Toegankelijkheid van gezondheidszorg voor de Roma populatie in Gent

Toegankelijkheid van gezondheidszorg voor de Roma populatie in Gent Een schets op basis van diepte-interviews met Roma en intermediairen Prof. dr. Sara Willems Onderzoeksgroep Equity in Health Care Vakgroep huisartsgeneeskunde en eerstelijnsgezondheidszorg Waarover zullen we het hebben? 1

Waarover zullen we het hebben? Wie zijn we? Doelstellingen Relevantie Methode Drie belangrijke bevindingen Wat verder? Profesor dr. Sara Willems (Universiteit Gent) Janique Lobbestael (Huisarts WCG Brugse Poort) Barbara Cottenie (Integratiedienst stad Gent) TGV Gent Lise Hanssens (Universiteit Gent) 2

Toegankelijkheid van gezondheidszorg voor de Roma populatie in Gent Toegankelijkheid van gezondheidszorg voor de Roma populatie in Gent Doelstelling? 3

Toegankelijkheid van gezondheidszorg voor de Roma populatie in Gent Doelstelling? Drempels in de toegang tot zorg? Visie op gezondheid? Factoren die het wederzijds vertrouwen tussen HV en patiënt bevorderen? Relevant? 4

Relevant? Relatief weinig data beschikbaar Grote ongelijkheid tussen Roma-populaties en de etnische meerderheid van de bevolking Oververtegenwoordigd in de groep van armen slechte gezondheid Beleidsgerichte aanbevelingen Een intensieve manier van data-collectie 5

Een intensieve manier van data-collectie Diepte-interviews met Roma (12) Uitgenodigd door de gezondheidsmedewerker van de Stad Gent Zo divers mogelijke stemmen Mogelijkheid tot tolk (maar geen Romanes) Diepte-interviews met zorgverleners en vrijwilligers (12)! samenwerking tussen de integratiedienst stad Gent en Universiteit Gent Waarom ging je naar de dokter? Zorgnood Wat doe je als je ziek bent? drempels Wie is je dokter? Zorggebruik vertrouwen Wat is een goede dokter? discriminatie situatie land van herkomst 6

3 belangrijke bevindingen Verloop onderzoek Vertrouwen! Drempels Bevinding 1 Het onderzoek verliep veel vlotter dan verwacht 7

Grote bereidwilligheid tot deelname Weinig schroom m.b.t. het onderwerp Grote bereidwilligheid tot deelname Weinig schroom m.b.t. het onderwerp Magic ingredient? 8

Grote bereidwilligheid tot deelname Weinig schroom m.b.t. het onderwerp Magic ingredient? Vertrouwensfiguur Grote bereidwilligheid tot deelname Weinig schroom m.b.t. het onderwerp Magic ingredient? Vertrouwensfiguur Veel verschillende stemmen? Ja maar (selectie doelgroep) Wel wantrouwig t.o.v. informed consent 9

Bevinding 2 Drempels in toegang tot zorg: de klassiekers en zoveel meer Klassieke drempels Financieel Administratief Fysiek Kennis Verschillen weinig van andere kansarme groepen 10

en zo veel meer Dubbele taalbarrière Onduidelijke verblijfsstatus (intra-europese migranten) Fundamenteel wantrouwen tevredenheid zorgverlener Angst Health literacy = verwachtingen Vertrouwensband Levenslange discriminatie Transgenerationele discriminatie Roma zijn 100% gediscrimineerd in Bulgarije. Niet alleen in Bulgarije, in België ook he. Als je zegt Roma, die mensen, oei, dat is dieven, dat is zo zo zo. (33 jaar, afkomstig uit Bulgarije) Fundamenteel wantrouwen 11

Levenslange discriminatie Genetisch ingebakken Fundamenteel wantrouwen ( ) ze hebben me niet veel aandacht gegeven toen omdat ik geen medische kaart had en ik had ook geen geld om te betalen. (22 jaar, afkomstig uit Roemenië) Steeds opnieuw bevestigd Levenslange discriminatie Genetisch ingebakken Angst Fundamenteel wantrouwen Steeds opnieuw bevestigd 12

de operatie werd gepland, ik lag al op de operatietafel maar ik had, ik kreeg angst. De dokter vroeg mij of ik had gegeten. Ik heb gelogen uit angst. Ik heb gezegd ja ik heb gegeten, dus de dokter zei: je moet 2 uur wachten en dan ga ik u opereren maar in die 2 uren ben ik weggelopen. Uit angst. En mijn vrouw was daar ook bij en mijn vrouw maakte zich ook zorgen over mij en die zegt: dat is goed dat je dat niet gedaan hebt, wij gaan naar huis (66 jaar, afkomstig uit Tsjechië) ervaringen land van herkomst health beliefs Health literacy Dat is omdat in Bulgarije hebben ze vroeger altijd heel rap antibiotica gegeven en als D. als baby de eerste keer ziek was, ben ik daar gegaan en naar antibiotica gevraagd en die zeiden dat dat niet mocht, dat dat niet gezond was en ze hebben mij alleen maar druppeltjes en fysiologisch water voor de neus voorgeschreven. Ik was toen boos maar achteraf heb ik beseft dat dat eigenlijk veel beter was omdat D. sindsdien niet vaak ziek is geweest, nooit in ziekenhuis geweest, dus hij groeit gezond op... (44 jaar, afkomstig uit Bulgarije) 13

En hoe in het deed jaarje dat dat jedan aanin het het twijfelen begin als was, je geen heb jemedische dan met kaart mensen had? daarover Wat deed [ deje operatie] dan als je gepraat? ziek was? Ik Jaja, ging met medicatie vrienden, vragen metof familie kopen. ook. Met mijn broers. Maar mijn moeder was tegen dus met haar heb ik niet ervaringen land van herkomst En veel waar over ging gepraat. je dat dan vragen? Bij Waarom andere Slowaken was ze erin tegen? Gentbrugge. Health literacy health beliefs Bij Ja, mensen ze zei, zo die had je kent? zo haar eigen gedachten, van dat dat niet goed is, dat ik toch ga bijkomen daarvan, zo van Ja. diek. dingen. Wij woonden En dansamen met mijn met beste K. vriendin he, en die was ook tegen omdat die vond dat ik, die was gewoon Dus heel dan bezorgd als je omdat ziek bent, die dacht praat ja je jij daarover gaat nietmet meer mensen kunnendie genieten je kent van zoals eten K. en zo dan van vraag die dingen, je of ze dat ik de medicatie leuke dingen kunnen ga verliezen. geven, is Enhet dan zo? heb ik dan toch beslist, ja. Op mijn eigen. En dan heb ik aan iedereen laten Ja, weten zij zijn want heel iedereen goede mensen. was tegen Ze dus hebben ik hebmij iedereen niet altijd laten medicatie weten kunnen van ja, ikgeven heb beslist, maar ze ik hebben alleme afspraak. wel beloofd (35 jaar, als afkomstig ze geld hebben uit Slovakije) dan gaan ze voor mij medicatie kopen. (44 jaar, afkomstig uit Slovakije) Sociaal netwerk Communicatie Non verbaal Vertrouwen Neen. Omdat als ik was bij hem [de dokter] en ik zit en die was in andere kant zitten en ik hier aan andere kant en die komt - ik was wenen bij de dokter en die komt bij mij aan andere kant en die doen hand in mijn arm en die zegt zo: dat komt alles goed. Ik heb gezegd: ik moét dat proberen. En dat was goed. (37 jaar, afkomstig uit Slovakije) 14

Communicatie Verbaal: Goede communicatieve vaardigheden Vertrouwen ( ) Maar als ik heb vrijdag daar gegaan, dokter S. heb niet gekomen maar andere dokter. En terug was zo zelfde, die niet met mij praten maar andere dokter roepen en moet andere dokter kijken en gewoon voorschriftjes voor mij geven en weg. (37 jaar, afkomstig uit Slovakije) Houding zorgverlener Communicatie En waarom vind je dat een goede dokter? Vertrouwen Hij kan mij goed verzorgen. Als ik ergens pijn heb, krijg ik medicatie. Dat is een zeer goede dokter. Die is zeer goed omdat hij mij echt wil helpen, hij stuurt mij door als het nodig is of laat mijn bloed trekken. (44 jaar, afkomstig uit Slovakije) En waarom is het een goede dokter? Waarom vind je dat een goede dokter? Die zegt welke probleem ik heb, direct kijken bij mij en direct sturen mij naar andere grote dokter. Die zegt jij moet kijken grote dokter moet kijken je hand welke probleem is. Zo, alles. Andere dokter geeft alleen misschien crème of zo, goed, maar die dokter nee, direct kijken, sturen bij mij naar andere dokter, naar echografie en zo. (28 jaar, afkomstig uit Slovakije) 15

Bevinding 3 De kip of het ei? Hulpverleners inzicht in problematiek spelen hier op in MAAR beperkte groep onvoldoende Organisatie parktijken/diensten slechts aantal (bv.: WCG) zijn aangepast aan noden doelgroep 16

Dus gaat het over de individuele hulpverlener? OF over de organisatievorm van het zorgsysteem? Wat verder? De roma-populatie wordt gekenmerkt door een specifieke situatie die ontstaat uit een samenspel van: unieke (migratie)achtergrond, die aanleiding geeft tot een fundamenteel wantrouwen & angst confrontatie met verschillende drempels, die samenhangen Specifieke verwachtingen die gevormd worden door hun sociaal netwerk, ervaringen in land van herkomst en health beliefs 17

Conclusie Vertrouwen vereist een persoonlijke én oprechte relatie met de patiënt. Open houding van de zorgverlener Communicatie in functie van de patiënt Centralisatie van zorg = drempelverlagend. Minder financiële, administratieve en kennis-drempels Meer ondersteuning voor de zorgverlener = meer tijd & middelen voor de patiënt. Vaardigheden! 18