Van meedenken met naar beslissen voor
|
|
- Gerarda de Smet
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Van meedenken met naar beslissen voor Morele problemen bij zorgbeslissingen van familieleden en mantelzorgers voor verminderd beslissingsvaardige ouderen in de thuissituatie Een onderzoek i.h.k.v. het Nationaal Programma Ouderenzorg Drs. Sytske van Bruggen Dr. Dorothea Touwen Context van het onderzoek Hulpbehoevende ouderen die nog zelfstandig wonen Groeiende afhankelijkheid van naasten en familieleden Wie worden bij het onderzoek betrokken? - Ouderen - Mantelzorgers - Huisartsen - Thuiszorg- en welzijnsmedewerkers 2 1
2 Context van het onderzoek Naasten: van kind of partner naar helper? Verantwoordelijkheden: wie heeft de touwtjes in handen? Als de oudere geheugenproblemen krijgt: wie neemt de beslissingen? In hoeverre heeft de oudere zelf nog een stem? Wat is goede zorg? - Huisartsen en thuiszorgmedewerkers: wanneer ingrijpen? 3 Opzet van het onderzoek Onderzoek bestaat uit twee onderdelen Kwalitatief: interviews (met ouderen en hun belangrijkste mantelzorger) Kwantitatief: vragenlijst 4 2
3 Praktische bevindingen - knelpunten Ouderen met geheugenproblemen: - Moeilijk te bereiken, soms ook moeizaam gesprek - Verandering in de aanpak: - mantelzorger rechtstreeks benaderen - met de oudere kopje koffie drinken om kennis te maken en veeld te krijgen van de situatie Mantelzorgers: Vonden het soms moeilijk om iets te kunnen zeggen over de situatie omdat ze er middenin zaten Ook mantelzorgers interviewen ná opname oudere in verzorgingsof verpleeghuis 5 Praktische bevindingen Ouderen - Vijfenzeventig-plus - Diverse niveaus van geestelijk functioneren - Overwegend vrouwen Mantelzorgers - Met name dochters en partners - Kinderen: middelbare leeftijd, vaak deeltijdbaan - Opleidingsniveau: overwegend mbo - Middenklasse 6 3
4 Bevindingen ouderen Veranderingen oude dag sinds vroeger - Ze werken allemaal, mijn dochter werkt ook en haar man natuurlijk. Zij hebben zelf een heel druk leven. Het is een heel andere tijd dan vroeger. - Toen mijn vader ouder werd, heeft hij heel lang bij ons gewoond. Het was heel normaal. - Dus eh, dat moet je ze gunnen, hè, dat ze weg kunnen. Het vervelende is dat mijn jongste kind dan de enige is die hulp kan bieden. Wens tot onafhankelijkheid # groeiende hulpbehoefte - Als ik meer hulp nodig heb, heb ik toch liever mijn dochter. Maar aan de andere kant wil ik haar daar ook niet mee belasten. Begrijpt u, er zijn altijd twee kanten aan een zaak. Alles is dubbel (hevige emoties) Behoefte aan kind # angst om deze te overvragen - Het liefste zou ik willen dat mijn dochters mij konden helpen. Maar ik weet dat ze het al druk hebben met hun gezin en hun eigen problemen 7 Bevindingen - mantelzorgers Oudere ziet niet hoe veel tijd het kost - Mijn vader heeft niet in de gaten hoe veel tijd het me kost om al die financiële dingen te regelen - Mijn zussen en ik kregen alledrie problemen met onze partner, omdat we altijd voor onze moeder klaarstonden Oudere is zelf de baas maar zijn veiligheid? - Ik vind soms zomaar ergens pillen van mijn oom. Hij beweert dat hij al z n pillen inneemt, maar dat is dus niet waar. Maar ja, je kunt dan niks. - Soms zeg ik tegen mijn moeder: We gáán met jouw been naar de dokter, want het moet! Dan zwicht ze uiteindelijk wel. - Mijn vader rijdt levensgevaarlijk. Soms houd ik mijn hart vast als ik m zie wegrijden. Zelf zegt hij nog dat het goed gaat. Het zou makkelijk zijn als de keuring wat strenger werd. Oudere gedraagt zich niet fatsoenlijk en dan? - Hij kan zo tekeer gaan tegen de thuiszorg. Helemaal als het een Turkse is. Ik schaam me dood. - Toen we onderweg waren naar het ziekenhuis, zei ik: Nu is het genoeg! Je gedraagt je, en anders zoek je het maar uit! Gelukkig kan ik gewoonlijk mijn geduld wel bewaren. Als de oudere vroeger veel steun gaf, zijn de spanningen groter 8 4
5 Bevindingen - mantelzorgers Zorgbeslissingen Oudere is zelf de baas maar Moet de oudere zelf beslissen # mag je hem/haar overhalen om te doen wat de kinderen verstandiger vinden? Wat als de oudere zelf geen beslissingen meer kan nemen? Weinig officiële, juridisch aangewezen vertegenwoordigers. Levert in de praktijk nauwelijks obstakels op Wat als de oudere dement is en bijvoorbeeld een longontsteking of hersenbloeding krijgt? Begrafenis wél besproken, maar laatste levensfase niet! - Vrijwel alle naasten: Moeilijk om van te voren na te denken over wat komen gaat - Als het zover komt, willen we doen wat de oudere zou hebben gewild Vaak nemen de naasten samen beslissingen, in overleg met zorgverleners Schriftelijke wilsverklaringen: weinig aanwezig 9 Conclusies Existentiële spanningen - Oudere beleeft groot verschil tussen de oude dag vroeger en nu - Mantelzorger heeft het gevoel tekort te schieten Morele spanningen - Rolverschuiving: dochter moet tegen vader ingaan - 'Oudere zelf laten beslissen staat vaak op gespannen voet met de wens om 'wel te doen' 10 5
6 Vooruitblik Fase 2: opstellen van vragenlijst ethische spanningen - Ouderen, mantelzorgers, professionele zorgverleners (huisartsen en thuiszorgmedewerkers) - Focusgroepen Fase 3: scholingspakketten 11 Besluit Reacties? Discussie? 12 6
Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis
Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Geachte dames en heren, Zelfredzaamheid is een mooi en positief begrip. Immers, elk kind wil dingen zelf leren doen, jezelf kunnen redden
Nadere informatieHet is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Nadere informatieNetwerk Ouderenzorg Regio Noord
Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Vragenlijst Behoefte als kompas, de oudere aan het roer Deze vragenlijst bestaat vragen naar uw algemene situatie, lichamelijke en geestelijke gezondheid, omgang met gezondheid
Nadere informatieOP ZOEK NAAR DE VERBINDING TUSSEN PRAKTIJK, ONDERZOEK EN ONDERWIJS
OP ZOEK NAAR DE VERBINDING TUSSEN PRAKTIJK, ONDERZOEK EN ONDERWIJS Susanne Smorenburg, programmamanager Ben Sajetcentrum Marjon van Rijn, docent / onderzoeker HvA / AMC Symposium HBO-V van de Toekomst
Nadere informatieSamen zorgen Informatie voor mantelzorgers
Samen zorgen Informatie voor mantelzorgers www.szr.nl SZR vindt de inbreng van een mantelzorger erg belangrijk. U kent uw naaste/familie en weet hoe hij of zij de zorg het liefst wil ontvangen. Tips voor
Nadere informatieU leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen.
TOESTEMMING VRAGEN les 1 spreken inleiding en doel U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. Bij toestemming vragen is het belangrijk dat je het op een
Nadere informatieDit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is:
Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is: Mijn gezinsvoogd werkt bij de William Schrikker Jeugdbescherming. Wat een toestand, zeg! Wat gebeurt
Nadere informatieGezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft
Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Zorgen en vragen 1 Gezinsinterventie 2 Tien praktische
Nadere informatieEen land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps
Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan
Nadere informatieAls genezing niet meer mogelijk is
Algemeen Als genezing niet meer mogelijk is www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG043 / Als genezing niet meer mogelijk is / 06-10-2015 2 Als
Nadere informatieHeeft een etiket wel voordelen voor uw kind? Heeft een etiket wel voordelen voor uw kind?
Ritalin maar er zijn ook bijwerkingen. Dit vindt ook kinderpsychiater van der Zuilen. Kinderpsychiater van der Zuilen: Onlangs is er vanuit de Universiteit van Amsterdam onderzoek gedaan naar de bijwerkingen
Nadere informatieOuderen, naasten en probleemgedrag
Ouderen, naasten en probleemgedrag Omgaan met gedragsveranderingen in de ouderenzorg Dr. Dorothea Touwen Ethiek en Recht LUMC 11 JANUARI 2016 Hannie en Henk 1 Filmfragment 1 2 Hannie en Henk nabespreken
Nadere informatieEnquete Zwangerschaps verlof bij meerling zwangerschap
Enquete Zwangerschaps verlof bij meerling zwangerschap Een enquete onder de leden van de NVOM September 2011 Enquete response NVOM aantal leden 7000 NVOM bereik met Email uitnodiging 3500 Totaal respons
Nadere informatieVoor jou! Dit boek is voor jou. Het gaat over God. En over God en jou samen. Over Gods liefde voor jou.
Voor jou! 9 Voor jou! Dit boek is voor jou. Het gaat over God. En over God en jou samen. Over Gods liefde voor jou. Het boek gaat over geloven. Het gaat over jouw geloof! Lees en bekijk alles goed. Je
Nadere informatieLes 3. Familie, vrienden en buurtgenoten
www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les
Nadere informatieVragenlijst multiproblematiek I
Bijlage B Vragenlijst multiproblematiek I 1 Achtergrondkenmerken V1. Wat is je geboortedatum? V2. Ben je een jongen of een meisje? V3. Wat zijn de vier cijfers van je postcode? V4. In welk land ben je
Nadere informatiewas het echt veel werk! Want Omie werd steeds waziger en ze werd incontinent. Ze moest luiers dragen en s nachts bond mijn tante haar vast in bed,
Zo kan het ook Zouden er nog meer leuke oude mensen bestaan? vroeg ik me inmiddels af. Ja hoor, zei mijn yogaleraar, mijn oma. Die is achtentachtig en ze rijdt nog auto en als het moet, slingert ze ook
Nadere informatieInterviewfragmenten. Vraag 1: Heeft u een zeer goede, goede, redelijke of slechte gezondheid?
Interviewfragmenten Onderstaande fragmenten zijn uitsuitend bedoeld voor gebruik bij het boek Onderzoek doen met vragenlijsten. Het is niet toegestaan deze fragmenten te publiceren of anderszins te verspreiden.
Nadere informatieEr is toch niemand die jou aardig vindt. SUKKEL.
Liefde Ik laat je nooit in de steek. Ik zal je helpen. Jij bent mijn beste vriendin. Het mooiste wat ik heb, geef ik aan jou. Ik ben verliefd... Ik heb alles voor je over. IK HOU VAN JOU! Ik bid voor je.
Nadere informatieVragenlijst Ervaren regie in de zorg
Vragenlijst Ervaren regie in de zorg versie voor mondelinge afname Introductie Zwart = tekst interviewer Schuingedrukt = ter ondersteuning interviewer (niet hardop lezen) De vragen uit deze vragenlijst
Nadere informatieAls opvoeden even lastig is
Als opvoeden even lastig is Hoe pak je dat dan aan? Soms weet ik niet meer wat ik moet doen om hem stil te krijgen. Schattig? Je moest eens weten. Hoezo roze wolk? Mijn dochter kan af en toe het bloed
Nadere informatieAlvast bedankt voor het invullen!
Deze vragenlijst gaat over jongeren die steun of hulp geven aan een familielid. Wij zijn erg benieuwd hoeveel jongeren er binnen onze school steun of hulp geven en hoe zij dit ervaren. De vragenlijst is
Nadere informatiel Wouter mag Floor niet slaan. l Wouter mag geen alcohol drinken (geen druppel!).
3. Net keek mama heel beteuterd toen ze me een nachtzoen kwam geven. Vind je het echt erg dat ik zoveel moet werken? vroeg ze. Wat moest ik daarop zeggen? Ze keek zo droevig! Valt wel mee, hoor, zei ik.
Nadere informatieAssertiviteit. BOL 1 e jaars AG studenten
BOL 1 e jaars AG studenten In de beroepspraktijk verwacht men van je dat je kunt opkomen voor jezelf en voor je opvattingen over je stage, de hulpverlening etc. Men verwacht tegelijkertijd dat je dit op
Nadere informatieADHD: je kunt t niet zien
➂ ADHD: je kunt t niet zien Je ziet het niet aan de buitenkant. Je kunt niet gelijk naar iemand kijken en zeggen: die heeft ADHD. Dat kan een voordeel zijn. Als iemand niet weet dat jij het hebt, dan kunnen
Nadere informatieWat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.
Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me
Nadere informatieBorstkanker ''Angst voor het onbekende''
Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Ellen Wagter-Streep Schrijver: Ellen Wagter-Streep ISBN: 9789402129663 Ellen Wagter-Streep Inhoud Inhoud... 05 Voorwoord...
Nadere informatieChocoladepasta. Interview en verslag. Jan de Keijzer MM1A
Chocoladepasta Interview en verslag. Jan de Keijzer MM1A INHOUD Hoofdstuk 1 Blz. 1 t/m 2 hoofdstuk 2 Blz. 3 t/m 5 HOOFDSTUK 1 Wat is het voor beleg? Het is een smeer beleg je kan dit heel makkelijk in
Nadere informatieEen wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is.
Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Goedendag! Als ik even de aandacht mag, ja! Dank u. Dan geef ik nu het woord aan mezelf. Als ik mij eerst eens even mag introduceren.
Nadere informatieVoorbereiding assessment
Voorbereiding assessment 1. Zelfportret gemaakt door malou... 1 2. Samenvatting... 3 3. Zelfportret door een docent... 5 4. Zelfportret door Slc er... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 5. Aanvullende
Nadere informatieSoms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.
Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.
Nadere informatieALLES DUBBEL. Survivalgids. voor startende tweelingmama s. Denise Hilhorst
Voorproefje ALLES DUBBEL Survivalgids voor startende tweelingmama s Denise Hilhorst Inhoud Dubbel van start 7 Dubbel ervaren 8 Dubbel zwanger 10 Dubbel voorbereiden 19 Dubbel bevallen 25 Dubbel voeden
Nadere informatieVoorwoord. 15 miljoen mensen Op dat hele kleine stukje aarde Die moeten niet t keurslijf in Die laat je in hun waarde
Voorwoord 15 miljoen mensen Op dat hele kleine stukje aarde Die moeten niet t keurslijf in Die laat je in hun waarde Fluitsma & Van Tijn, 2007 Het zijn er inmiddels 16 miljoen en het zullen er ook nog
Nadere informatie1Help: faalangst! 1.1 Verkenningen
11 1Help: faalangst! Karel heeft moeite met leren. Dat zal wel faalangst zijn! zegt iemand. Een gemakkelijk excuus, want Karel is wel erg snel klaar met zijn huiswerk. Ellen, die ook moeite heeft met leren,
Nadere informatieVragenlijst: Wat vind jij van je
Deze vragenlijst is bedacht door leerlingen. Met deze vragenlijst kunnen leerlingen er zelf achter kunnen komen wat andere leerlingen van hun school vinden. De volgende onderwerpen komen langs: Sfeer op
Nadere informatieopm werkboek 2004 24-05-2004 16:49 Pagina 1 levensboek van
opm werkboek 2004 24-05-2004 16:49 Paga 1 levensboek van opm werkboek 2004 11-05-2004 11:16 Paga 2 Inhoud Enkele aanwijzgen voor het gebruik.......................... 3 Mijn geboortedag........................................
Nadere informatieLuisteren: muziek (A2 nr. 7)
OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk
Nadere informatieZondag 13 december 2009 Tekst: Lucas 1: 39-55
Zondag 13 december 2009 Tekst: Lucas 1: 39-55 Maria gaat op visite bij Elisabet. Maria was natuurlijk helemaal vol van het geweldige nieuws dat ze van de Gabriël had gehoord. Ze wilde het heel graag aan
Nadere informatieKinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar
Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.
Nadere informatieTeksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.
Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl
Nadere informatieTraject24-4 oktober 2015
Traject24-4 oktober 2015 Matteüs 11:1-6 Toen Jezus uitgesproken was en de twaalf leerlingen zijn opdrachten had gegeven, trok hij weer verder om in hun steden onderricht te geven en er het goede nieuws
Nadere informatieMEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave
Nadere informatieKortom, informatie en advies die vindbaar, begrijpelijk en herkenbaar is. Ik zal u aangeven waarom ik dit zo belangrijk vind.
Tekst: opening Helpdesk Welkom dames en heren, Het doet mij goed om te zien dat er zo veel mensen op deze feestelijke opening van de Helpdesk zijn afgekomen. Dat betekent dat er veel interesse voor is.
Nadere informatiede aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.
Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.
Nadere informatieThema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema.
http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 16. Herhaling thema. Wat leert u in deze les? De woorden van les 12, 13, 14 en 15. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag
Nadere informatieVoor kinderen die meer willen weten over echtscheidingen. uitgave 2005
Voor kinderen die meer willen weten over echtscheidingen uitgave 2005 Steeds meer kinderen stellen vragen aan de Kinderrechtswinkels over echtscheiding. Scheiden kan niet zomaar, je moet heel veel regels
Nadere informatieVoormeting kandidaat
K1 Voormeting kandidaat Beste kandidaat, Het CBR is aan het onderzoeken of het nieuwe faalangstexamen voldoet aan de verwachtingen en aan de eisen van de minister van Verkeer en Waterstaat. Dit onderzoek
Nadere informatieProfessor dr. E van Leeuwen Dr. W Dekkers Dr. M Dees
Professor dr. A van der Heide Dr. L van Zuylen Drs. E Geijteman Professor dr. E van Leeuwen Dr. W Dekkers Dr. M Dees Professor dr. Zuurmond Dr. R Perez Drs. B Huisman Medicatiemanagement in de laatste
Nadere informatieMijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd
Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen
Nadere informatieJezus kreeg de straf voor onze zonden, wij ontvangen vergeving en vrede. Jesaja 53:4-6 en 1 Petrus 2:24
Jezus kreeg de straf voor onze zonden, wij ontvangen vergeving en vrede. Jesaja 53:4-6 en 1 Petrus 2:24 Als je iets verkeerd doet, verdien je straf. Ja toch? Dat is eerlijk. Er is niemand die nooit iets
Nadere informatieHANDLEIDING BIJ HET INVULLEN VAN HET ZELFONDERZOEK UIT RET- jezelf
HANDLEIDING BIJ HET INVULLEN VAN HET ZELFONDERZOEK UIT RET- jezelf 1. Vul de uitspraken lijst in. Dit is een lijst van 67 uitspraken. Neem één situatie voor ogen, bijvoorbeeld of werk, of privé. Je kunt
Nadere informatieCliënten aan het woord
Cliënten aan het woord Instrument om ervaringen van cliënten in kaart te brengen Versie Wonen Naam cliënt : Woning cliënt : Datum : Je ontvangt deze vragenlijst omdat we graag willen weten hoe je het wonen
Nadere informatieIk wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren.
1/5 Fase 1: Wat wilde ik bereiken? Handelen/ ervaring opdoen Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. De opdracht wilde ik zo ontwikkelen,
Nadere informatieZaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie
Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie
Nadere informatieExodus 17,1-7 - Water uit de rots voor mensen met een kort lontje
Exodus 17,1-7 - Water uit de rots voor mensen met een kort lontje Aangepaste dienst Liturgie Voor de dienst speelt de band drie liederen Opwekking 11 Er is een Heer Opwekking 277 Machtig God, sterke Rots
Nadere informatieEerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.
juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers
Nadere informatieMonica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf.
Les 1 Werk en inkomen (1) Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf. Evert en Monica -2 Rijbewijs Monica is jarig.
Nadere informatieInhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197
Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,
Nadere informatiePasen met peuters en kleuters. Jojo is weg
Pasen met peuters en kleuters Beertje Jojo is weg Thema Maria is verdrietig, haar beste Vriend is er niet meer. Wat is Maria blij als ze Jezus weer ziet. Hij is opgestaan uit de dood! Wat heb je nodig?
Nadere informatieZindelijk worden. Thema. 1 Inleiding
Thema 10 Zindelijk worden 1 Inleiding Als zorghulp in de thuiszorg of bijvoorbeeld in de kinderopvang kun je te maken krijgen met kinderen die zindelijk worden. Ze moeten dan leren op een potje te plassen
Nadere informatieBaseline patiënten enquête. PACYFIC studie - Baseline patiënten enquête -
PACYFIC studie - Baseline patiënten enquête - 1 Instructies en toelichting Hartelijk dank voor uw deelname aan de PACYFIC studie patiënten enquête. Met deze vragenlijst willen wij evalueren hoe u, als
Nadere informatieDit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.
Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren
Nadere informatieLuisteren: muziek (B1 nr. 4)
OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk
Nadere informatieStil verdriet: een kwalitatief onderzoek naar de beleving van ouderen met een volwassen kind met kanker.
Stil verdriet: een kwalitatief onderzoek naar de beleving van ouderen met een volwassen kind met kanker. 19 december 2013 Liesbeth Van Humbeeck Universitair Ziekenhuis Gent Dienst Geriatrie B1 gelijkvloers
Nadere informatieAanvraag AWBZ-zorg. 1. Uw persoonlijke gegevens. 3Uw burgerservicenummer
Waarom dit formulier? Heeft u zorg nodig? Dan kunt u een beroep doen op zorg die wordt betaald uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Het Centrum indicatiestelling zorg (CIZ) beoordeelt of
Nadere informatie2. Zegengroet Genade voor u en vrede van God onze Vader in de Heer Jezus Christus. Amen
Liturgie Emmen, 13 september 2015 (buitendienst) Thema: samen onderweg (startzondag) 1. Votum 2. Zegengroet Genade voor u en vrede van God onze Vader in de Heer Jezus Christus. Amen 3. Zingen: Sela: breng
Nadere informatieKinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT
Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT ROOS Roos (27) is zeer slechtziend. Ze heeft een geleidehond, Noah, een leuke, zwarte labrador. Roos legt uit hoe je het beste met geleidehond en zijn baas
Nadere informatieWat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst.
Interview op zaterdag 16 mei, om 12.00 uur. Betreft een alleenstaande mevrouw met vier kinderen. Een zoontje van 5 jaar, een dochter van 7 jaar, een dochter van 9 jaar en een dochter van 12 jaar. Allen
Nadere informatieStil verdriet: een kwalitatief onderzoek naar de beleving van ouderen met een volwassen kind met kanker.
Stil verdriet: een kwalitatief onderzoek naar de beleving van ouderen met een volwassen kind met kanker. 23 mei 2013 Liesbeth Van Humbeeck Let Dillen Universitair Ziekenhuis Gent Dienst Geriatrie B1 gelijkvloers
Nadere informatieBel 078 15 50 10. Surf www.citycareplus.be
In alle comfort thuis wonen CARE - voor mantelzorgers & zorgbehoevenden... die genieten van hun moment Bel 078 15 50 10 Surf www.citycareplus.be City Care Plus is een eigentijdse, onafhankelijke organisatie
Nadere informatieGoed wonen voor iedereen
Goed wonen voor iedereen dus ook voor mensen met een beperking kiezen voelen gebruiken Iedereen heeft recht op goed wonen. Kiezen Zelf kunnen kiezen waar en met wie je woont Gebruiken Gebruik kunnen maken
Nadere informatie3 Bijna ruzie. Maar die Marokkanen en Turken horen hier niet. Ze moeten het land uit, vindt Jacco.
1 Het portiek Jacco ruikt het al. Zonder dat hij de voordeur opendoet, ruikt hij al dat er tegen de deur is gepist. Dat gebeurt nou altijd. Zijn buurjongen Junior staat elke avond in het portiek te plassen.
Nadere informatieIk ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door
De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over
Nadere informatieFamilieparticipatie. Yvonne de Jong Expert Familieparticipatie
Aan de slag met Familieparticipatie p Yvonne de Jong Expert Familieparticipatie Werkconferentie IZO Twente d.d. 26 november 2015 Familieparticipatie De rol, betrokkenheid, inbreng en invloed van familie
Nadere informatieOns vignet laat zien wat we graag willen bereiken, namelijk mensen tot groei en bloei brengen als persoon en in hun relaties met andere mensen.
OptiMent OptiMent is er voor kinderen, jongeren en volwassenen die een steun(tje) in de rug kunnen gebruiken. We helpen om psychische klachten zo goed mogelijk te voorkomen. Wie al problemen heeft, kan
Nadere informatieDe wens een goede moeder te zijn
De wens een goede moeder te zijn welke impact hebben de ethische bedenkingen van vrouwen op hun keuzes voor prenatale testen? Dr. E. Garcia 12-12-2013 In search of good motherhood How prenatal screening
Nadere informatieEr was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen.
Een klein gesprekje met God Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. God lachte breed. Dat is waar!, zei God. Jij bent ook het licht.
Nadere informatieZORGEN VOOR MORGEN Over woonkeuzes en zorgen voor elkaar
ZORGEN VOOR MORGEN Over woonkeuzes en zorgen voor elkaar Interpolis 7-9-2015 Doel- en probleemstelling 7-9-2015 2 Samenvatting en conclusies (1/6) De overheid is verantwoordelijk voor de zorg voor ouderen,
Nadere informatiePreek Psalm 78:1-8 20 september 2015 In het spoor van Opening winterwerk Spiegelbeeld I
Preek Gemeente van Christus, De mooiste dingen in het leven kun je niet als erfernis wegschenken Let er maar eens op. De belangrijkste dingen zijn geen erfstuk. Zeker, je kunt mooie spulletjes erven. Of
Nadere informatieOuderen. Vrijwilligers en studenten tegen ouderenmishandeling. Stichting
Vrijwilligers en studenten tegen ouderenmishandeling Stichting Definitie ouderenmishandeling Al het handelen of nalaten van handelen jegens (geheel of gedeeltelijk) afhankelijke ouderen, door diegene(n)
Nadere informatieEen crisiskaart omdat je het voor jezelf het beste weet
Crisiskaart Een crisiskaart omdat je het voor jezelf het beste weet Consulent Crisiskaart Nel van kempen Diane Hek Crisiskaart Wat is een crisiskaart: Een uitvouwbaar kaartje van bankpasformaat. Samenvatting
Nadere informatieKnabbel en Babbeltijd.
Knabbel en Babbeltijd. (zorg ervoor dat je deze papieren goed leest, uitprint en meeneemt naar de VBW) Het thema van deze VBW-week is Zeesterren. Het thema is de titel van de week (dus geen kreet of korte
Nadere informatieManoevreren in de driehoeksverhouding naasten, patiënten en zorgverleners. Cilia Linssen, ICISZ
Manoevreren in de driehoeksverhouding naasten, patiënten en zorgverleners Cilia Linssen, ICISZ Meneer van Dam heeft het koud Workshop Reflectie op ervaring als naaste Patronen rond naasten van de palliatieve
Nadere informatieZou het zo simpel zijn? Zonnehuizen investeren in zorggemeenschap.
Zou het zo simpel zijn? Zonnehuizen investeren in zorggemeenschap. Zorggemeenschap. Wat bedoelen we daar eigenlijk mee? Wanneer we het hebben over een gemeenschap als samenleving, dan weet iedereen precies
Nadere informatieKinderen zonder papieren
VPM VPM Kinderen zonder papieren Je ziet het bijna elke dag op de tv of in de krant: beelden van landen in oorlog, mensen in armoede. Op zoek naar een betere plaats om te leven, slaan ze op de vlucht.
Nadere informatieO, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.
Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan
Nadere informatieBijlage 4.2.2 Vragenlijst voor stotterende kinderen
Bijlage 4.2.2 Vragenlijst voor stotterende kinderen bussum 2011 Wij wijzen erop dat het gebruik van de bijlagen bedoeld is voor de praktijk van de therapeut die de in het boek Stotteren: van theorie naar
Nadere informatieAntwoorden Thema 5 woonomgeving. Oefening 3. 1. mag 2. moest 3. Mag 4. moeten 5. Mag 6. moeten 7. moet 8. mogen 9. mocht 10.
Antwoorden Thema 5 woonomgeving Oefening 3 A 1. mag 2. moest 3. Mag 4. moeten 5. Mag 6. moeten 7. moet 8. mogen 9. mocht 10. moesten B 1. Kon 2. Willen 3. Kan 4. kunnen 5. mocht 6. Kan - kan 7. wilde 8.
Nadere informatieDit boekje hoort bij het project
Werkblad 1a zo is het Samen met je klasgenoot ga je nu de vragen doen. Kijk wat jezelf dacht. Klopt alles? Wat klopt niet en teken hier het goede: voorzijde Dit boekje hoort bij het project Bakkers en
Nadere informatieDOSSIER >>> Wat is een. goede papa? DOSSIER
DOSSIER >>> Wat is een DOSSIER goede papa? 42 PSYCHOLOGIES MAGAZINE april 2014 Beter in je vel op het werk Nu de strenge maar afwezige vader definitief heeft afgedaan is het voor papa s zoeken naar een
Nadere informatieLees Zoek op Om over na te denken
Welkom bij de Online Bijbelcursus van Praise De bijbelcursus is wat voor jou als je: 1. Als je wilt weten wat christenen geloven. 2. Als je meer wilt begrijpen van de bijbel. 3. Als je wilt groeien in
Nadere informatieOngeneeslijk ziek. Samen uw zorg tijdig plannen
Ongeneeslijk ziek Samen uw zorg tijdig plannen Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 1.1 Een naaste die met u meedenkt...3 1.2 Gespreksonderwerpen...3 2. Belangrijke vragen...3 2.1 Lichamelijke veranderingen...3
Nadere informatieIk ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door
De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over
Nadere informatieDit boekje is van:..
Ik en mijn plan Dit boekje is van:.. Hallo, Jij bent cliënt bij SOVAK. Je hebt bij SOVAK een persoonlijk begeleider. Samen maak je afspraken over wat jij zelf doet en wat SOVAK doet. Die afspraken staan
Nadere informatieOp weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon
Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn
Nadere informatieNieuwsbrief CliëntAanZet
Nummer 5 Juni/Juli 2014 Van de redactie Hallo, Hier weer een nieuwe nieuwsbrief CliëntAanZet. Heb je een leuk idee voor deze nieuwsbrief? Of wil je misschien zelf iets schrijven? Stuur een bericht naar:
Nadere informatie9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd
53 9 Vader Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd heeft. P Ik begin steeds beter te begrijpen dat het heel bijzonder is dat ik een kind van God, mijn
Nadere informatie(Naar Antoine de Saint- Exupéry)
(Naar Antoine de Saint- Exupéry) Tekst: Yvon Haan Toegevoegde teksten verteller: Pieter Kromhout Personages 1. Kleine prins 2. Piloot (de volgende personages kunnen dubbelrollen spelen) 3 Bloem 4. Koning
Nadere informatieZeesteen. Janneke Holwarda. roman
Zeesteen Janneke Holwarda roman De wereld verzaakt; in het dorp van mijn ouders zijn de bladeren rood. Buson 1980 Ze is de jongste. En de vreemdste. Moeder had het zelf gezegd toen de tantes op bezoek
Nadere informatieVerschuivende machtsrelaties in allochtone gezinnen Trees Pels
Huiselijk geweld: achtergronden Verschuivende machtsrelaties in allochtone gezinnen Trees Pels 29 mei 2008 Congres Huiselijk Geweld: Families onder Druk Amsterdam, De Meervaart Meeste plegers zijn mannen,
Nadere informatie