Verslag van het symposium Gewoon (Mee)doen Georganiseerd door Vrijwilligersnetwerk Galant 5 november 2015 - Locatie In de Roos Steeds meer mensen worden geactiveerd om in de maatschappij het beste beentje voor te zetten. Het is prettig als de randvoorwaarden goed geregeld zijn, zodat ook mensen met een beperking als vrijwilliger gewoon kunnen meedoen. Tamara de Jong van vrijwilligersnetwerk Galant sprak verheugd over het grote aantal deelnemers aan dit symposium en introduceerde de gastsprekers en de leden van het panel. Karin Brouwer van In de Roos schetst de praktijk van alledag. In de Roos is een werkonderdeel van Cello. Men streeft in het wijkcentrum In de Roos ernaar om alle medewerkers een kans te geven. Dit zijn medewerkers die elders onoverbrugbaar niet ingezet zouden worden. Cello begeleid deze groep en de medewerkers zetten zich naar vermogen binnen de horeca in. Er worden zeker eisen aan de medewerkers gesteld, het uitgangspunt is gastvrijheid. En dat werkt! Blogster en docente Avans Elsbeth Kamphuis spreekt vanuit haar ervaring, deels ingegeven door haar eerdere werk bij het project "Bruggenbouwers" van MEE. Ze legt het maar gelijk op tafel; ze brengt geen methode of oplossing meevoor dit onderwerp. Ze voelt zich soms "onthand", bijvoorbeeld in contact met mensen met een stoornis binnen het autistische spectrum. En ze constateert dat dit gevoel ook wederzijds kan zijn: je allebei "onthand" voelen in een gesprek. Om toch samen aan de slag te kunnen, gebruikt Elsbeth vaak als metafoor "Buurman en Buurman": je bent samen op zoek naar het beste in een situatie. Met een denktank vorm je een plan waarin je elkaar vindt. Het is niet de vraag of mensen met een beperking mee kunnen doen, maar hoe zij mee kunnen doen. Haar boodschap: "werk vanuit betrokkenheid en nodig de ander uit om mee te denken, ga samen aan de slag, evalueer en stel bij." Ook het panel heeft zo een eigen kijk op Gewoon (MEE)doen: Jaella de Jong is als ervaringsdeskundige vrijwillig actief bij LSZ Jaella heeft een training ervaringsdeskundigheid gevolgd via het GGZ en helpt nu als vrijwilliger lotgenoten. Ze vindt het soms lastig dat ze momenteel nog geen betaalde functie aan kan en voelt zich daar schuldig over, maar gelukkig kan ze goed focussen op het nut dat haar vrijwilligerswerk heeft voor anderen. Pagina 1 van 7
Als teamleider bij de Landelijke Stichting Zelfbeschadiging werkt ze nieuwe vrijwilligers in en ervaart daarin dat "ergens ervaring mee hebben" je nog geen ervaringsdeskundige maakt. Nieuwe vrijwilligers vinden het werk soms toch erg zwaar, daarom biedt de LSZ ze intervisie en preventietrainingen. De stichting ontvangt geen structurele subsidie, maar is compleet afhankelijk van giften en donaties. Dat maakt ze kwetsbaar als organisatie en maakt het dus soms ook lastig om optimaal voor de vrijwilligers te zorgen. Nik van Hoogstraten is vrijwilliger bij Divers en eigenaar van het bedrijf Raket Nik is beperkt geraakt door een hersenvliesontsteking op jonge leeftijd. Hierdoor is het hem niet gelukt om, ondanks zijn enthousiasme en motivatie, de diploma's te halen die nodig zijn om in de zorg te werken. Hij heeft nu een eigen baan gecreëerd, bij zijn stichting Raket, waarmee hij anderen in dezelfde situatie wil helpen. Hij is van mening dat er meer gebruik moet worden gemaakt van vrijwilligers met een beperking : laat ieder doen waarin hij of zij goed is! Ervaring binnen het vrijwilligerswerk leerde hem dat hij soms extra structuur nodig heeft van een beroepskracht. Goede communicatie, waarin je zoiets aan kan geven, is nodig. Openheid en het uitspreken van verwachtingen en behoeften is erg belangrijk. Dion van de Sande is vrijwilligerscoordinator bij Cello Dionne merkt dat vaak met vrijwilligerswerk gestart wordt met als doel een opstap naar betaald werk. Bijvoorbeeld voor mensen met psychische klachten, zij kunnen op deze manier hun CV verder aanvullen. Het ontbreekt de vrijwilliger soms wel aan een juiste oriëntatie, of men is hierin vooraf niet voldoende begeleid. Binnen Cello wordt goed gelet op een balans tussen vrijwilligers die meer en minder begeleiding nodig hebben, zodat het werk doorgang kan vinden en iedereen de begeleiding krijgt die nodig is. Ook wordt meegedacht met coaches van re-integratiebedrijven zodat eenieder op een goede werkplek terecht komt. Cello hanteert matchingsprofielen waardoor talenten goed benut kunnen worden. Als het op de werkvloer bij Cello niet lukt om iemand te plaatsen, dan zoekt men de samenwerking buiten de deur. Dionne heeft als ervaring ook dat kwetsbare vrijwilligers soms lastiger om kunnen gaan met afspraken en structuur en dat dit dus een aandachtspunt is. Jos Cissen is consulent bij WeenerXL Jos merkt in zijn werk als participatiecoach dat zijn cliënten met afstand tot de arbeidsmarkt niet zomaar aansluiting vinden. Dat geldt voor een gedeelte van de cliënten met een bijstandsuitkering. Hij probeert de aansluiting naar scholing, vrijwilligerswerk of een betaalde functie te bevorderen, maar ziet ook de zorgen dat dit niet voor iedereen haalbaar is. Pagina 2 van 7
Sommige bedrijven waar cliënten geplaatst worden zijn goed toegespitst op hun komst, maar een aantal bedrijven kan geen begeleiding bieden. Veel cliënten van WeenerXL willen graag uit de uitkering komen en zoeken naar het maken van een omslag. Dit is voor Jos als begeleider en voor de medewerker een uitdaging. Sommige medewerkers met een beperking worden overvraagd. Ook vanuit de zaal beaamt men dit. Binnen de ouderenzorg wordt enorm bezuinigd; juist hier worden veel vrijwilligers (al dan niet met een beperking) ingezet, maar is de mogelijkheid om extra begeleiding te geven vaak krap. Men staat dus erg open voor allerlei vrijwilligers, maar zou graag meer ruimte willen krijgen om ze goed te coachen. Sjoerd van Kampen werkt bij stichting Jong Actief Sjoerd spreekt van een win-win situatie bij Jong Actief: er werken veel vrijwilligers met afstand tot de arbeidsmarkt, die zich kunnen ontwikkelen tijdens hun werkzaamheden en zo groeien. Hij streeft ernaar binnen het vrijwilligerswerk te zorgen voor goed beleid. Daarnaast vindt hij het belangrijk om op een juiste wijze vrijwilligers te managen. Hij wil de persoon achter de vrijwilliger leren kennen; wat wil deze leren? Sjoerd bekijkt hoe leerbaar de vrijwilliger is en welke talenten hij of zij heeft, om zo samen aan de toekomst te werken. Reacties vanuit de zaal: Kijk vanuit de mens, kijk goed naar het inzetten op kwaliteit, zet niet te hoog in, (meervoudig) gehandicapt zijn is op zich al een baan Werkgever en vrijwilliger samen is men verantwoordelijk Het is goed om samen in gesprek te blijven en te spreken vanuit je hart Bespreek over en weer goed de verwachtingen door, dit om demotivatie en frustratie tegen te gaan Stel als werkgever niet te hoge verwachtingen. Tot slot...de term Over de term kwamen we er niet uit...mensen met een beperking, bijzondere vrijwilligers, mensen met achterstand tot de arbeidsmarkt. Waar het panel wel uitkwam is het gegeven dat eenieder gewoon mee wil doen. Na het panel was het de beurt aan de zaal. Pagina 3 van 7
Weergave van de do's en don'ts van de 8 werkgroepen: Groep 1 Jan de Rond De plekken zijn doorgaans goed te vinden voor mensen met een beperking Pas afspraken aan als dat nodig is Het moreel besef is leidend voor alles Voor vrijwilligers met een beperking wordt het moeilijker door regelgeving Is het slim om als organisatie die zich richt op mensen met een beperking te gaan werken met mensen met een beperking? Groep 2 Anne-Marie Minkels Spreek de verwachting uit naar elkaar Proefdraaien, evaluaties en gesprekken Goede match, goede vraagstelling Bindt de vrijwilliger door te laten zien wat hij wil Goed luisteren naar de vrijwilliger Zorg ervoor dat de vrijwilliger kan groeien door cursus en opleiding en niet vast loopt Zorg dat de vrijwilliger intrinsieke motivatie heeft om vrijwilligerswerk te doen Spanningsveld vrijwilliger-profesional in de gaten houden Niet zo maar iemand aannemen, de match is belangrijk Overvragen van vrijwilligers Vrijwilliger voor "lief" nemen Slecht communicatie De begeleiding laten inzakken Groep 3 Koosje de Leeuw Je mag zijn wie je bent! Vrijwilligerswerk is maatwerk, benut talenten Vorm van beloning /waardering. Dit hoeft niet financieel te zijn Ook vrijwilligers hebben middelen nodig, training- cursussen Goede intake en begeleiding Goede inwerktijd Ga uit van de mogelijkheden maar ben je bewust van de beperking Deel informatie Vrijwilligerswerk is geen verplichting (maar wel een intense stimulans) Haal geen financiële middelen weg Heb geen te hoge verwachtingen Geen denigrerende opmerkingen Pagina 4 van 7
Groep 4 Claudia Ten Hove Kijk meer naar de waarde van de vrijwilliger Open een persoonlijk gesprek tussen vrijwilliger en organisatie Ga uit van de talenten en motivatie van de vrijwilliger (niet van de vacature) Fouten maken mag Uitdagen is belangrijk (en meedoen) Alle vetgedrukte woorden geven zelfvertrouwen Betaalde baan als ultiem doel in onze maatschappij Uitgaan van de (on)wil van uitkeringsgerechtigden Verplicht vrijwilligerswerk Niet stigmatiseren (gewone mensen) Groep 5 Helen Raamsdonk Duidelijk profiel, laat helder weten wat je nodig hebt Goed intakegesprek Warme bemiddeling Gezamenlijke visie binnen organisaties Afstemmen op de mogelijkheden en flexibiliteit Trainen-onderhouden-waarderen Laten snuffelen (proeftijd) Grenzen stellen Iedereen een kans geven om te verkennen (soms ook nee zeggen > balans Investeer in beroepskracht die met vrijwilliger met en beperking werkt. Back-up Idee? Waardering vrijwilligerspas Oordeel vellen van tevoren Niet teveel nadruk leggen op betaald/onbetaald werken Grenzen loslaten Zelfoverschatting Dilemma: VOG aanvragen bij beperkte deelname Pagina 5 van 7
Groep 6 Michel Lensen Kijk wat degene wil, niet naar wat jij nodig hebt Samenwerking tussen organisaties Goede begeleiding door iemand die die taak heeft, betaald of onbetaald. Is die er niet: zoek naar wie dat wel kan (extern, andere organisaties, zzp-er) Alle partijen hebben een stem in waar iemand op zijn plek is Vraag ook wie er mee kan denken over een aanpak Vertrouw erop wat iemand zegt te kunnen Denk in kansen, niet in beperkingen Verbind alles en iedereen Geen eiland Kijk buiten je eigen vereniging, organisatie etc. Zet niet iemand in om de verkeerde redenen Groep 7 Wilma van der Aalst Zoek verschillende plekken voor verschillende vrijwilligers Zorg voor een prettige werksfeer Investeer in relatie tussen organisaties en plaatsers Ga uit van de mens Ga uit van talent en ben realistisch over de mogelijkheden Laat mensen aangeven wat ze kunnen en niet kunnen Begeleiding op maat Je hebt weer collega's, je doet weer mee Politiek > te makkelijke oplossingen Aandacht voor vrijwilligers door organisaties Verschil tussen vrijwilliger en professional Pagina 6 van 7
Groep 8 Ancke Sikkers Er moet een sociaal veilige omgeving zijn Wederzijds vertrouwen Zoek de kwaliteit van mensen Organisatie moet investeren in: coaching en begeleiding scholing voor zowel vrijwilliger als organisatie Het moet normaal worden dat iedereen mee kan doen Je bent gelijkwaardig zonder gelijkvormig te zijn Het moet niet verplicht worden gesteld, maar uitgaan wat iemand leuk vindt, en wat iemand aankan Duidelijke begrijpelijke taakomschrijving voor iedereen > Vrijwilligersorganisatie wil graag bijzondere vrijwilligers inzetten, maar weet niet hoe? geen onderscheid Pagina 7 van 7