Begrijpend luisteren Annemarieke Kool CPS Onderwijsontwikkeling en advies WWW.CPS.NL
Programma 1. Welkom 2. Doelen van workshop 3. Strategieën en voorbeelden 4. Differentiëren mbv taxonomie 5. Oefening (prenten)boek 6. Afsluiting 2
Welke doelen streven we na deze workshop? Leerkrachten maken kennis met de 6 belangrijkste leesstrategieën voor begrijpend luisteren Leerkrachten hebben zich verdiept in een les met denkvragen tijdens het voorlezen 3
Sturingsstrategieën: Leesdoel bepalen Oriëntatie op de tekst Actualiseren van kennis en woordenschat Actief lezen door toepassen van leesstrategieën Controleren van begrip Herstellen van begrip Reflectie op de tekst Leesstrategieën: Voorspellen Vragen stellen Visualiseren Verbinden Samenvatten Afleiden Herstelstrategieën: langzamer lezen aandachtiger lezen hardop lezen een stukje opnieuw lezen een stukje verder lezen naar de illustraties kijken hulp vragen 4
Lees doel lesdoel. 5
Voorbeeld strategie voorspellen Ik zie een grote beer en hij heeft iets vast. Ik lees: Ik wil een knuffel. Ik denk dat de beer een knuffel geeft. Ik ben benieuwd wat de beer nu aan het knuffelen is. Ik zie een grote beer en hij heeft iets vast. Ik lees: ik wil een knuffel. Ik zie dat hij een beetje verdrietig kijkt. Ik denk dat dit niet de knuffel is die hij zoekt. Ik ben benieuwd of hij een fijnere knuffel vindt. 6
Voorbeeld strategie vragen stellen Dit boek heet Ik stuur je de zon. Ik vraag me af wat de schrijver daarmee bedoelt. Ik weet dat je de zon niet kunt pakken, want de zon is heel hoog in de lucht. Dus ik vraag me af hoe je de zon dan naar iemand kunt sturen. Ik zie dat het jongetje een enveloppe aan het meisje geeft. Zou de zon toch in de enveloppe zitten? Ik ga snel lezen, dan kom ik er misschien achter! 7
Voorbeeld strategie visualiseren Ik zie op het plaatje dat ze aan het werk zijn op het land. Ook de kinderen. Ik kan me niet voorstellen dat ik daar zou wonen. Dan zou ik net zoals de kinderen op het plaatje ook moeten werken op het land, zodat we s avonds kunnen eten. Ik stel me voor dat ik dan niet naar school kan omdat ik elke dag moet werken. 8
Voorbeeld strategie verbinden Kijk eens hier, ik zie dat er twee olifanten op het boek staan. Ik weet dat deze olifant Elmer heet, want daar heb ik al eerder een boek over gelezen. Ik lees de titel: Elmer en tante Zelda. Ik denk dat die andere olifant misschien wel zijn tante is. Ik zie hier ogen die gluren naar de olifanten. We gaan snel beginnen met lezen want ik zou wel willen weten wie dat is! 9
Voorbeeld 3 strategie samenvatten Weten jullie nog dat Olivier heel hard achter een geel blaadje aan rende. Olivier was de weg kwijt. Hij was verdwaald en wist niet meer hoe hij bij papa en mama kon komen. Olivier was heel erg bang en huilde hard. Zo hard, dat papa en mama hem hoorden. Zij riepen heel hard terug naar Olivier. Toen kon Olivier de weg naar huis weer terug vinden. En wat zien we aan het eind van het verhaal? Olivier is weer terug bij papa en mama en kijkt heel blij! 10
Voorbeeld strategie afleiden Otter gaat heel erg voor de rups zorgen en stopt hem in een glazen potje, een bedje etc. en dan zegt wasbeer: ik ga zwemmen. Dit is een moment dat je vastpakt. Anders is het een gemiste kans en raak je veel kinderen kwijt Kijk nou eens wat hier gebeurt. Wasbeer ging toch altijd met otter zwemmen? Ze deden altijd alles samen. Otter heeft alleen nog maar tijd voor Rups. En wasbeer gaat alleen zwemmen. Ik denk niet dat Wasbeer het leuk vindt dat otter geen tijd meer voor hem heeft. Ik denk dat wasbeer en otter geen vriendjes meer zijn. 11
Vragen die aanzetten tot denken en redeneren Het stellen van denk en redeneervragen en inbrengen van academische taal tijdens de instructie en begeleid spel. Het samen voorbereiden van een activiteit en deze alle uitvoeren en evalueren. 12
Leesdoel KRR OKODIL?? De kinderen leren hoe een krokodil er uit ziet De kinderen leren dat je door plagen geen vrienden maakt De kinderen leren binnen het thema vriendschap de betekenis van begrippen plaaggeest, naarling, pestkop 13
14 kennis van de wereld uitbreiden
Uit: KRRRR.KODIL! Catherine Rayner Hardop denkend voorlezen Ha, dat kan leuk worden, denkt Krokodil. Ik denk dan, wát gaat er nu zo leuk worden? Zou hij écht denken dat hij spetterend, spatterend en stampend vriendjes kan worden met de nijlpaarden? Ik ga op de volgende bladzijde lezen of Krokodil dat lukt Interactief voorlezen Ha, dat kan leuk worden, denkt Krokodil. Wat gaat er nu zo leuk worden? Wie weet dat? Wie kan er bedenken wat er leuk gaat worden voor Krokodil? 15
Samen denken Je leest: Krokodil brult het nijlpaard.. Je vraagt: waaraan kun je zien dat nijlpaard bang is? laat de kinderen weer in duo s denken en redeneren. Als er geen reactie komt en/of kinderen leggen onvoldoende relatie met de tekst en illustratie, denk je hardop: Ik hoor dat nijlpaard hard schreeuwt en zie dat hij zijn bek wijd open heeft. Ik denk dat nijlpaard daarmee laat zien dat hij eigenlijk bang is. Door te schreeuwen lijkt het net alsof hij niet bang is. Ik zie dat krokodil schrikt, want zijn poten en staart gaan achteruit en hij kijkt bang. Zijn bek is dicht. 16 Je vraagt: waaraan kun je zien dat nijlpaard niet bang is?
Strategie vragen stellen met behulp van taxonomie
18 Creëren Evalueren Krrrrr.. okodil C. Rayner volgens taxonomie van Bloom Kun je een nieuw plan maken voor de dieren, zodat ze niet meer bang zijn? Wat kun je doen als je bang bent voor een krokodil? Wat zou er gebeuren als krokodil geen scherpe tanden had? Stel je eens voor dat krokodil klein was, dan... Wat vind je van het antwoord van nijlpaard? Ben je het eens met het antwoord van nijlpaard? Waarom wel/niet? Waardoor vind je het een goede oplossing dat krokodil steeds schreeuwt? Analyseren Waaraan kun je aan nijlpaard zien dat hij bang is voor krokodil? En 2 krokodillen? Hoe komt het dat de dieren van krokodil schrokken? Aan welke woorden kun je dat horen? Wat was het probleem van krokodil? Toepassen Begrijpen Herinneren Wat wil jij veranderen aan het antwoord van nijlpaard? Hoe zou jij het probleem van krokodil oplossen? Welke vraag heb jij voor ooievaar, en kikker en libellen? Hoe leg jij dat uit? Bedenk eens waarom de dieren niet met krokodil willen spelen? Hoe weet je dat een krokodil een stevige huid heeft? Wat gebeurde er nadat krokodil de kikkers had gezien? Hoe ziet krokodil eruit? Wat heeft hij in zijn bek? Wie was zijn vriendje?
Aan de slag met de wij -fase Kies een boek. Bekijk de lagen in de Taxonomie. Maak een begin.bedenk voor elke laag tenminste 1 vraag die je wilt/kunt stellen aan een groepje leerlingen. Bereid daarna bij enkele vragen ook een suggestie, aanwijzing en het hardop denkend voor, als er geen of een niet tekst gerelateerde reactie komt op je vraag. 19
www.cps.nl 06 50285553 a.kool@cps.nl WWW.CPS.NL