ADHD en kinderen (6-12 jaar)
ADHD, DAAR BEN JE NIET BLIJ MEE Als je bij het buitenspelen een blauwe plek oploopt, dan zit je daar niet mee. Meestal is-ie na een paar dagen weer weg. Bij ADHD is dat anders, dat verdwijnt niet zomaar... Je bent op ADHD onderzocht omdat je ouders en school dat verstandig vonden. Misschien doe je weleens dingen waarvan je achteraf spijt hebt omdat je er geen vriendjes mee hebt gemaakt of omdat je ouders er boos of verdrietig op reageerden. Als je goed wilt begrijpen wat ADHD is, kun je het beste deze folder doorlezen. Als je elke dag een stukje leest, weet je er snel alles van. Het is belangrijk, want als je begrijpt wat het is, ontdek je ook wat je kunt doen om er zo min mogelijk last van te hebben en hoe je er later zelfs je voordeel mee kunt doen! Als je via Google zoekt op beroemde mensen met ADHD, krijg je wel 20.000 resultaten. Je bent dus zeker niet de enige! Tip: Laat je vader of moeder meelezen om de betekenis van moeilijke woorden uit te leggen. 2
WAT IS ADHD? Heb je ADHD, dan kun je daar op jonge leeftijd al last van hebben. Of beter gezegd: juist dan. Omdat je op dat moment nog niet weet wat het is en niet beseft wat het met je doet. Ben je in de klas snel afgeleid? Vind je lang stilzitten vervelend en moeilijk? Durf je veel meer dan je leeftijdgenoten? Maar gaat er bij jou ook vaker iets mis dan bij hen? Of krijg je best snel ruzie? Dan zou dat op ADHD kunnen duiden. Elke dag, elk uur en elke minuut gebeuren er allerlei dingen. We vangen allerlei prikkels en signalen op. Gewoonlijk geven mensen alleen aandacht aan de belangrijkste gebeurtenissen. Heb je ADHD, dan kun je dat onderscheid moeilijker maken en hebben je hersenen moeite met de informatieverwerking. Dat kan voor veel onrust in je hoofd zorgen, waardoor je waarschijnlijk extra moeite hebt met concentreren. Ook maakt dat het lastiger om dingen in volgorde van belangrijkheid te doen. Dat is de reden dat je de wereld misschien vaak als een chaos ervaart. ADD VALT MINDER OP Is bij jou niet de diagnose ADHD gesteld maar ADD, dan is het in je hoofd even druk als bij iemand met ADHD. Veel kenmerken zijn hetzelfde, maar het zichtbare drukkere gedrag is er niet. ADD is ook niet echt handig op school, en kan vervelend zijn als je vriendjes wilt maken. Tip: Je hebt misschien de neiging om vaak net iets verder te gaan dan anderen. Jij bent diegene die iets durft dat niemand nog heeft gedurfd. Wat is de reden dat anderen het niet doen? Vraag het eens aan ze. 3
WAT MAAKT HET ZO LASTIG? Wanneer je met sporten en spelen iets blesseert of een arm breekt, dan zien zowel jij als de anderen (zoals jouw behandelend arts) snel wat er aan de hand is. ADHD is niet iets wat je van de buitenkant kunt herkennen en dat maakt het zo lastig. Soms denken ouders bij het gedrag van kinderen met ADHD in eerste instantie aan ongehoorzaamheid, onoplettendheid of brutaliteit. Maar dit soort gedrag wordt natuurlijk ook weer niet altijd veroorzaakt door ADHD. ADHD-SYMPTOMEN ZIJN GOED BEHANDELBAAR Als je ADHD hebt, kunnen je ouders dat niet negeren. Jij hebt natuurlijk net zo goed talenten als ieder ander mens. Alleen kan jouw ADHD het wat lastiger maken om deze talenten ook goed te benutten. Als je het erg moeilijk vindt om je te concentreren, kan het gebeuren dat je op school achter raakt, ook al ben je nog zo slim. Misschien heb je wel het gevoel dat je harder moet werken dan de rest van de klas. Vriendjes maken, dat lukt meestal wel. Maar misschien maakt je ADHD het lastig om die vriendjes ook te houden. Alle reden dus om de ADHD-symptomen bijtijds te lijf te gaan. Gelukkig zijn daar tegenwoordig goede behandelingen voor mogelijk. Dat is bijna altijd een combinatie van op jou afgestemde therapie en medicatie. De arts die jou behandelt voor AD(H)D vertelt je hier graag meer over. 4
Tip: Hoe trouwer je de voorgeschreven ADHD-behandeling (therapie en geneesmiddelen) volgt, hoe meer plezier je ervan kunt hebben. 5
OP DE HOOGTE ZIJN MAAKT BEGRIPVOLLER Om je leven zo min mogelijk door ADHD te laten beïnvloeden, kun je zelf dingen doen (of juist laten), maar 6
ook doe je er goed aan om je omgeving te helpen om het te begrijpen. Hoe onrustiger de omgeving en je vrienden, hoe moeilijker het voor jou zal zijn om goed te kunnen bepalen wat je wilt of moet doen. Dit wil natuurlijk niet zeggen dat je alle spannende computergames, hobby s en sporten moet mijden. Maar wel dat je je steeds bewust moet zijn van het effect van allerlei prikkels op jouw gedrag. Want alleen dan kun je op tijd een stapje terug doen als het je te veel wordt. Door de kinderen met wie je speelt (ook je broer/zus) te vertellen over jouw ADHD en wat dat voor jou betekent, verklein je de kans op ruzie, en je zult merken dat ze meer begrip voor je krijgen. Maar dit is natuurlijk allemaal gemakkelijker gezegd dan gedaan. Zonder hulp van andere mensen is het lastig om goed om te gaan met je ADHD en het je omgeving te leren. Daarom krijg je misschien wel hulp van een arts of psycholoog. Dan kun je goed leren begrijpen hoe het werkt en welke dingen van groot belang zijn om je lekker te voelen in je omgeving. Tip: Door degenen met wie je omgaat, uit te leggen wat er aan de hand is, word je beter begrepen en daarmee kun je veel spanningen voorkomen. GENEESMIDDELEN... MOET DAT? Het is niet altijd nodig, maar het kan je leven een stuk makkelijker maken. Belangrijk is dat de behandelend arts goed uitzoekt, of je met een geneesmiddel geholpen kunt zijn en zo ja, welk geneesmiddel het beste bij jou past. Sommige middelen werken 4 uur, andere 8 uur of langer. Voor een goede werking is het belangrijk dat de geneesmiddelen steeds op tijd ingenomen worden. Vraag thuis je ouders om jou eraan te helpen herinneren als het weer tijd is om ze in te nemen. 7
SOMS MEER, SOMS MINDER BIJWERKINGEN Zoals bijna elk geneesmiddel kent het middel dat voor jou het beste is waarschijnlijk ook wel wat bijwerkingen. Sommige kinderen zijn daar gevoelig voor, anderen niet. Misschien val je wat lastiger in slaap. Ook kun je door de werking van het geneesmiddel wat minder trek in eten hebben. Hoe vaak en op welke tijdstippen jij dat geneesmiddel moet slikken, hangt af van het voorgeschreven middel en jouw situatie. Wanneer je door de eerste wendagen heen bent, komt er een moment dat duidelijk is wat voor jou het beste is. Sommige kinderen hebben van de geneesmiddelen meer last dan voordeel. In overleg met de arts stoppen die er dan meestal ook mee. BEN IK DE ENIGE MET ADHD? Van alle kinderen tot 16 jaar heeft zo n 3 tot 5% ADHD en volgens schattingen van alle jongvolwassenen 1-3%. En bij volwassenen wordt geschat dat minstens 1% ADHD heeft. Je zou bij deze cijfers bijna denken dat het net zoiets is als jeugdpuistjes. Dat is niet zo, het is iets blijvends. Maar naarmate je ouder wordt, valt je ADHD steeds minder op. Dat komt doordat de symptomen afvlakken en je er beter mee om leert gaan. Misschien ben je thuis niet de enige met ADHD. Het is namelijk voor een groot deel erfelijk bepaald. De kans dat het in de familie zit, is zelfs 70 tot 90%. Misschien heb je wel een broer of zus die het ook heeft. In dat geval is het extra belangrijk dat iedereen er rekening mee houdt. 8
Tip: Als ADHD bij jou thuis niet voorkomt, kijk dan eens wat verder in de familie. Grote kans dat je ooms, tantes, neven of nichten met ADHD hebt. 9
ADHD, EEN SPREEKBEURT WAARD Eigenlijk zouden je (school)vriendjes deze folder ook moeten lezen. Maar vermoedelijk horen ze het jou liever zelf vertellen. Maak er een spreekbeurt van. Het informatiemateriaal dat je daarvoor nodig hebt, kun je natuurlijk gewoon op internet vinden. Trouwens, het meeste staat in deze folder. Uiteraard heb jij even veel recht op een leuk leven als de kinderen om je heen. Daar kan de juiste behandeling (vaak een combinatie van therapie en geneesmiddelen) je bij helpen. Naast die aanpak is het ook van belang dat je vriendjes er rekening mee houden. Dat ze jou een beetje helpen bij het maken van de beste keuzes en het nemen van de juiste besluiten. Dat ze je niet uitdagen om dingen te doen waarvan je achteraf misschien wel spijt krijgt. Wees extra zuinig op je (rustige) vriendjes en vriendinnetjes. Zij helpen jou namelijk om het goed naar je zin te hebben. SPECIALE FOLDERS VOOR ALLE LEEFTIJDSGROEPEN Als aanvulling op deze folder zijn er ook folders met als thema ADHD en jongeren, ADHD en school en ADHD en ouders. Mocht je die folders ook willen zien, haal ze dan op bij je behandelend arts. Mensen die zeker van je ADHD zouden moeten weten (en dat wellicht al doen), zijn de leerkrachten die jou lesgeven. De meesten weten wel iets van ADHD, maar het kan altijd beter. Wijs hen eventueel op het bestaan van de folder ADHD en school of zorg dat ze die krijgen. 10
Meer informatie? Er is heel wat informatie beschikbaar over ADHD. Heel veel is ook online te vinden zowel in Nederland als in België. De volgende sites zijn niet speciaal voor kinderen, maar kunnen wel verhelderend zijn voor bijvoorbeeld je ouders: Nederland - www.balansdigitaal.nl Balans is de vereniging voor ouders van kinderen met ontwikkelingsstoornissen bij leren en/of gedrag, waaronder ADHD, dyslexie, Asperger en PDD-NOS. - www.adhdxtra.nl Een website van Impuls, een vereniging voor volwassenen en jong-volwassenen met ADHD/ADD en aanverwante stoornissen. België - www.zitstil.be Centrum ZitStil, lid van vijftact, geeft informatie, vorming, training, ondersteuning en onderneemt maatschappelijke actie om iedereen die te maken heeft met ADHD/ADD vooruit te helpen. Voor personen met ADHD/ADD zelf maar ook voor de ouders, grootouders, leerkrachten, jeugdmonitoren, opvoeders en hulpverleners, werkgevers en artsen. 11
Eurocept BV Trapgans 5 1244 RL Ankeveen Nederland Tel: +31 (0) 35-528 83 77 Fax: +31 (0) 35-541 29 95 E-mail: info@eurocept.nl www.eurocept.nl 903.05.11a-12mrt2014