfs «uitstekend» genoemd. Tijdens de evaluatiebijeenkomst met de partnerorganisaties waren de beoordelingen erg goed en werd het project als zeer nuttig en heilzaam beschouwd; daarom werd een tweede ronde van studiebijeenkomsten geïnitieerd. www.ek.fi/kivi Persoonlijke ervaringen Anne Linnonmaa, directeur van Anne Linnonmaa Ltd [Het] KiVi-project is een uitstekend middel om bedrijven voor te lichten. Verder is het uitermate interessant te horen welke ervaringen andere bedrijven op de weg naar internationalisering hebben. Er ontstaan nieuwe ideeën door te netwerken met organisaties en andere ondernemingen. 10 Ondersteuning van de internationalisering van het mkb Selectie van goede praktijken

Centra voor de Ontwikkeling van Ondernemerschap en Technologie C.E.TE.DE-netwerk Grotere bewustwording, betere informatievoorziening en meer organisatorische bijstand wat betreft inspanningen om goederen en diensten te exporteren. De maatregel omvat alle regio s en prefecturen van Griekenland. Korte beschrijving van de praktijk Het initiatief wordt uitgevoerd door de Centra voor de Ontwikkeling van Ondernemerschap en Technologie (C.E.TE.DE), een regionaal netwerk van organisaties zonder winstoogmerk dat wordt gecoördineerd door en onder toezicht staat van het algemeen secretariaat voor Industrie van het ministerie van Ontwikkeling. De 13 centra opereren in de hoofdstad van elke prefectuur van iedere regio en vormen een centraal aanspreekpunt voor informatie over de export van goederen en diensten, organisatorische bijstand (advies) en activiteiten ter ondersteuning van de export. De verstrekte informatie wordt gewoonlijk gerangschikt in informatie-eenheden die een exportinstrumentarium vormen. Verder stimuleren de centra groepen bedrijven die exportactiviteiten willen en kunnen ontplooien, gezamenlijk hun goederen en diensten op internationale markten te promoten. Dit wordt bewerkstelligd in coördinatie en samenwerking met de Griekse Raad voor Buitenlandse Handel (HEPO). Vooral mkb s en in het bijzonder kleine en zeer kleine bedrijven die nog geen exportactiviteiten hebben ontwikkeld, zich op de export beginnen te richten of laten uitrekenen welk percentage van hun jaaromzet op het conto van kleinschalige export kan worden geschreven. Deze verschillen per prefectuur. Officiële collectieve resultaten zijn nog niet beschikbaar. Dit is een krachtig en flexibel initiatief met gedecentraliseerde activiteiten die plaatsvinden binnen een specifiek maar niet strak kader. In elk afzonderlijk centrum kan daarbij worden voortgebouwd op en geprofiteerd van lokale vergelijkende voordelen. De maatregel wordt toegejuicht en gesteund door alle belangrijke spelers zoals het ministerie van Ontwikkeling, lokale autoriteiten, beroepsorganisaties, de media en, het allerbelangrijkst, door het mkb zelf. Ministry of Development General Secretariat of Industry 119, Mesogeion Avenue GR-10192 Athens Tel. (30-210) 696 90 33 Fax (30-210) 696 90 34 E-mail: kottakisi@ypan.gr Ondersteuning van de internationalisering van het mkb Selectie van goede praktijken 11

Businessinfo.cz portaal voor zakendoen en export Het kan voor een mkb-bedrijf moeilijk zijn relevante informatie te zoeken en daar toegang toe te krijgen. Het mkb beschikt over onvoldoende middelen en er zijn te veel overheidsinstellingen en NGO s betrokken bij de informatievoorziening en dienstverlening. Verder wordt er niet gerefereerd aan een overkoepelende of gezamenlijke agenda, omdat geen enkele instelling daarvoor verantwoordelijk is. Het portaal BusinessInfo.cz is hoofdzakelijk ontworpen voor Tsjechische bedrijven. Buitenlandse mkb s kunnen er echter ook informatie vinden over het ontplooien van bedrijfsactiviteiten in Tsjechië. Korte beschrijving van de praktijk BusinessInfo.cz is een officieel internetportaal voor zakendoen en export. Het is een centraal aanspreekpunt met als URL www.businessinfo.cz Op het portaal is informatie te vinden van overheidsinstanties en niet-gouvernementele organisaties en Kamers van Koophandel. Er is een heel scala aan informatie beschikbaar, in elektronische vormen die deels gemakkelijk te gebruiken en deels nogal complex zijn. Afzonderlijke mkb s. Speciale doelgroep: exportbedrijven - beginners. Elk jaar verdubbelt het resultaat ten opzichte van het voorgaande jaar. Aantal bezoekers 2002: 6 642 per maand 2003: 20 124 per maand 2004: 34 325 per maand 2005: 60 120 per maand 2006: 146 472 per maand Aantal geregistreerde gebruikers 2002: 306 2003: 430 2004: 1 994 2005: 8 230 2006: 15 958 Gebruikerstevredenheid: elk jaar meer dan 7,5 (op 10 punten). www.businessinfo.cz Radek Ježdík Czechtrade E-mail: radek.jezdik@czechtrade.cz Tel. (420) 224 90 75 73 Michal Sontodinomo Czechtrade E-mail: michal.sontodinomo@czechtrade.cz Tel. (420-224) 90 75 20 12 Ondersteuning van de internationalisering van het mkb Selectie van goede praktijken

2. HOOGWAARDIGE INFORMATIE Dit wordt in mkb-enquêtes en -onderzoeken herhaaldelijk genoemd als een van de grootste punten van zorg van toekomstige of ontluikende internationale mkb s. Veel bedrijven, vooral de kleinste ondernemingen en firma s die de eerste fasen van het internationaliseringsproces doorlopen, ontberen de middelen en expertise om zicht te krijgen op zakelijke mogelijkheden in het buitenland, potentiële partners, buitenlandse bedrijfspraktijken, importvoorschriften, normen en productspecificaties, weten regelgeving, verkoopeisen, enz. Om het aantal internationaal opererende mkb s te vergroten, is het van wezenlijk belang eenvoudiger toegang tot dit soort informatie te verschaffen, zodat het bedrijf de relatief hoge aanloopkosten en risico s van zijn internationale avontuur zo veel mogelijk kan beperken. De beschikbaarheid van deze relevante informatie is fundamenteel voor de besluitvorming van mkb s, omdat die hen in staat stelt een internationaliseringsstrategie te formuleren. De verstrekking van relevante informatie aan het mkb over internationalisering bestrijkt een heel groot terrein. In deze brochure willen we er drie aspecten uitlichten: programma s die koppeling van bedrijven ondersteunen; het verschaffen van informatie over buitenlandse markten; grensoverschrijdende samenwerking en netwerken op het gebied van informatiediensten. Hieronder worden drie afzonderlijke praktijken beschreven die als hoofddoel hebben zeer effectieve en hoogwaardige informatie te verstrekken die rechtstreeks door de deelnemende mkb s kan worden gebruikt. Ondersteuning van de internationalisering van het mkb Selectie van goede praktijken 13

Programma s die koppeling van bedrijven ondersteunen Zakelijke mogelijkheden Het programma Zakelijke mogelijkheden werd gelanceerd met als doel ondernemers eenvoudiger toegang tot informatie over nieuwe zakelijke en exportmogelijkheden en de internationalisering van diensten te verschaffen. Het kan worden toegepast in elk geografisch gebied in Tsjechië. Korte beschrijving van de praktijk Exportmogelijkheden die via kantoren van CzechTrade in het buitenland, Tsjechische ambassades en onlineformulieren op de website van CzechTrade zijn verkregen, worden in de interne databank verzameld, naar het Tsjechisch vertaald, per sector gerangschikt en vervolgens op de website gepubliceerd. Wanneer een concreet en specifiek verzoek van een buitenlandse onderneming wordt ontvangen, wordt een lijst van bestaande Tsjechische fabrikanten geraadpleegd en krijgt de aanvrager een lijst met potentiële Tsjechische leveranciers toegestuurd. Mkb s, bedrijven die willen exporteren. Kwantitatieve resultaten: ieder jaar worden er ongeveer 5 000 exportmogelijkheden/-aanvragen van buitenlandse bedrijven, 4 000 aanbestedingen en 700 aanbiedingen gepubliceerd. Het aantal bezoekers van de website varieert naar schatting van 20 000 tot 100 000 per maand. Er is geen volledige informatie over het aantal succesvolle gevallen, d.w.z. contracten die op basis van gepubliceerde en/of verwerkte informatie zijn gesloten, omdat deze gevallen slechts bij een beperkte groep respondenten zijn gevolgd. www.czechtrade.cz www.czechtradeoffices.com Jana Falathová CzechTrade Czech Trade Promotion Agency Dittrichova 21 CZ-12801 Prague 28 E-mail: jana.falathova@czechtrade.cz 14 Ondersteuning van de internationalisering van het mkb Selectie van goede praktijken

Verschaffen van informatie over buitenlandse markten Duitse Kamers van Koophandel in het Buitenland (AHK) Het AHK-netwerk biedt informatiediensten en adviezen voor het mkb met betrekking tot externe markten wereldwijd. Korte beschrijving van de praktijk Er zijn ongeveer 120 kantoren van de Duitse Kamers van Koophandel in het Buitenland (AuslandsHandelsKammer AHK) in 80 landen op elk continent. Meestal gaat het om onafhankelijke instellingen die een groot deel van hun inkomsten verwerven met hun dienstverlening. De diensten van deze instellingen behelzen informatie over import- en exportvoorschriften, douanerechten, investeringsomstandigheden in het buitenland, valutaregelingen, marktmogelijkheden en verkoopstrategieën voor Duitse bedrijven. Zij adviseren ondernemingen op locatie en helpen hen internationale zakelijke contacten te leggen. De basisinformatie is gratis maar voor een uitgebreide analyse en een specifiek advies op maat moet worden betaald. Daarnaast vormen zij het eerste aanspreekpunt en een belangrijke intermediair voor bedrijven in het gastland die in Duitsland zaken willen doen. Tegelijkertijd vervullen de AHK s taken die voor de Duitse regering van belang zijn en die anders door overheidsinstellingen zouden moeten worden verricht. Het grootste voordeel is dat mkb s ter plaatse van een lokale Duitse organisatie deskundig advies en vakinhoudelijke informatie over externe markten kunnen krijgen. Exporterende mkb s in het buitenland kunnen kan dan ook permanent een beroep doen op ondersteuning vanuit het thuisland. De diensten die de AHK s op het gebied van buitenlandse handel verlenen, zijn vooral nuttig voor mkb s zonder eigen exportafdeling. Exporterende en geïnteresseerde Duitse bedrijven, vooral mkb s. AHK s bemiddelen ongeveer 100 000 bedrijfscontacten per jaar. Zij zijn geïntegreerd in de economie van het gastland en kunnen perfecte zakelijke mogelijkheden bieden dankzij hun contacten in het lokale bedrijfsleven. Dit blijkt uit het feit dat 40 000 ondernemingen bij deze handelskamers zijn aangesloten, waarvan twee derde niet-duits is. Vanaf 2006 is het nieuwe dienstverleningsconcept DEinternational (www.deinternational.de) ontwikkeld. Onder deze naam bieden de AHK s hun basisdiensten wereldwijd op meer vergelijkbare wijze aan en breiden zij hun speciale dienstverlening uit. Bovendien hebben zij door samenwerking met nog meer partners de bevordering van buitenlandse handel aan hun dienstenpakket toegevoegd. De diensten van DEinternational zijn divers, flexibel en op maat gemaakt om te voorzien in de bijzondere behoeften van bedrijven van verschillende omvang en uit verschillende sectoren. Voor het Duitse mkb betekent dit een betere markttoegang, een sterkere klantgerichtheid en een grotere transparantie en waarde van het netwerk. www.ahk.de Persoonlijke ervaringen Jörg Fischer, Knöpfle & Fischer Fensterbau OHG, Blumberg Tijdens een onderzoeksreis naar Dublin en Cork in november 2005 kreeg ik een eerste overzicht van de interessante Ierse markt. De presentatie van de Kamer van Koophandel in het Buitenland in Dublin was professioneel, actueel en heel praktisch. Ik wil in de toekomst graag weer met deze kamers samenwerken. Deutscher Industrie- und Handelskammertag (DIHK) International Economic Affairs Breite Strasse 29 D-10178 Berlin Tel. (49-30) 203 08 23 10 Fax (49-30) 203 08 23 33 E-mail: lau.alexander@berlin.dihk.de Ondersteuning van de internationalisering van het mkb Selectie van goede praktijken 15

Grensoverschrijdende samenwerking en netwerken op het gebied van informatiediensten B2fair www.b2fair.com B2fair is een ondersteunend instrument op het gebied van samenwerking en koppeling van bedrijven. Het omvat alle mkb s in heel Europa en staat open voor alle ondernemingen. Korte beschrijving van de praktijk Internationale samenwerking wordt steeds belangrijker als middel om toegang tot buitenlandse markten te krijgen. Met name vormen internationale handelsbeurzen een doeltreffend platform voor ontmoetingen tussen bedrijven, omdat zowel exposanten als bezoekers daar aanwezig zijn en goed voorbereide ontmoetingen tussen bedrijven een meerwaarde voor beide ondernemingen kunnen betekenen. Talrijke mkb s ontvangen verzoeken van buitenlandse bedrijven die met hen in contact willen komen. B2fair biedt de mogelijkheid het bedrijfsprofiel te controleren, de ontmoetingen voor te bereiden, de mkb s op handelsbeurzen te vergezellen en hen te voorzien van marktkramen, tolken en andere diensten. Deze maatregel is gebaseerd op een onlinedatabank en informatie over evenementen. Europese ondernemingen kunnen hun bedrijfsprofiel op het Internet plaatsen en dat profiel tijdens internationale handelsbeurzen in Europa aan dat van andere ondernemingen koppelen. De betrokken bedrijfsorganisaties (B2fair-partnernetwerk) kunnen daarbij helpen. B2fair wordt beheerd door het Euro Info Centrum Stuttgart en het Euro Info Centrum Luxemburg en werd opgestart door de Europese Commissie. Enkele voordelen van dit instrument: een internationaal netwerk met meer dan dertig partners; een duurzaam Europees project dat door de Commissie wordt medegefinancierd; veel ontmoetingen tussen bedrijven en een grote klantentevredenheid; lagere deelnemersbijdrage; zeer effectieve pr tijdens een internationale handelsbeurs. Bedrijven uit binnen- en buitenland in alle sectoren. b2fair Management Board: Jürgen Schäfer Enterprise Europe Network Heilbronner Strasse 43 Postfach 102155 D-70017 Stuttgart Tel. (49-711) 165 72 80 Fax (49-711) 165 73 00 E-mail: js@handwerk-intenational.de Ongeveer 2 500 bedrijven hebben deelgenomen aan tien internationale handelsbeurzen als de Hannover Messe, de ELMIA in Zweden, de Midest in Parijs, de AMB in Stuttgart, de MSV in Brno en de HI Industri in Herning. Er werden meer dan 15 000 ontmoetingen tussen bedrijven georganiseerd, waarvan 30% als een goede eerste ontmoeting werd aangemerkt. De deelnemers vullen direct na de ontmoetingen en ca. zes maanden later een vragenlijst in. www.b2fair.com E-mail: info@b2fair.com Persoonlijke ervaringen Bernhard Traube, Alfred Bolz Gerätebau GmbH, Argenbühl Eisenharz B2fair heeft ons enkele waardevolle contacten opgeleverd die tweemaal tot een concrete samenwerking met een ander bedrijf hebben geleid. Onze Slowaakse partner heeft ons onlangs een bezoek gebracht. We doen graag nog eens een beroep op de diensten van B2fair. Sabrina Sagramola Enterprise Europe Network 7 rue Alice de Gasperi L-2981 Luxembourg Tel. (352) 42 39 39-334 Fax (352) 43 83 26 E-mail: sabrina.sagramola@cc.lu 16 Ondersteuning van de internationalisering van het mkb Selectie van goede praktijken