Jan Goddaer Directeur WZC De Weister Lichtendal OCMW Kortrijk SESSIE 6: WAT ALS DE FAMILIE HET ANDERS ZIET DAN DE BEWONER?
SITUERING Als WZC probeer je zo goed mogelijke zorg te verschaffen, die aansluit bij de wensen van de bewoner. Het is echter niet altijd duidelijk wat deze wensen precies zijn, zeker in geval van dementie of andere cognitieve achteruitgang. Vaak wordt dan gekeken naar de familie, maar ook hier is de informatie niet altijd eenduidig. Jan Goddaer, directeur van WZC De Weister, gaat met u in gesprek: hoe omgaan met wensen van familieleden die niet overeen lijken te stemmen met hoe jullie als zorgverleners de wens van de bewoner inschatten? Wat als familieleden het onderling niet eens zijn?
INHOUDSTAFEL Zicht op wet op patiëntenrechten (2002) en maatschappelijke evoluties Visie De Weister Hoe omgaan met onbegrepen gedrag (ipv moeilijk hanteerbaar gedrag) (communicatie in triple) Familie als partner in zorg afgestemde zorg - participatie Tools: 1. App voor ik het vergeet/ toepassing http://voorikhetvergeet.be/home 2. Filmen als tool 3. Familie als partner (in zorg) structureel verankeren 4. Voorafgaande zorgplanning : aanstelling wettelijk vertegenwoordiger 5. DCM Tom Kitwood Model 6. eigenaarschap
WET OP DE PATIËNTENRECHTEN 2002 Recht op vertegenwoordiging Recht op kwaliteitsvolle dienstverlening Recht op vrije keuze van zorgverstrekkers Recht op bescherming van persoonlijke levenssfeer Recht op informatie Recht op toestemming Recht op inzage van dossiers Recht op klachtenbemiddeling 4
MAATSCHAPPELIJKE EVOLUTIES Vergrijzing, verzilvering en ontgroening Diversiteit (culturen/religies/ ) Vermaatschappelijking van zorg Empowermentgedachte Persoonsvolgende financiering Zorg onafhankelijk van pathologie en leeftijd Buurtgerichte zorg Inclusief wonen
VISIE
1. MENSBEELD : MARTHA ROGERS Ieder mens is uniek Ieder mens is een vrij wezen Ieder mens is een relationeel wezen Ieder mens is een lichamelijk wezen Ieder mens is een historisch wezen Ieder mens is een spiritueel wezen
2. HOE OMGAAN MET OUDEREN (MET DEMENTIE) = vraaggestuurd en sluit aan bij de (wisselende) behoeften, belevingen en wensen van de individuele oudere bewoner (met dementie)
PERSOONSGERICHTE EN GEÏNTEGREERDE AANPAK (URLINGSMETHODE)
PERSOONSGERICHTE EN GEÏNTEGREERDE AANPAK De fenomenologische benadering Aanvullende benaderingswijzen Het levensverhaal De huidige behoeften, belevingen en wensen van de ouderen zelf
WAT IS FENOMENOLOGISCHE BENADERING De fenomenologie tracht betrouwbare en valide kennis te verzamelen, niet vanuit een neutraal observerend standpunt, maar vanuit een participerend standpunt, waarbij de onderzoeker zichzelf openstelt voor datgene wat zich aan hem ontvouwt.
WAT IS FENOMENOLOGISCHE BENADERING We begrijpen iemand pas goed wanneer we weten hoe zijn wereld eruit ziet, hoe het met zijn wereld gesteld is, d.w.z. met welke dingen hij bezig is, hoe zijn relatie tot en zijn betekenis van deze dingen is. Vb : inrichting kamer zegt iets over de persoon vb : pop > rust bij oude vrouw met dementie
HELPEN VANUIT EEN FENOMENOLOGISCHE GRONDHOUDING De fenomenologisch ingestelde hulpverlener zal de cliënt niet willen herleiden tot zijn probleemsituatie (tot zijn ziekte bijvoorbeeld), maar contacteert de cliënt op de eerste plaats als iemand, als deze unieke persoon in deze concrete leefwereld, iemand die zich situeert in zijn wereld en die zich daarin op een hem eigen wijze beweegt en bewogen wordt. Hij benadert de mens als iemand die zich uitwisselt met zijn omgeving, de wereld waarin hij zich samen met anderen en bij de dingen bevindt. Deficit- versus competentiemodel
DEFICITMODEL VERSUS COMPETENTIEMODEL Deficitmodel : dementie als ziekte => zorg, ziekte behandelen Competentiemodel : bewoner met dementie wordt als persoon gezien => wonen, belevingsgericht werken
HELPEN VANUIT EEN FENOMENOLOGISCHE GRONDHOUDING De fenomenologische houding stimuleert hem om het gedrag en het beleven van mensen te begrijpen Eerst wil hij waarnemen, zich verplaatsend in deze persoon, om diens situatie vanuit zijn belevingsgrond te vatten. Hij weerhoudt zichzelf van te snelle oordelen over deze persoonlijke situatie. Het eerste oordeel dient dat van de cliënt zelf te zijn, zoals die zichzelf in zijn situatie ondervindt. Wie zich kan verplaatsen in de wereld van de cliënt, wie kan meemaken wat daar gebeurt, die ziet en bevat de dingen zoals de cliënt. Hij vat ze werkelijk.
HELPEN VANUIT EEN FENOMENOLOGISCHE GRONDHOUDING De helpende dialoog zal er in bestaan zich te delen met de wereld van de cliënt. Want wie wil helpen, moet weten wat er in een bepaalde situatie gebeurt, niet objectief, maar in de persoonlijke beleving van de mens die hij assisteert
SAMENGEVAT In deze benadering probeert men de behoeften en belevingen van elke individuele oudere zo duidelijk mogelijk te krijgen en centraal te stellen in de ondersteuning. Daarnaast zijn accepteren van de eigenheid van de ander en respect sleutelbegrippen. Het doel van de begeleiding is daarbij het bewerkstelligen van een zo gelukkig mogelijke oude dag voor elk individu.
COMMUNICATIE IN TRIPLE ANDERE MP HP WP MP HP WP IK Continue wederzijdse beïnvloeding Bron : Veronique Cappaert
BUITENKANT IK BINNEN KANT BINNENKANT ANDERE BUITENKANT de betekenis van mijn communicatie ligt in het effect aan de overkant, niet in mijn intenties binnenin Meestal is binnenkant = buitenkant, soms niet Effect = interpretatie van de ander Bron : Veronique Cappaert
INTERPUNCTIE Hoe je naar de werkelijkheid kijkt hangt af van de waarnemingen die je op dat moment belangrijk vindt. - Een objectieve werkelijkheid bestaat niet. - Mijn waarheid kan anders zijn van de waarheid van een ander. Voorbeelden. Bron : Veronique Cappaert
FAMILIE ALS PARTNER IN ZORG Een organisatie is een systeem waarin verschillende functies, protocollen, taken, etc gecreëerd worden om een antwoord te bieden op de leefwereld van een bewoner/familie. Leefwereld verwijst naar de gevoelswereld/ menselijk aspect, naar de rollen die ik als hulpverlener vertolk Systeemwereld (wat ik doe) en leefwereld (hoe ik het doe= stille waarden-logica) zijn steeds in spanning
FAMILIE ALS PARTNER IN ZORG Vanuit de overheid, maar ook vanuit de eigen organisaties is het systeem denken steeds belangrijker geworden, cfr de vele registraties, procedures, wetgeving, etc Echter de leefwereld maakt de kwaliteit van het leven Valkuil is de leefwereld in systemen proberen te vatten. (cfr de vele checklisten die gemaakt worden om goede zorg te verlenen)
FAMILIE ALS PARTNER IN ZORG In de zorg zijn 3 kernrollen belangrijk: 1. Aansluiten met de bewoner 2. Verbinden met de organisatie 3. Participatie Deze kernrollen brengen 3 spanningsvelden mee: 1. Nabijheid en afstand houden 2. Solo speler versus team : Hoe zorg je dat je 1 team hebt 3. Zakelijk versus warm (participatie) : hoe breng je grenzen aan bij de familie?
FAMILIE ALS PARTNER IN DE ZORG Streven naar verbinding en avoidance vermijden (gevoelens en emoties ontlopen is verkeerd) Onvoorwaardelijk accepteren van de andere (fenomenologie Tom Kitwood Model) versus professioneel handelen (cfr regelgeving) = spanningsveld
HOE KAN JE BEWONERS EN FAMILIE EEN STEM GEVEN? oefening
TOOLS Familie als partner in zorg structureel verankeren in de organisatie: ik heb u nodig Beginnen met de familie au sérieux te nemen/respecteren (cfr fenomenologie, interpunctie, ik heb u nodig ) Familie benoemen als de specialist Familie vanaf begin van opname betrekken/ consulteren en hen indien nodig verantwoordelijk maken voor bepaalde aspecten van de dienstverlening (eigenaarschap, afgestemde zorg, ik heb u nodig )
TOOLS Investeren in participatie is belangrijk hiervoor is training nodig (cfr eigenaarschap) Probleem is directheid om grenzen aan te geven op de juiste manier. Dit vergt training. Directheid oefenen vergt een gedragsverandering Participatie vereist mogelijks een ander organisatiemodel
EIGENAARSCHAP: 3 vragen: Wat kan ik betekenen voor jou? Wat heb je van mij nodig om te realiseren Welke acties zal jij ondernemen? Hoe evalueren? Tijdspad/criteria vastleggen
TOOLS Zicht krijgen op context van familie (cfr communicatie, fenomenologie) Hulpmiddel: PERSONA Flanders IN SHAPE (cfr doc) App Voor ik het vergeet. http://voorikhetvergeet.be/home App + video-opname Aanstellen van de wettelijk vertegenwoordiger kan heel wat oplossen DCM als hulpmiddel: persoonsversterkende factoren
(Naam en Voornaam) aanvaardt de aanwijzing als verte- MIJN AANWIJZIGING: patiënt: VERTEGENWOORDIGER (Indien u geen vertegenwoordiger aanduidt zie *) genwoordigerenzalnaarbestvermogen (NaamenVoor-naam aanwijzer invullen)vertegenwoordigen, met eerbiediging van de wilsverkla-ring in dit document Indien de minderjarig (< 18 jaar)is,dan vertegenwoordigen de ouders het kind, tenzij de minder-jarige voldoende mentaal rijp is om zelf de aard,risico s en gevolgen van de ingreep in te schatten: dan beslist de minderjarige zelf. * Enkel een meerderjarige,wilsbekwame patiënt kan een vertegenwoordiger aanduiden. Als hij dat niet doet, dan vertegenwoordigt zijn echtgeno(o)t(e) of samenwonende partner hem wanneer hij zijn rech-ten niet meer kan uitoefenen (vb. coma,ernstig dement, zwaar mentaal gehandicapt,...).is er geen echtgenoot of samenwonende partner of kan/wil deze niet optreden, dan kunnen één van zijn meer-derjarige kinderen als vertegenwoordiger optreden. Isook ditniet mogelijkofkunnen/willen zijniet, dankanéén vandeouders toestemmen. Blijktook ditniet mogelijk ofkunnen/willen zijniet optreden, dankanéén vanzijnmeerderjarigebroersofzussentoestemmen. Kanergeenenkele vertegenwoordiger gevonden worden (vb.spoedsituaties, alleverte-genwoordigers overleden,...) ofkan/wilniemand vandevertegenwoordigers optreden, danbeslistde artsinhet belang vande patiënt; Opgemaakt te Datum.. /.. /.... Handtekening benoemde vertegenwoordiger Ik, die onderteken, wijs de volgende persoon aan als mijn vertegenwoordiger voor het geval ik zelf mijn rechten als patiënt niet meer kan uitoefenen: Zorgcoderingsformulier VZP (vroegtijdige zorgplanning) EN DNR (Zorgbeperking) Naam patiënt: Geboortedatum:.. /.. /.... Zorginstelling (+ Tel en contactpersoon): Naam huisarts: T e l : Naam en Voornaam: Adres: T e l. : Rijksregisternummer: Opgemaakt te Datum.. /.. /.... Mijn handtekening AANVAARDING: 1/4
Naam patiënt: VZP-Code na GESPREK Datum gesprek dd/mm/jjjj../../... VZP Code Vertaling van de code in concrete acties en afspraken voor de verschillende disciplines + MOTIVEREN../../...../../... UITLEG VAN DE VZP-CODES CODE Doelstelling Behandeling Onderzoek Verpleging Kiné/ergo Voeding A. VL H ALLES DOEN Verlengen van het Leven, Hospitalisatie is gewenst Voluit Voluit Voluit Voluit Voluit A. BF BEHOUDEN VAN FUNCTIESHospitalisatie is ge- wenst met sterke voorkeur thuis, WZC Maximaal herstel, minimale belasting Beperkte onder-zoeken in ziekenhuis Voluit Voluit Voluit A. C COMFORTZORGgeen hospitalisatie meer gewenst, blij- vende verzorging thuis, WZC Gericht op comfortzorg Geen of uitzonder-lijk ter ver-betering van het comfort Comfort Comfort Comfort 2/4
Naam patiënt: DNR-Code na GESPREK DNR-Code (enkel door een arts toe te kennen) HANDTEKENING van de behandelend arts + DATUM dd/mm/jjjj +STEMPEL../../... Deelnemers overleg: Vul aan: NAAM + HOEDANIGHEID (patiënt, vertegenwoordiger, huisarts,... ) + HANDTEKENING../../...../../... UITLEG VAN DE DNR-CODES DNR 0 - De huidige therapie wordt behouden en zo nodig aangepast a/h ziektebeeld v/d patiënt.- Bij circulatie of ademhalingsstilstand wordt er gereanimeerd + kan de MUG interventie gevraagd worden. DNR 1 - Bij circulatie of ademhalingsstilstand worden geen reanimatiemaatregelen getroffen;geen MUG - Alle overige therapie wordt door de behandelende arts ingesteld. DNR 2 THERAPIE NIET UITBREIDEN - Bij circulatie of ademhalingsstilstand worden geen reanimatiemaatregelen getroffen;geen MUG - ER WORDT NIET GESTART OF UITGEBREID MET: antibiotica cardiotonica/inotropica diuretica aandringen voedsel/vocht per os kunstmatig voedsel/vochttoediening andere: DNR 3 THERAPIE AFBOUWEN - Bij circulatie of ademhalingsstilstand worden geen reanimatiemaatregelen getroffen.geen MUG. ENKEL COMFORTTHERAPIE 3/4
ANNULERING: Datum:.. /.. /.... 4/4 OF Naam annulatie patiënt: door behandelend arts: Naam arts: OF annulatie na gezamenlijk overleg tussen patiënt en arts: Handtekening: Naam G e l ipatiënt e v enaam b i j arts: o n t s l a g een k o p i e met de p a t i ë n t t e r u g mee te g e v e n z o d a t de p a t i ë n t z i j n z o r g en b e h a n d e l a f s p r a k e n o p n i e u w met z i j n h u i s a r t s k a n b e s p r e k e n. Handtekening patiënt : Handtekening arts: Contactpersonen / familie: Tel: Tel: Tel: Tel: A A N D A C H T S P U N T E N b i j o n t s l a g u i t h e t z i e k e n h u i s n a g e s p r e k m e t p a t i ë n t / v e r t e g e n w o o r d i g e r...... Ondergetekendenverklaren dat ditvzp/dnr-formulierintegraalwordtgeannu-leerd.indienna annuleringnieuwevzpen DNR-codeswordentoegekendwordthiervoor een nieuw document gemaakt. OF annulatie door patiënt: Naam patiënt : Handtekening: Motivatie: Trek meteen ook een streep door het formulier indien geannuleerd Opmaak: Netwerk palliatieve zorg De Mantel vzw in overleg met actoren thuiszorg, woonzorgcentra, ziekenhuizen MWVL Juridisch advies: Sylvie Tack
DEMENTIA CARE MAPPING Wat heeft iemand met dementie werkelijk nodig? Het is voor hem lastig aan te geven. Dementia Care Mapping (DCM) doet je verplaatsen in de persoon met dementie, biedt inzicht in het welbevinden en geeft praktische aanknopingspunten om dit te verbeteren. Meer informatie Aukje Post Manager / Consultant DCM Nederland Telefoon: 088 512 70 01 info@dcmnederland.nl
PERSOONSGERICHTE ZORG GAAT NOG EEN STAP VERDER DAN BELEVINGSGERICHTE ZORG. Het uitgangspunt is dat mensen met dementie in de eerste instantie mens zijn. Het betekent dat we iemand met dementie niet in de eerste plaats zien als zieke, maar als mens. We kruipen in de huid van de persoon met dementie. Wat maakt hem gelukkig? In welke omstandigheden heeft hij zijn leven geleefd? En welke mogelijkheden heeft hij nu? De persoon komt eerst, dan de dementie. (cfr fenomenologie) Cfr Tom Kitwood Model http://slideplayer.nl/slide/1941797/
Persoonsgerichte zorg gaat uit van vijf psychologische behoeftes bij mensen met dementie: - Comfort - Identiteit - Gehechtheid - Zinvol bezig zijn - Erbij horen De omgeving waarin én de manier waarop iemand met dementie benaderd wordt, speelt een grote rol in het welbevinden. Mensen met dementie worden steeds meer afhankelijk van hun omgeving. Persoonsgerichte zorg is bedoeld om de omgeving hierbij te ondersteunen.
DCM Het belang van persoonsversterkende factoren versus persoonsondermijnende factoren