CURSUS BEGRAFENISONDERNEMER UITVAARTBEGELEIDER Auteur: David Lezy
Deze cursus wordt uitgegeven door Ondernemersschool Frankrijklei 127 2000 Antwerpen Copyright Naam docent Ondernemersschool, Frankrijklei 127, 2000 Antwerpen Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. Ondanks al de aan de samenstelling van de tekst bestede zorg, kan noch de auteur, noch de uitgever aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige fout die in deze uitgave zou kunnen voorkomen.
Inhoudsopgave INLEIDING Reglementeringen 1. Reglementering begraafplaatsen 1.1. Gemeentelijk intergemeentelijk 1.2. Criteria voor oprichting en beheer 1.3. Inrichting 1.4. Keuze van begraafplaats 1.5. Sluiting Ontruiming van een begraafplaats 1.6. Concessies 1.7. Grafrust 1.8. Onderhoud 1.9. Ontgravingen 1.10. Graftekens 1.11. Begraving in volle grond (art. 30, 31, 32) 1.12. Begraving in een grafkelder, onder of bovengronds (art 33 en 34) 1.13. Balseming Thanatopraxie 1.14. Verwijdering van implantaten 2. Reglementering crematoria 3. Wet op de lijkbezorging 3.1. Begraven 3.2. Crematie
3.3. Schenking aan de wetenschap 3.4. Kisting 3.5. Vervoer 3.6. Aangifte Burgerlijke stand 3.7. Formaliteiten en voorbeelddocumenten Kennis van materialen 1. Lijkkisten 1.1. Hout 1.2. Andere materialen 1.2.1. Polyester : 1.3. Indeling volgens vorm uitzicht 1.4. Interieur en bekleding 1.5. Handvaten en ornamenten 1.6. Urnen en sierrader 2. Bloemen en rouwkransen 2.1. Soorten en begrippen 2.2. Symboliek van bloemen en hun kleuren 2.3. Soorten arrangementen, volgens Wilma Mesman : 2.4. Presentaties van bloemen tijdens een ceremonie 3. Grafmonumenten 3.1. Steensoorten 3.2. De meest voorkomende bewerkingen op steensoorten
3.3. De opbouw van een grafzerk 3.4. Vormgeving grafzerken 3.5. Het beletteren van de monumenten Gebruiken bij verschillende levensovertuigingen of godsdiensten 1. Rooms-Katholieke uitvaart 1.1. Opvattingen en visie op het sterven 1.2. Na het overlijden, in afwachting van de lijkbezorging 1.3. De lijkbezorging (begrafenis crematie) 2. Protestantse uitvaart 2.1. Opvattingen en visie op het sterven 2.2. Na het overlijden, in afwachting van de lijkbezorging 2.3. De lijkbezorging (begrafenis crematie) 2.4. Hoe verloopt de ceremonie : 4. Orthodoxe uitvaart 4.1. Opvattingen en visie op het sterven 4.2. Na het overlijden, in afwachting van de lijkbezorging 4.3. De lijkbezorging (begrafenis crematie) 4.4. De ceremonie ziet er in grote lijnen als volgt uit : 5. Anglicaanse uitvaart 5.1. Opvattingen en visie op het sterven 5.2. Na het overlijden, in afwachting van de lijkbezorging 5.3. De lijkbezorging (begrafenis crematie)
5.4. Een Anglicaanse ceremonie verloopt meestal zo : 6. De Joodse uitvaart 6.1. Opvattingen en visie op het sterven 6.2. Na het overlijden, in afwachting van de lijkbezorging 6.3. De lijkbezorging (begrafenis crematie) 7. De Islamitische uitvaart 7.1. Opvattingen en visie op het sterven 7.2. Na het overlijden, in afwachting van de lijkbezorging 7.3. De lijkbezorging (begrafenis crematie) 7.4. Verloop van de begrafenisceremonie : 8. Vrijzinnige uitvaart (humanisme) 8.1. Opvattingen en visie op het sterven 8.2. Na het overlijden, in afwachting van de lijkbezorging 8.3. De lijkbezorging (begrafenis crematie) 9. Andere
Inleiding Uitvaartondernemer zijn In deze cursus behandelen we de elementaire kennis die een uitvaartondernemer moet bezitten om zijn job naar behoren te kunnen uitvoeren. Elke mens wordt vroeg of laat binnen zijn familie en of vriendenkring geconfronteerd met overlijden. Dit is voor iedereen een zo n ingrijpende gebeurtenis dat men in die korte periode waarin alles geregeld moet worden, vaak de moed en de energie niet meer heeft om dit adequaat en efficiënt te organiseren. Een uitvaartondernemer die zijn taak naar behoren kent, kan in die periode een grote steun betekenen voor de nabestaanden. In een korte tijdspanne moeten zowel administratieve als technische als verzorgende taken geregeld worden. Daarbij komt nog dat men ook emotioneel zo ondersteboven kan zijn dat ook bijstand in de menselijke kant van de zaak van belang is. Een neutraal persoon die objectief en nuchter in deze moeilijke periode de zaken kan regelen en die, als het nodig is, ook emotioneel kan bijstaan, is in die periode een noodzaak. Het beroep van uitvaartondernemer is zeer veelzijdig en vraagt een uitgebreide kennis. Vandaar ook deze uitgebreide cursus. Naast de theoretische kennis van de verschillende vakonderdelen moet je als uitvaartondernemer ook heel wat technische vaardigheden hebben. Deze vaardigheden kan je moeilijk theoretisch evalueren vandaar dat een stage of enige werkervaring in de sector een must is. Wetgeving en andere theoretische kennis is te leren van op papier. De verzorging van een overledenen of het leiden van een ceremonie is een praktische vaardigheid en vraagt ook zin voor esthetiek. Enkel via praktijkoefening kan je dergelijke vaardigheden onder de knie krijgen. Als uitvaartondernemer moet je ook emotioneel stabiel en sterk zijn. De realiteit waar je dagdagelijks mee geconfronteerd wordt is soms hard en emotioneel afstand nemen is niet steeds eenvoudig. In officiële communicatie bestaat het begrip van uitvaartondernemer nog niet. Er bestaan enkel wettelijke bepalingen op de term begrafenisondernemer Hieronder wat het ministerie tot het takenpakket van een begrafenisondernemer ziet :
Begrafenisondernemer. Art. 22. Onder activiteiten van begrafenisondernemer moet voor de toepassing van dit besluit, het uitvoeren van één of meer van de volgende activiteiten worden verstaan, die betrekking hebben op het stoffelijk overschot : 1 het opbaren en verzorgen van de lijktooi en het uitvoeren van de bewaringszorgen; 2 het zorgen voor het vervoeren van het stoffelijk overschot; 3 het uitvoeren, verzorgen en organiseren van de begrafenisplechtigheid tot op de begraaf- of de crematieplaats, volgens de plaatselijke, godsdienstige en filosofische gebruiken en de wil van de overledene of de familie. ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Art. 23. De beroepsbekwaamheid voor het uitoefenen van de activiteiten van begrafenisondernemer bestaat uit het volgende : 1 goede kennis van de materialen, zoals doodkisten, capitonnering, rouwbekleding en grafartikelen, hun modellen en hun opslag; 2 goede kennis van wetgevingen en reglementen op : a) de begraafplaatsen, de graven, de identificatie van graven, opschriften en concessies; b) de begraving, ontgraving, lijkverbranding en crematie : formaliteiten en documenten, eventuele tussenkomst of inlichtingen van de politie, gerechtelijke tussenkomst of toelating, ministeriële vrijgeleide, en fiscale bepalingen; c) vervoer van het stoffelijk overschot; d) burgerlijke stand in verband met overlijden; e) beroepshygiëne; f) lijktooi; 3 basiskennis van het erfrecht, de diensten van de erkende erediensten, het protocol bij bijzondere begrafenissen, en de eretekens; 4 het kunnen :
a) organiseren van de begrafenis rekening houdende met het akkoord met de familie en de religieuze overheid, het vereiste ceremonieel, liturgie, versiering; b) overlijdensberichten opstellen; c) nemen van alle maatregelen voor een goede bewaring van het stoffelijk overschot; d) versieren van de lijkkamer; e) uitvoeren van de lijktooi, afsluiten van de lichaamsopeningen, en van het kisten en de nodige veiligheidsmaatregelen. Art. 24. De akten die worden aanvaard voor het bewijs van de beroepsbekwaamheid van begrafenisondernemer zijn : 1 de akten met betrekking op begrafenisonderneming, uitgereikt door het middenstandsonderwijs, met name de leertijd en de opleiding tot ondernemingshoofd; 2 het getuigschrift van de centrale examencommissie van de Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand en Energie, over de beroepsbekwaamheid bepaald in artikel 23; 3 een of meer titels van beroepsbekwaamheid met betrekking op de beroepsbekwaamheid van begrafenisondernemer, uitgereikt in overeenstemming met de regelingen van een Gemeenschap of een Gewest.
DE SECTORALE BEROEPSBEKWAAMHEID verwacht bij het examen volgende kennis : (bron : FOD Economie, Middenstand, KMO, Energie) 1 goede kennis van de materialen, zoals doodkisten, capitonnering, rouwbekleding en grafartikelen, hun modellen en hun opslag; 2 goede kennis van wetgevingen en reglementen op a) de begraafplaatsen, de graven, de identificatie van graven, opschriften en concessies; b) de begraving, ontgraving, lijkverbranding en crematie: formaliteiten en documenten, eventuele tussenkomst of inlichtingen van de politie, gerechtelijke tussenkomst of toelating, ministeriële vrijgeleide, en fiscale bepalingen; c) vervoer van het stoffelijk overschot; d) burgerlijke stand in verband met overlijden; e) beroepshygiëne; f) lijktooi; 3 basiskennis van het erfrecht, de diensten van de erkende erediensten, het protocol bij bijzondere begrafenissen, en de eretekens; 4 het kunnen: a) organiseren van de begrafenis rekening houdende met het akkoord met de familie en de religieuze overheid, het vereiste ceremonieel, liturgie, versiering ; b) overlijdensberichten opstellen; c) nemen van alle maatregelen voor een goede bewaring van het stoffelijk overschot; d) versieren van de lijkkamer; e) uitvoeren van de lijktooi, afsluiten van de lichaamsopeningen, en van het kisten en de nodige veiligheidsmaatregelen.
Men kan beroepskennis ook bewijzen aan de hand van volgende praktijkervaringen binnen de sector : praktijkervaring moet binnen de laatste 15 jaar zijn opgedaan je praktijkervaring geldt vanaf dat je 18 jaar bent je moet minimaal 2 jaar ervaring in hoofdberoep of als voltijds werknemer opgebouwd hebben in alle andere gevallen moet je minimaal 3 jaar ervaring kunnen voorleggen. Vanuit mijn ervaringen in de sector probeer ik hieronder het beroep van uitvaartondernemer te omschrijven vanuit verschillenende deelvaardigheden. Een uitvaartondernemer als verzorger : een uitvaartondernemer werkt met mensen. Niet enkel met en voor de familieleden maar ook met de overledene zelf. Deze overledene kan de zorg voor zichzelf niet meer doen. Deze zorg nemen wij over. Meestal hebben overledenen een periode van ziekte achter de rug. Ouderdom, ziekte, ongeval zorgen er soms voor dat een zekere menselijkheid uit het lichaam is verdwenen. Dit is hard voor de nabestaanden. Een belangrijke taak van de uitvaartondernemer is dan ook de lichamelijke zorg voor de overleden. Het lichaam terug iets menselijks geven. Zorgen dat de nabestaanden afscheid kunnen nemen van een mooi en menselijk iemand draagt enorm bij in de rouwverwerking. Dit is een niet te onderschatten maar zeer belangrijk onderdeel in de uitvaart. Een uitvaartondernemer als organisator, coördinator : Plannen en organiseren behoren ook tot een zeer belangrijke taak van een ondernemer. De zaken afstemmen op elkaar. Afspraken maken en regelen met alle sectoren en lagen uit de maatschappij zijn zeer uitdagend. Daar tegenover maakt dit aspect het ook tot een zeer delicaat beroep. Je mag geen fouten maken. Mensen zijn in deze periode zo kwetsbaar dat fouten van de ondernemer soms niet begrepen of aanvaard worden. Fouten kunnen, hoe menselijk ook, zelden terug rechtgezet worden.
Een uitvaartondernemer als raadgever : Onze maatschappij is zeer beregeld. Alles staat in regels en wetten. Elk mens zit administratief verweven in heel wat sectoren van de maatschappij. Denk aan pensioenen, ziekteverzekering, contracten, polissen,. Bij een overlijden moeten de nabestaanden juiste en correcte informatie krijgen van de uitvaartondernemer zodat zij de juiste stappen kunnen zetten in het vervullen van formaliteiten. Een uitvaartondernemer moet dus ook goed op de hoogte zijn van reglementen en formaliteiten binnen het gegeven van overlijden en uitvaart. Bovendien verandert wetgeving voortduren. Het is dus van belang de actuele wetgeving te blijven volgen en toe te passen in de eigen praktijk. Ook de financiële kant moet correct geregeld worden. Een uitvaartondernemer als begeleider en uitvoerder : Als ondernemer moet je de wensen en ideeën van families in haalbare vormen kunnen gieten. Soms moet men heel creatief kunnen omgaan met wensen en verlangens. Je vertaalt als het ware de wensen van de nabestaanden. Het vraagt van de ondernemer heel wat mensenkennis en feeling om dit op die wijze te kunnen dat de familie zich hierin terugvindt. Ik denk trouwens ook dat we naar een tijd gaan waarin tradities af en toe doorbroken worden en waarin mensen van een ritueel als een begrafenis iets persoonlijks willen maken. Aan de ondernemer dus om ook dit creatief te helpen uitbouwen. De ondernemer als zakenman : Natuurlijk is het nog steeds de bedoeling om een bedrijf draaiende te houden en ervan comfortabel te kunnen leven. Een ondernemer zal dus ook een aantal zakelijke en commerciële instincten moeten bezitten. Uiteindelijk vraagt een begrafenisonderneming grote investeringen die goed beheerd moeten worden. Het is ook niet steeds eenvoudig om het commerciële steeds te combineren met het menselijke. Het moet m.i. nog steeds zo zijn dat je de dienst afstemt op de klant en niet omgekeerd. De ondernemer als vertrouwensfiguur en persoon die bijstaat : Dit is een niet te onderschatten verborgen taak van een ondernemer. De wijze waarop alles gebeurt verraadt de stijl en de menselijkheid van de ondernemer. Met dit aspect bewijst een ondernemer ook zijn maatschappelijke functie. Dit aspect heb ik altijd als zeer waardevol ervaren. Je ben maatschappelijk van grote waarde. Of
je dit nu doet voor mensen in armoede, voor kinderen of voor zieken, de maatschappelijke functie is niet te onderschatten. Een begrafenisondernemer zou een geprofessionaliseerde maatschappelijke werker moeten zijn bij nabestaanden in een overlijden. Na een overlijden moeten ook heel wat privé zaken geregeld worden. Als ondernemer dring je binnen in het privé leven van een familie. Heel wat gevoeligheden komen tijdens gesprekken naar boven. Een ondernemer bezit dus ook een goede gesprekstechniek en bewaart steeds de nodige discretie. De nabestaanden nemen je in vertrouwen. Ze verwachten van je dat je hen op de vlakken waarvan zij geen kennis hebben, deze taken overneemt en tijd maakt voor hun wensen. Je gaat trouwens om met het meest dierbare wat een nabestaande kwijt is. De ondernemer als ceremoniemeester : Een uitvaart is een ceremonieel gebeuren. Een ceremonie maakt gebruik van een aantal vastgestelde regels en protocollen. Een uitvaartbegeleider moet deze regels kennen en juist uitvoeren. Op uitvaartceremoniën zijn vaak prominenten aanwezig. Prominenten verwachten protocollen. Een uitvaartondernemer moet in staat zijn een ceremonie correct en volgens de regels te leiden, in overeenstemming met hun gezindheid en traditie.
Handleiding Hoe kan ik huistaken inzenden? Doorheen de cursus zal je oefeningen en huistaken vinden. De oplossingen zijn vaak te vinden op de studentenpagina. Heb je toch nog vragen, dan kan je deze opsturen via de post of per e- mail: A. Huistaken versturen via de post: 1. Van zodra je één of meerdere huistaken hebt afgewerkt, kan je deze opsturen via de post. 2. Je stuurt best een kopie van je werk op. Het origineel bewaar je. 3. Stuur altijd een lege retourenveloppe mee met je huiswerk. Voorzie deze enveloppe van voldoende postzegels en schrijf je adres erop. Enkel wanneer je de enveloppe voldoende hebt gefrankeerd, zal het huiswerk verbeterd worden en teruggestuurd worden naar jouw thuisadres. 4. Stuur je huistaken naar: Ondernemersschool, Frankrijklei 127, 2000 Antwerpen B. Huistaken versturen via e-mail; 1. Van zodra je één of meerdere huistaken hebt afgewerkt, kan je deze via e-mail doorsturen naar voornaam.naamdocent@thuisstudie.be. 2. Vermeld duidelijk je naam, voornaam en studentennummer.
Hoe kan ik inloggen op mijn persoonlijke studentenpagina? Inloggen op de studentenpagina is heel eenvoudig. Je opent je internet browser en typt www.studentenpagina.be in in de titelbalk bovenaan. Je komt terecht op volgende pagina: JOUW LOGIN: studentxx JOUW PASWOORD: xxxxxxx Vervolgens wordt er een login en een paswoord gevraagd. Bij login typ je studentxx in. Het paswoord is xxxxxx. Let er wel op dat je enkel kleine letters gebruikt en dat je alles aan elkaar typt. Druk vervolgens met de cursor (pijltje) op het vakje enter. Opgelet, deze informatie wordt regelmatig geüpdated. Je kan dus best af en toe een kijkje nemen op de studentenpagina. Hoe kan ik examen afleggen? Als je heel de cursus hebt doorgenomen en alle huistaken hebt doorgestuurd, kan je examen afleggen. Je legt examen af op één van onze campussen (Antwerpen, Hasselt of Gent) tijdens de kantooruren. Hiervoor maak je ten laatste twee weken op voorhand een afspraak. Je kan telefonisch een afspraak maken op het nummer 03/292.33.33.
Hoe kan ik stage lopen? Om de praktijk onder de knie te krijgen, kan je stage lopen in jouw buurt. Deze stage is volledig vrijblijvend, maar wordt wel sterk aangeraden. Het is een goede referentie om later professioneel aan de slag te gaan. Hieronder vind je een voorbeeld van het stagecontract. Dit vraag je aan bij het Centrale Secretariaat in Antwerpen.
1 Wet op de lijkbezorging In dit hoofdstuk gaan we dieper in op de na te volgen voorschriften en wetten bij het organiseren van een begrafenis of crematie. We volgen hiervoor, net zoals bij begraafplaatsen en crematoria, het Decreet van 16 januari 2004 op de begraafplaatsen en de lijkbezorging (Belgisch Staatsblad van 10 februari 2004), gewijzigd bij de decreten van: - 10 november 2005 (B.S. van 15 december 2005); - 18 april 2008 (B.S. van 26 mei 2008); - 9 december 2011 (B.S. van 29 december 2011); - 9 december 2011 (B.S. van 10 januari 2012). Het volledig decreet, zoals verschenen in het Belgisch staatsblad kan je terugvinden op de studentenpagina of vind je hier : http://binnenland.vlaanderen.be/sites/default/files/dec16012004gewijzigd2012_1.pdf 1.1 Begraven Om een overledene te begraven, moet u de toestemming hebben van de ambtenaar van de dienst Burgerlijke Stand van de gemeente waar de persoon overleden is. De ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente waar het overlijden heeft plaatsgevonden levert deze toestemming. (zie ook verder bij Burgerlijke stand) Wanneer het overlijden in het buitenland heeft plaatsgehad dan verleent de procureur de Konings van het arrondissement van de plaats waar zich ofwel de begraafplaats ofwel de hoofdverblijfplaats van de overledene bevindt deze toestemming. Deze toestemming krijg je bij de aangifte van overlijden. (zie verder document 3.8.6. ) Begraven kan alleen op gemeentelijke of intergemeentelijke begraafplaatsen. Op particuliere begraafplaatsen die bestonden op het tijdstip waarop dit decreet in werking treedt, mag echter verder worden begraven. Onder particuliere begraafplaatsen verstaat men bv militaire of de religieuze begraafplaatsen binnen in kloosterordes. Deze kunnen dus verder gebruikt worden.
Afwijkingen van het bepaalde in kunnen worden toegestaan door de Vlaamse minister, bevoegd voor het gezondheidsbeleid, op voorstel van de burgemeester van de gemeente waar de begraving zal plaatshebben. De minister mag de afwijking slechts toestaan op een op godsdienstige of filosofische overwegingen berustend verzoek, behalve als redenen van hygiëne en volksgezondheid dat niet toelaten. De begraving kan plaatshebben in volle grond, in een grafkelder of bovengronds. Bovengronds kon voorheen niet. Bovengrondse graven dienen wel aan een aantal regels te voldoen : Het dient zo geconstrueerd te worden dat lucht de grafruimte binnenkan en terug afgevoerd. Indien nodig via een filterinstallatie. De Vlaamse regering bepaalt de nadere regels volgens dewelke de begravingen in volle grond, in een grafkelder of bovengronds moeten gebeuren. De rouwenden zijn gerechtigd bij het gehele verloop van de begrafenis aanwezig te zijn. De begrafenisondernemer kan dit echter ontraden indien de omstandigheden dit wensen maar dit kan niet geweigerd worden. Een niet-geconcedeerd graf wordt minstens tien jaar bewaard. Dergelijk graf mag enkel verwijderd worden nadat gedurende een jaar een afschrift van de beslissing tot verwijdering, zowel bij het graf als aan de ingang van de begraafplaats, werd uitgehangen. Onverminderd de naleving van de laatste wilsbeschikking inzake de wijze van lijkbezorging overeenkomstig artikel 15, beslist de gemeenteraad of het bevoegde orgaan van het intergemeentelijk samenwerkingsverband welke bestemming gegeven moet worden aan resten die aangetroffen worden binnen de omheining van de begraafplaats. 1.1.1 Crematie 1.1.1.1. Toestemming (verlof) tot crematie Voor crematie is een toestemming vereist die wordt verleend door de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente waar het overlijden werd vastgesteld indien dat overlijden in het Vlaamse Gewest heeft plaatsgehad, of door de procureur des Konings van het arrondissement van de plaats waar zich ofwel het crematorium ofwel de hoofdverblijfplaats van de overledene bevindt, indien het overlijden heeft
plaatsgehad in het buitenland. Bij gewelddadig overlijden krijg je het verlof tot crematie pas na de vrijgave door de procureur. (zie ook verder) Voor de crematie van een persoon die overleden is in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest of het Waalse Gewest wordt met de toestemming tot crematie gelijkgesteld de machtiging die daartoe wordt verleend door de overheid die in dat gewest bevoegd is voor het verlenen van een toestemming tot crematie. (Artikel 19, 1, vervangen door het decreet van 10 november 2005, B.S. van 15 december 2005) Als de nabestaanden het niet eens zijn dan moet de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg uitspraak doen. Bij de aanvraag tot toestemming moet een attest worden gevoegd waarin de behandelende geneesheer of de geneesheer die het overlijden heeft vastgesteld, vermeldt of het overlijden te wijten is aan een natuurlijke of gewelddadige of verdachte of niet vast te stellen oorzaak. Als de aanvraag het lijk van een in een gemeente van het Vlaamse Gewest overleden persoon betreft, en de in het bovenstaande lid bedoelde geneesheer heeft bevestigd dat het om een natuurlijk overlijden gaat, dan moet bovendien het verslag worden bijgevoegd van een beëdigd geneesheer uit de eigen gemeente of een andere gemeente van het Vlaamse Gewest die door de ambtenaar van de burgerlijke stand is aangesteld om de doodsoorzaken na te gaan. In dat verslag wordt vermeld of het overlijden te wijten is aan een natuurlijke of gewelddadige of verdachte of niet vast te stellen oorzaak. Het ereloon en alle daaraan verbonden kosten van de door de ambtenaar van de burgerlijke stand aangestelde geneesheer vallen ten laste van het gemeentebestuur van de gemeente van het Vlaamse Gewest waar de overledene in de bevolkingsregisters, het vreemdelingen- of wachtregister is ingeschreven. 1.1.2. Gewelddadig, verdacht of niet vast te stellen oorzaak Wanneer op het attest vermeld staat dat het overlijden een gevolg is van een gewelddadige, verdachte of niet vast te stellen oorzaak dan gaat het dossier rechtsreeks naar de procureur. De tussenkomst van een beëdigd geneesheer gebeurt
dan niet. Pas wanneer de procureur de ambtenaar heeft laten weten dat hij zich er niet tegen verzet kan de crematie doorgaan. Iedere aanvraag tot toestemming wordt ondertekend door degene die bevoegd is om in de lijkbezorging te voorzien of door zijn gemachtigde. Meestal is dit het naaste familielid. De toestemming moet door de ambtenaar van de burgerlijke stand of door de procureur des Konings geweigerd worden als de overledene in een akte, die voldoet aan de voorwaarden inzake bekwaamheid en gesteld is in de vorm van de akten van uiterste wil, zijn voorkeur voor een andere wijze van lijkbezorging te kennen heeft gegeven. De toestemming mag niet verleend worden voor het verstrijken van een termijn van vierentwintig uur, die ingaat met de ontvangst van de aanvraag tot toestemming. Iedere persoon die bij het verlenen of de weigering van de toestemming belang heeft, kan daartoe bij de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg een verzoek indienen. De bevoegde voorzitter is die van de plaats waar de aanvraag om toestemming werd ingediend. Van het verzoek wordt kennis gegeven aan de partijen, die bij het verlenen of de weigering van de toestemming belang hebben, alsmede aan de ambtenaar van de burgerlijke stand of aan de procureur des Konings, bij wie de aanvraag tot toestemming werd ingediend. Het verzoek wordt behandeld en beoordeeld als in kort geding, het openbaar ministerie gehoord. Een voorbeeld van toelating van de procureur vind je verderop bij documenten 2.8.4. 1.1.3. Crematie na opgraving Voor crematie na opgraving is de toestemming tot opgraving vereist. Na het verlenen van de toestemming tot opgraving wordt de aanvraag voor toestemming tot crematie doorgestuurd aan de procureur des Konings van het arrondissement van de plaats waar het crematorium of de hoofdverblijfplaats van de aanvrager is gevestigd, van de plaats van overlijden of van de plaats waar het stoffelijke overschot begraven is. Bij deze aanvraag voor toestemming dient in voorkomend geval een attest van
registratie in de bevolkingsregisters van de laatste wilsbeschikking van de overledene inzake de wijze van lijkbezorging gevoegd te worden. De procureur des Konings aan wie de aanvraag gericht is, kan aan de ambtenaar van de burgerlijke stand van de plaats waar het overlijden vastgesteld werd, vragen hem een dossier dat het in artikel 77 of in artikel 81 van het Burgerlijk Wetboek bedoelde attest bevat, over te zenden. Indien dit attest ontbreekt, wordt daarvan door de betrokken ambtenaar de reden opgegeven. De toestemming tot crematie wordt geweigerd of toegestaan door de procureur des Konings aan wie de aanvraag tot crematie gericht is. De as van de overledene wordt met respect en eerbied behandeld en kan geen voorwerp uitmaken van een commerciële activiteit, met uitzondering van die activiteiten die verband houden met het uitstrooien of begraven van de as of met het overbrengen ervan naar de plaats waar de as bewaard zal worden. 1.1.4. Symbolische hoeveelheid as Sommige bloed of aanverwanten willen een kostbare herinnering koesteren aan de overledene. Een symbolische hoeveelheid as kan hieraan tegemoet komen. Sommigen bewaren deze as bv in een sierraad. Op eenvoudig verzoek kan men die as krijgen. Op verzoek van de echtgenoot en van de bloed- of aanverwanten tot en met de tweede graad kan een gedeelte van de as van het gecremeerde lijk aan hen worden meegegeven. (Symbolische hoeveelheid as). Voor 2008 kon dit enkel voor aanverwanten tot en met de eerste graad. (Artikel 24, 2, gewijzigd bij het decreet van 18 april 2008) De gemeenteraad stelt de kosten vast die verbonden zijn aan het verwijderen van de asurne uit een graf of een columbarium. Twee jaar na deze verwijdering vervalt de concessie zonder dat deze aanleiding kan geven tot een terugbetaling van de betaalde concessieprijs. (Artikel 24bis ingevoegd bij het decreet van 9 december2011). 1.1.5. Asbewaring begraafplaats
De as van gecremeerde lijken kan in urnen worden geplaatst die op de begraafplaats worden begraven (urnenveld) of in een columbarium worden bijgezet. Hiervoor gelden dezelfde regels als bij begraven. (10 jaar gratis of de bestaande concessies) Columbarium Urnenveld 1.1.6. Asbewaring thuis De as kan in een urne ter beschikking worden gesteld van de nabestaanden om te worden bewaard op een andere plaats dan de begraafplaats. Indien er een einde komt aan de bewaring van de as op een andere plaats dan de begraafplaats, wordt de as door toedoen van de nabestaande die er de zorg voor heeft of zijn erfgenamen in geval van diens overlijden, ofwel naar een begraafplaats gebracht om er begraven, in een columbarium bijgezet of uitgestrooid te worden ofwel op de aan het grondgebied van België grenzende territoriale zee uitgestrooid te worden. (Artikel 24, 1, vierde lid, gewijzigd bij het decreet van 9 december 2011) De persoon die de as in ontvangst neemt, is verantwoordelijk voor de naleving van deze bepalingen.
Sedert 2012 kunnen nabestaanden voortaan ook op een later tijdstip na de crematie beslissen om de asurne van een overledene thuis te bewaren. Als alle nabestaanden van de eerste graad (de kinderen) hiermee akkoord zijn, kan u een aanvraag indienen bij de burgemeester. Ook na de crematie kan dus nog een verzoek worden ingediend om de as thuis te bewaren. De gemeente zal u wel kosten aanrekenen voor het verwijderen van de urne. Twee jaar na verwijdering vervalt bovendien de concessie. De gemeente hoeft de rest van de concessieprijs niet aan u terug te betalen. De meeste gemeenten hanteren tegenwoordig ook het principe van boventallige urne. Dit betekent dat in een bestaande grafconcessie ook een extra urne kan bijgezet worden, mits betaling van de afgesproken bedragen. Dit principe werd ingeroepen omdat de tendens tot cremeren in oude concessies nog minder voorkwam en om alsnog families in concessies te kunnen herenigen. urnbestellen.nl 1.1.7. Begrafenis van de as, op privé domein De urne kan worden begraven op een andere plaats dan de begraafplaats. Deze begraving kan evenwel niet gebeuren op het openbaar domein, uitgezonderd de begraafplaats bedoeld in het eerste en het tweede lid. Indien het een terrein betreft dat
niet in eigendom is van de overledene of zijn nabestaanden, is een voorafgaande, schriftelijke toestemming van de eigenaar van het betrokken terrein vereist. 1.1.8. Verstrooiing De as van gecremeerde lijken kan op een van de volgende plaatsen worden uitgestrooid: 1 op een daartoe bestemd perceel van de begraafplaats (strooiweide) Strooiweide herdenkingsplaatjes strooiweide 2 op de aan het grondgebied van België grenzende territoriale zee onder de voorwaarden die de Vlaamse regering bepaalt. De raden van de gemeenten die aan zee gelegen zijn, organiseren de verstrooiing van de as van verbrande lijken in de zee, op een afstand van ten minste 200 meter. De burgemeester zorgt ervoor dat die verstrooiing ordelijk, welvoeglijk en met de aan de nagedachtenis van de doden verschuldigde eerbied verloopt. De burgemeester stelt het tijdstip van de verstrooiing vast in overleg met de persoon die bevoegd is om in de lijkbezorging te voorzien. De verstrooiing wordt, zoals bij een gewone verstrooiing, uitsluitend door de gemeentebeambte verricht. Deze ontvangt de in zee oplosbare asurn en de asuitstrooiing vloeit voort uit het storten van de urn in zee. Moet de asverstrooiing om uitzonderlijke redenen worden uitgesteld, dan wordt de asurn in een