Dokter, onze zoon/dochter heeft suikerziekte Prof. dr. G. Massa & het multidisciplinaire kinder- en jeugddiabetesteam Jessa Ziekenhuis Hasselt
Diabetes mellitus bij kinderen en adolescenten International Diabetes Federation, 2013
Datum : 08/03/2004 21/10/2002 Titel : Diabetes manifesteert wordt een van zich grootste op steeds gezondheidsproblemen jongere leeftijd Het Diabetes diabetestype of suikerziekte 2 dreigt manifesteert één van de grootste zich bij kinderen gezondheidsproblemen jongere leeftijd, van de vooral 21ste bij eeuw jongens. te worden. Dat tonen de cijfers van het op steeds Belgische Diabetes Register, dat sinds 1989 het aantal diabetespatiënten in ons land bijhoudt. In die twaalf jaar blijkt het aantal In ons land steeg het aantal inwoners dat aan diabetes leed, in de periode 1997-2001 van 2,3 tot 2,6 procent. diabetes patiënten dat jonger is dan vijf jaar, verdubbeld te zijn. Belgisch Diabetes Register, 2002
aantal (n) Voorkomen van diabetes mellitus Nieuwe patiënten in het Jessa Ziekenhuis 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 type 2 overnames meisjes jongens Jaar van diagnose
aantal (n) Voorkomen van diabetes mellitus Aantal patiënten in het Jessa Ziekenhuis 120 100 80 60 40 20 0 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 Behandelingsjaar
Leeftijd (jaren) Voorkomen van type 1 diabetes mellitus Nieuwe patiënten in het Jessa ZH : leeftijd bij diagnose 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 1-01-05 1-01-07 31-12-08 31-12-10 30-12-12 30-12-14 Jaar van diagnose
Type 1 diabetes mellitus : evolutie
Type 1 diabetes mellitus : symptomen
100 Jongens +2 SD 90 80 +1 SD 70 0 SD 60-1 SD -2 SD 50 40 30 20 10 0 0 2 4 6 8 10 12 Leeftijd (jaren) 14 16 18 20 22
Glycemie (mg/dl) Type 1 diabetes mellitus : glycemie bij diagnosestelling 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 0 3 6 9 12 15 18 Leeftijd (jaren)
HbA1c (%) Type 1 diabetes mellitus : HbA1c bij diagnosestelling 20 18 16 14 12 10 8 6 4 0 3 6 9 12 15 18 Leeftijd (jaren)
Bicarbonaat (meq/l) Type 1 diabetes mellitus : bicarbonaat bij diagnose 30 25 20 15 10 5 0 0 3 6 9 12 15 18 Leeftijd (jaren)
DIABETESCONVENTIES voor kinderen en adolescenten Elk erkend conventiecentrum dat kinderen en adolescenten met diabetes begeleidt beschikt over een gespecialiseerd team bestaande uit : een kinderarts-diabetoloog verpleegkundigen diabeteseducatoren diëtisten psychologe secretariaatsmedewerker
Het Jessa Kinder- en Jeugddiabetesteam www.jessazh.be/kinderdiabetes
DIABETESCONVENTIES voor kinderen en adolescenten Begeleiding door een gespecialiseerd team 24 uren permanentie Bezoeken in de leefomgeving Gratis materiaal voor zelfcontrole en benodigdheden voor behandeling Bloedsuikermeter/ketonenmeter + strips Insuline insulinepennen - insulinepomp Kilometervergoeding
Type 1 diabetes mellitus : behandeling
Behandeling van type 1 DM : insuline Behandeling met insuline injecties Behandeling met de insuline pomp
Behandeling van type 1 DM : insuline Behandeling met insuline injecties Behandeling met de insuline pomp
Behandeling van type 1 DM : insuline
Behandeling van type 1 DM : insuline
Behandeling van type 1 DM : insuline Behandeling met insuline injecties Behandeling met de insuline pomp
Behandeling van type 1 DM : insuline
Behandeling van type 1 DM : insuline
Dieetevolutie geschiedenis Dieetadvies: restrictief koolhydraatintake Absoluut verbod van suiker bevattende voedingsmiddelen Vast eetpatroon en maaltijdmomenten Selectieve voedselkeuze Schuldgevoelens wanneer de regels overtreden werden
DAFNE: dose adjustment for normal eating Onze visie, wetenschappelijk onderbouwd Streven naar: Optimale glycemische controle Goede kwaliteit van leven Met: Flexibele insulinetherapie Dieet vrijheid Insulineaanpassingen Educatie! DAFNE Study Group. Training in flexible, intensive insulin management to enable dietary freedom in people with type 1 diabetes: dose adjustment for normal eating (DAFNE) randomised controlled trial. BMJ. 2002;325:746. McIntyre HD.,Dose adjustment for normal eating: a role for the expert patient? Diabetes Metab J. 2014 Apr ;38(2):87-91. doi: 10.4093/dmj.2014.38.2.87.
Consensus Dieet vrijheid maar voedingsaanbevelingen ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2014 Nutritional management in children and adolescents with diabetes Smart C et al. Pediatric Diabetes 2014: 15: (Suppl. 20): 135-153 NOODZAAK: educatie!
Type 1 diabetes: eerste contact Zo snel mogelijk na de diagnose Cruciaal Luisteren Empathie Troosten Geruststellen Anamnese Gezinssituatie Nationaliteit Sociale omstandigheden Eventuele andere problematieken Coeliakie, ADHD, autisme,.
Type 1 diabetes: anamnese Gewoonten in kaart brengen Leefstijl, beweging- en voedingsgewoontes wat? wanneer? sport? school? opvang? hobby s jeugdbeweging Diabetesbeleid daaraan aanpassen. Zo dicht mogelijk bij het normale voedingspatroon van het kind blijven.
HOEVEEL???!
Type 1 diabetes: educatie Uitleg over de verschillende voedingsstoffen Het grootste accent ligt op koolhydraten: - Wat zijn koolhydraten (KH)? - Waar zijn KH in terug te vinden? - Verband met insuline/dm en doel behandeling - Afbraak van KH tot (bloed)glucose en omzetting naar energie - Verdeling KH over de dag - Suikergebruik (vruchtensappen/frisdranken,snoepen) - Hoe koolhydraten tellen (ahv voedingsmiddelentabel, app s - Etiketten lezen Bron: www.dieetbehandelingsrichtlijnen.nl
Type 1 diabetes: educatie Zoetstoffen en suikervrije producten Glycemische index Hypoglycemie Lichamelijke activiteit en andere factoren Gezonde voeding aangepast aan de leeftijd met persoonlijke adviezen (aandacht voor vetten) Bron: www.dieetbehandelingsrichtlijnen.nl
Goed geëduceerd en dan? en dan zeggen ze dat je van je eten moet genieten! Wat is mijn bloedglucose voor de maaltijd Meten Wat ga ik eten? Tellen Wat ga ik na de maaltijd doen? Sport, naar school of luieren? Insuline aanpassen Spuiten Noteren: KH tijdstip BG hoeveelheid insuline fysieke activiteiten
Educatie op de afdeling Opname nieuwe patiënt Opname hereducatie/oppuntstelling (gepland)
Educatie op de afdeling Overschakeling naar andere wijze van insulinetoediening: Peninjectie Pompopstart
Educatie op de afdeling Voorbereiding opvolging thuis (digitaal)
Overleg momenten
Consultatie Bespreking resultaten Eventueel problemen bespreken (meter, pennen) Zelfcontrole materiaal meegeven
Consultatie Ambulante (her)educatie Ambulante educatie voor overschakeling pomp Educatie grootouders, leerkrachten, directe leefomgeving van de patiënt Telefonische contacten E-mail contacten Teamoverleg.
School- en klasbezoeken
Huisbezoeken
Bedankjes op kindermaat
Rol van de psychologe ISPAD-aanbevelingen (Pediatr. Diabetes, 2014) screening en assessment van psychosociaal functioneren van ouders en kinderen identificatie van psychosociale aanpassingsproblemen: depressie, eetstoornissen, nagaan van ontwikkelingstaken, ondersteuning bij transitiemomenten, diabetes burn-out preventieve interventies na diagnose en begin adolescentie frequente contacten met ouders en kind/jongere
Diagnose diabetes: wat nu? Traumatische ervaring : 1/5 van de ouders PTSS - diagnose Diabetes = familie-ziekte Overspoeling door diverse gevoelens: verwarring,ontkenning,verdriet, boosheid, angst, schuld (analogie rouwproces)
Gesprek met de ouders Hoe is hele proces verlopen tot opname? Beleving diabetes: welke gevoelens spelen er nu vooral? Eerste opvang voor zichzelf: werk ingelicht, sociale ondersteuning Familiale aspecten: familiecohesie, gezinsklimaat, gezinssamenstelling? Uitleg proces van verwerking, normalisatie van gevoelens Kindspecifieke elementen Uitnodiging tot verdere ondersteuning
Gesprek met kind/jongere Procesbeleving Kennismaking met belevingswereld van het kind: school, vrije-tijd, Emoties en relaties Betekenis diabetes: sleutelfabriek, Macy & Hippo, Maartje de suikerheldin, Het leven van Sam de K. Betrekken van broers en/of zussen
En hoe verder 1x per jaar contact met ouders/ kind Jongeren met een diabetes- burnout Conflicten tussen ouder en kind Screening voor depressie/eetproblemen en andere psychiatrische problematiek => consult kinderpsychiater, doorverwijzing regionale HV
Sociale evenementen
http://www.jessazh.be/kinderdiabetes